Morgunblaðið - 30.12.1990, Blaðsíða 6

16 FRETTIR/INNLENT
MÖRGUNBLAÐIÐ SUNNUÐAGUR 30. DESEMBER 1990
Sækjum ekki værð í unna sigra
- segir Hannes Þ. Hafstein forstjóri Slysavarnafélags íslands
Hannes Þ. Hafstein forstjóri Slysavarnafélags íslands lengst til hægri á myndinni, með þremur
forsetum SVFÍ sem hann hefur unnið með á rúmlega aldarfjórðungsstarfstíma sínum hjá félaginu.
Næstur honum er Gunnar Friðriksson (forseti 1960-82), þá Haraldur Henrysson (1982-90) og lengst
til vinstri er núverandi forseti SVFÍ, Orlygur Hálfdanarson.
ÚTLIT er fyrir að álíka margir
íslendingar látist af slysförum
í ár og undanfarin ár, þegar
þetta er skrifað hafa 57 farist.
Árið 1988 fórust 49 íslendingar
af slysförum en 62 árið 1989.,
Margir aðilar vinna að því að
halda þessum tölum sem lægst-
um. Sá aðili sem flestir líta til
í þessu sambandi er Slysavarna-
félag íslands. Það vinnur að
mikilvægum málum, til dæmis
uppbyggingu Slysavarnaskóla
sjómanna og Tilkynningaskyldu
íslenskra skipa. En Slysavarna-
félagið „sækir ekki værð í unna
sigra“, eins og Hannes Þ. Haf-
stein, forstjóri félagsins, orðar
það og á næsta ári og árum
verður starfsemin aukin á þess-
um sviðum og öðrum sem minna
hefur verið hægt að sinna, svo
sem slysavörnum í heimahúsum.
Rætt var við Hannes um helstu
verkefni félagsins.
Hannes sagði að honum væri
efst í huga að á árinu voru gefnar
út reglur um skipulag og yfirstjóm
leitar- og björgunar á hafinu og
við strendur íslands. „Þar er það
ákvarðað að stjórn leitar og björg-
unaraðgerða er í höndum tveggja
aðila, Landhelgisgæslunnar sem
sér um úthafið og SVFÍ sem sér
um ströndina og grunnslóð. í okk-
ar huga eru mörkin þarna á milli
við tólf mílurnar. Starfssvið þess-
ara aðila skarast og því verður að
vera góð samvinna á milli þeirra
svo að vel megi til takast. Skipuð
hefur verið þriggja manna yfir-
stjórn, með fulltrúum frá Slysa-
varnafélaginu, Landhelgisgæsl-
unni og Pósti og síma, og vinnur
hún að framkvæmd nýju regln-
anna. Með þessu er stigið ákaflega
mikilvægt skref í rétta átt, þó leit
og björgun á hafinu og við strend-
ur hafi hvílt á herðum þessara
þriggja aðila og reglumar að því
leyti staðfesting á því skipulagi
sem verið hefur,“ sagði Hannes.
Fjölgxin VHF-miðunarstöðva
Slysavamafélagið er að vinna
að fjölgun VHF-miðunarstöðva
sem gegna því hlutverki að nema
sendingar frá neyðarsendum
gúmmíbjörgunarbáta og flugvéla
og hinum hefðbundnu bátabylgj-
um. Þær geta því verið mjög gagn-
legar við leitar- og björgunarstörf.
Árið 1988 gaf Vitanefnd Slysa-
vamafélaginu fyrstu VHF-miðun-
arstöðina og var hún sett upp í
björgunarstöðinni á Garðskaga og
fyrr á árinu fékk félagið aðra stöð
að gjöf frá Kiwanisklúbbnum Esju
í Reykjavík og var hún sett upp í
Grímsey. Á fyrstu vikum næsta
árs mun slysavarnadeildin Ey-
kyndill í Vestmannaeyjum setja
upp stöð á Stórhöfða. •
„Það er mikilvægt að þessum
stöðvum verði komið upp sem
víðast og er áfram verið að vinna
að því. Mikilvægi VHF-miðunar-
stöðvanna hefur aukist vegna
fjölgunar smábáta á undanförnum
árum,“ sagði Hannes.
Á vegum Slysavamafélagsins
em nú tæplega 60 stjórnstöðvar
með ströndinni og í sveitum lands-
ins. Hannes sagði að rekstur
stjómstöðvanna væri ákveðinn
hlekkur í öryggiskeðjunni. Þær
væm ekki aðeins félagsmiðstöðvar
og tækjageymslur, heldur einnig
stjómstöðvar við staðbundnar leitir
og björgunarstörf. Slysavama-
deildimar og björgunarsveitirnar
hafa verið að fá björgunarbáta.
„Reynslan hefur sýnt að harðbotna
hraðbátarnir eru mikilvæg björg-
unartæki og hafa hjálpað mörgum.
Við þurfum því að fá fleiri og
stærri báta.“
Tilkynningaskylda íslenskra
skipa, sem hóf starfsemi sína 1968
og var lögfest 1977, hefur alltaf
verið rekin á ábyrgð SVFÍ. Árið
1988 var lokið við að tölvuvæða
hana og segir Hannes að hún sé
öraggt og fljótvirkt öryggistæki
þegar óhöpp henda. „Nú er verið
að vinna að því að byggja upp sjálf-
virka tilkynningaskyldu. Við þurf-
um að vinna ötullega að þessu á
næsíu ámm enda er þetta eitt
mikilvægasta málið sem nú er
unnið að í öryggismálum sjó-
manna,“ sagði Hannes.
Slysavarnafélagið einskorðar
sig ekki við sjóinn og ströndina.
„Því má ekki gleyma að SVFÍ
hefur einnig á að skipa fjölmörgum
sveitum sem sinna jafnframt leit-
ar- og björgunarstörfum á landi
og era skipaðar mönnum með góða
þekkingu á staðháttum. Því má
með sanni segja að félagið láti sig
varða landið allt og miðin. í því
sambandi má geta hinna fjölmörgu
skipbrotsmanna- og fjallvegaskýla
sem félagið starfrækir," sagði
Hannes.
Deildaskiptur
slysavarnaskóli
Slysavarnaskóli sjómanna var
stofnaður 1985 en fyrsta námskeið
skólans um borð í Sæbjörgu var
árið 1986. Á þessum tíma hefur á
sjötta þúsund manns sótt nám-
skeið skólans, nær eingöngu sjó-
menn, en einnig er nokkuð um að
nemendur stýrimanna- og vél-
skóla, lögreglumenn og fleiri fari
á námskeiðin. Þá hafa þar verið
haldin námskeið fyrir slökkviliðs-
menn og björgunarsveitarmenn.
Sæbjörg hefur siglt í kring um
landið og komið við á mörgum
stöðum og í vor verður slík ferð
farin. Á næsta ári leggur skólinn
áherslu á að ná til sem flestra
manna með réttindi til að stjórna
bátum allt að 30 tonnum.
„Á þessum tíma hefur Slysa-
varnaskólinn fest sig í sessi og við
fögnum því að menn úr öllum
stjórnmálaflokkum á Alþingi háfa
lagt fram framvarp til laga um
Slysavarnaskóla sjómanna. Von-
andi vex þessi starfsemi og dafnar
á næstu árum. Forystumenn sjó-
manna hafa rætt um að þörf sé á
þjálfun nýliða, að menn sem eru
að fara í fyrsta skipti til sjós séu
undirbúnir fyrir starf sitt og hefur
stjórn Slysavarnafélagsins ákveðið
að stefna að því að koma á nýliða-
fræðslu við skólann. Á síðasta ári
var tilkynnt um 600 slys á sjó-
mönnum og það eitt sýnir þörfína
fyrir aukið starf á þessu sviði. Mín
heitasta ósk er að hægt verði að
skipta Slysavarnaskólanum í þrjár
deildir. I fyrsta lagi nýliðadeild,
þar sem sjómönnum yrðu kennd
helstu handbrögð til sjós, það yrði
nokkurs konar sjóvinnunámskeið.
í öðra lagi björgunarnámskeið eins
og nú eru í boði, þar sem mönnum
er kennt á björgunartækin og að
bjarga sér og öðrum þegar óhöpp
henda. Og í þriðja lagi yrðu nám-
^ skeið í eldvörnum og slökkvistörf-
' um, þar sem méðal annars yrði
kennd reykköfum."
Slysavarnir í heimahúsum
Slysavarnafélagið var í sumar
með átak í slysavömum á vett-
vangi umferðar og útivistar undir
kjörorðinu „Komum heil heim“.
Hannes sagði að þessu hefði verið
vel tekið og átakið skilað frábær-
um árangri. Á umferðarþingi, sem
haldið var í haust, var SVFÍ veitt
umferðarljósið,- og var það í fyrsta
skipti sem sú viðurkenning var
veitt. „Það var mjög kærkomið að
fá þessa viðurkenningu og er
hvatning til áframhaldandi starfs
á þessum vettvangi," sagði Hann-
es. Hann sagði að á umferðarþingi
hefði einnig verið kynnt ákvörðun
heilbrigðis- og ttyggingamálaráð-
herra um að skipa slysavarnaráð
og fagnaði Slysavarnafélagið því.
Innan Slysavarnafélagsins hef-
ur að undanförnu verið nokkur
umræða um slysavarnir á breiðum
vettvangi, m.a. staðbundin slys,
slysaskráningu, vinnuslys, slys í
heimahúsum og- slys á börnum.
Hannes sagði að Slysavarnafélagið
sinnti slysavörnum á sem flestum
sviðum. Taldi hann að mikil þörf
væri á að gera átak til að fækka
slysum í heimahúsum og á börnum
og væri félagið að undirbúa það.
Hugmyndin væri að virkja kvenna-
deildir félagsins, sem alls eru
þrjátíu um allt land, sérstaklega
til þessara verkefna.
1989 og 1990 metár í búferlaflutningum til Svíþjóðar:
5.294 íslendingar í Svíþjóð
ÍSLENDINGAR búsettir í Svíþjóð eru samkvæmt þjóðskrá 5.294
þann 1. desember síðastliðinn. Það er álíka margt fólk og byggir
Akranes. Þetta er um 800 fleira en í lok fyrra árs, þegar sænska
hagstofan segir 4.490 íslenska ríldsborgara hafa búið í Svíþjóð.
í fyrra fluttust þangað 909 fleiri íslendingar en þaðan komu og
á þessu ári skráir Hagstofa Islands 783 íslendinga sem hafa flust
þangað, umfram þá sem hafa flust heim. Nærri lætur að jafn
margir hafi flust til Svíþjóðar umfram aðflutta þaðan á síðustu
tveimur árum, sem eru metár að þessu leyti, og nemur heild-
arfækkun vegna búferlaflutninga að og frá íslandi á sama tíma,
eða um 1.800 manns.
Morgunblaðið/Alfons Finnsson
Allt var á tjá og tundri eftir gleð-
skap óboðinna gesta í íbúðarhús-
inu í Ólafsvík.
Skemmd-
arverk unn-
in í ölteiti
BROTIST var inn í íbúðarhús að
Grundarbraut 1 í Ólafsvík og
nokkur spjöll unnin á húsinu.
Lögreglan í Ólafsvík telur að
hátt í 27 manns, mest fólk á ungl-
ingsaldri, hafi verið í húsinu í
leyfisleysi og slegið þar upp
miklu ölteiti.
Þegar iögreglan kom á vettvang
höfðu unglingarnir yfirgefið húsið.
Aðkoman var ófögur því unnin
höfðu verið skemmdarverk innan-
húss, rúður og hurðir brotnar og
Ijós slitin úr lofti. _
Húsið er í eigu Ólafsvíkings sem
hefur leigt það útlendingum sem
hafa verið í vinnu í Ólafsvík.
Aþessu ári sem er að ijúka
hafa um 3.400 manns flust
til landsins, samkvæmt upplýsing-
um Hagstofu íslands. Um leið
hafa um 4.100 manns flust á brott
og eru fleiri á einu ári en að
minnsta kosti undanfarinn ára-
tug. Brottflutt-
ir umfram að-
flutta eru því
um 700 manns
á árinu, eða
nærri jafn
margir og allir
íbúar Reyðarfjarðar.
Á þessu ári hefur brottflutning-
ur til Svíþjóðar þó verið meiri,
Hagstofan skráir 1.344 flutta
þangað og 561 heim aftur, sem
þýðir að 783 hafa flust til Svíþjóð-
ar umfram aðflutta þaðan.
Sama þróun varð í fyrra, þegar
tæplega 1.100 manns fluttust á
brott umfram aðflutta, en til
Svíþjóðar fóru um 900 manns
umfram þá sem fluttu heim það-
an. Á þessum tveimur árum, 1989
og 1990, hafa
því farið í heild
um 1.800 fleiri
en komið hafa,
eða litlu fleiri
en sem nemur
fjölgun íslend-
inga í Svíþjóð.
Fólksflutningar að og frá
landinu síðustu tvö árin, að
Svíþjóð einni undanskilinni, era
því nokkurn veginn í jafnvægi,
álíka margir koma og fara. Hins
vegar fara nægilega margir til
Svíþjóðar, til að útkoman verður
fækkun um 1.800 manns á tveim-
ur áram.
Straumurinn til Svíþjóðar hófst
ekki að ráði fyrr en 1984, ef
marka má tölur sænsku hagstof-
unnar. Á áttunda áratugnum
höfðu 20 til 120 manns flust þang-
að á ári, 1981 fluttust þangað 84
og svipaður fjöldi næstu tvö ár.
1984 fluttu til Svíþjóðar 182 ís-
lendingar, 188 næsta ár, ’86 fóra
310, síðan 236 og 1988 fluttust
436 íslendingar til Svíþjóðar. Þá
kom stóra stökkið: 1989 fóra ná-
kvæmlega 1.181 og 1990 fóru
1.344.
Einhverjir hafa flust heim á ný,
en margir ílenst ytra, sem merkja
má af því að í Svíþjóð eru núna
skráðir 5.294 íslenskir ríkisborg-
arar, samkvæmt Hagstofu Is-
lands. Ef þetta fólk vildi nú
skyndilega flytja allt samtímis
heim á ný og setjast allt að á
sama stað, þá þyrfti pláss á stærð
við Akranesbæ til að koma því
fyrir.
Þess má geta að árið 1950,
fyrir 40 árum, voru samkvæmt
sænsku hagstofunni búsettir 98
íslenskir ríkisborgarar í Svíþjóð,
þeir era því um 54 sinnum fleiri
í dag.
Engar upplýsingar liggja fyrir
um hvort Svíþjóð heillar íslend-
inga til búsetu í sama mæli næsta
ár og undanfarið. Hjá sænska
sendiráðinu í Reykjavík fengust
þær upplýsingar að flestar fyrir-
spurnir hefðu verið frá hausti
1989 fram á síðastliðið vor, síðan
hefði dregið veralega úr þeim. Á
hinn bóginn er ekki alfarið á slíku
byggjandi, þar sem allnokkrir fara
án þess að hafa samband við
sendiráðið. Þar sem ekki er spáð
byrlega í sænsku efnahagslífi á
næstunni, er hugsanlegt að ekki
þykijafn mörgum fýsilegt að flytj-
ast þangað og fyrr.
Þessir búferlaflutningar virðast
ef til vill ekki velta þungu hlassi
í þjóðarbúskapnum, en þó hljóta
þeir að raska áætlunum töluvert.
Eitt lítið dæmi: Átján hundruð
manns sem fækkað hefur um hér
á tveimur árum hefðu þurft 500
til 700 íbúðir að búa í. Nú skipta
óseldar nýbyggðar íbúðir hundr-
uðum.
BAKSVIÐ
eftir Þórhall Jósepsson