Morgunblaðið - 15.09.1991, Qupperneq 6

15 $
HaawHT'rae .f.iMCRsmiBiaÐiÐ]
HAMUA?ÍT22qUMi/1AM
ffiaAjawiaaoM
MEIRA UM REIMLEIKA
effir Guðrúnu Guðlougsdóttur
í SÍÐASTA sunnudagsblaði
Morgunblaðsins birtist grein
þar sem sagði frá reimleikum
í gamla félagsheimilinu Slétta-
landi í Holtum í Rangárvalla-
sýslu. Þar var sagt að efnivið-
urinn í húsinu hefði verið kom-
inn af Keflavíkurflugvelli.
Einnig var varpað fram þeirri
spurningu hver hún hefði verið
vofan sem gekk þar um ljósum
Iogum, hvort hún hefði tengst
efniviðnum í húsinu og þá
hvort harmleikur hefði tengt
hana efniviðnum. Mér datt
ekki í hug að þessum spuming-
um yrði nokkurn tíma svarað.
En fljótlega eftir að greinin
birtist hringdi til mín glöggur
lesandi Morgunblaðsins og
sagði mér að efniviðurinn í
Sléttalandi hefði ekki komið
af Keflavíkurflugvelli heldur
úr hersjúkrahúsi við Helga-
land í Mosfellssveit. Hann vís-
aði mér einnig á mann sem séð
hefði umrædda vofu og teldi
sig vita hver hún væri og sagði
mér Ioks hvaða smiður hefði
reist þetta umtalaða félags-
heimili. Ef einhvem fýsir að
vita meira um þetta sérkenni-
lega reimleikamál ætti hann
að lesa frásagnir þeirra Jóns
Vigfússonar og Ingivaldar Ól-
afssonar sem hér fara á eftir.
FRÁSÖGN JÓNS
VIGFÚSSONAR
Árið 1956 var ég að vinna í vega-
vinnu austur í Holtum í Rangárvalla-
sýslu við að bera ofan í gamla veg-
inn sem lá miklu nær félagsheimilinu
Sléttalandi, heldur en vegurinn gerir
núna. Eg var að vinna á gröfu og
við vorum búnir að vera lengi við
Sandhólafeiju og lágum við í tjöldum.
Svo þegar kom fram í september
fékk Vegagerðin Sléttaland fyrir
okkur til að vera í, þar sem kalsamt
var orðið í tjöldunum. Allir voru fegn-
ir að komast í hús, þar var miðstöð
og „allar græjur". Við fórum þama
inn og byijuðum á að elda okkur
kvöldmat, að því loknu fór fólk að
taka á sig náðir. Það hagaði þannig
til að fyrst var gengið bakdyramegin
inn í eldhúsið og svo kom veitingasal-
ur. Við vorum með kojumar okkar
í salnum, sitt hvom megin við skot
sem var við aðaldymar inn í salinn.
Eg svaf út við vegg og kojan náði
ekki alveg út að dymnum. Þegar ég
var nýsofnaður kemur allt í einu ■
þessi hræðilegi hávaði, það var eins
og setbekkur sem þama var væri
tekinn upp og honum skellt af miklu
afli aftur niður. Það vöknuðu allir
við þetta. Menn reyndu að sofna aft-
ur en hávaðinn hélt áfram og var
barið í þilin lengi nætur. Við vomm
þarna í hálfan mánuð og alltaf var
eitthvað að heyrast þama, högg,
þmsk og skrölt sem við kunnum
ekki við.
Ráðskonan og maður hennar, sem
var bílstjóri í flokknum, sváfu hinum
megin í húsinu. Einu sinni var ég,
og annar maður, til að koma ofan
úr gryfju og heim í hús til að borða
hádegismat. Þegar við emm komnir
framhjá eldhúsdyrunum sjáum við
hvar kona kemur gangandi. Hún var
í grárri kápu með hvítan kappa um
hárið. Við sjáum aftan á hana, hvar
hún gengur inn um dymar, þar sem
ráðskonan var inni. Þegar við vomm
komnir inn sögðum við við ráðskon-
una: „Fékkst þú ekki heimsókn áð-
an?“ En hún svaraði því neitandi.
Við sögðumst hafa báðir séð á eftir
þessari konu inn til hennar, en það
var sama, hún hafði engan séð eða
heyrt.
Höggin, skröltið og öll þessi hljóð
héldu áfram og við tókum að venjast
þessu og vomm jafnvel að gera að
gamni okkar yfir þessu. Alltaf var
verið að hrekkja okkur smávegis en
allir gátum við þó sofið.
Svo var það kvöld eitt að allir fóm
heim til sín sem sváfu með mér í
veitingasalnum. Þeir ætluðu að koma
fljótlega en það leið og beið og þeir
komu ekki. Eg fékk mér blað og fór
að lesa, mig minnir að það hafi ver-
ið tímaritið Satt. Ég var ekki einn í
veitingasalnum en þijár manneskjur
hinum megin í húsinu. Útvarpið var
í gangi þar til ég slökkti Ijósið og
ætlaði að fara að sofa. Varla hafði
ég lagst útaf þegar mikil læti verða
í salnum. Ég kveikti ljósið en lætin
halda samt áfram. Þegar klukkan
var að ganga fjögur var ég orðinn
svo leiður á þessu að ég ætla út í
bíl og fara heim til mín að Hjallanesi
í Landsveit, en þá fór bíllinn ekki í
gang.
Þegar ég kem í dymar bakdyra-
megin þá var slíkur bölvaður aðgang-
ur niðri í kjallara að ég hugsaði með
mér að ég skyldi athuga hvað þar
væri á seyði, kannski væri þetta í
miðstöðinni. Ég var með vasaljós og
fór niður en sá ekki nokkum skapað-
an hlut, það var allt í lagi með mið-
stöðina. Ég fór svo upp og lagðist í
kojuna. Ég var ekki smeykur og sá
ekki ástæðu til að ónáða fólkið hinum
megin í húsinu. En varla var ég lagst-
ur þegar tekið var að dumpa í vegg-
inn hinum megin við mig og svo ofan
við mig og alls staðar í kringum
mig. Eg hugsaði með mér að ég
væri sennilega að verða vitlaus. Um
klukkan fjögur keyrði um þverbak.
Þá var hávaðinn orðinn slíkur að
varla var hægt að vera inni við og
útvarpið færðist til á borðinu. Ég
sneri mér til veggjar og reyndi að
láta þetta ekki hafa áhrif á mig.
Klukkan hálfsex sé ég hvar út-
varpið kemur á fullri ferð á móti
mér á borðinu. Þá var ég aftur búinn
Jón Vigfússon
að kveikja og horfði á þetta furðu
lostinn. Ég sneri mér undan en fyrir-
gangurinn endurtók sig og þá leit
ég aftur við og þá sé ég hvar kona
situr með hendurnar fram á borðið
og horfir á mig. Ég horfi á móti og
konan segir: „Jæja, loksins." Ég
horfði á hana í nokkrar sekúndur en
svo hvarf hún. Ég sneri mér þá til
veggjar og nú brá svo við að ég gat
sofnað og svaf til morguns. Ég man
mjög vel hvernig hún leit út. Hún
var með hvítan kappa um dökkt
hárið, í hvítum búningi og með stór,
svört gleraugu. Þetta var lítil kona
og heldur fríð sýnum.
Ég sagði félögum mínum frá þessu
morguninn eftir og verkstjórinn okk-
ar hlustaði á. Þá kemur allt í einu
bylmingshögg í þilið á bak við mig.
Verkstjórinn rauk upp og spurði hvað
þetta væri. Við sögðumst gjama vilja
að hann segði okkur það. Skömmu
seinna sá vörubílstjóri, sem mætti
öðrum vörubíl úr flokknum, hvar
þessi sama kona sat á milli flokk-
stjórans og bílstjórans inni í bílnum
sem kom á móti honum. Eftir þetta
hætti ég að vinna þama vegna per-
sónulegra mála. En ég frétti seinna
að reimleikamir hefðu minnkað eftir
að Hafsteinn Bjömsson miðill og
annar maður með honum komu aust-
ur til að athuga þetta mál.
Ég hugsaði ekki mikið um þessa
atburði eftir að ég hætti í vegavinn-
unni. En löngu seinna las ég frásögn
eftir Pétur Björnsson frá Rifí og
þóttist þá þekkja af lýsingu hans
konuna sem ég sá austur í Slétta-
landi forðum daga.“
AMERÍSKA
HJÚKRUNARKONAN
Jón Vigfússon lánaði mér bókina
Séð heim að hersjúkrahúsinu við Helgafell í Mosfellssveit;
1 Hitaveitustokkur. 2. Hlaðan á varmá - Gagnfr.skóli. 3. Mosfell. 4. Ásar
- Helgafell Hospítal. 5. Youmentary Hous camp - Markholtshv. 5. White
Horse camp. 7. Helgafell. 8. Þingvallavegamót. Ljósm: U.S.M.C.
10 sögur úr Dulheimum, þar sem
umrædda frásögn er að finna. Pétur
Bjömsson segir þar frá stúlku sem
hann tók upp í bílinn þegar dimmt
var orðið af nóttu. „Þetta var ung
og falleg stúlka, klædd hjúkrunar-
konubúningi. Á höfðinu var hún með
hvítan kappa og framan a honum
var lítill, rauður kross.“ Stúlkan
sagðist vera að bíða eftir Dikk sem
fór upp í Hvalfjörð, einnig frá ótta
sínum um að hann hefði verði sendur
burt og að hún óttaðist Jakk. Enn-
fremur sagði hún Pétri að þau væru
öll þijú frá sama stað í Ameríku.
„Þegar stríðið braust út fórum við
öll í stríðið, og vorum send hingað
og lentum öll á þessum sama stað.
Um leið og hún sagði þetta benti hún
með hendinni fram fyrir bílinn. Ég
leit þangað og sá framundan mikla
húsaþyrpingu, og voru flest húsin í
braggastíl og allt uppljómað með svo
sterkum ljósum að það var sem um
bjartan dag. Mikið af fólki og bílum
var þar á sífelldri hreyfíngu." Stúlk-
an sagði Pétri ennfremur að báðir
ungu mennirnir væru skotnir í henni
en hún elskaði Dikk sem Jakk legði
fæð á.
Meðan stúlkan talaði fylgdist Pét-
ur með staðnum og sýndist eitthvað
mikið standa til og spyr stúlkuna.
„Já,“ segir hún. „Ég fór í gönguferð
upp í dal, en þegar ég var nærri
komin alla leið til baka keyrði Jakk
á mig, og ég veit að hann gerði það
viljandi, nú eru þeir að fara að sækja
mig.“ Pétur biður því næst stúlkuna
að sýna honum hvar keyrt hafi verið
á hana. „Haltu áfram, ég skal sýna
þér staðinn, þegar við komum þang-
að.“
Allt í einu greip hún eldsnöggt
með annarri hendinni í stýrið og
þverbeygði útaf veginum, svo bíllinn
stakkst útaf, en um leið og hún greip
í stýrið leið eins og sársaukastuna
frá henni.
Pétur rauk útúr bílnum og opnaði
hann og ætlaði að bjarga stúlkunni
en greip þá tómt, enginn var í sæt-
inu. Samt heyrði hann sagt einhvers
staðar frá braggahverfínu: „Dikk,
ó, Dikk minn, komdu.“ Þegar Pétur
leit þangað voru engin hús né ljós
að sjá, mótaði aðeins fyrir dimmum
og draugalegum holtum í náttmyrkr-
inu og þokusuddanum.
FRÁSÖGNINGIVALDAR
ÓLAFSSONAR
Þegar ég hafði rætt við Jón Vig-
fússon og lesið frásögnina í bók Pét-
urs Björnssonar lagði ég leið mína
til Ingivaldar Ólafssonar sem byggði
félagsheimilið Sléttaland einhvem
tímann á árunum í kringum 1950.
Frásögn hans var á þessa leið:
„Nokkrir menn tóku sig saman um
að byggja félagsheimili í Holtum í
Rangárvallasýslu og fengu mig til
að vinna að þeirri byggingu. Ég var
við þetta af og til töluverðan tíma.
Veggir voru úr holsteini, en efni í
sperrur og þak var keypt nýtt. Að
innan var húsið klætt með masóníti
sem tekið var úr herbragga sem til-
heyrði hersjúkrahúsinu við Helgafell
í Mosfellssveit. Að utan var húsið
klætt með riflajámi.
Einhvem veginn var það svo að
ég gat ekki verið við bygginguna
eftir að farið var að skyggja. Þótt
ég sæi aldrei neitt varð ég alltaf að
hætta þegar skyggja tók. Ég var á
þessum tíma farinn að slá upp fyrir
húsum og fleira þvíum líkt. Eg hef
hvorki fyrr né síðar fundið fyrir nein-
um óþægindum þar sem ég hef verið
að smíða nema þarna. Ekki einu sinni
í kirkjum. En nú er búið að skipta
um klæðningu í Sléttalandi og reynd-
ar þak líka. Ég tel því víst að öllum
reimleikum sé af húsinu létt, því
vofan sem sást og heyrðist í hefur
án efa fylgt gamla masónítinu úr
herspítalanum."