Morgunblaðið - 06.01.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐH) LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 1990 ' 25^
Minning:
Benedikt Sveinbjöms-
son frá Bjargarstöðum
Fæddur 4. mars 1915
Dáinn 29. desember 1989
Benedikt Sveinbjarnarson fyrr-
um bóndi í Austvaðsholti andaðist
á heimili sonar síns þann 29. des.
sl. Hann hafði um árabil fundið
fyrir þeim sjúkdómi er dró hann
skyndilega til dauða.
Benedikt var Húnvetningur í
báðar ættir. Sonur hjónanna Sigríð-
ar Guðmundsdóttur og Sveinbjarn-
ar Benediktssonar sem bjuggu um
áratuga skeið á Bjargarstöðum í
Miðfirði, og þar höfðu þeirra forfeð-
ur búið um langan aldur. Benedikt
var yngstur barna þeirra hjóna,
fæddur 4. mars 1915. Systkini hans
sem náðu fullorðinsaldri voru þrjú.
Er nú Jóna á Hamrafelli í Mosfells-
bæ ein þeirra á lífí. Margrét og
Guðmundur eru látin fyrir nokkrum
árum.
í foreldrahúsum ólst Benedikt
upp og naut þess besta í sínu upp-
eldi, sem gamla bændasamfélagið
gat boðið. Ég minnist minningar-
orða, sem hann skrifaði um móður
sína látna. Þau sögðu frá innilegu
sambandi sonar og móður.
Skólanám stundaði hann bæði í
Héraðsskólanum í Reykholti og á
Bændaskólanum á Hólum. Hann
var námfús að eðlisfari og þessi
skólaganga varð honum bæði til
mikils gagns og ekki síður ánægju.
Þessi menntasetur sótti fólk hvað-
anæva af landinu, þroskað fólk,
ákveðið í að afia sér þekkingar og
reynslu til gagns fyrir lífsstarfíð.
Árið 1943 hóf Benedikt búskap
á föðurleifð sinni, Bjargarstöðum,
ásamt eiginkonu sinni, Ólöfu Helga-
dóttur frá Hnausakoti. Þá geisaði
heimsstyrjöldin síðari og stríðsárin
voru mikill umbrotatími. Varð þá
mörgum ljóst að dagar gamla sam-
félagsins, hinnar dreifðu byggðar,
voru senn taldir. Ungu hjónin á
Bjargarstöðum brugðu þar búi og
fluttu suður. Þau settust að í Mos-
fellssveit. Þar tókst þeim með þrot-
lausri vinnu og litlum kröfum til
lífsins gæða að koma sér upp ný-
býli. Þar bjuggu þau í rösk 20 ár.
Mosfellssveitin varð þeim kær og
því ekki sársaukalaust að verða að
flytja þaðan, en slíkt reyndist nauð-
syn vegna þéttbýlis, sem stöðugt
óx og gerði búskap illmögulegan.
Árið 1966 kaupa þau jörðina Aust-
vaðsholt í Landssveit. Hún var þá
í eyði. í Austvaðsholti bjuggu þau
Ólöf og Benedikt á meðan kraftar
entust til búskapar og gerðu þeirri
jörð margt til góða. Nú búa Jbar
synir þeirra, Helgi og Jón. Þau Ólöf
og Benedikt eignuðust 4 syni,
Sveinbjörn bónda á Krossi í Land-
eyjum, Helga og Jón Gunnar bænd-
ur í Austvaðsholti og Hjört Má
garðyrkjumann í Hveragerði, auk
þess ólst upp á heimili þeirra elsti
sonur Ólafar, Ólafur Grétar Óskars-
son verkstjóri á Álafossi. Benedikts
er gott að minnast. Hann var glað-
sinna og lítt kvartsár. Hafði af
mörgu skemmtan, einkum var
söngur hans eftirlætis tómstunda-
gaman. Hann hafði og yndi af
ferðalögum, áður fyrr á hestum,
sem voru hans uppáhald enda
margur gæðingur frá hans hesta-
kyni kominn.
Hin síðari ár var bíllinn farar-
skjótinn. Einnig ferðuðust þau hjón
til meginlandsins, bæði til Noregs,
Frakklands og víðar.
Bernskuminning leitar á hugann.
Tíu ára strákur er sendur fram að
Bjargarstöðum frá Hnausakoti,
næsta bæ. Erindið er löngu gleymt,
en minningin um móttökur þessa
gestrisna og góða fólks fyrnast
ekki. í önn dagsins gefur heimilis-
fólkið sér tíma til að spjalla við
stráklipg, bjóða til stofu, dúka borð
og bera fram veitingar. Slík gest-
risni og höfðingsskapur varð ein-
kennandi fyrir þau Ólöfu og Bene-
dikt alla tíð.
Benedikt mágur minn er kvaddur
með söknuði, en það er í anda hans
að reyna að líta bjartari tíma þótt
í álinn syrti í svip.
Öllum hans ástvinum sendum við
hjónin innilegar samúðarkveðjur.
Björn Helgason
Að kvöldi dags 2. þ.m. hringdi
síminn og á hinum endanum var
Hjalti Pálsson er tjáði mér að Bene-
dikt Sveinbjörnsson skólabróðir
okkar væri dáinn. Enginn flýr örlög
sín og ekki verður undan því vik-
ist, að þetta er sérferð sem enginn
kemst hjá að fara. Hitt er annað,
að mann setur hljóðan þegar einn
af samferðamönnum og góður fé-
lagi er burt kallaður.
Leiðir okkar Benedikts lágu fyrst
saman að vori til 1940 að Hólum í
Hjaltadal er hann kom þangað í
verklegt nám og til undirbúnings
að setjast á skólabekk að hausti,
kynni okkar voru því orðin nær
hálf öld, því við fylgdumst alltaf
hvor með öðrum og hittumst æði
oft.
Það sem tengdi okkur Benedikt
í upphafi meira saman en marga
aðra þetta sumar á Hólum var „þar-
fasti þjónninn" því við höfðum báð-
ir gæðinga okkur meðferðis, og bar
Benedikt fljótt yfir grundir er hann
skellti Blesa á skeið.
Margt bar á góma í samveru
okkar á Holum þó ekki verði það
tíundað hér, en gott að eiga í minn-
ingunni um góðan dreng. Benedikt
var sjálfum sér trúr og stundaði
námið samviskusamlega, því hann
kom til hins forna menntaseturs í
þeim tilgangi að búa sig undir
lífsstarfið, hann var einn í hópi þirra
fáu sem hann hafði áttað sig á
hvert hugurinn stefndi, en það var
að yrkja landið, umgangast lifandi
náttúru, sjá frjókornið vaxa, rækta
sjálfan sig og umhverfið sitt. Eftir-
farandi erindi ritaði hann í minn-
ingabók mína, frá samverunni að
Hólum:
Traustir skulu homsteinar hárra sala,
í kili skal kjörviður.
Bóndi er bústólpi, bú er landstólpi.
því skal hann virður vel.
(J.H.)
Að ýmsu leyti má höfða þetta
erindi skáldsins yfir á Benedikt,
hans mannlega þátt og starf. Hann
tók lífíð alvarlega, stálheiðarlegur
og góður félagi, þannig var kjörvið-
ur í öllu hans fari, þetta eru þeir
hornsteinar, sem eru góð undirstaða
til að fara með út í lífsbaráttuna.
En undir alvörunni glóði á glettni
og gamansemi á góðra vina fundi.
Er námi lauk á Hólum og við kvödd-
um staðinn með söknuði, lá leið
okkar Benedikts að Sámsstöðum í
Fljótshlíð, þar sem við dvöldum
saman í sex vikur og kynntum okk-
ur ýmsar tilraunir á sviði ræktunar.
Benedikt fæddist 4. mars 1915
að Bjargarstöðum í Miðfirði, V-
Hún. Þar ólst hann upp í foreldra-
húsum við öll þau störf eins og þau
tíðkuðust á þeim árum, og var þátt-
takandi í þeim strax og aldur leyfði.
Heimdraganum hleypir hann svo,
er hann fer í Héraðsskólann að
Reykholti í Borgarfirði og síðan að
Hólum, sem fyrr segir.
Árið 1944 verða þáttaskil í lífi
Benedikts er hann gengur að eiga
eftirlifandi konu sína, Ólöfu Helga-
dóttur, 15. júlí. Þau voru sveitungar
og höfðu því þekkst allt frá barns-
aldri. Ári síðar flytja þau úr sveit-
inni sinni suður í Mosfelissveit, þar
sem þau áttu heima næstu tuttugu
og þijú árin. 1947 tóku þau hjón
að sér stjórnun á búinu á Lágafelli
hjá Lorens Thors og stýrðu því með
miklum myndarbrag í rúmt eitt og
hálft ár, en þá höfðu þau komið sér
upp aðstöðu að nýbýli í Mosfells-
sveit og nefndu Bjargarstaði eftir
æskuheimili Benedikts.
Margur svitadropinn hefur failið
hjá þeim hjónum og sonum eftir
því sem þeir uxu úr grasi og komu
til hjálpar til að byggja allt upp frá
grunni, á hinni nýju jörð, og gera
að myndarlegu býli, sem fjölskyldan
bjó á í 19 ár, eða fram til ársins
1967.
En segja má með sanni að nú
sé hún „Snorrabúð stekkur“ og lítil
merki þess sjáist, eftir allt það erf-
iði sem á sig var lagt við upp-
byggingu jarðarinnar, því nú er
þar, sem áður voru ræktuð tún,
malbikaðar götur og gangstéttir og
eitt hið þéttbýlasta íbúðarhverfí
Mosfellsbæjar, já, allt er hverfult í
heimi hér og breytingum undirorp-
ið. Er þau fluttu úr því þéttbýli sem
var að umkringja þau í Mosfells-
sveit keyptu þau jörðina Austvaðs-
holt í Landsveit og fluttu þangað
og fengu þar gott olnbogarými.
Þarna bjó Benedikt með fjölskyldu
sinni næstu 18 árin, en síðustu fjög-
ur árin hafa hjónin búið í Laugar-
ási í Biskupstungum í húsi sem þau
keyptu og kölluðu Lyngbrekku og
ætluðu að eyða ævikvöldinu þar.
Hjónaband þeirra Benedikts og
Ólafar var farsælt og fijósamt þar
sem þau eignuðust fjóra dugnaðar
og myndar syni.
Sá elsti, Sveinbjörn, er bóndi að
Krossi í A-Landeyjum, Helgi og Jón
Gunnar eru bændur í Austvaðsholti
og Hjörtur Már garðyrkjumaður við
Heilsuhælið í Hveragerði. Einn son
átti Ólöf fyrir hjónaband, Ólaf Grét-
ar, sem er starfsmaður á Álafossi,
ólst hann fyrstu árin upp hjá móður
sinni og síðan þeim Benedikt eftir
að þau giftust.
Hér að framan hefur verið stiklað
á stóru, og í fáum orðum um
lífshlaup Benedikts. Skólafélagar
sem brautskráðust frá Hólum í
Hjaltadal vorið 1941 hafa haldið
óvenju vel saman og fjórum sinnum
höfum við haldið mót til að minn-
ast veru okkar þar og hressa upp
á kunningsskapinn.
Á þessum fagnaðarfundum lét
Benedikt sig aldrei vanta, bæði
hann og við hinir nutum upprifjunar
minninganna frá liðnum tíma, og á
liðnu vori 1989 komum við síðast
saman á sjálfu menntasetrinu, sem
setti okkur í sérstaka snertingu við
fortíðina. Þar var m.a. rætt um að
við kæmum næst saman 1991 á
fimmtíu ára afmæli brottskráning-
ar. En nú varð skarð fyrir skildi í
hópnum okkar, en ég trúi því hins
vegar að ef af mótinu verður þá
muni hann fylgjast með úr ijarska
og jafnvel hafa gaman af.
Ég tek mér það bessaleyfi að
færa Benedikt hinstu kveðju frá
öllum skólabræðrum frá Hólum og
sálfur þakka ég góð kynni á langri
leið og vissulega væri maður fátæk-
ari í minningunni ‘hefði Benedikt
ekki orðið á vegi manns.
Að lokum er eiginkonu hans og
börnum svo og öðrum ættingjum
færðar samúðarkveðjur.
Útför Benedikts verður gerð frá
Lágafellskirkju laugardaginn 6.
janúar.
Fari minn kæri félagi í friði.
Guðmundur Jóhannsson
Fagna þú sál mín. Allt er eitt! Drottni,
eilift og fagurt - dauðinn sætur blundur,
þótt jarðnesk dýrð og vegsemd visni og
þrotni
veit ég að geymast handar stærri undur.
Þótt stórtré vor í byjjum jarðar brotni,
biður vor allra um síðir Edenslundur.
(Jakob Jóh. Smári)
Þessi sálmur sem var einn af
uppáhaldssálmum föður míns kom
mér fyrst í hug er ég settist niður
til að minnast föður míns, Bene-
dikts Sveinbjarnarsonar frá Bjarg-
arstöðum í Miðfirði, en þar var
hann fæddur 4. mars 1915. Foreldr-
ar hans voru hjónin Sigríður Guð-
mundsdóttir og Sveinbjörn Bene-
diktsson. Á Bjargarstöðum ólst
hann upp til fullorðinsára og naut
ástar og umhyggju foreldra og
systkina en hann var yngstur þeirra
en þau voru fimm. Áf þeim er nú
ein systir á lífi, Jóna húsfreyja að
Hamrafelli.
Það má segja að skólaganga föð-
ur míns hafí verið nokkur á þeirra
tíma vísu. Farskólagöngu nkut
hann. Þá stundaði hann og nám við
héraðsskólann í Reykholti í Borgar-
firði og síðan við Bændaskólann á
Hólum í Hjaltadal og lauk þaðan
búfræðinámi. Einnig var hann sum-
arlangt á Tilraunastöðinni á Sáms-
stöðum í Fljótshlíð sér til frekari
þekkingar, undir handleiðslu Klem-
ens heitins Kristjánssonar.
Faðir minn hafði gaman af að
nema og ekki hvað síst ljóð og lög,
en söngur var hans hálfa líf. Það
var eitthvað mikið að ef hann
mætti ekki á kóræfingar og sam-
söngva, bæði hjá kirkjukór Lága-
fellssóknar, en þar söng hann um
tveggja áratuga skeið. Einnig var
hann virkur félagi hjá karlakórnum
Stefni og síðast en ekki síst með
kirkjukór Skarðs- og Árbæjar-
sókna. Oft var lagið tekið þess á
milli í afmælum og jólaboðum og
við ýmis tækifæri. Oftast var það
hann sem hafði frumkvæðið og
sagði: „Eigum við ekki að syngja
nokkur lög?“ og alltaf hafði hann
fólkið upp til að syngja með og
brást sjaldan að sönggleðin yrði
allsráðandi.
Það var ótrúlegt eftir þau miklu
veikindi sem hann var búinn að
ganga í gegnum er hann söng inn-
á segulband fyrir rúmu ári mörg
af sínum uppáhaldslögum og er ég
forsjóninni þakklátur fyrir.
Faðir minn var hamingjusamur
í sínu einkalífi. Þann 14. júlí 1944
kvæntist hann móður minni, Ólöfu
Helgadóttur frá Hnausakoti í Mið-
firði. Með móður minni kom bróðir
minn, Ólafur Grétar Óskarsson,
sem faðir minn reyndist sem_ besti
fósturfaðir. Eins reyndist Ólafur
Grétar honum sem hans sonur væri
og ekki hvað síst á þeirra fyrstu
búskaparárum þar sem hann reynd-
ist þeim mikil hjálparhella. Auk
Ólafs, sem búsettur er í Mosfellsbæ,
eru börn þeirra Sveinbjörn, sem er
búsettur að Krossi í Austur-Land-
eyjum; Helgi og Jón búsettir að
Austvaðsholti í Landsveit; og Hjört-
ur, búsettur í Hveragerði. Bama-
börnin þeirra eru 17.
Foreldrar mínir hófu búskap á
Bjargarstöðum en fluttust 1945 í
Silfurtún í Garðabæ þar sem faðir
minn var daglaunamaður. Árið
1946 fluttu þau að Lágafelli í Mos-
fellssveit og eru þau þar starfsfólk
Thors heitins Jensen til ársins 1948
er þau stofna nýbýli úr Lágafells-
landi er þau nefna Bjargastaði. Á
Bjargarstöðum bjuggu þau til árs-
ins 1967 er þau festa kaup á jörð-
inni Austvaðsholti í Landsveit og
búa þar félagsbúi með sonum
sínum, Jóni og Helga til ársins 1985
er þau láta jörðina í té sonum sínum
og flytja og kaupa sér garðyrkjubýl-
ið að Lyngbrekku í Biskupstungum
og þar líkaði þeim einkar vel, en í 4—
Austvaðsholti var hugurinn og oft
var skroppið til bræðranna og
dvöldust þau þar hans síðustu jól
við gleði og söng og aðhlynningu
þá bestu. Fyrir það vil ég þakka
bræðrum mínum og mágkonu og
ekki hvað síst börnum þeirra sem
glöddu hann á alla lund. Hafí þau '
hjartans þökk. Móðir mín og bræð-
ur, veri það okkur huggun á sorgar-
stund að hafa átt Benedikt Svein-
bjarnarson að. Blessuð sé minning
hans.
Sveinbjörn Benediktsson
í dag, laugardaginn 6. janúar,
fer fram frá Lágafellskirkju útför
Benedikts Sveinbjarnarsonar. Með
örfáum línum vil ég kveðja hann
sem æskuvin, fermingarbróður og
mág minn. Upphaf ævi hans var í
Húnaþingi. Við vorum nágrannar,
ein bæjarleið á milli. Við vorum
saman í barnaskóla og nágrenni
okkar hélst til fullorðinsára. Þótt
leiðir skildu um stund, lágu þær
saman aftur nú seinustu árin. Það
sem mig langar til að rifja upp er
aðallega tengt söng, sem var sam-
eiginlegt áhugamál okkar og tóm-
stundagaman. Hvar sem fólk kom
saman og Bensi þar á meðal, var
hann ætíð upphafsmaður að því að
sungin yrðu nokkur lög og þó raun-
ar sem flest.
Bensi var góður söngmaður. Um
margra ára skeið söng hann bæði
í karlakór og kirkjukór. Ég minnist
þess að fyrir nokkrum árum gaf
ég honum segulbandsspólu þar sem
ég og börn mín höfðum sungið sam-
an nokkur lög. Fyrir þetta fékk ég
mikið þakklæti frá honum. Það
snart mig djúpt hversu innilega
hann naut þess að hlusta á þennan
söng. Fyrir þau mörgu og fögru orð
sem hann lét falla í minn garð og
okkar allra færi ég honum innilegar
þakkir.
Mér finnst ánægjulegt að hugsa
til síðustu daga ævi hans. Um jóla-
dagana dvaldi hann með fjölskyldu
sinni. Á jóladag söng hann við há-
tíðaguðsþjónustu í sinni fyrrum
sóknarkirkju. Þess er gott að minn-
ast.
Þó að vitað sé með nokkrum fyr-
irvara að skilnaðarstund sé ekki
langt undan þá breytir það ekki því
að slík stund snertir mann djúpt
þegar hana ber að, og tekur sinn*
tíma að átta sig á því sem gerst
hefur.
Ég og fjölskylda mín kveðjum
kæran vin nú hinstu kveðju. Systur
minni og fjölskyldu hennar bið ég
Guðs blessunar.
Jóliann Helgason
t
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim er sýndu okkur samúð
og hlýhug við andlát og útför eiginmanns míns, föður, tengdaföð-
ur, afa og langafa,
VALGARÐS KRISTINS MAGNÚSSONAR
málarameistara,
Sólheimum 23.
Magnea Ósk Kristvinsdóttir,
Magnús Valgarðsson, Elba Nunez Valgarðsson,
Engilbert Valgarðsson, Ingibjörg Birgisdóttir,
Guðmundur F. Valgarðsson, Kathryn Vaigarðsson,
Stefama Valgarðsdóttir, Hreinn Edilonsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir til allra sem sýndu okkur hlýhug og samúð við
andlát og útför móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
RAGNHEIÐAR JÓHANNESDÓTTUR,
Dalbraut 27.
Gísli Ingimundarson,
Indriði Ingimundarson,
Sigurður Ingimundarson, Sigurlaug Guðmundsdöttir,
Ragnheiður Ingimundard., Einar Jónsson,
Ingimundur Einarsson, Kolbrún Þorsteinsdóttir,
Ágúst Friðþjófsson,
barnabörn og barnabarnabörn.