Morgunblaðið - 07.12.1989, Blaðsíða 21

I _______________________________________________________MGRGUNRL^BIB FIHMyUPAGVftj?- BftSjEffiE^.l.^
M
Mennskur guð-
dómur o g fleira
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Birgir Sigurðsson:
Frá himni og jörð.
Forlagið 1989, 124 bls.
í bók þessari er að finna ellefu
sögur. Mislangar allmjög. Sumar
þeiira gerast á himnum uppi og aðr-
ar á jörðu niðri.
Himnasögurnar eru nokkuð
óvenjulegar, enda þótt persónurnar
séu vel kunnar, nema þá engla-
mamma, eiginkona Guðs. Hennar hef
ég ekki heyrt getið fyrr. Einna helst
minnir heimilislífið í Algeimshöllinni
á það sem maður hefur lesið um
guðina og gyðjurnar á Ólympstindi:
mannlegir eiginleikar í fyrirrúmi,
breiskleiki og sundurlyndi á köflum,
svo og þessi beinu afskipti af fólki
á jörðu niðri. í þessari útgáfu eru
það Elsa og Birgir sem eru í sérs-
takri umsjón almættisins.
Sögumar frá jörðunni eru sem
vænta má annars konar. Þar er að
finna draugasögur í eins konar af-
strakt-stíl, þjóðsaga er þar og ein
'er um drembinn hana. Þá er eins
konar ævisaga manns, sögð á þrem-
ur blaðsíðum, og sitt hvað er fleira.
Þá virðast ein eða tvær sögur gerast
bæði á himni og jörðu eða tengja
þessi tvö tilverustig saman.
Engum blöðum er um það að fletta
að Birgir Sigurðsson er mjög fær og
þjálfaður rithöfundur. Honum er lag-
ið að rita ■ kímniblandinn stíl, sem
heldur athygli lesandans vakandi.
Þá finnst mér það til mikils sóma
hve hann hefur gott vald á máli og
gerir sér far um að vanda málfar
sitt. Gaman væri ef hægt væri að
segja það um alla þá sem við rit-
störf fást.
Líklegast má telja þessar sögur
til svonefndra „allegórískra" sagna,
ef ég skil það orð rétt. Sagan segir
í raun eitthvað annað en stendur á
pappímum. Hún flytur einhver skila-
boð eða boðskap. En þegar hér kem-
ur fer mér að vefjast tunga um tönn.
Ég hef nefnilega alltaf verið
skíthræddur við þess háttar skáld-
skap, hvort sem hann er í ljóðum eða
lausu máli. Hvað skyldi hann vera
að segja? Ætli ég sé ekki alltof
heimskur til að skilja það? Ber mér
að reyna að kanna leyndardóminn
og þýða hann á venjulegt mannamál
fyrir aðra treggáfaða lesendur? Og
Birgir Sigurðsson
ef ég skyldi nú skilja þetta allt band-
vitlaust, leiða lesandann afvega, gera
höfundi rangt til og vekja aðhlátur
bæði hans og annarra viturra manna?
Ég krafla mig úr þessum ógöngum
með því að láta mér nægja að segja
að mér þóttu þessar sögur skemmti-
legar og nýstárlegar, bera góðum
höfundi vitni og luma á ýmsu undir
yfirborðinu, sem líklega er þess virði
að bókin sé gaumgæfð vel og jafnvel
lesin aftur. Þannig ætti ég að sleppa
frá háskanum.
Solla Bolla og Támina
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Texti: Elfa Gísladóttir.
Myndir: Giinnar Karlsson.
Prentun: Prentsmiðja Friðriks
Jóelssonar.
Utgefandi: Iðunn.
Það er virkilega gaman að sitja
með barn á hnjánum og skoða með
því þessa hugljúfu bók. Sú fuilyrð-
ing er ekki borin af einni stoð, held-
ur mörgum. Sú er fyrst, að bókin
er íslensk, við þurfum sannarlega
ekki lengur að biðja erlenda um
hjálp við gerð slíkra bóka. Önnur
er, að efnið er um þætti, sem flest
böm þekkja úr sínu lífi, einmana-
leikann og óánægjuna með sjálf
sig. Höfundur texta gerir þessu
bráðsnjöll skil, leysir vanda lítillar
hnátu með því að bjóða henni til
ævintýris, þar sem hennar eigin
stóratá breytist í vinkonu, stríðna
að vísu, en trygga og góða. Við það
þoma tár, og lífið verður betra.
Mál höfundar er tært og auðskilið
hveiju barni.
Þriðja stoðin eru bráðsnjallar
myndir Gunnars, svo fullar af lífí,
að þær hreinlega dansa af kátínu
á síðum bókarinnar, mana
stautlæsa til þess að glíma við text-
Elfa Gísladóttir
ann og skilja betur. Listilega vel
gert, og gaman að sjá, að Solla er
ekki eins ein og hún heldur, jafnvel
lítil fluga fyigir henni til ævintýra
dagsins. Nú fjórða stoðin er þáttur
útgáfunnar, sem í engu hefír sparað
við að færa ævintýrið í skrautklæði.
Hér hafa saman unnið þau sem
kunna og geta. Hafíð þökk fyrir
góða bók handa ungum bömum.
Hún á eftir að gleðja marga.
EITT GLORU-
LAUST ANDARTAK
Bókmenntir
JennaJensdóttir
Gillian Gross: Átök við aftur-
göngur. Þýðing: Guðlaug Richt-
er. Káputeikning: Áslaug Jóns-
dóttir. Mál og menning 1989.
Sagan gerist í grunnskóla. Það
er verið að æfa leikrit frá Viktoríu-
tímabilinu. Grimmd og illska er
aðalinnihald þess. Ungi leikstjórinn,
Karolína kennari leggur allan sinn
metnað í að hinar verstu mannlegar
kenndir sem leikendur eiga að tjá,
komist sem best til skila í leik
þeirra. Markmiðið er að ná meiri
spennu og hryllingi en áður hefur
gerst í leiksýningum skólans.
Leikendur eru að persónugerð
misjafnlega í stakk búnir til þess
að takast á við hryllinginn. Mögn-
uð, harðfengin ákefð leikstjórans
splundrar jafnvægi tilfinninganna
og leiðir þær í gönur.
Hver leikari fær sinn skammt af
ódæði eða angist að vinna úr. Rak-
ari sem sker fólk á háls og brytjar
það síðan niður í kjallara sínum,
er leikinn af Colin Marshall.
Hann er metnaðarfullur nemandi
og af félögum sínum talinn til alls
vís. Hann gengst upp í hlutverki
sínu og vex við hvert hvatningarorð
frá leikstjóranum, sem látlaust
hrópar og egnir. Colin Jackus sem
er lítill fyrir sér og í skólanum hand-
bendi vinar síns og nafna leikur
væntanlegt fórnardýr rakarans.
Anna feita Ridley er líka í gervi
fómardýrs. Hún er látin skrifa dag-
bók í sögunni og ruglingsleg dag-
bókarbrot hennar gefa stundum til
kynna - en svara engu.
Meðan leikæfíngar standa yfir
og raunar þar fyrir utan gerast
óútskýranlegir atburðir, sem verða
æ geigvænlegri því nær sem dregur
frumsýningu.
Hinn trúgjami, meinlausi Colin
Jackus reynir að leita skýringa á
þeim dularfullu atburðum sem ger-
ast kringum leikendur. Og að lokum
er það hann (sem í mörgu er vanda-
mál skólans) sem grípur augnablik-
ið og afstýrir illvirki.
Ofurmagn ringlaðra tilfinninga
og hatur sem framkallast við innlif-
un í hiutverkin vegur þungt í efnis-
þræði sögunnar.
Fremur er reynt að magna hryll-
ing upp með orðum en gefa skýrar
myndir af einstaklingunum og hvað
raunverulega gerist innra með þeim
við þennan þrýsting frá hendi leik-
stjórans að efla hið.illa til fullkomn-
unar á leiksviðinu.
Skilin milli þess raunvemlega og
ímyndunar em stundum þoku- og
ruglkennd frá hendi höfundar. Ef
það er gert til þess að viðhalda
spennu hjá lesanda held ég að sá
máttur glatist í forminu.
Endir sögunnar finnst mér
snöggur, þar sem lesandi getur
ekki ráðið í hvemig tilfinningaleg-
um viðbrögðum leikendanna reiðir
af í samskiptum við aðra, þegar
þeir ganga á ný til venjulegra dag-
legra athafna.
Aftan á bókarkápu stendur að
Gillian Cross sé einn virtasti ungl-
ingabókahöfundur Englendinga.
Þjóðlífsþættir
frá Breiðafirði
BÓKAÚTGÁFAN Hildur hefúr
gefíð út bókina Sprek úr Qöru -
þjóðlífsþættir eftir Jón Kr. Guð-
mundsson á Skáldsstöðum í
Reykhólasveit.
í kynningu útgefanda segir, að
þetta sé fyrsta bók höfundar sem
um langt skeið hefur stundað fræði-
störf varðandi ættfræði og þjóðleg-
an fróðleik, jafnframt landbúnaðar-
störfum. Í þessari bók em ellefu
frásöguþættir um margslungin ör-
lög genginna kynslóða einkum úr
byggðum Breiðafjarðar innanverð-
um.
Þættimir heita: Sögur Guðmund-
ar frá Selbekk, „Djúpan lít ég dal-
inn“, þáttur af Þórði í Börmum og
ættmönnum hans, Eldar bmnnu í
Rauðseyjum, Síðasta selráðskonan
á Barmahlíð, Litið til baka, Álög
eða óhöpp, Fjöllyndi, Þau komu úr
dalanna byggð, Kalt á fótum, 14.
desember 1935.
Bókin er 96 blaðsíður.
Veitingahúsið Óðinsvé býður nú upp á ðanskt jólahlaðborð í hádeginu og á kvöldin, allt fram til jóla.
Gestum gefst kostur á að bragða ótal hefðbundna, gómsæta danska rétti sem tilheyra aðventunni og jólahaldinu.
Óðinsvé
með danskt jólahlaðborð
Frá og með 5. desember
og allt fram til jóla, býður
veitingahúsið Óðinsvé,
Óðinstorgi, upp á sitt sí-
gilda danska jólahlað-
borð, eða „julefrokost“
eins og frændur vorir
Danir kalla það.
Þetta er tíunda árið í
röð sem kokkarnir við
Óðinstorg bjóða matar-
gestum sínum slíkt lostæti.
Danskur „julefrokost“,
hefur löngum verið vin-
sæll hjá stórum hópi
manna og hefur ríkt ein-
stök stemning í matsaln-
um í Óðinsvéum.
Á jólahlaðborðinu er
m.a. boðið upp á danska
rifjasteik í ýmsum bún-
ingi, danskar kjötbollur,
kæfur og pylsur, síldar-
rétti, danska jólaköku og
jólagraut, svo og fleira
góðgæti, allt með tilheyr-
andi meðlæti.
Heimsend jólastemning.
Mjög hefur færst í vöxt
að fyrirtæki og stofnanir
fái kræsingarnar heim-
sendar og haldi þannig
litlu jólin á vinnustað.
Betra er að hafa góðan
fyrirvara með pantanir.
Auglýsing
NAR ERU KOMNAR l habitat / i
Ijós og lampar, búsóhöld og gjafavörur, húsgögn í miklu úrvali. Verið velkomin - í jólaskapi inn ö Laugaveg 13, S 625870.