Morgunblaðið - 24.03.1991, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MARZ 1991
MORGUNBLAÐIÐ
ARZ 1991
27
Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Háskólasjónvarp
O ennilega er meiri þekking saman
komin á vettvangi Háskóla ís-
Knds en annars staðar í þessu þjóð-
félagi. Þar eru starfandi flestir
helztu vísinda- og fræðimenn þjóðar-
innar. Þar er helzta menntasetur
landsins. Þótt tugþúsundir íslend-
inga hafi sótt menntun sína til há-
skólans hefur stundum verið haft á
orði, að sú þekking, sem þar er sam-
an komin, nýttist samfélaginu ekki
nægilega vel. Sérstaklega hefur ver-
ið rætt um það á undanfömum ára-
tugum, að tengsl háskólans og at:
vinnulífsins þyrftu að vera meiri. í
þessu sambandi hefur gjaman verið
vitnað til tæknibyltinga, sem gjör-
breytt hafa daglegu lífi fólks og orð-
ið hafa til vegna samstarfs atvinnu-
fyrirtækja og háskóla í Bandaríkjun-
um.
Á síðustu ámm hefur orðið gjör-
breyting á stöðu Háskóla íslands að
þessu leyti. Undir markvissri forystu
dr. Sigmundar Guðbjarnasonar, há-
skólarektors, hefur háskólinn eflt
tengsl sín við atvinnulífið. Jafnframt
hefur háskólarektor átt manna mest-
an þátt í að tengja þá þekkingu, sem
fyrir hendi er innan veggja háskól-
ans daglegum umræðum. Ræður
háskólarektors á hátíðarstundum
hafa vakið þjóðarathygli og nú hefur
nokkur hópur háskólakennara tekið
höndum saman um virka þátttöku í
þjóðmálaumræðum fyrir komandi
alþingiskosningar með greinaskrif-
um hér í Morgunblaðinu.
Engan þarf að undra, þótt há-
skóli, sem er á þessari leið hugi að
því að taka í sína þjónustu þann
nútímalega fjölmiðil, sem sjónvarpið
er. Forráðamenn Háskóla íslands
hafa tekið ákvörðun um að undirbúa
starfrækslu sérstaks háskólasjón-
varps. Slík starfsemi mun stórauka
möguleika háskólans á að miðla
þeirri þekkingu, sem háskólamenn
búa yfir út til samfélagsins. Þátttaka
atvinnufyrirtækja í háskólasjónvarpi
væri því eðlileg gagnkvæm sam-
skipti og ástæða til að ýta undir
þau. Menn hafa jafnvel leitað skýr-
inga á auknum hagvexti í stórauk-
inni þekkingu við uppbyggingu at-
vinnufyrirtækja.
Virk tengsl háskóla við umhverfi
sitt hafa gífurlega þýðingu eins og
dæmin sanna, sérstaklega í Banda-
ríkjunum. Auk þess yrði háskóla-
sjónvarp fyrsta alíslenzka sjónvarp-
ið, sem miðlaði þekkingu á hinum
ýmsu svið.um og hefði þannig svip-
uðu hlutverki að gegna og þeir hug-
-sjónamenn, sem andæfðu dönskum
áhrifum á íslandi og réðu líklega
úrslitum um, að við héldum tungu
okkar og ræktuðum menningararf
okkar með þeim hætti, sem raun ber
vitni. Hér áttu í hlut menntamenn
síns tíma, sem fléttuðu mikilvæg
erlend áhrif samtímans inn í þann
íslenzka veruleika, sem við blasti. Á
þessum grundvetli byggðist sjálf-
stæðisbarátta íslenzku þjóðarinnar,
sem lauk með fullum sigri 1944 og
það er á þessum sama grunni, sem
við þurfum að horfast í augu við
nýtt umhverfi og náin tengsl við
aðrar þjóðir án þeirrar einangrunar,
sem skýldi arfleifð okkar að ein-
hveiju leyti á öldum áður.
Þess vegna ber að fagna þessu
frumkvæði Háskóla íslands og
stuðla að því, að háskólasjónvarp
verði að veruleika. Þeir, sem hafa
allt á hornum sér vegna þessa frum-
kvæðis Háskóla íslands, horfa á
umhverfi sitt af lítilli þúfu í stað
þess að klífa tindinn.
Rás2
"p^að er sannast sagna með ólík-
indum hvað starfsmenn
Rikisútvarpsins eru viðkvæmir fyrir
umræðum um það að selja eigi Rás
2. Ástæðan fyrir þessum umræðum
er auðvitað sú, að spurt er og ekki
að ástæðulausu, hvort ríkið eigi að
reka afþreyingarútvarpsstöð. Á hinn
bóginn er alveg hægt að snúa þess-
um umræðum við og segja sem svo,
að það geti verið eðlilegt, að ríkið
reki aðra útvarpsrás en þá eigi hlut-
verk hennar að vera annað og meira
en þeirra afþreyingarstöðva, sem hér
eru reknar.
Það væri t.d. verðugt verkefni
fyrir ríkið og þá hæfu starfsmenn,
sem Ríkisútvarpið hefur yfír að ráða
að reka hér útvarpsrás, sem sendi
út sígilda tónlist og fjallaði um
menningarmál á háu plani. Þá hefði
rekstur annarrar útvarpsrásar á veg-
um ríkisins annan og meiri tilgang.
-I C\n ÞAÐ ER
lu I aekkisízt
auðna íslenzku þjóð-
arinnar að forystu-
mönnum Sjálfstæðis-
flokksins skyldi tak-
ast að móta hann úr
íslenzkum arfi og breyta erlendum
áhrifum í íslenzkan veruleika. Það
er aðalsmerki sjálfstæðisstefnunn-
ar, mesti styrkur hennar.
Hvað skatta varðar hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn hreinni skjöld en
aðrir hérlendir flokkar. Hann hefur
aldrei litið á eignir manna sem eins-
konar varasjóð handa ríkinu, þótt
hann hafi stundum farið að geð-
þótta eyðslusamra þingmanna
sinna. En í stórum dráttum fer
hann varlegar í skattheimtu og virð-
ir betur eignarrétt en aðrir flokkar.
Af þeim sökum ekkisízt er hann
stærsti flokkur landsins. Og enn
allvel virður af skattgreiðendum.
Fylgi flokksins við eignarréttarafsal
á miðunum hefur aðvísu verið blett-
ur sem hann á eftir að þvo af sér,
áðuren hann neyðist til að þjóðnýta
miðin vegna óánægju.
1^0 ÞORVALDUR GARÐ-
X Lá O • ar Kristjánsson hefur
sagt mér þessa sögu af Ólafi Thors:
„Það bar ekki ósjaldan við þegar
ég hringdi í Ólaf að kvöldi dags,“
sagði Þorvaldur, „að hann segði
mér eitt og annað sem á daginn
hafði drifíð. Eitt kvöld sagði hann
mér að hann hefði staðið í ströngu.
„í dag komu til mín heildsalar og
aðrir slíkir og gerðu miklar kröfur
til flokksins,“ sagði hann. „Ég neit-
aði en þeir vildu ekki láta sér segj-
ast og voru þaulsetnir,“ bætti hann
við. „Að skilnaði sagði ég þeim:
„Þið eruð ríkir og getið hugsað um
ykkur sjálfir, Sjálfstæðisflokkurinn
hugsar um þá fátæku.““
Menn ættu að huga að þessari
sögu á vettvangi Sjálfstæðisflokks-
ins, enda þykist ég vita afstaðan sé
í anda bæði fráfarandi og núver-
andi formanna flokksins. Það kvað
við skemmtilegan og manneskjuleg-
an tón í ræðu Davíðs
Oddssonar sem komst
m.a. svo að orði í
framboðsræðu sinni á
landsfundi: „And-
stæðingamir segja:
„Sterkur Sjálfstæðis-
flokkur er aðeins fyrir hina sterku."
Þeim skjátlast enn. Slíkur flokkur
á ekkert erindi með sjálfstæðis-
stefnuna í farteskinu. Sjálfstæðis-
flokkurinn verður að vera sterkur
flokkur, nógu sterkur til þess að
þeir, sem verr kunna að vera sett-
ir, finni þar öflugast skjólið. Nógu
sterkur til þess að þurfa aldrei að
láta einstaka hópa, öfl eða áhrifaað-
ila segja sér fyrir verkum, ekki
vegna þess að slíkir aðilar hafi ekki
margt til mála að leggja eða eigi
ekki allt gott skilið og á þá þurfi
ekki að hlusta, heldur vegna þess
að Sjálfstæðisflokkurinn þarf að líta
til margra átta. Hann vill aldrei
missa sjónar á því, að hann er flokk-
ur landsins alls, hann kallar til allra
þeirra Islendinga, sem una vilja
frelsi, sem vilja gefa fólkinu tæki-
færi, sem vilja efla kjark og þor
hvers einstaklings og virkja þann
kraft, sem í hveijum manni býr.
Hann er ekki flokkur til þess eins
að slá skjaldborg um þá, sem betur
mega sína. Þann dag, sem hann
yrði þess háttar flokkur, hætti hann
að vera fjöldaflokkur og ætti ekki
lengur skilið að vera fjöldaflokkur.“
Menn tala ekki um hug sér á
slíkri stundu og þvísíður þvert á
skoðanir fundarmanna þegar fram-
undan eru harðar og tvísýnar kosn-
ingar og hvert atkvæði getur skipt
sköpum. Á slíkum stundum geta
menn orðið gegnsæir. Falskar nótur
eru háværar.
Sjálfstæðisflokkurinn er einfald-
lega svona flokkur einsog borgara-
legar rætur hans bera vitni um.
Hann er sprottinn úr mannúðar-
stefnu evrópskrar lýðræðishugsjón-
ar og kristnum viðhorfum og því
verður einfaldlega ekki breytt.
„Þröng lífssýn" á ekki heima í þess-
ari breiðfylkingu. Sá leiðtogi flokks-
ins sem væri ekki trúr velferðarhug-
sjóninni hrökklaðist frá, það er allt-
og sumt. Frelsi og mannúð gætu
þess vegna verið einkunnarorð
flokksins, ekki síður en landsfund-
arins.
inq ÞINGIN VORU EKKI
lut/isízt stofnuð til að hafa
hemil á skattheimtu konunga og
forréttindapoti lénsstéttar. Skatt-
píningarflokkar nútímans eru í raun
framhald þeirra, svo þverstæðu-
kennt sem það er.
1 QA ÞAÐ ER ALMENN
IOU»skoðun alþingi hafi sett
niður og stjórnmálamenn séu ein-
ungis hugsjónalitlir og tækifæris-
sinnaðir potarar. Mér er nær að
halda þetta hafi alltaf verið sagt.
En tilvistarkreppa stjórnmálaflokk-
anna er mikil, þótt hitt sé auðvitað
ofsagt þegar því er haldið fram
spillingin hér á landi sé einkum lög-
fræðingum að kenna einsog ég hef
séð á prenti. Stjórnmálamenn eru
úr öllum stéttum og enginn lög-
fræðingur er t.a.m. í núverandi
ríkisstjórn. Ekki vantar samt umtal-
ið og óánægjuna með stjórnarfar-
ið(!)
mSJÁLFSTÆÐIS-
• flokkurinn er ekki leng-
ur eina sameiningartákn þeirra sem
óttast kommúnisma eða káupfé-
lagsvald, þótt svo hafi verið í eina
tíð þegar sósíalismi og þjóðnýting
voru í tízku. Engum dettur lengur
í hug að nefna þjóðnýtingu á nafn
og ég get vart ímyndað mér nokkur
óbijálaður stjórnmálamaður fari að
prédika hugmydir um félagsverzl-
un. Hvorttveggja þykir tíma-
skekkja. Nútímamaðurinn er af-
huga þessum tilraunum í efnahags-
bjástri sínu, svo illa sem reynslan
hefur leikið kenningarnar. Og Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur ekki einu
sinni einkaleyfi á markaðshyggj-
unni lengur þvíað hún er orðin
tízkustefna allra flokka.
M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
REYKJAVIKURBRÉF
Laugardagur 23. marz
IKJÖLFAR LANDSFUNDAR
Sjálfstæðisflokksins, sem lauk
fyrir tveimur vikum, hafa
spunnizt nokkrar umræður um
það, hvort Sjálfstæðisflokkurinn
væri orðinn harðari flokkur en
áður. Þannig talaði Ólafur
Ragnar Grímsson, fjármálaráðherra, í eld-
húsdagsumræðum á dögunum jafnan um
hinn nýja harða Sjálfstæðisflokk. Björn >
Bjarnason, sem skipar 3. sæti á framboðs-
lista Sjálfstæðismanna í Reykjavík í kom-
andi alþingiskosningum, hefur reyndar
sýnt fram á í grein hér í blaðinu, að Ólaf-
ur Ragnar talaði með sama hætti eftir að
Þorsteinn Pálsson var kjörinn formaður
flokksins haustið 1983. En hvað sem því
líður er ástæða til að fjalla svolítið um
þessar staðhæfingar.
Við setningu landsfundarins flutti Þor-
steinn Pálsson ræðu, sem gefur nokkra
hugmynd um viðhorf hans til Sjálfstæðis:
flokkins og þróunar hans á næstunni. í
ræðu þessari sagði Þorsteinn Pálsson m.a.:
„Það er eðli breiðfylkingar af því tagi, sem
Sjálfstæðisflokkurinn er, að þar takast á
ólík öfl. í slíkum átökum er fólgið afl fram-
faranna ... Vissulega stöndum við hér á
tímamótum. En úrlausnir okkar á nýjum
verkefnum og nýjum viðfangsefnum
byggjast enn á sömu traustu og einföldu
grundvallarhugmyndunum. Sj álfstæðis-
stefnunni var í upphafí lýst sem þjóðlegri
umbótastefnu er byggðist á athafnafrelsi
og einstaklingsfrelsi, þar sem stétt stæði
með stétt ... Þjóðernið og menningin eru
samofin Sjálfstæðisstefnunni eins og vilj-
inn til þess að tryggja velferð allra og
strengja öryggisnet í þágu þeirra, sem
höllum fæti standa hveiju sinni. Varðstað-
an um þjóðleg réttindi og öryggi landsins
hefur verið Sjálfstæðismönnum í blóð bor-
in. Fyrir þá sök byggist stefnan og fram-
kvæmd hennar á víðsýni en ekki þröng-
sýni. Hún krefst umburðarlyndis, ekki
valdbeitingar.“
Undir þessa lýsingu á grundvallaratrið-
um Sjálfstæðisstefnunnar mun yfírgnæf-
andi meirihluti Sjálfstæðismanna taka og
þá ekki síður þá framtíðarsýn, sem á eftir
fór. Þorsteinn Pálsson sagði ennfremur í
umfjöllun um breyttar aðstæður í stjórn-
málum og málefnasigra Sjálfstæðisstefn-
unnar: „En hver eiga viðbrögð okkar Sjálf-
stæðismanna að vera? Viljum við hagnýta
okkur nýjar aðstæður og þrengja málefna-
svið flokksins og færa hann fjær miðju
stjórnmálanna? Mitt svar er nei. Við eigum
miklu fremur að opna flokkinn, breikka
málefnasviðið og gefa þannig fleirum kost
á að finna athafnaþrá sinni farveg innan
okkar raða. Við drögum í engu úr stefnu-
festunni. Við hvikum hvergi frá markmið-
um okkar en sýnum meiri tillitssemi og
umburðarlyndi en áður og bjóðum fleiri
velkomna til starfa á okkar vettvangi.“
Hér fer ekki á milli mála, að við upphaf
síðasta landsfundar taldi Þorsteinn Pálsson
ástæðu til að leggja áherzlu á, að flokkur-
inn ætti ekki að fjarlægjast miðju stjóm-
málanna heldur þvert á móti að breikka
flokkinn. Þessi orð eru ekki sízt athyglis-
verð í ljósi þeirrar staðreyndar, að síðasti
áratugur einkenndist mjög, bæði hér á
íslandi og annars staðar, af uppgangi
þeirra hugmynda, sem kenndar hafa verið
við fijálshyggju og hafa í sumum tilvikum
verið öfgakenndar þótt að öðru leyti hafi
þar einungis verið um að ræða undirstrik-
un á grundvallaratriðum Sjálfstæðisstefn-
unnar.
Það er eftirtektarvert að á sama tíma
og Þorsteinn Pálsson leggur áherzlu á, að
Sjálfstæðisflokkurinn megi ekki fjarlægj-
ast miðju stjórnmálanna er kominn til
valda í brezka íhaldsflokknum nýr leið-
togi, John Major, sem virðist ekki sækja
hugmyndafræði sína í stjómmálum til
Margrétar Thatcher og fylgismanna henn-
ar eins og talið var, heldur til látins for-
ystumanns brezka íhaldsflokksins, Ian
Macleods, sem var miklu fremur miðju-
maður j stjórnmálum.
AF OFANGREIND-
um tilvitnunum í
ræðu Þorsteins
Pálssonar við setn-
inigu landsfundar er
ljóst, að ekki talaði
hann á þann veg, að túlka mætti, sem
yfirlýsingu um harðari Sjálfstæðisflokk.
En hvað um Davíð Oddsson? í ræðu, sem
hann flutti á landsfundinum daginn fyrir
formannskjör lýsti hann meginhugmynd-
um sínum um stjórnmál. Ræða þessi vakti
m.a. athygli vegna þess, að Davíð Oddsson
hafði fram að þessu ekki fjallað mikið um
landsmál á vettvangi stjórnmálanna. Skoð-
anir hans á málefnum Reykjavíkurborgar
hafa verið vel þekktar en hið sama verður
tæpast sagt um landsmálastefnu hans.
Óhætt er að fullyrða, að ræða hans kom
mörgum á óvart. Davíð Oddsson sagði
m.a.:
„Við teljum, að sterkur Sjálfstæðisflokk-
ur sé þjóðinni nauðsyn. Andstæðingarnir
segja: „Sterkur Sjálfstæðisflokkur er að-
eins fyrir hina sterku.“ Þeim skjátlast
enn. Slíkur flokkur á ekkert erindi með
Sjálfstæðisstefnuna í farteskinu. Sjálf-
stæðisflokkurinn verður að vera sterkur
flokkur, nógu sterkur til þess, að þeir, sem
verr kunna að vera settir, finni þar öflug-
ast skjólið. Nógu sterkur til þess að þurfa
aldrei að láta einstaka hópa, öfl eða áhrifa-
aðila segja sér fyrir verkum, ekki vegna
þess, að slíkir aðilar hafi ekki margt til
mála að leggja eða eigi ekki allt gott skil-
ið og á þá þurfi ekki að hlusta heldur
vegna þess, að Sjálfstæðisflokkurinn þarf
að líta til margra átta. Hann vill aldrei
missa sjónar á því, að hann er flokkur
landsins alls, hann kallar til allra þeirra
íslendinga, sem una vilja frelsi, sem vilja
gefa fólkinu tækifæri, sem vilja efla kjark
og þor hvers einstaklings og virkja þann
kraft, sem í hveijum manni býr. Hann er
ekki flokkur til þess eins að slá skjaldborg
um þá, sem betur mega sín. Þann dag,
sem hann yrði þess háttar flokkur, hætti
hann að vera fjöldaflokkur og ætti ekki
lengur skilið að vera fjöldaflokkur.“
Síðar í þessari sömu ræðu sagði Davíð
Oddsson: „Við þurfum fijálsara og opnara
atvinnulíf, sem stenzt fullkomlega sam-
keppni við atvinnulíf annars staðar. En
um leið verðum við að tryggja, að þeir,
sem þurfa að glíma við ýmis vandræði
vegna þess, að atvinnulífið verður opnara
og fijálsara, geti lagað sig að breyttum
aðstæðum ... Sjálfstæðisflokkurinn er
flokkur allra stétta og hann á fylgi í öllum
byggðum landsins. Hann getur ekki leikið
sama leik og Alþýðuflokkurinn að skera
upp herör gegn einni stétt landsins. Hann
verður að sætta sjónarmið, sætta frelsi og
mannúð. Hann verður að taka tillit til
hvors tveggja, neytandans í þéttbýli og
framleiðandans í stijálbýli.“
Sá sem hér talar boðar hvorki öfga-
kennda né harða stjórnmálastefnu. Þvert
á móti má segja, að Davíð Oddsson undir-
striki enn frekar þann boðskap, sem Þor-
steinn Pálsson hafði flutt landsfundinum
tveimur dögum áður: að Sjálfstæðisflokk-
urinn væri sízt af öllu að fjarlægjast miðju
stjórnmálanna. Raunar er ekki hægt annað
en skilja þá Þorstein og Davíð á einn og
sama veg, að báðir telji þeir tilefni til, að
flokkurinn leggi aukna áherzlu á miðju-
pólitík og virðast að því leyti vera á sömu
leið og John Major í Bretlandi í umfjöllun
sinni um stjómmál. Hér er því ekki á ferð-
inni „nýr og harður Sjálfstæðisflokkur",
eins og Ólafur Ragnar boðaði í eldhúsdags-
umræðum, heldur má búast við á næstu
mánuðum og misserum, að Sjálfstæðis-
flokkurinn leggi vaxandi áherzlu á breidd
sína eins og hinn nýkjörni formaður flokks-
ins, Davíð Oddsson, sagði raunar í viðtali
við Morgunblaðið sl. sunnudag, þar sem
hann sagði m.a.: „Á hinn bóginn er ég
afskaplega ákveðinn í því og lít á það sem
hlutverk Sjálfstæðisflokksins, forsendu
stöðu hans, stærðar og styrkleika, alveg
öfugt við það, sem þeir sem kallaðir eru
hörðustu frjálshyggjumenn gera, að vera
Öflugt skjól
hinna verst
settu
V.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ekki flokkur einhverra þröngra og ein-
hæfra gilda.“
^I HITT ER SVO
_______annað mál, að
Onnur Og ny landsfundurinn er
vinnubrögð tvímælalaust
vísbending um, að
ný og önnur vinnubrögð eigi eftir að koma
til sögunnar í Sjálfstæðisflokknum á næstu
árum og innan flokksins er vafalaust
skoðanamunur um, hversu farsælt það
kann að vera. í forystugrein Morgunblaðs-
ins að loknum landsfundi sagði m.a.:
„Aðdragandi þessara átaka á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins hefur verið umdeildur
og verður umdeildur. Sjálfstæðismenn
hafa löngum horft til formennsku í flokki
sínum með sérstökum hætti. Þegar mót-
framboð kom við formannskjör í fyrsta
sinn í sögu flokksins árið 1979 töldu marg-
ir flokksmenn það brot á óskráðum starfs-
reglum flokksins. Ljóst er, að fjölmargir
Sjálfstæðismenn telja, að framboð vara-
formanns Sjálfstæðisflokksins gegn for-
manni flokksins hafi af þessum sökum
verið álitamál, svo að ekki sé fastar að
orði kveðið. Þeir hinir sömu telja nauðsyn-
legt fyrir velferð flokksins sjálfs, að þeir
sem gegna formennsku í Sjálfstæðis-
flokknum geti gengið frá því starfi með
reisn, þótt þeir verði óhjákvæmilega fyrir
mikilli ágjöf meðan þeir sitja á formanns-
stóli. Úrslitin í formannskjörinu nú munu
engu breyta um þessa skoðun fjölmargra
Sjálfstæðismanna, þótt hitt sé ljóst, að fjöl-
mennir hópar telja ekkert athugavert við
framboð og kosningu af þessu tagi og
raunar eðlilegan þátt í stjórnmálabaráttu
nýrra tíma.“
Þorsteinn Pálsson sagði í samtali við
Morgunblaðið að loknum landsfundi: „Ég
held, að vinnubrögðin í kringum þetta séu
þess eðlis, að niðurstaðan hljóti að túlkast
sem ósk fundarins um harðara yfirbragð
á flokknum en er í dag.“ Þegar hann var
beðinn um að skýra nánar hvað hann
ætti við sagði Þorsteinn: „Ég hef ekki
orðið var við neinn tetjandi skoðanaágrein-
ing, en þetta er svolítið önnur sál, en við
höfum þekkt í Sjálfstæðisflokknum fram
til þessa.“
Þessi ummæli Þorsteins Pálssonar verða
tæpast skilin á annan veg en þann, að
þegar hann talar um harðara yfirbragð
eigi hann við vinnubrögð en ekki stefnu-
mál. Og ekki verður um það deilt, að þeg-
ar varaformaður flokksins tekur ákvörðun
um að bjóða sig fram gegn formanni
flokksins á landsfundi er þar um að ræða
önnur vinnubrögð en áður hafa tíðkazt í
Sjálfstæðisflokknum eins og að var vikið
í þeirri forystugrein Morgunblaðsins, sem
fyrr var vitnað til.
Auðvitað má endalaust deila um það,
hvort þessi vinnubrögð flokkast undir nýj-
ungar og nýja tíma eða aukna hörku. Hitt
fer .ekki á milli mála, 'að héðan í frá geta
menn búizt við því, að landsfundir Sjálf-
stæðismanna geti orðið sviptingasamari
en þeir hafa oftast nær verið, þótt vissu-
lega hafi þeir stundum verið stormasamir.
Það er t.d. vel hugsanlegt að i kjölfar
þessa landsfundar geti menn búizt við
framboði eða framboðum við formannskjör
til þess að undirstrika ákveðna málefnaaf-
stöðu. Verði t.d. hart deilt á landsfundi
um fiskveiðistefnu, þar sem formaður
flokksins tekur ákveðna afstöðu, gætu
slíkar deilur leitt til framboðs við for-
mannskjör, sem byggðist á ákveðinni
stefnumörkun í fiskveiðimálum. Hið sama
gæti gerzt, ef tekizt yrði á um það, hvort
Sjálfstæðisflokkurinn ætti að lýsa stuðn-
ingi við aðild að EB. Þá gæti komið fram-
boð við formannskjör af hálfu þeirra afla,
sem teldu þann formann, sem byði sig
fram til endurkjörs, ekki þóknanlegan
sínum málstað.
Að þessu leyti er því hugsanlegt, að í
kjölfar formannskjörs á þessum landsfundi
sé hægt að búast við harðari átökum um
formannsstól í framtíðinni á allt öðrum
forsendum en nú og jafnframt, að í slíkri
baráttu yrði jafnvel beitt amerískum vinnu-
brögðum í kosningaslag, þar sem barátta
formannsframbjóðenda yrði háð fyrir opn-
um tjöldum í enn ríkara mæli en nú t.d.
við kjör fulltrúa á landsfundi. Sjálfstæðis-
flokkurinn kann því að standa frammi
fyrir nýjum tímum að þessu leyti. Hvort
það verður flokknum til farsældar eða
óþurftar getur tíminn einn leitt í ljós.
„Þvert á móti má
segja, að Davíð
Oddsson undirstriki
enn frekar þann
boðskap, sem Þor-
steinn Pálsson hafði
flutt landsfundinum
tveimur dögum áð-
ur: að Sjálfstæðis-
flokkurinn væri sízt
af öllu að fjarlægj-
ast miðju stjórnmál-
anna. Raunar er
ekki hægt annað en
skilja þá Þorstein
og Davíð á einn og
sama veg, að báðir
telji þeir tilefni til,
að flokkurinn leggi
aukna áherzlu á
miðjupólitík og
virðast að því leyti
vera á sömu leið og
John Major í Bret-
landi í umfjöllun
sinni um stjórn-
mál.“