Morgunblaðið - 05.01.1990, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1990
„Eyrnastórir, röndóttir
og Isleiiding'ar saman“
Svipmynd úr Eyrnalangir og annað fólk. Morgunbiaðið/Ranar Þ6r
________Leiklist___________
Bolli Gústavsson í Laufási
Leikfélag Akureyrar
Eyrnalangir og annað fólk
Höfundar — Iðunn og Kristín
Steinsdætur
Tónlist — Ragnhildur Gísladótt-
ir
Leikstjórn — Andrés Sigurvins-
son
Leikmynd — Hallmundur Krist-
insson
Búningar og gervi — Rósberg
Snædal
Lýsing — Ingvar Björnsson
Hreyfingar — Lára Stefáns-
dóttir
Eymalangir og annað fólk
flokkast undir þá grein bók-
mennta, sem nefnist bamaleikrit.
Þau verk em engin nýlunda, enda
er það fullyrt af sérfræðingi í
barnabókmenntum, Silju Aðal-
steinsdóttur, að hér á landi hafi
verið „skrifuð miklu fleiri leikrit
og samtalsæfingar handa börnum
en hægt er að koma höndum
yfir“. Þetta er athyglisvert og því
ekki að undra þótt íslensk leikhús
taki árlega bamaleikrit til sýn-
inga. Ég er sammála þeirri stað-
hæfingu Silju, að leikrit þessi séu
í flestum tilvikum skrifuð tii að
koma siðaboðskap til lesenda og
áhorfenda. Gott og illt takast þar
á og hið góða sigrar. Eftir þeirri
forskrift er leikritið Eyrnalangir
og annað fólk skrifað. Það fjallar
um þann vanda, sem hefur nú
nálgast okkur hér við nyrsta haf
hin síðari ár, þegar fólk af fjar-
lægum og ólíkum kynþáttum leit-
ar hér hælis. Að vísu hefur Herdís
Egilsdóttir áður samið bamaleik-
ritið Vatnsberana, sem hefur
þennan vanda að þema, þ.e.a.s.
hvernig fólk kemur fram við þá
sem em öðmvísi en aðrir, og sýnt
var hjá Alþýðuleikhúsinu 1978.
En hér em það annarlegir inn-
flytjendur frá eyjunni Zebrakabra
(hún er sögð vera einhvers staðar
milli Afríku og Ástralíu), sem
skyndilega verða að flýja undan
eldgosi og leita þá m.a. til ís-
lands. Þetta er ekkert venjulegt
fólk í augum okkar og það veldur
fjölskyldu Péturs og Sigrúnar
áhyggjum, þegar Eyrnapabbi og
Eyrnamamma setjast að með böm
sín í íbúðinni hennar ömmu. En
amma er að sjálfsögðu komin á
elliheimilið í óþökk bamabam-
anna. Og það vekur ungdóminn
til umhugsunar, svo Steina litla
syngur:
„Af hveiju fór hún amma?
Hún amma sem bakaði kleinur
: og kallaði alltaf í mig
til að snúa og smakka.
Hún amma sem elskaði krakka."
Já, það er ekkert nema gott
að segja um boðskapinn í leikriti
þeirra systra, Iðunnar og Kristín-
ar. Og þær bregða út af þeirri
reglu, sem lengst af hefur gilt í
íslenskum barnaleikritum, að per-
sónur séu staðlaðar, góðar og
djarfar, illar og huglausar. Hér
glíma hversdagslegar persónur
við sinn innri mann og standast
misjafnlega ásókn fordómanna.
En allt er þetta besta fólk inn við
beinið og lætur segjast. Það er
annars fróðlegt að minnast þess,
að átök við kynþáttafordóma birt-
ast snemma í íslenskum bók-
menntum og jafnvel á óvæntan
hátt eins og frá er greint í Víga-
Glúms sögu. Þar er greint frá
Hreiðari stýrimanni frá Vors í
Noregi, er átti bróður, ívar að
nafni, sem alls ekki þoldi íslenska
menn og æsti því samlagsmenn
sína svo hatrammlega gegn
íslenskum gestum, að þeim varð
eigi vært á heimili hans og virtist
það af engu öðru tilefni en því,
að mennirnir komu frá íslandi.
„Þess get eg,“ kvað ívar, „að eigi
sé óhapplaust hér á bæ, ef íslensk-
ur maður skal vera hér.“ Og þann-
ig er því einnig háttað í umræddu
leikriti með Pétur hinn dagfars-
prúða húsföður og dæmigerða
klúbbfélaga, . þegar eyrnalanga
fjölskyldan frá Zebrakabra settist
að í fjölbýlishúsinu. Pétur taldi
að þá yrði þar ekki óhappalaust.
Og aðkomufólkið varð að sanna
ágæti sitt líkt og Eyfirðingurinn
Eyjólfur hrúga gerði frækilega.
Höfundar barnaleikritsins fara
um margt vel með ágætt efni,
þótt textinn sé á stundum heldur
langdreginn fyrir yngri áhorfend-
ur og misjafnlega bragðmikill og
hnyttinn. Verður að gera strangar
kröfur til höfunda og leikstjóra,
ef verkið á að vera áhugavert jafnt
fyrir börn sem fullorðna. Snjallt
barnaleikrit er þannig úr garði
gert, að það nær til allra, skemmt-
ir, vekur til umhugsunar og hrífur.
Andrés Sigurvinsson hefur mótað
athyglisverða sýningu, en hefði
ef til vill átt að vera ennþá ráðrík-
ari við höfunda. Að sjálfsögðu
kostar og mikla vinnu að þjálfa
framsögn yngstu leikaranna, en
þeim gekk misjafnlega að koma
textanum nógu greinilega til
skila. Hins vegar voru hreyfingar
og svipbrigði í besta lagi. Reyndir
leikarar leggja sitt af mörkum í
sýningunni. Gestur Einar Jónas-
son er kpminn til leiks á ný eftir
nokkurt hlé og leikur húsföðurinn,
Pétur. Tekst honum með ágætum
að túlka eðlilega viðbrögð þessa
borgaralega og hleypidómagjarna
náunga án þess að ofgera. Leikur
^Steinunnar Ólafsdóttur ber þess
engin merki, að hún sé nýliði. Hún
hefur góð tök á hlutverki ungrar
húsmóður, framsögnin skýr og
skopleg viðbrögð hæfileg. Guðrún
Þ. Stephensen leikur Elinóru,
stútungskerlingu, sem gerir
myndina af íslensku samfélags-
gerðinni hlýrri og hressilegri. Og
svo kemur umboðsmaður innflytj-
endanna, Sigurður, snarborulegur
fulltrúi í utanríkisráðuneytinu og
nýtur þess kímilega tóns, sem
Þráinn Karlsson gæðir hann af
öryggi, sem ekki bregst fremur
en fyrri daginn. Jón Stefán Kristj-
ánsson leikur Eymapabba og fell-
ur inn í þetta skondna hlutverk
og sömuleiðis er hlutverki Eyrna-
mömmu vel borgið í höndum
Sunnu Borg. Börnin standa sig
með prýði, en ekki verður gert
upp á milli þeirra hér. Böm Pét-
urs og Sigrúnar, þau Stein og
Álf, leika Jóhanna Sara Krist-
jánsdóttir og Guðmundur Ingi
Gunnarsson. Börn Eyrnahjón-
anna, Eyrna Pál og Eyrna Línu,
leika Páll Tómas Finnsson og
Kristín Pétursdóttir. Halla Prakk,
Lilju og Skúla Skandalín, sem era
þróttmiklir krakkar, leika þau
Hlynur Aðalsteinn Gíslason, Sól-
veig Ösp Haraldsdóttir og Ingvar
Gíslason. Ingvar leikur einnig
löggu og sömuleiðis Hildur Frið-
riksdóttir. Og þá er komið að
skúrkunum, Bínu og Bósa. Þau
eru þær gamansömu persónur,
sem samkvæmt viðtekinni venju
tilheyra flestum barnaleikritum
líkt og ræningjarnir í Kard-
imommubæ eða Mikki refur og
má með réttu nefna afkomendur
Ketils skræks í Útilegumönnun-
um. Sóley Elíasdóttir er tilþrifa-
mikil Bína og Árni Valur Árnason
vakti mikla kátínu sem skoffínið
Bósi. Athyglisverður þáttur leik-
ritsins er óvænt ferð barnanna til
Zebrakabra. Þar er miklu hugar-
flugi beitt í gerð búninga ýmissa
furðuvera, sem Rósberg Snædal
hefur hannað af glaðlegu ímynd-
unarafli. Ingvar Björnsson kemur
þar til skjala með snjallri beitingu
tækninnar. Þessi þáttur er mikið
augnayndi. Tónlist Ragnhildar
Gísladóttur fellur vel að sýning-
unni með öraggum takti. Og þá
er eftir að geta vandaðrar leik-
myndar Hallmundar Kristinsson-
ar, sem sannar hér enn sem fyrr,
að óþarft er að leita langt yfir
skammt hvað varðar þennan mik-
ilvæga þátt leiksýninga. Hall-
mundur er myndlistarmaður með
glöggt smiðsauga og samvinna
hans og Ingvars ljósameistara
prýðileg. Leikfélag Akureyrar
hefur skilað athyglisverðri sýn-
ingu í þetta sinn, sem getur glatt
unga jafnt sem aldna.
Risi á brauðfótum
Kvikmyndir
Sæbjöm Valdimarsson
Stjömubíó:
Dularfúlli Bandaríkjamaðurinn -
Old Gringo
Leikstjóri Lewis Puenzo. Handrit
byggt á skáldsögu Carlosar Suent-
es. Aðalleikendur Jane Fonda,
Gregory Peck, Jimmy Smits.
Bandarísk. Columbia 1989.
Síðastá myndin sem ég sá á ári
sem annars eikenndist öðra fremur
af þægilegum afþreyingarmiðlungi
uppá tværoghálfa til þijár stjörnur,
er einsog “bögglað roð fyrir bijósti
mínu“. Af og til glittir í virkilega
stórbrotið og áhrifaríkt drama en
oftast nær myndin ekki andanum.
Dularfulli Bandaríkjamaðurinn ber
með sér mörg einkenni kvikmynda-
verks sem velkst hefur fram og til
baka í kerfinu um árabil og mátt
sæta áföllum og andbyr. Fonda barst
bókin, senl skrifuð er af einu kunn-
asta, núlifandi skáldi Mexíkóbúa, í
hendur við upphaf níunda áratugs-
ins. Síðan hefur hún gengið milli rit-
höfunda og handritshöfunda sem
hafa gert fleiri uppköst og kvik-
myndagerðir hennar á tíu árum. Ein-
sog allir vita getur slík þróun ekki
verið til góðs. Enda er handritið höf-
uðverkur gamla gríngósins. Hér seg-
ir, í sem skemmstu máli, frá kennslu-
konu og jómfrú í Washington D.C.,
sem rífur sig upp á miðjum aldri til
að hrista af sér slenið og taka virkan
þátt í lífinu. Skellir sér til Mexíkó,
þar sem borgarstyrjöldin geysar í
miklum móð. Kynnist tveimur mönn-
um sem hafa afgerandi áhrif á hana;
Smits, byltingarforingjanum og hers-
höfðingjanum í, uppreisnarheijum
Zapata og landa sínum og skáldinu
Veiðileyfi í Blöndu
Sala veiðileyfa í Blöndu hefst föstudaginn 05. 01. kl. 16.00.
Upplýsingar í símum 91-622265 og 985-27772.
Stangaveiðfélagið Ós.
Stjörnur myndarinnar: Peck og gæðingarnir.
Peck, sem kominn er til að heyja
sína síðustu báráttu þar syðra.
Bókin sem kvikmyndin er byggð
á er vafalaust safaríkt og áhrifamik-
ið verk hinsvegar verður það aldrei
sagt um handritið. Persónusköpunim
er þunn og yf irborðsleg, söguþráður-
inn ófuæænægjandi, samtölin oftast
með uppskrúfuðum heimspekitil-
burðum. Leikstjórinn Puenzo, Arg-
entínumaðurinn sem gerði eina bestu
mynd síðasta áratugs, helst hér illa
á efnivið og leikurum. Stolt og stæri-
læti Smits með nokkra tómahljóði,
Fonda er útá túni, orðin heldur rosk-
in fyrir hlutverkið - enda orðin tíu
árum eldri núna en þá hún tók hlut-
verkið að sér. En gamli, góði Peck
stendur fyrir sínu og gefur þessari
brokkgengu mynd sín bestu og
glæstustu augnablik. Tæknileg atriði
era góð, kvikmyndatakan fögur, tón-
listin reist. Rammin er vandaður en
verkið volkað.
___________Brids_____________
Arnór
Ragnarsson
Bridsfélag Hafnarfjarðar
Vetrarstarfið hefst á ný eftir jóla-
fríið nk. mánudag, 8. janúar, með 3ja
kvölda hraðsveitakeppni. Spilað er að
venju í íþróttahúsinu v/Strandgötu og
hefst spilamennskan kl. 19.30.
Bridsfélag Kvenna
Aðalsveitakeppni félagsins hefst
mánudaginn 8. jan. kl. 19.30. Spilað er
í Sigtúni 9, húsi Bridssambandsins.
Sveitir geta skráð sig í síma 32968
(Ólína) og 33778 (Véný).
Hjónaklúbburinn
Barometer-keppni félagsins hefst
þriðjudaginn 16. jan. kl. 19.45. Spilað
er í Tæknigarði,, sunnan Háskólabíós.
Spiluð verða forgefin spil og mun
Kristján Hauksson sjá um tölvuútreikn-
ing. Pör geta skráð sig í síma 22378
(Júlíus).
Bridsfélag Suðurnesja
Nýja árið hefst með eins kvölds
tvímenningi nk. mánudagskvöld. Spilað
er í Garðinum, nánar tiltekið í Golfskál-
anum í Leiru kl. 20. Allir eru velkomnir.