Morgunblaðið - 30.12.1990, Qupperneq 25

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 1990
4
oeei saaMagaa .os auÐAciuvivitrB QiaAjanuDHOM
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUÐAGURUIO; DESEMBER1990
a
pltrgmjiMalill*
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
*
Ovissa um
fríðsöm áramót
Með hruni kommúnismans hafa
þeir kraftar verið leystir úr
gi, sem eiga eftir að gera
níunda áratuginn einn hinn söguleg-
asta á öldinni. Við sjáum ekki enn
fyrir endann á þróuninni og því
miður bendir margt til þess að íbúar
Sovétríkjanna megi enn þola skort
og ófrelsi um árabil, áður en þeir
fá um frjálst höfuð strokið. Míkhaíl
Gorbatsjov áttaði sig á því, að hann
gæti ekki beitt valdi til að kúga
fylgiríki Sovétríkjanna í Mið- og
Austur-Evrópu. Hann er enn þeirrar
skoðunar, að hann geti réttlætt
valdbeitingu til að bijóta sjálfstæð-
isvilja lýðveldanna í Sovétríkjunum
á bak aftur.
Á sama tíma og Gorbatsjov hefur
verið við völd í Sovétríkjunum hafa
ríkin í Vestur-Evrópu markvisst
stefnt að nánari samvinnu sín á
milli í Evrópubandalaginu. Hinn nýi
sameiginlegi markaður þess á að
koma til sögunnar í ársbyrjun 1993
og þjóðimar 12 eru að setja sér ný
markmið um nánari samvinnu í
stjómmálum og peningamálum.
Skriðurinn er mikill á þessari ferð
til evrópsks samruna, hefðbundin
pólitísk viðhorf og sterkir stjóm-
málamenn verða að víkja fyrir þung-
anum. Þannig hefur sænska þingið
nú samþykkt heimild fyrir ríkis-
stjórn landsins til að sækja um að-
ild að Evrópubandalaginu. Víðtæk
samstaða sænskra stjórnmála-
manna um þetta mál er merkasti
viðburðurinn á norrænum stjóm-
málavettvangi á því ári sem nú er
að kveðja. í Bretlandi gerðust þau
stórtíðindi, að Margaret Thatcher
var vikið úr embætti forsætisráð-
herra eftir 11 ára setu, ekki vegna
þess að kjósendur höfnuðu henni í
almennum kosningum heldur af því
að hún naut ekki lengur nægilegs
stuðnings meðal eigin flokksbræðra
á þingi. Neikvæð afstaða Thatcher
til samrunans í Evrópubandalaginu
var meðal þess sem varð henni að
falli. Ríkisstjóm borgaraflokkanna
104
„EF ÉG
* ætti að
endurtaka líf mitt,“
er haft eftir búlgarska
kommúnistaleiðtog-
anum Todor Zhivkov,
„væri ég ekki einu
sinni kommúnisti, og ef Lenín væri
lifandi í dag, segði hann hið sama.“
Þannig leikur alræðisskaparinn
skepnu sína.
Heimurinn breytist. Hann breyt-
ist svo hratt við getum varla fylgt
því eftir. Þegar maður eldist líður
tíminn hraðar en áður. Nú er hann
á slíkri hraðferð að engu lagi er
líkt. Hann réttir okkur nýjan heim
á silfurfati og senn fer hann líf
okkar gráum mosa gleymskunnar
og alræði og óhugnanleg reynsla
hverfur með öðrum minningum í
jörðina. Nú blasir það við betur en
áður sem við höfðum reyndar hug-
boð um, að popp og pólitík eru af
sömu rótum runnin. Af þessum rót-
um hefur einnig lýðræði vaxið. í
öllum gauraganginum og upplausn-
inni sjáum við pólskan útlaga, Tym-
inski, ógna sjálfum Walesa í for-
setakosningum. Tyminski er ný og
óvænt tegund pólitísks poppara.
Andspænis honum er gamla upp-
reisnarbrýnið Walesa einsog ábúð-
armikill sveitakurfur á leið í kaup-
stað sem hann þekkir illa og óttast
í Jijarta sínu. Walesa sem háði
lífshættulegt stríð við alræði kömm-
únista kallaði Tyminski liðhlaupa
enda yfirgaf hann Pólland 1969 og
var einskonar utangarðsmaður all-
an tímann sem Walesa hætti lífi
sínu í harðri baráttu við póiska
glæpona. Þá birtist popparinn allt
í einu á sjónarsviðinu, tahir um
peninga og nýja þaradís á rústum
pólsks kommúnisma og fær þvíh'kar
viðtökur að heimurinn stendur á
öndinni og þriðji hver Pólveiji kýs
hann af fúsum og fijáisum vilja,
en Walesa fipast og grípur til gífur-
yrða. Og við, áhorfendurnir, fylgj-
umst agndofa með sýningunni.
Við höfum vasabókaútgáfur af
svona mönnum hér heima einsog
Tyminski; fólk sem þorði aldrei að
hreyfa legg né lið gegn kommúnist-
um og lét þá nota sig einsog gömul
HELGI
spjall
varadekk, ef svo bar
undir, en gengur nú
um einsog mannkyns-
frelsarar og hreykir
sér; bæði í háum stöð-
um og lágum; fólk
sem hefur í raun enga
sannfæringu, enga. köllun; ekkert
þor. Á ekki aðra hugsjón en eigin
hégóma. Fólk sem nú er í endur-
vinnslu einsog notaður pappír.
Hrunadansinn heldur áfram og
við fylgjumst með honum úr einu
landi í annað og vitum hann ein-
kennir einnig okkar eigið þjóðlíf.
Hann er einsog flekkir sjúkdóms
sem á eftir að breiðast út. Sumir
verða uppákomunni að bráð, aðrir
lifa af og fá lífstíðarónæmi. Og svo
eru loks þeir sem fá ofnæmi fyrir
umhverfinu ogtelja jörðin sé á sein-
asta snúningi. Nú sé loks komið að
þeim ragnarökum sem höfundur
Völuspár taldi vera á næsta leiti
og sögð eru fyrir í Opinberunarbók
Jóhannesar meiren þúsund árum
áður.
Við erum öll fædd inní hugmynd-
ir um ragnarök-enda veit maðurinn
öðrum skepnum betur hann er ekki
eilífur á jörðinni. Hitt er svo annað
mál að viðmiðun okkar á ekkert
skylt við stjarnfræðilegar tölur.
Áramót mannsins eru ekki áramót
jarðafinnar; þvísíður vetrarbrautar-
innar. Viðmiðun mannsins er sú
óhjákvæmilega tortíming sem blasir
við okkur öllum.
Álfar og jólasveinar, grýlur og
tröllkarlar eru tiiraun mannsins til
að lifa svartnættið af. Þau eru hluti
af ævintýri sem tengir okkur við
eilífa æsku; tilraun hugans til að
bijótast útúr náköldum veruleika.
Jóiasveinar eru einskonar uppá-
koma sem er til þess failin að neita
staðreyndum; einskonar ævintýra-
popp. En það er ekki víst poppið
henti veruleikanum jafn vel og
ævintýrinu.
Þegar jólasveinarnir eða grýlurn-
ar og tröilkarlamir eru orðin þátt-
takendur í pólitískum átökum sam-
tímans kárnar gamanið. Og við rek-
um upp stór augu og við spyijum
og við fáum engin svör. Og okkur
er nauðugur sá kostur að sætta
í Noregi splundraðist vegna ágrein-
ings um Evrópumálin.
Fullyrða má, að stjómmálamenn
í Evrópu hafi ekki staðið frammi
fyrir jafn mikilvægum ákvörðunum
um alþjóðleg efnahagsmál, utanrik-
is- og öryggismál síðan á ámnum
eftir síðari heimsstyijöldina. Þá var
grunnur lagður að þeim samstarfs-
stofnunum sem best hafa dugað
síðan bæði innan Evrópu og milli
þjóðanna við Atlantshaf, en þar ber
Atlantshafsbandalagið hæst. Þótt
samvinna Evrópuríkjanna sé að taka
á sig nýja mynd og hin gamla skipt-
ing álfunnar milli austurs og vest-
urs hafi horfið á þessu ári og Þýska-
land sameinast með glæsilegum og
friðsömum hætti eru aðildarríki Atl-
antshafsbandalagsins sammála um
að þau eigi að vinna áfram saman
á vettvangi þess. Nýjar stofnanir á
vegum Ráðstefnunnar um öryggi
og samvinnu í Evrópu (RÖSE) geta
ekki komið í staðinn fyrir Atlants-
hafsbandalagið.
Sameinuðu þjóðimar, samtökin
sem bandamenn stofnuðu í lok síðari
heimsstyijaldarinnar, fengu nýtt
gildi á árinu, þegar þar tókst víðtæk
samstaða um ráðstafanir til að
frelsa Kúvæt úr höndum innrásar-
hers íraka. Frestur sá sem Samein-
uðu þjóðirnar hafa sett Saddam
Hussein ti! að kalla herlið sitt til
baka rennur út eftir rúmar tvær
vikur. Enginn veit enn hvernig hann
bregst við þeim kostum sem honum
hafa verið settir.
Við íslendingar getum enn fagn- ,
að því í árslok að búa á friðsömum
slóðum, þar sem viðunandi ráðstaf-
anir hafa verið gerðar til að tryggja
frið og öryggi. Á óvissutímum þegar
átök geta blossað upp við Persaflóa
og blóðug borgarastyijöld í Sov-
étríkjunum er enn þörf á varðstöðu.
Við þurfum einnig að taka mið af
þróuninni í Evrópu og gæta hags-
muna okkar þar. Með ósk um að
það megi takast og friður haldast
árnar Morgunblaðið lesendum
sínum og landsmönnum öllum vel-
farnaðar á árinu 1991 og þakkar
samfylgdina ,til þessa.
okkur við veruleika sem er einskon-
ar aðför að rótgrónum hugmyndum
okkar um öruggt og skilvíst um-
hverfi.
En þá birtist sá pólitíski jötunn,
Kohl kanslari, allt í einu á sviðinu
eftir sameiningu þýzku ríkjanna og
grípur til poppsins í þeim tilgangi
að vinna kosningasigur; og þessi
-ábúðarmikli pólitíski leiðtogi verður
einsog þungur sirkusbjöm á leik-
sviði fjölleikahússins sem við kenn-
um við þjóðfélagið undir venjuleg-
um kringumstæðum. Og við rekum
upp stór augu og spyijum með
barnslegu sakleysi, Hvort er Kohl
endurholdgaður Bismarck eða ný-
aldarpoppgúrú?
Auglýsingastofurnar skipuleggja
sýninguna og popparar kynna
vígorðin. Og nú er það ekki lengur
Þýzkaland, Þýzkaland öllu ofar sem
ærir mergðina, nú dugar ekkert af
því sem Bach, Beethoven eða
Wagner voru að bardúsa og sjálfur
Goethe einungis mosagróin minning
um rómantíska fortíð sem á lítið
erindi við kaldrifjaða kjarnorkuöld;
nú dugar ekkert minna en auglýs-
ingapoppið í öllu sínu veldi, Sjáðu
sólina, fínndu valdið, snertu fram-
tíðina...
Og þetta er einmitt það sem aug-
lýsingamergðin þráir mest af öllu,
að snerta framtíðina. En þeir sem J
snerta aldrei neitt nema bláyfírborð
samtíðarinnar, munu ekki heldur
snerta framtíðina.
En Kohl hitti á óskastundina.
Og þess vegna eru stundlegár póli-
tískar uppákomur honum jafn óvið-
komandi og þær gervilausnir Tym-
inskis sem mest fóru í taugarnar á
Lech Walesa.
Hér má svo loks minna á það sem
Kjeld Gall Jorgensen, danskur
sendikennari, nefnir í bókmennta-
grein í Tímariti M&M að mig
minnir, og hefur eftir skáldsagna-
höfundinum Svend Áge Madsen,
Þeim sem hugsar er heimurinn
gamanleikur, en harmleikur þeim
sem sem finnur til.
M.
(meira næsta sunnudag.)
VIÐ í SLENDINGAR ER-
um ekki komnir upp
úr þeim öldudal, sem
efnahags- og atvinnu-
líf okkar hefur verið í
um rúmlega tveggja
ára skeið. Hins vegar
hefur bæði fyrirtækjum og einstaklingum
tekizt á þessu tímabili að aðlaga sig breytt-
um aðstæðum og sníða sér stakk eftir
vexti. Þessi aðlögun hefur verið erfíð og
í mörgum tilvikum sársaukafull en hún
hefur tekizt hjá þessum aðilum, þótt hið
sama verði ekíri sagt um ríki og sveitarfé-
lög, því miður.
Áð þessu leyti hefur samdráttarskeið
síðustu rúmra tveggja ára haft jákvæð
áhrif. Það hefur knúið fyrirtæki og ein-
staklinga — þá, sem ekki gátu seilzt í
vasa annarra eins og opinberir aðilar geta
gert — til þess að takmarka og skera nið-
ur útgjöld og auka hagkvæmni í rekstri
bæði fyrirtækja og heimila. Þessir aðilar
búa að þessum breytingum á næstu árum
og hafa þeim mun meira bolmagn til þess
að takast á við ný verkefni, þegar fram í
sækir.
Afkoma fyrirtækjanna hefur batnað
mjög. Þetta á alveg sérstaklega við um
sjávarútvegsfyrirtækin, sem hafa náð sér
verulega á strik, bæði vegna hækkandi
fiskverðs á erlendum mörkuðum og einnig
vegna þess, að rekstrarskilyrði atvinnu-
veganna hafa breytzt til hins betra í kjöl-
far þeirra kjarasamninga, sem gerðir voru
fyrir tæpu ári. Á þessu ári hafa fyrirtæki
í sjávarútvegi náð því að byija að greiða
niður skuldir sínar frá fyrri árum. Þetta
skiptir auðvitað miklu og ekki síður að
framhald verði á því.
Afkoma annarra fyrirtækja hefur einnig
batnað mikið, eins og miiliuppgjör stærri
fyrirtækja hafa sýnt á undanfömum mán-
uðum. Þó er eftirtektarvert, að ótrúlega
margir hafa vissan fyrirvara á þessum
uppgjörum vegna þeirra reikningsskila-
venja, sem hér tíðkast, og halda því fram,
að þau gefi a.m.k. ekki fullnægjandi mynd
af stöðu fyrirtækjanna. En hvað sem þeim
umræðum líður er ljóst, að fyrirtækin
standa betur að vígi nú en þau gerðu t.d.
fyrir ári a.m.k. mörg hver.
Allt er þetta jákvætt. Hins vegar er
ljóst, að meira þarf til að koma til þess,
að atvinnulífíð komist á vemlegt skrið.
Þar ræður úrslitum, hvort samningar tak-
ast um nýtt álver. Sl. haust ríkti töluverð
bjartsýni um, að samningaviðræður mundu
leiða til jákvæðrar niðurstöðu. Þótt sú
bjartsýni sé enn til staðar er samningavið-
ræðum ekki lokið. Og á undanförnum
mánuðum hefur ýmislegt gerzt, sem er
okkur öndvert. Pólitískar deilur hér innan-
lands um málið hafa ekki hjálpað til en
augljóst er, að Persaflóadeilan hefur sett
strik í reikninginn. Hún veldur miklum
lánsfjárskorti á alþjóðlegum lánamörkuð-
um í fyrsta skipti í langan tíma. Sú staða
getur leitt til hækkandi fjármagnskostnað-
ar við bæði álversframkvæmdir og orku-
versframkvæmdir, sem tengjast þeim.
Ýmislegt fleira hefur komið til sögunnar,
sem veldur því, að við getum ekki gengið
út frá neinu sem vísu í þessum efnum.
Það er hins vegar ekki góð staða fyrir
okkur, að eiga svo mikið undir því, að
samningar náist um þetta tiltekna fyrir-
tæki. Þess vegna þarf að huga að fleiri
þáttum atvinnulífsins og þá ekki sízt því
að knýja á um hraðari endurskipulagningu
sjávarútvegsins til þess að þjóðin öll nái
meiri hagnaði út úr þeirri atvinnugrein.
Mikilvæg-
asta verk-
efnið
EITT MIKILVÆG-
asta verkefnið á
nýju ári verður að
bæta kjör hinna
verst settu í þjóðfé-
laginu. Skömmu
fyrir jól beindist athygli fólks mjög að
fréttum þess efnis, að fleiri hefðu orðið
að leita aðstoðar félagsmálastofnana og
mæðrastyrksnefndar um þessi jól en um
nokkurt árabil áður. Nú er talað meira en
áður um, að fátækt sé að verða til á ís-
landi á ný. Sumir eru þeirrar skoðunar,
að kjarasamningarnir, sem gerðir voru í
REYKJAVIKURBREF
Laugardagur 29. desember
febrúarmánuði sl. hafí komið of þungt
niður á þeim, sem minnst máttu sín.
Umræður um framhaldið í kjaramálum,
þegar kjarasamningar renna út næsta
haust, eru tæpast hafnar en þó er alveg
ljóst, að það hlýtur að verða forgangsverk-
efni hjá aðilum vinnumarkaðar og stjórn-
völdum að bæta kjör þeirra, sem minnst
mega sín í þessu þjóðfélagi. Hveijir eru
þeir? Um það verður endalaust deilt. Þó
er alveg ljóst, að þeir, sem hafa ekkert
annað til að lifa af en ellilifeyri og örorku-
styrk og þá er tekjutrygging meðtalin, eru
í þeim hópi. Sömuleiðis barnmargar fjöl-
skyldur, þar sem fyrirvinnur kunna að
vera tvær en eru í lægstu launaflokkum
svo og einstæðar mæður. Búi það fólk í
leiguhúsnæði eða sé skuldum vafíð vegna
húsnæðiskaupa á það ekki margra kosta
völ í þessu þjóðfélagi. Kannski er það fólk-
ið, sem hefur verið að flytja til útlanda á
undanförnum misserum. Þeir launþegar,
sem vinna lægstlaunuðu störfin, hvort sem
er í opinberri þjónustu eða í einkageiranum
og hafa ekki möguleika á að auka tekjur
sínar með yfirvinnu komast tæplega af.
Húsnæðiskostnaður ræður úrslitum fyr-
ir láglaunafólk. Það er lengi hægt að kom-
ast af með lítið, ef folk á skuldlaust hús-
næði eða borgar lága húsaleigu. Ef saman
fara dýr húsaleiga eða miklar skuldir
vegna húsnæðiskaupa og lægstu laun, Sem
hér eru greidd, verður afkoman erfíð.
Það verður með engu móti komist hjá
því að leysa vanda þessa fólks í þeim kjara-
samningum, sem framundan eru á nýju
ári og með aðgerðum stjómvalda. Atvinnu-
rekendur hafa fengið tvéggja ára umþótt-
unartíma til þess að ná tökum á rekstri
fyrirtækja sinna. Nú kemur að því á næsta
hausti, að láglaunafólkið fái tækifæri til
að rétta úr kútnum. Þeir atvinnurekendur
og stjórnmálamenn, sem halda að hægt
verði að horfa framhjá þessum vanda á
næsta ári, eru ekki í nokkrum tengslum
við raunvemleikann í kringum okkur.
Það hefur oft verið talað um nauðsyn
þess að bæta kjör láglaunafólks og niður-
staðan hefur of oft orðið sú, að hinir betur
settu hafa fylgt í kjölfarið, þó ekki alltaf.
Þess vegna em margir, sem hafa enga trú
á því að hægt sé að bæta kjör láglauna-
fólks sérstaklega. En gleymum því ekki,
að þeir vom ekki margir, sem trúðu því,
að hægt yrði að ná kjarasamningum af
því tagi, sem gerðir voru í byijun þessa
árs og ganga undir nafninu þjóðarsátt, en
það tókst. Ef viljinn er fyrir hendi er
hægt að bæta kjör hinna verst settu án
þess að slíkar kjarabætur flæði út yfír
allt þjóðfélagið.
Opinber
fjármála-
stjórn
FJARMÁLA-
stjórn hins opinbera
hefur gersamlega
mistekizt um nokk-
uð langt árabil. Svo
virðist, sem bæði
ríkisstjórn og Alþingi hafi gefizt upp við
þetta verkefni. Þótt athygli manna beinist
fyrst og fremst að núverandi ríkisstjórn
og þvi Alþingi, sem nú situr væri blekking
að halda því fram, að vandinn sé nýr.
Þetta vandamál hefur verið til staðar í
nokkuð mörg ár og hverri ríkisstjóminni
á fætur annarri hefur mistekizt að ná tök-
um á því.
Hallarekstur ríkissjóðs er geigvænlegur,
þótt skárra sé að hann sé fjármagnaður
með mnlendum lántökum en erlendum.
Þess sáust engin merki á þinginu nú fyrir
jól, að þingmenn gerðu nokkra tilraun til
þess að takast á við þennan vanda. Skuld-
ir ríkisins aukast stöðugt. Útgjöldin auk-
ast stöðugt. Kröfur stjórnmálamanna um
aukna skattheimtu verða háværari. Hvar
er sá stjórnmálamaður, sem er tilbúinn
að ganga fram fyrir skjöldu og segja hing-
að og ekki lengra?
Fjármálavandi hins opinbera er að verða
eins og krabbamein í þjóðfélaginu. Hann
virðist óviðráðanlegur. Og því miður er
hið sama að segja um alltof mörg sveitarfé-
lög. Fjármál hins opinbera ættu að verða
eitt helzta umræðuefnið í kosningabarátt-
unni í vetur og vor. Kjósendur eiga að
gera kröfu til þess, að stjórnmálaflokkarn-
ir svari því, hvernig þeir ætli að taka á
þessum vanda. Það er ekki endalaust
hægt að halda áfram að auka útgjöld ríkis-
sjóðs og mæta þeim útgjaldaauka með
hallarekstri. Það væri fásinna að ætla að
auka skattheimtu í þessu landi. Þess vegna
er komið að skuldadögum. Það þarf að
taka á vandanum og það verður ekki gert
án þess að menn verði þess varir.
Verði þetta hins vegar ekki gert og við
fljótum sofandi að feigðarósi mun viðleitni
manna á öðrum sviðum þjóðlífsins til þess
að koma hér á heilbrigðu efnahagslífi
renna út í sandinn. Þess vegna er upp-
skurður í fjármálum hins opinbera eitt
stærsta verkefnið ekki aðeins á hinu nýja
ári, sem senn gengur í garð, heldur á
næstu árum.
mmmmmmmm þriðja stór-
FisskvpirH- málið- sem ^ing og
r lfcKVeiUI þjóð hljóta að horf-
stefnan ast í augu við á
næsta ári er físk-
veiðistefnan. Almenningur í landinu er að
vakna upp við afleiðingar hins svonefnda
kvótakerfis. Þótt ótrúlegt megi virðast eru
það umræður um trillukvótann, sem hafa
orðið til að opna augu fólks fyrir því, sem
er að gerast.
Hvað er að gerast? Einhver mesta til-
færsla á eignum í allri sögu íslenzku þjóð-
arinnar. Það er verið að færa gífurleg
verðmæti frá fjöidanum til örfárra aðila.
Það eru til útgerðarfyrirtæki í þessu landi,
sem eiga kvóta, sem nemur nokkrum millj-
örðum miðað við söluverð á kílói af þorsk-
kvóta. Þau hafa fengið þessi verðmæti að
langmestu leyti endurgjaldslaust en að
nokkru með því að kaupa kvóta af öðrum
útgerðarfyrirtækjum. Svo segja menn, að
útgerðin hafí ekki efni á því að borga
veiðileyfi!
Því lengur, sem þetta kerfi stendur,
þeim mun erfiðara verður að afnema það.
Þess vegna hlýtur fiskveiðistefnan að
verða eitt helzta mál kosningabaráttunnar
í vetur og vor. Fiskveiðistefnan hlýtur einn-
ig að verða eitt helzta mál landsfundar
Sjálfstæðisflokksins, sem kemur saman í
vetur. Það er útilokað með öllu, að alrnenn-
ingur í þessu landi geti staðið þegjaridi
hjá meðan sameiginleg auðlind þjóðarinnar
er í raun afhent til eignar nokkrum útgerð-
arfyrirtækjum endurgjaldslaust.
ísland og
Evrópa
LOKS BER AÐ
nefna nú um ára-
mót fjórða stóra
málið, sem væntan-
lega verður á dag-
skrá næstu mánuði en það er afstaðan til
Evrópubandalagsins. Misjafnar fréttir ber-
ast af stöðu viðræðna EFTA og EB um
hið svonefnda evrópska efnahagssvæði. ■
Stundum gætir bjartsýni en á öðrum tima-
punktum svartsýni um niðurstöður þesSara
viðræðna.
Úr því sem komið er hljótum við íslend-
ingar að bíða eftir því, hver niðurstaðan
verður í þessum viðræðum. Takist samn-
ingar eigum við að sjálfsögðu eftir að taka
afstöðu til þeirra. Náist samkomulag ekki
verðum við að meta stöðu okkar á ný.
Landsmenn éru áreiðanlega sammála um
það meginatriði, að við eigum fyrst og
fremst samleið með öðrum Evrópuþjóðum.
Slík er saga okkar og þar eru þeir hags-
munir, sem mestu skipta. Aðild að Evrópu-
bandalaginu mundi hins vegar valda stór-
deilum og djúpstæðum ágreiningi, enda
eru þeir fáir, sem mæla með þeirri leið,
þótt fylgi við aðild sé ótrúlega mikið í
skoðanakönnunum.
Það eitt er víst, að tengsl okkar við
Evrópu og efnahagssamstarf Evrópuríkja
eiga eftir að setja mark sitt í æ ríkara
mæli á þjóðfélagsumræður hér. í þeim
umræðum þurfum við að finna þá mála-
miðlun, sem hentar hagsmunum okkar.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
„Það verður með
engu móti komizt hjá
því að leysa vanda
þessa fólks í þeim
kjarasamningum,
sem framundan eru á
nýju ári og með að-
gerðum sljórnvalda.
Atvinnurekendur
hafa fengið tveggja
ára umþóttunartíma
til þess að ná tökum
á rekstri fyrirtækja
sinna. Nú kemur að
því á næsta hausti,
að láglaunafólkið fái
tækifæri til að rétta
úr kútnum.“
T-