Morgunblaðið - 30.12.1990, Síða 13

5 f
)HOí
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1990
hótað þingrofi og endurnýjaðri útgáfu bráðabirgða-
laga.
011 þessi atburðarás hefur leitt til þess að mjög
margir telja að ríkisstjórnin hafi vegið svo nærri
undirstöðum stjórnskipunarinnar að. brýna nauðsyn
beri nú til að afnema rétt til útgáfu bráðabirgðalaga.
Ég er þeirrar skoðunar að þetta beri að gera enda
vandséð þau tilvik í nútíma þjóðfélagi að ekki megi
kalla löggjafarsamkomuna til fundar þegar mikið ber
við.
Framsókn í frí
Kosningarnar á vori komanda munu öðrum þræði
snúast um endurreisn trúnaðar og orðheldni og virð-
ingar fyrir lögum og siðferðisvitund fólksins í landinu.
Ljóst virðist að Framsóknarflokkurinn stefnir að því
að endurreisa núverandi stjórnarsamstarf að kosning-
um loknum. Þó að flest bendi til að stjórnarflokkarn-
ir missi meirihlutann byggist ráðagerðin á því að fá
Kvennalistann til þess að blása lífsanda í samstarfið
þegar dánarvottorð Borgaraflokksins hefur verið gef-
ið út.
Fyrir nokkrum árum var mönnum ljóst pólitískt
tilgangsleysi- Alþýðubandalagsins. Það hefur nú verið
rækilega staðfest. Alþýðuflokkurinn, sem um tíma
virtist ætla að kveða sér hljóðs sem keppinautur sjálf-
stæðismanna um fijálslynd viðhorf, hefur nú leitað
skjóls undir pilsfaldi framsóknar og sækist þar eftir
liðhlaupum frá Alþýðubandalagi. Það hefur því dofn-
að yfir flokknum og snerpan er horfin. Þeir sem
sækja atkvæði til vinstri verða líka að horfa til vinstri.
Höfuðátökin í kosningunum framundan munu því
augljóslega standa milli sjálfstæðismanna og fram-
sóknar. Það er fullkomlega óeðlilegt að minnihluta-
flokkur með innan við fimmtung atkvæða skuli hafa
óslitið í fulla tvo áratugi haft slíka oddaaðstöðu í ríkis-
stjórn sem Framsóknarflokkurinn. Það er beinlínis
lýðræðisleg nauðsyn að þar verði breyting á.
Sú breyting er mikilvæg forsenda fyrir því að
byggja megi upp á ný trúnaðartraust milli stjórnvalda
og almennings. Hún er einnig nauðsynleg til þess að
hefja megi framfarasókn á grundvelli fijálslyndra
hugmynda. Hún er einnig óhjákvæmileg í þeim til-
gangi að gera íslendinga að þátttakendum í þeirri
alþjóðlegu efnahagssamvinnu sem nú er á döfinni um
leið og varðstaðan um íslensk réttindi er efld.
Oft og tíðum finnst kjósendum sem val þeirra
skipti ekki öllu máli. En að þessu sinni eru kostirnir
skýrari en áður og í ljósi þeirra öru og miklu breyt-
inga sem framundan eru fer ekki milli mála að meiri
hagsmunir eru í húfi í komandi kosningum en í ann-
an tíma.
Skattahækkunarstefnastjórnarflokkanna
Ríkissjóður er nú skráður með fjögurra milljarða
króna halla á næsta ári, eftir sextán milljarða króna
skattahækkanir. I reynd er þessi halli um sjö milljarð-
ar króna. Eru þá ekki teknar með í reikninginn óverð-
settar heimildir í fjárlögum sem nema nokkrum mill-
jörðum króna. Og utan við þennan reikning standa
einnig bókhaldstilfærslur á milli A- og B-hluta fjár-
laga. Afgreiðsla íjárlaga nú fyrir jólahátíðina var því
í raun og veru samþykkt um mesta gengisfall stór-
yrða um ljármálastjórn ríkisins sem um getur.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki flutt tillögur til
hækkunar útgjalda á undanförnum þremur þingum.
Það ei- einsdæmi um stjórnarandstöðuflokk. Vandi
ríkisijármálanna liggur ekki á teknahlið þeirrar voga-
skálar. Hann liggur í útgjaldaskálinni.
Núverandi ríkisstjórn hefur boðað áframhaldandi
skattahækkánir. Á þingi Framsóknarflokksins sem
haldið var í vetrarbyijun var því lýst yfír að skatta-
hækkanir væru helsta stefnumál Framsóknarflokksins
og ríkisstjórnarinnar á næsta kjörtímabili. Alþýðu-
bandalagið hefur óhikað flutt þennan boðskap. Al-
þýðuflokkurinn hefur verið hikandi en hefur þó ekki
svarið hann af sér. Það er því ljóst hvað í vændum er
ef jáðabruggið um endurlífgun þessarar stjórnar með
Kvennalistanum verður að veruleika að kosningum
loknum.
Utreikningar sýna að framhald á skattastefnu ríkis-
stjórnarinnar muni hækka skatta hverrar fjögurra
manna fjölskyldu um íjögur hundruð þúsund krónur
á næstu árum. Það jafngildir því að fyrirvinna verka-
mannaljölskyldu þyrfti að leggja á sig fjögurra mán-
aða vinnu til þess að standa undir þeim nýju sköttum
sem Framsóknarflokkurinn ætlar að hafa forystu um
fái ríkisstjórnin áframhaldandi umboð.
Sjálfstæðismenn munu stöðva
útgjaldaþenslu og skattahækkanir
Sjálfstæðisflokkurinn mun ekki vera með nein gylli-
boð í þessum efnum. En hann mun hins vegar gefa
skýr og ákveðin fyrirheit um að stöðva útgjaldaþensl-
una og koma í veg fyrir frekari skattahækkanir og
hefja með markvissum hætti aðhald og sparnað í ríkis-
rekstrinum. í því efni verður byijað í æðstu stjórn
ríkisins, ráðuneytunum sjálfum með samruna ráðu-
neyta og minni yfirstjórnarkostnaði.
í tíð Sjálfstæðisflokksins var komið á staðgreiðslu-
kerfi í tekjusköttum einstaklinga, virðisaukaskattur
var lögleiddur og tollskráin samræmd og lækkuð.
Þannig var nýsköpun í tekjuöflunarkerfi ríkisins
ákveðin. Með því var lagður grunnur að bættri fjár-
málastjórn sem núverandi ríkisstjórn hefur ekki tek-
ist að nýta. Enn þarf að leiðrétta ýmsa ágalla í skatt-
kerfinu svo sem eins og óréttlátan eignaskatt af íbúð-
arhúsnæði og samræma skattheimtu á sviði atvinnu-
rekstrar. En sjálfstæðismenn hafna með öllu frekari
hugmyndum um skattahækkanir. Þar hafa kjósendur
skýra kosti á milli stefnu Sjálfstæðisflokksins annars
vegar og skattahækkunaráforma vinstri flokkanna
hins vegar.
Gott tækifæri misnotað
Forystumenn launamanna og atvinnurekenda
ákváðu í byijun þessa árs, sem nú er að líða, að
gera tilraun til þess að taka fram fyrir hendurnar á
ríkisstjórninni og gera kjarasamninga sem leiddu til
lægri verðbólgu og minni kaupmáttarskerðingar en
stjórnarstefnan boðaði. Þó að þessi tilraun ein og sér
hafí ekki falið í sér lækningu á verðbólgumeinsemd-
inni skapaði hún svigrúm til þess að takast á við
þann vanda. Því miður hefur ríkisstjórnin lítið að-
hafst til þess að tryggja að stöðugleikinn geti orðið
til frambúðar.
Sennilega hefur engin ríkisstjórn fengið jafn mikið
upp í hendurnar á jafn skömmum tíma. Fiskverð
hefur hækkað á erlendum mörkuðum á undanförnum
tveimur árum meir en sögur fara af áður. í því efni
gildir einu hvort litið er til Bandaríkjamarkaðar eða
Evrópu. Á mikilvægasta markaðssvæðinu í JEvrópu
hefur gengisþróunin verið einkar hagstæð. í kaup-
bæti fékk ríkisstjórnin svo hógværustu kjarasamninga
sem um getur.
Allar þessar aðstæður hefðu átt að leiða til varan-
legs bata í þjóðarbúskapnum. En þrátt fyrir þessi
hagstæðu skilyrði stefna flestar hagtölur og línurit
nú til verri vegar.
Vaxandi skuldasöfnun og hækkandi
raunvextir
Okkur sjálfstæðismönnum tókst að lækka hlutfall
erlendra skulda úr fímmtíu af hundraði landsfram-
leiðslunnar niður í fjörutíu af hundraði. Núverandi
ríkisstjórn hefur á hinn bóginn sett íslandsmet í söfn-
un erlendra skulda tvö ár í röð og komið skuldahlut-
fallinu upp í fimmtíu og þijá af hundraði landsfram-
leiðslunnar.
Árangur þeirra breytinga á fjármagnsmarkaði sem
við sjálfstæðismenn beittum okkur fyrir á sínum tíma
fór að skila sér í betra jafnvægi á lánamörkuðum og
lægri vöxtum, strax á árinu 1988 áður en til stjórnar-
skipta kom. Og sú þróun hélt áfram fram á þetta
ár. En þrátt fyrir hagstæðustu skilyrði sem um getur
og hógværa kjarasamninga hafa raunvextir hækkað
verulega á nýjan leik og flest bendir til að þeir muni
halda áfram að hækka á næsta ári.
Væntanlegri kaupmáttaraukningu stolið
fyrirfram
Árangurinn af kjarasamningunum frá því í febrúar
hefur skilað sér í lægri verðbólgu. En þrátt fyrir
hógværa kjarasamninga gerir Seðlabankinn í nýút-
kominni skýrslu um peningamál ráð fyrir vaxandi
verðbólgu þegar á fyrstu mánuðum næsta árs. Pen-
ingamagn í umferð hefur vaxið mun hraðar en al-
mennar verðbreytingar. Það kyndir undir verðbólgu.
Þrátt fyrir hátt afurðaverð og hagstæða gengisþró-
un hefur viðskiptahalli farið vaxandi á þessu ári og
horfur eru á að hann geti enn aukist á næsta ári.
Þau áform folust í kjarasamningunum frá því í
febrúar að á komandi ári gæti launafólk bætt kaup-
mátt sinn um einn af hundraði. Þó að ríkisstjórnin
hafí hvergi sýnt allar skattaklærnar nú í aðdraganda
kosninganna þótti henni eigi að síður við hæfi að
samþykkja nýja skatta sem fyrirfram tóku helminginn
af ráðgerðri kaupmáttaraukningu til baka.
Þannig er launafólkinu gefið langt nef í þakklætis-'
skyni fyrir kjarasamninga sem kenndir hafa verið við
þjóðarsátt. Á þá vísu ákvað ríkisstjórnin að heilsa
nýju ári.
Blaðinu snúið við með frjálslyndri
efnahagfsstjórn
Til þess að snúa við blaðinu hyggst Sjálfstæðis-
flokkurinn beita ströngu aðhaldi og sparnaði í ríkisfj-
ármálum og stöðva skattahækkunarskriðuna án taf-
ar. Við viljum hverfa þegar í stað frá sértækum fyrir-
greiðsluráðstöfunum til almennrar efnahagsstjórnar
til þess að tryggja jafnvægi á lánamarkaði, treysta
undirstöður atvinnugreina og koma í veg fyrir verð-
bólgu.
I þeim tilgangi að örva framleiðni og verðmæta-
sköpun bæði í sjávarútvegi og landbúnaði er nauðsyn-
legt að draga úr miðstýringu. Aðeins með því móti
er hægt að treysta rekstrarundirstöður þessara at-
vinnugreina og tryggja að hver króna sem fjárfest
hefur verið skili meiri arði á komandi árum en hún
hefur gert á undanförnum árum.
Nýir möguleikar
Við sjálfstæðismenn lögðum grundvöllinn að þeim
samningum sem nú hafa verið á döfinni um nýtt ál-
ver og nýjar stórvirkjanir fallvatna. Því miður hafa
þessir samningar dregist á langinn í tíð núverandi
stjórnar en þess er að vænta að þeim megi ljúka á
viðunandi hátt í byijun nýs árs. Ný stórvirki á sviði
orkufreks iðnaðar eru forsenda fyrir því að færa ís-
land af braut stöðnunar yfir til hagvaxtar og framfara-
sóknar.
Við þurfum nú að beina augunum að nýjum mögu-
leikum í orkusölu. Áður en langur tími líður kunna
möguleikar að opnast á því að selja raforku um kapal
til annarra landa. Það er ekki seinna vænna að fara
að huga að nýjum kostum á þessu sviði eigi framfara-
sóknin ekki að stöðvast.
ísland og Evrópa
Framundan eru mikilvægir samningar við Evrópu-
bandalagið sem ráða munu miklu um framtíðar-
hagsmuni þjóðarinnar og möguleika okkar til að
bæta lífskjörin í landinu. I þeim samningum verðum
við fyrst og fremst að gæta að íslenskum hagsmun-
um. Við þurfum í því efni að tryggja okkur markaðs-
aðild. Við þurfum að veija fískveiðilandhelgina. Og
við þurfum að tengjast þeirri nýskipan í efnahags-
og peningamálastjórn sem nú er að festa rætur í
Evrópu.
Við sjálfstæðismenn hvöttum fyrir meira en ári til
tvíhliða viðræðna við Evrópubandalagið til þess að
tryggja íslenska hagsmuni. Við höfðum ekki mikla
trú á hugmyndinni um evrópska efnahagssvæðið. En
segja má að enginn eðlismunur sé á aðild að evr-
ópska efnahagssvæðinu eða Evrópubandalaginu. Þar
á er aðeins stigsmunur. Nú er ljóst að samningar um
það verða í besta falli bráðabirgðalausn á fullri aðild
flestra EFTA-þjóðanna að Evrópubandalaginu.
Þegar Svíar og Norðmenn og hugsanlega Finnar
verða orðnir aðilar að Evrópubandalaginu innan fárra
ára heyrir EFTA sögunni til. Norrænt samstarf verð-
ur með öðrum hætti en fram til þessa. Að því er
varðar efnahagsmál mun það fyrst og fremst snúast
um hagsmunagæslu innan Evrópubandalagsins.
Við hvorki viljum né megum einangrast í þessari
stöðu, en það gæti þó gerst ef menn halda ekki vöku
sinni. Við sjálfstæðismenn höfum hvatt til þess að
umræðan um frambúðartengsl okkar við Evrópu-
bandalagið verði opnari en verið hefur og snúist
meir um íslenska hagsmuni en spurninguna um það
hvort við eigum samleið með öðrum EFTA-þjóðum.
Við höfum vissulega tapað tíma vegna þess að ekki
hefur verið hlustað á þessi viðhorf.
Enn er of snemmt að kveða upp úr um það hvers
konar tengsl við Evrópubandalagið þjóna best íslensk-
um hagsmunum en víst er að sú einangrunar- og
afturhaldsstefna sem Framsóknarflokkurinn boðar
getur ekki leitt til farsældar.
Við sjálfstæðismenn höfum sett okkur skýr mark-
mið með viðræðum við Evrópubandalagið og viljum
síðan láta þær skera úr um hvernig við teljum hag
okkar best borgið í samskiptum til frambúðar. Þar
viljum við ekki láta afturhaldssjónarmið eða tilviljan-
ir og því síður hagsmuni annarra þjóða ráða ferð.
Víst er að kosningaúrslitin munu ráða miklu um
framtíðarhagsmuni íslands að því er varðar þátttöku
í þessu alþjóðlega samstarfí og hvernig staðið verður
að samningum þar um á næstu misserum.
Með trú á landið
Á þessu ári vann Sjálfstæðisflokkurinn góðan sigur
' í sveitarstjórnarkosningum og stærsta sigur frá upp-
hafi í Reykjavík. Þau úrslit eru vísbending um straum-
ana í íslenskum stjórnmálum. Og sókninni verður nú
haldið áfram með fullum þunga fyrir alþingiskosning-
arnar á vordögum nýs árs.
Fijálslynd viðhorf sjálfstæðismanna njóta nú meiri
stuðnings en áður. Það er sannarlega verk að'vinna.
Og með trú og ást á landinu og virðingu fyrir fólkinu
sem það byggir getum við á grundvelli fijálslyndis
og virðingar fyrir lögum og rétti hafið nýja framfara-
sókn.
Það er ósk mín til landsmanna allra við þessi ára-
mót að við megum njóta Guðs blessunar til þess mikla
starfs. Gleðilegt og gjöfult komandi ár.