Morgunblaðið - 23.01.1990, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
18. tbl. 78. árg.__________________________________ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 1990_______________________________Prentsmiðja Morgnnblaðsins
Valdaeinok-
un kommún-
istaafiiumin
í Júgóslavíu
Sovétríkin:
Kjamavopnum
beint að Noregi
Þvert á yfirlýsingar Míkhaíls S. Gorbatsjovs
Ósl6. Reuter.
NORSKUR herforingi, Dagfinn Danielsen, yfirmaður heraflans í
Norður-Noregi, lýsti því yfir í gær að Sovétmenn hefðu komið upp
skammdrægum kjarnorkueldflaugum við norsku landamærin. Væri
þetta í andstöðu við fyrri yfirlýsingar Mikhaíls S. Gorbatsjovs, leið-
toga sovéska kommúnistaflokksins, þess efiiis að öll slík vopn hefðu
verið fjarlægð. Danielsen sagði einnig að Sovétmenn héldu áfram
vígvæðingu á Kóla-skaga þrátt fyrir slökun á spennu í samskiptum
austurs og vesturs.
- Reuter
„Norskir hermenn sjá eldflaugarn-.
ar frá landamærastöðvum sínum.
Við teljum að þsér beri kjarnaodda,“
sagði Danielsen í viðtali við Reuters-
fréttastofuna. Kvað hann flaugarnar
vera hreyfanlegar af gerðinni SS-21
en þær draga um 100 kílómetra.
Herforinginn sagði að unnt væri að
koma hefðbundnum sprengjuhleðsl-
um fyrir í eldf laugunum en þá væru
þær harla gagnslitlar sökum þess að
stýri- og miðunarbúnaðurinn væri
ekki nákvæmur. Sagði hann undir-
menn sína síðast hafa komið auga á
eldflaugarnar í desembermánuði.
Danielsen minnti á að Míkhaíl S.
Gorbatsjov hefði lýst því yfir í ræðu
er hann flutti í Helsinki í október
að skammdrægar kjarnorkueld-
flaugar hefðu verið fjarlægðar frá
Kóla-skaga og að Sovétmenn réðu
nú hvorki yfir meðal- né skamm-
drægum kjarnorkueldflaugum sem
unnt væri að skjóta á skotmörk í
Norður-Evrópu.
Norski herforinginn írekaði fyrri
yfirlýsingar stjórnvalda í Noregi þess
efnis að ekkert lát væri á vígvæðingu
Sovétmanna á Kóla-skaga. Hann
kvað slagkraft heraflans þar hafa
aukist auk þess sem tiltekin vopna-
kerfi hefðu verið endurnýjuð.
Árás sovéska hersins á þjóðernissinna í Bakú aðfaranótt laugardags
var harðlega mótmælt í gær og beindist óánægjan mjög gegn Míkhaíl
Gorbatsjov, Sovétleiðtoga. I Azerbajdzhan voru borin spjöld þar sem
hann var eftirlýstur sem sakamaður (mynd að ofan) og í Moskvu
voru borin spjöld sem á stóð „Gorbi morðingi“.
Þingið í Azerbajdzhan setur Moskvustjórninni úrslitakosti:
Hóta sambandsslitum
fari herinn ekki burt
Belgfrað. Reuter.
SAMÞYKKT var nær ein-
róma á þingi júgóslavneska
kommúnistaflokksins í gær
að binda enda á valdaeinokun
flokksins og leyfa fjölflokka-
kerfi. Kommúnistar hafa ver-
ið einráðir í 45 ár en frjálsar
kosningar hafa þegar verið
boðaðar í vor í sambandsríkj-
unum Króatíu og Slóveníu.
Felld var með yfirgnæfandi
meirihluta tillaga um að af-
nema yfirstjórn flokksins og
láta deildir hans í hverju sam-
bandsríki fá fúlla sjálfstjórn.
Hatrömmustu deilurnar á þing-
inu hafa orðið um sjálfstæði
flokksdeildanna og voru það full-
trúar frá Bosníu-Herzegóvínu og
Slóvenar er báru hana fram. Tals-
menn Serba, stærstu og voldug-
ustu þjóðar ríkisins, voru andvígir
og vildu þeir sterka miðstjórn.
Sama sinnis eru flestir æðstu
ráðamenn hersins.
Serbnesku fulltrúarnir sökuðu
Slóvena um að styðja tilraunir
Albana í Kosovo-héraði til meints
þjóðarmorðs á Serbum, búsettum
í héraðinu. Er fulltrúi frá Bosníu-
Herzegóvínu lagði til að flokknum
yrði skipt í tvennt; sósíalistaflokk
og kommúnistaflokk, og sagði
stjórnarflokkinn vera að fremja
„hægfara sjálfsvíg“ með aftur-
haldsstefnu sinni hrópuðu Serbar:
„Dyrnar eru opnar fyrir þá sem
vilja fara.“
í síðasta mánuði slitu Serbar
öll viðskiptatengsl við Slóvena.
Lífskjör í Slóveníu eru mun betri
en annars staðar í Júgóslavíu, lýð-
ræðisþróun hröð og vilja ráðamenn
auka tengslin við Vestur-Evrópu.
Moskvu. Bakú. Reuter.
ÞINGIÐ í Azerbajdzhan hótaði
því í gær að segja lýðveldið úr
lögum við Sovétríkin ef Moskvu-
stjórnin drægi ekki herlið, sem
I sent var þangað í siðustu viku, I
til baka innan tveggja sólar-
hringa. Samþykkti þingið að
I hafa neyðarlög, sem Sovétstjórn- |
in hafði sett í Azerbajdzhan, að
engu og efha til kosninga um
sambandsslit ef herinn yrði ekki
kvaddur til baka. Á grundvelli
neyðarlaganna voru tugþúsund-
ir sovéskra hermanna sendir til
Armeníu og Azerbajdzhans til
þess að bijóta á bak aftur upp-
reisn Azera og átök þeirra og
Armena. Árás sovéska hersins á
þjóðernissinna í Bakú sl. fostu-
dagskvölds var harðlega mót-
inælt í Azerbajdzhan og í
Moskvu í gær og hefúr hún orð-
ið til að auka kröftir um aðskiln-
að frá Moskvu.
Um helgina átti Ajaz Mútalíbov,
forsætisráðherra Azerbajdzhans,
og fleiri leiðtogar lýðveldisins, fund
í Moskvu með Míkhaíl Gorbatsjov,
Sovétleiðtoga um hugsanlega
heimkvaðningu sovésku hersveit-
anna. Samtök þjóðernissinna, Al-
þýðufylking Azerbajdzhan, sagðist
ekki viðurkenna Mútalíbov sem leið-
toga lýðveldisins þar sem hann
væri fulltrúi kommúnistaflokksins,
sem væri áhrifalaus eftir atburði
helgarinnar. Á útifundum í gær
kenndi alþýðamanna flokknum urn
árás hersins og tugþúsundir manna
brenndu flokksskírteini sín í mót-
mælaskyni.
Fréttamaður sovéska sjónvarps-
ins varaði yfirvöld við því í gær-
kvöldi að líta á Alþýðufylkingu
Azerbajdzhans sem fámenn öfga-
mannasamtök. Hún hefði fylgi
fjöldans og lagði hann til að yfir-
völd tækju upp viðræður við leið-
toga hennar.
TASS-fréttastofan sagði í gær-
kvöldi að enn væri barist i Bakú
og kenndi þar um „öfgamönnum",
en leyniskyttur Azera munu halda
uppi skothríð á stöðvar sovéska
hersins. Einnig sagði TASS að hátt-
settir embættismenn í Armeníu og
Azerbajdzhan hefðu náð samkomu-
lagi í gær um að stöðva bardaga
armenskra og azerskra þjóðernis-
sinna.
Rúmlega milljón manns fylgdi
um 60 Azerum, sem féllu í átökum
við sovéská herinn aðfaranótt laug-
ardags, til grafar í Bakú í gær.
Opinberlega er sagt að 83 hafi fall-
ið í átökunum, þar af 14 hermenn,
en leiðtogar Alþýðufylkingar Azera
sögðu a.m.k. 1.000 manns hafa
týnt lífi. Að hætti múslima voru
sterkar tilfinningar látnar í ljós er
mennirnir voru lagðir til hvfldar í
sameiginlegri gröf í einum garði
borgarinnar. Konur reyttu hár sitt
og rifu af sér flíkur og skerandi
grátur heyrðist langar leiðir.
Hermt er að þjóðernissinnum í
Azerbajdzhan hafi borist vopn frá
frændum sínum í íran og af þeim
sökum lokaði sovéski hérinn landa-
mærum ríkjanna um helgina.
Sjá ennfremur fréttir af
ástandinu í Azerbajdzhan og
Armeníu á bls. 20.-21.
Austur-Þýskaland:
Lá við kjarnorkuslysi
Austur-Berlín. Reuter.
STARFSMENN kjarnorkumálaskrifstofú Austur-
Þýskalands viðurkenndu í gær að eldur hefði orðið
laus í kjarnorkuveri nærri Eystrasalti árið 1975
eins og vestur-þýska fréttatímaritið Der Spiegel
skýrir frá. Hins vegar neita starfsmennirnir því að
hætta hafi verið á slysi á borð við Tkjernobyl-slysið
í Sovétríkjunum árið 1986 eins og tímaritið heldur
fram.
Der Spiegel segir að
eldur hafi kviknað í Lub-
min-kjarnorkuverinu
nærri borginni Greifswald
við Eystrasalt síðla árs
1975. Varnarkerfi hafi
bilað með þeim afleiðing-
um að einungis ein af sex
vatnsdælum hafi farið í
gang. Það hafi þó nægt
til að slökkva eldinn.
Tímaritið hefur eftir
starfsmanni kjarnorku-
versins að það gangi
kraftaverki næst að stór
hluti Norður-Þýskalands,
Danmerkur og Svíþjóðar
skuli ekki hafa orðið
geislamengun að bráð.
í yfirlýsingu frá kjarn-
orkumálaskrifstofu Áust-
ur-Þýskalands segir að
ekkert tjón hafi orðið af
völdum eldsvoðans. í kjöl-
far hans hafi öryggisregl-
ur í kjarnorkuverum
landsins verið hertar.