Morgunblaðið - 19.11.1989, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. NOVEMBER 1989
ERLENT
INNLENT
Skiptar
skoðanir á
olíukaup-
um af Sov-
étmönnum
Samningur um kaup á olíu og
bensíni frá Sovétríkjunum fyrir
um 900 milljónir króna var undir-
ritaður á þriðjudag. Sovétstjórn
hefur enn ekki staðfest sölusamn-
ing um 150.000 tonn af saltsíld.
Krislján Ragnarsson formaður
LÍÚ gagnrýndi viðskiptaráðherra
harðlega fýrir undirritun samn-
ingsins.
Bíleigendur fá endurgreitt
Bíleigendur fá yfir 100 milljón-
ir endurgreiddar vegna söluskatts
á tryggingaiðgjöld fyrir næsta ár,
en þau verða þá undanþegin virð-
isaukaskatti. Yfirleitt liggja upp-
hæðirnar á bilinu 1-2 þúsund
krónur.
Breytingar á
Þjóðleikhúsi
Gólf í aðalsal
Þjóðleikhússins
verður hækkað og
svalir sameinaðar í
einar. Búist er við
að kostnaður verði
um 350 milljónir.
Vegna framkvæmd-
anna verður aðal-
sviðið lokað frá 22. febrúar til
jólasýningar næsta ár.
Aðalfundur LÍÚ
Aðalfundur Landssambands
íslenskra útvegsmanna sem hald-
inn var í liðinni viku var sam-
þykkur því að binda veiðiheimildir
allra fiskiskipa við aflamark, en
hafnaði hugmyndum um sölu
veiðileyfa.
ERLENT
Ný stjórn í
Austur-
Þýskalandi
Ný samsteypustjórn kommún-
ista og fyrrum skilyrðislausra
bandamanna þeirra í Austur-
Þýskalandi hefur boðað róttækar
breytingar sem í raun kollvarpa
þjóðskipulagi síðustu 40 ára.
Blóðbað í EI Salvador
Að minnsta kosti 600 manns,
þar.af fjölmargir óbreyttir borgar-
ar, hafa fallið í hörðum bardögum
í E1 Salvador milli stjómarher-
manna og skæruliða sem réðust
inn í höfuðborgina um siðustu
helgi.
Gorbatsjov segir
sameiningu ekki á
dagskrá
Míkhaíl
Gorbatsjov
Sovétleiðtogi
tók af skarið í
vikunni og
sagði samein-
ingu þýsku
ríkjanna ekki
vera á dagskrá.
Gorbatsjov hrósaði einnig umbót-
unum í Austur-Þýskalandi.
Walesa vill
Marshall-aðstoð
Lech Walesa, leiðtogi Samstöðu
í Póllandi, var sýnd sú virðing á
RÚV synjað um jarðstöð
Samgönguráðherra hefur hafn-
að beiðni Ríkisútvarpsins sjón-
varps um að fá að reka jarðstöð
til að taka á móti útsendingum
um gervihnött og talið Póst og
síma hafa einkarétt á því.
Húsbréfí gildi
Húsbréfakerfið tók gildi á mið-
vikudag. Samkvæmt samningi
Húsnæðisstofnunar og Lands-
banka/Landsbréfa um viðskipta-
vaka bréfanna er byrjunargengi
þeirra 92,5% af nafnverði.
Hlutur SÍS í Olíufélaginu
veðsettur
Samband 'íslenskra samvinnu-
félaga hefur sett öll hlutabréf sín
í Olíufélaginu, tæp 45% bréfa
þar, til tryggingar lánum frá Sam-
vinnubanka. Verði af kaupum
Landsbanka á Samvinnubanka
flytjast bréfin þangað, en þau
voru um áramótin metin á 1,1
milljarð króna.
Frávísun hafnað
Hæstiréttur staðfesti á föstu-
dag synjun sakadóms á frávísun-
arkröfu veijenda fimm sakbom-
inga í Hafskipsmálinu.
Stormasamur landsfundur
Forysta Alþýðubandalagsins
var harðlega gagnrýnd á lands-
fundi flokksins fyrir drög að nýrri
stefnuskrá. Vítavert þótti að
leggja þau fram umræðulaust og
deilt var á tillögu um að flokkur-
inn gengi í alþjóðasamband jafn-
aðarmanna.
Bandaríkjaþingi að hann fékk að
ávarpa það sem einungis hefur
gerst tvisvar áður um menn sem
ekki eru þjóðhöfðingjar. Walesa
skoraði á Bandaríkjamenn að
veita Austur-Evrópuríkjum efna-
hagsstuðning í anda Marshall-
aðstoðarinnar sem hjálpaði Evr-
ópuríkjum að reisa sig úr rústum
seinna stríðsins.
Tékkum ftjálst að ferðast
Ákveðið hefur verið að hætta
að krefjast vegabréfsáritana af
tékkneskum ferðamönnum til
Vesturlanda. Andófsmenn fá þó
enn sem fyrr ekki að fara.
Aðskilnaðarstefnan á
undanhaldi
F.W, de
Klerk, forseti
Suður-Afríku,
hefur skýrt frá
því að lög um
kynþáttaað-
skilnað hafi að
miklu leyti ver-
ið afnumin í
landinu. Nú er til dæmis ólöglegt
að meina þeldökku fólki aðgang
að baðströndum landsins.
Hreinsanir í Búlgaríu
10 fyrrum
samstarfs-
mönnum Tod-
ors Zhivkovs,
fyrrum flokks-
formanns og
forseta Búlg-
aríu, hefur ver-
ið vikið úr emb-
ætti. Hinir burtreknu eru allir
kunnir harðlínumenn.
Forsetakosningarnar í Brasilíu:
Hægrimaðurinn Collor de
Mello með örugga forustu
Sao Paulo. Reuter.
Hægrimaðurinn Fernando
Collor de Mello, frambjóðandi
Þjóðlega endurreisnarflokksins,
hafði fengið flest atkvæði í for-
setakosningunum í Brasilíu á
miðvikudag er um 60 prósent
atkvæða höfðu verið talin seint
á fostudagskvöld. Luiz Inacio
Lula de Silva, frambjóðandi sós-
íalista í Verkamannaflokknum,
kom næstur og svo virtist sem
kosið yrði að nýju á milli þeirra
17.desember.
Brasilískir fjölmiðlar spáðu því
að Collor fengi um 28% at-
kvæða, Lula 17% og sósíalistinn
Leonel Brizola 15%. Þetta eru
fyrstu fijálsu forsetakosningarnar
í landinu í tæpa þijá áratugi en um
82 milljónir manna voru á kjörskrá.
Tveir efstu frambjóðendurnir eru
taldir róttækir í skoðunum. Collor
hefur gagnrýnt stjórnvöld harðlega
fyrir spillingu og reyndar gengið
svo langt að Josey Samey, núver-
andi forseti, hefur höfðað mál gegn
honum fyrir rógburð. Lula hefur
sagt að það fyrsta sem hann myndi
gera í forsetaembættinu væri að
Ceausescu sagði í viðtali við
kínverska blaðið Dagblað al-
þýðunnar, að ástandið á alþjóðavett-
vangi væri flókið og hættulegt og
riði nú á sem aldrei fyrr, að komm-
únistaflokkarnir tækju höndum sam-
an. Hann veik ekki beint að umbótun-
um í Austur-Evrópuríkjunum en
austur-evrópskir stjórnarerindrekar
segja augljóst við hvað hann hafi átt.
fresta greiðslum á erlendum lánum
Brasilíumanna, sem nema 108 mill-
jörðum Bandaríkjadala, 6.700 mill-
jörðum ísl. kr.
Talið er mjög ólíklegt, að Kína-
stjórn vilji nokkur afskipti hafa af
þróuninni í Austur-Evrópu enda hef-
ur hún engin tök á því. Ceausescu,
sem á sér enga bandamenn í Evr-
ópu, sagði ennfremur í viðtalinu, að
árið 2000 myndu renna upp miklir
dýrðartímar í hinni kommúnísku
Rúmeníu en minntist ekkert á skort-
inn, sem nú einkennir allt þjóðlífið.
Ceausescu Rúmeníuforseti:
Biður Kínverja hjálpar
Peking. Reuter.
NICOLAE Ceausescu, forseti Rúmeníu, sem einangrast æ meir í stalínsk-
um sljórnarháttum sínum, hefúr beðið stjórnvöld í Kína að standa með
sér í baráttunni fyrir varðveislu kommúnismans.
Austur-Þjóöverjar á Islandi;
Ekki áhugi fyrir sam-
einingu við V-Þýskaland
Þýski hópurinn. Morgunblaðið/Þorkell
„Við búum ekki yfir neinum
Ieyndarmálum," sögðu ferða-
langarnir frá Austur-Þýskalandi
þegar undirritaður spurði hvort
í Iagi væri að samtal okkar yrði
tekið upp á band. Það kom líka
á óvart hversu opinskátt þau
töluðu um ástandið heima fyrir
þótt á meðal þeirra væru hátt-
settir flokksfélagar. Kunnugir
segja að það hefði ekki verið svo
fyrir ári síðan á meðan engar
umbætur höfðu átt sér stað I
landinu. Ég minnist þess t.d. frá
ferðalagi í Búlgaríu fyrir nokkr-
um árum að gömul austur-þýsk
hjón sem voru þar í hópferð sögð-
ust ekki geta talað opinskátt svo
hinir heyrðu því alltaf mætti bú-
ast við þvi að útsendari flokksins
væri þar á meðal.
*
Ihópnum sem hér var staddur í
boði Vináttufélags íslands og
Austur-Þýskalands voru Austur-
Þjóðveijar á milli tvítugs og
þrítugs. Flest eru þau frá Dresden
nema túlkurinn og fararstjórinn.
Fæst höfðu komið áður til vest-
ræns ríkis.
Hópurinn var
mjög blandað-
ur; kennari,
snyrtifræðing-
ur, verkfræð- '
ingur, fóstra
og háskólanemi svo eitthvað sé
nefnt. Það er algengt að austur-
þýsk ungmenni ferðist á þennan
hátt til Vesturlanda. Þau sem
hingað komu höfðu sótt um ferð
til vestræns ríkis og nefndu tiltek-
in lönd sem þau vildu helst fara
til. Ekkert þeirra hafði nefnt ís-
land heldur var þeim úthlutað
þessari ferð sem þau og þáðu með
þökkum. Og ekki var á þeim að
heyra að þau sæju eftir því!
Öll voru' þau sammála um að
opnun Iandamæranna milli þýsku
ríkjanna fyrir rúmri viku hefði
verið nauðsynleg ráðstöfun. Þau
höfðu frekar neikvæða afstöðu til
þeirra landa sinna sem flúðu land
vikurnar áður en múrinn var rof-
inn. „Það var fólk sem vildi fá
hlutdeild í neyslunni, stærri bíl
og svoleiðis,“ varð einum að orði.
Annar sagði að svo margt væri
ógert í Austur-Þýskalandi og svo
lítil þörf fyrir fólk í Vestur-Þýska-
landi að segja mætti að þeir sem
flýðu skildu eftir skarð öðrum
megin en træðu fólki um tær hin-
um megin.
Margir
höfðu mikið
álit á Hans
Modrow sem
nú er orðinn
forsætisráð-
herra Austur-
Þýskalands. Nefnt var sem dæmi
að á meðan hann var flokks-
formaður í Dresden hafi hann
endurvakið óperuna þar í borg.
Hvað Egon Krenz varðaði sagði
einn þátttakenda í umræðunum
skrítið hvað hægri hönd Honeck-
ers væri allt í einu orðin umbóta-
sinnuð. Fólk væri ekki búið að
gleyma fortíð Krenz og þess
vegna fengi hann ekki starfsfrið
fyrstu vikurnar í embætti eins og
tíðkaðist um ráðamenn á Vestur-
löndum.
Þegar spurt var um álit á at-
burðum undanfarinna vikna sagði
einn Þjóðveijanna mikilsvert að
ekki hefði komið til verkfalla, því
allir vissu að þau kæmu bara nið-
ur á fólkinu sjálfu. Annár þakkaði
forsjóninni fyrir að ekki hefði
komið til átaka á yfirstandandi
umbrotatímum og sá þriðji sagði
mest um vert að nú væru fleiri
skoðanir reifaðar opinberlega en
skoðun kommúnistaflokksins. En
öll tóku þau undir þegar ein stúlk-
an sagði að ferðafrelsið væri
vissulega merkur áfangi en ekki
mætti halda að það væri mönnum
efst í huga, lausn efnahagsvand-
ans væri t.d. brýnni.
Þegar talið barst að samband-
inu við Vestur-Þýskaland kom
berlega í ljós stolt ungmennanna.
Þau vildu fyrir enga muni samein-
ingu við nágrannaríkið, óttuðust
að hún myndi fela í sér að Vestur-
Þýskaland gleypti Austur-Þýska-
land með húð og hári. Þeim fannst
neysluhyggjan of mikil í Vestur-
Þýskalandi, tengsl manna á milli
hefðu þar rofnað. Eigi að síður
virtist öllum keppikefli að Aust-
ur-Þjóðveijar fengju hlutdeild í
tækniframförum vestrænna ríkja,
einn gat þess t.d. með beiskju í
röddinni að tölvubyltingin hefði
alveg farið fram hjá Austur-
Þjóðveijum og fannst mikið til um
hvað smáþjóð eins og íslendingar
væri tæknivædd. Þau virtust líka
horfa nokkuð björtum augum til
framtíðarinnar, nú tæki við mikið
uppbyggingarstarf þar sem Aust-
ur-Þjóðveijar stæðu að mörgu
leyti betur að vígi en önnur aust-
antjaldsríki, t.d. vegna lítilla er-
lendra skulda.
BAKSVIÐ
eftir Pál Þórhallsson