Morgunblaðið - 11.04.1991, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 1991
47
Ólafur R. Dýrmundsson
byggðamál því að stór verksmiðjubú
eru gjarnan reist í nágrenni þéttbýl-
is á kostnað hefðbundins búskapar
í dreifbýli. Erlendis er umhverfis-
verndarfólk í fararbroddi þeirra sem
gagnrýna verksmiðjubúskap af
ýmsu tagi, það telur hann stríða
gegn „grænum“ sjónarmiðum í víð-
tækum skilningi.
Eitt er víst að ekki yrði út-
breiðsla verksmiðjubúskapar hér á
landi til þess að fegra umhverfis-
ímynd okkar í augum erlendra ferð-
amanna. Við getum verið öðrum til
fyrirmyndar, framleitt holl og ómen-
guð matvæli með hefðbundnum bú-
skaparháttum í sátt við náttúruna.
Þessum gæðum má ekki fórna fyrir
skammtímasjónarmið, gylliboð um
lágt verð mega ekki ein sér ráða
ferðinni.
Grænt framboð Segir nei
Stjórnmálamenn þurfa að gera
sér grein fyrir því að taumlaus
markaðshyggja og hagvaxtarkapp-
hlaup stuðla m.a. að uppbyggingu
verksmiðjubúskapar og stríða gegn
umhverfisvernd og visthæfum þjóð-
arbúskap. Nýtt stjórnmálaafl,
Grænt framboð — í Reykjavík og í
Reykjaneskjördæmi — hefur það,
m.a. á stefnuskrá sinni að unnið
skuli gegn uppbyggingu verk-
smiðjubúskapar. Varað er við inn-
flutningi afurða frá slíkum búum
og m.a. er vakin athygli á því að í
tveim EFTA-löndum, Sviss og Sví-
þjóð, er verið að koma á banni á
hænsahald í búrum í áföngum.
Grænt framboð stefnir að grænni
framtíð og vill ekki verksmiðjubú-
skap á íslandi. Fróðlegt væri að
vita hvort önnur stjórnmálasamtök
hafí markað svo ákveðna stefnu í
þessu máli fyrir Alþingiskosningar
Höfundur er landsrjíðunautur
hjá Búnaðarfélagi Islands og
stuðningsmaður Græns
framboðs.
Laugamesið er perlan
eftir Auði
Sveinsdóttur
Um það leyti sem menn voru í
óða önn að byrgja sig upp fyrir
páskahátíðina af mat sem satt hefði
milljón hungraða í Afríku, bárust
þær fréttir að langþráður draumur
listamanna væri að rætast. Gengið
hefði verið frá samningum um kaup
á húsi Sláturfélags Suðurlands i
Laugarnesi. Því er ekki að neita að
ég varð meira en lítið stolt af félög-
um mínum, Svavari Gestssyni,
menntamálaráðherra, og Ólafi
Ragnari Grímssyni, fjármálaráð-
herra, að hafa leitt málið til lykta.
Jafnframt því að leysa þarna á
myndarlegan hátt áralangan vanda
listamanna, hafa þessi húsakaup
jafnframt stuðlað að byggðastefnu.
Kaupin gera flutning SS til Hvols-
vallar mögulegan og þar með eflingu
og nýsköpun byggðar þar um slóðir.
Þegar staðið er á hlaðinu framan
við hið nýja hús listaskólans í Laug-
arnesi og sjónum beint til norðurs
verður manni strax hugsð til áforma
annarra ráðamanna þjóðarinnar —
þeirra sem stjóma í Reykjavík.
Þarna er Laugarnesið — lætur lít-
ið yfir sér, kúrir eins og í hnipri og
Ekki ég, sagði litli granda-
lausi Islendingurinn
eftir Þóru Bryndísi
Þórisdóttur
Getur verið að sagan um litlu
gulu hæjiuna eigi við um okkur
Islendinga? Jú, svei mér þá ef við
harðneitum ekki að baka brauðið
og borðum það þar að auki fyrir-
fram. Við bítum og bítum í brauðið
en þegar minnst er á að baka meira
til að bæta fyrir hina horfnu bita
snúa flestir sér við og þykjast al-
deilis hafa nóg að gera við önnur
störf.
Brauðið okkar
En hvaða brauð er það sem við
bítum af? Jú, það er Island, and-
rúmsloftið og sjórinn. ísland er
brauðið og vegna þess hve fá við
erum höldum við að öllu sé skotið
fyrir horn, brauðið hlýtur að end-
ast til eilífðar þegar svo fáir bíta
af því. En þessi rökstuðningur er
því miður heldur grunnur. Hvort
þjóðum og þjóðarbrotum er skipt
upp í smáar eða stórar einingar
segir ekki til um hversu grimmt
þeir mega bíta af brauðinu. Hugsið
ykkur ef öllu mannfólki væri skipt
upp í 250.000 manna þjóðir og all-
ir myndu haga sér eins og íslend-
ingar!
En hvenær bítum við í brauðið?
Hvorki meira né minna en í hvert
sinn sem við förum á klósettið,
keyrum bílinn okkar, förum út með
ruslið, segjum já við álverum, leyf-
um erlendum her að menga hér
flöll og firnindi (sbr. mengunarsly-
sið á Langanesi), kaupum salernis-
pappír sem er lengi að brotna niður
Hvað er
Armaflex
Það er heimsviðurkennd
pípueinangrun í hólkum,
plötum og límrúllum frá
P. ÞORGRÍMSSON &C0
Ármúla 29 - Múlatorgi - Simi 38640
í náttúrunni og hreinsiefni sem eru
stórskaðleg henni. Svona gæti ég
lengi talið.
Hvar er frelsarinn?
En hvað getum við gert að því
þó við þurfum að fara á klósettið
og komast á milli staða? Ekki get-
um við haldið í okkur og það væri
sjálfsmorðstilraun að hætta sér út
á Miklubraut á hjóli! Svar margra
væri: „Það sem þarf til hlýtur að
vera almennilegur maður sem
kemst inn á þing og reddar öllu
heila klabbinu. Við almenningur
getum jú ekki gert annað en að
lifa lífinu eins og venjulega, hugsa
um eigin rass og bíða eftir að ein-
hver messíasinn komi og bjargi
okkur!“ Er það þetta sem lýðveld-
ið Island snýst um?
Þegar litið er á virkni fólks í
samfélaginu og hlustað eftir áhuga
manna á núverandi ástandi eða
breytingum á því skyldi maður
helst ætla það. Oftar en ekki er
komið að tómum kofum þegar
minnst er á stjórnmál, fólk lítur
undan, finnst þau vera því óvið-
komandi. En hvaðan sem svo þau
sjónarmið eru upprunnin, að land
og þjóð séu okkur óviðkomandi, er
kominn tími til að snúa blaðinu við.
Gervilausnir
Að setja upp skolpdælistöðvar
sem ýta vandamálinu (menguðustu
fjörum Evrópu) lengra frá okkur
og byggja sorpböggunarstöð til að
smækka vandann örlítið, að treysta
á að vindurinn bjargi okkur frá
mengun og kenna logninu um þeg-
ar gula þokan liggur eins og þykkt
teppi yfir höfuðborginni, að kaupa
baneitraðar vörur í búðum og um-
búðir í tonnatali og afsaka sig með
því að hann Jói í næsta húsi sé nú
miklu verri. Allt eru þetta stór
vandamál og gervilausnir eins og
dælistöð, böggun og fok verða að
vfkja þegar í stað fyrir skynsamleg-
um og raunhæfum lausnum sem
duga. Ef við íslendingar höfum
nokkurn áhuga á því að geta selt
okkar matvæli áfram til útlanda,
og að geta átt von á ferðamönnum
og tekjum af þeim, verðum við
strax að segja „Já, það skal ég
gera“ við að baka brauðið líka.
Þóra Bryndís Þórisdóttir
„Eins og er seljum við
landið fyrir hreina
ímynd þess en landið
er stórmengað og
ímyndin því í mikilli
hættu.“
bíður átekta örlaga sinna. Það má
muna sinn fífil fegri. Merkilegri stað
frá sögulegu sjónarmiði er varla
hægt að finna í Reykjavík. Islands-
sagan segir frá búsetu þar allar
götur frá landnámsöld. Hallgerður
langbrók mun hafa búið þar um
hríð og er jafnvel talin greftruð í
gamla kirkjugarðinum í Laugarnesi.
Kirkja stóð þarna frá því um 1200
allt fram til 1794. 1825 til 1945 var
þarna biskupssetur. Vegur staðarins
var því mikill um aldaraðir.
Þarna er lika ennþá örlítil strand-
lengja af óspilltri fjöru eftir og göm-
ul tún með beðasléttum frá um alda-
mót. Enn verpa víst farfuglar á
Laugarnesi í síðustu leifum mýrar-
sunda og mólendis. Menningareögu-
lega og náttúrufarslega á þessi stað-
ur sér engan líkan í höfuðborginni.
Hann er ómetanlegur — nálægðin
við hinn nýja listaskóla, listasafn
Siguijóns, útsýnið til Esjunnar, Við-
eyjar — þetta er einstök perla í borg-
armyndinni! Svona draumar og
hugsanir mega ekki bera mann ofur-
liði, því skilningur þeirra sem ráða
borginni, þ.e.a.s. Sjálfstæðisflokks-
ins, á ofangreindum kostum er ákaf-
lega takmarkaður.
Það eru nefnilega uppi ráðagerðir
um vegalögn yfir svæðið og þar á
einnig að fara um með breiðan og
djúpan skurð vegna frárennslis úr
dælustöð í gróflireinsistöð skolps
sem reisa á úti á tanganum í beina
sjónlínu út í Viðey. Framkvæmdir
munu gjöreyðileggja svæðið, gróð-
urfar þess og menningareögu. Þetta
er því miður einmitt gott dæmi um
takmarkaðan skilning Sjálfstæðis-
flokksins á umhverfisvernd.
Umhverfismál snúast ekki bara
um skólphreinsun, þótt henni þurfí
að sinna líka. Grófhreinsuðu skólpi
á að veita út í Viðeyjarsund svo
straumar nái að þynna það nægi-
lega. í stað þess að gera ráð fyrir
frekari hreinsun skólpsins við Kirkj-
usand og úthlaupi þaðan er sá kost-
ur valinn að sprengja leiðsluna
áfram til norðurs og eyðileggja Lau-
garnestána gjörsamlega.
Osnortin náttúra og menningar-
minjar eru komandi kynslóðum ekki
síður mikilvæg en hin fornu handrit
sem geyma perlur íslenskra bók-
mennta. Menningareögulega hefur
Laugarnesið miklu hlutverki að
gegna og lítill skilningur ráðamanna
í Reykjavík má ekki spilla þessum
dýrmætum.
Þannig er þessu mjög víða farið
í borginni þótt óvíða sé þetta eins
áberandi og í Laugarnesinu. í Öskju-
hlíðinni þar sem Hitaveita Reykja-
víkur og Skógræktarfélag Reykja-
víkur hafa keppst við að gróðureetja
SIEMENS
Sjálfsögð mál
Ef við viljum geta farið á klósett-
ið með góðri samvisku, hjólað í
vinnuna eða skólann án mikillar
slysahættu og flokkað ruslið okkar
á heimilum og komið því í endur-
vinnslu, þarf samvinnu til. Við
landsmenn verðum að leggja okkar
af mörkum og sýna vilja okkar
bæði í orði og á borði. Eins og er
seljum við landið fyrir hreina ímynd
þess en landið er stórmengað og
ímyndin því í mikilli hættu.
I augum raunsærra íslendinga
ættu því skolphreinsistöðvar, end-
urvinnslustöð, hjólreiðagötur,
endurunninn og óbleiktur pappír
og vistræn hreingerningarefni að
vera sjálfsagðir hlutir sem allir
verða áA taka höndum saman um
að koma í notkun. Þá loksins gæt-
um við bakað brauð í stað þess sem
við borðum.
Höfundur skipnr 2. sætin lista
Gi-æns frambods á Rcykjnnesi.
Auður Sveinsdóttir
„í stefnuskrá Alþýðu-
bandalagsins er lögð
rík áhersla á að um-
hverfismál séu eki einn
afmarkaður málaflokk-
ur heldur verði að líta
á þau í samhengi við
margt annað og sem
hluta af öllum okkar
athöfnum.“
mikið á undanförnum árum á að
leggja mikla hraðbraut samkvæmt
aðalskipulagi. Við Ægisíðuna er ver-
ið að reisa skólphreinsistöð án tillits
til óska íbúanna né umhverfisins.
Svona er hægt að telja mörg dæmi
um stjórnarhætti, skilning og vilja
Sjálfstæðisflokksins í umhverfismál-
um. í stefnuskrá Alþýðubandalags-
ins er lögð rík áherela á að umhverf-
ismál séu eki einn afmarkaður mála-
flokkur heldur verði að líta á þau í
samhengi -við margt annað og sem
hluta af öllum okkar athöfnum. Þar
er líka lögð áhersla á að við allar
framkvæmdir verði lagt mat á um-
hverfislegar hliðar. Síðast en ekki
síst er lögð áherela á að efla skilning
og þekkingu allra, ekki síst barna
og unglinga, á umhverfis- og nátt-
úruvernd. Öðruvísi er ekki hægt að
sýna landinu okkar tilhlýðilega virð-
ingu.
Alþýðubandalagið vill að ísland
verði til fyrirmyndar í verndun nátt-
úru, umhverfis og mannlífs.
Höfundur er landslagsarkitekt
ogskipar 3. sæti G-listans í
Reykjnvík.
i

I L®‘ ■'®L J||| - l-i- litlkliIUili ) Gl) lr™^ILUMJ:l:lll

UDPbvottavélar í miklu úrvalí!
SIEMENS uppþvottavélar eru velvirkar,
hljóðlátar og sparneytnar.
Breidd: 45 og 60 sm.
Verð frá 59.600,- kr.
SMÍTH & NORLAND
NÓATÚNI 4-SlMI 28300