Morgunblaðið - 15.09.1991, Blaðsíða 15

.», MQRGUNtíLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.iSEPTEMBER> 1991
■lCx 15
Þannig fagnaði það brottför KGB.
„Komdu aðeins með mér,“ sagði
þingmaðurinn við mig. Við geng-
um bak við húsið og þar sýndi
hann mértvo kjallaraglugga. „Fyr-
ir innan þessa glugga var ég í
haldi og pyntaður í rúmt ár,“ sagði
hann. „Hvenær rýmdu þeir bygg-
inguna," spurði ég. „Fyrir röskum
klukkutíma," svaraði hann. Mér
fannst til um hvað hann sagði þetta
rólega og var laus við alla heift
og biturð. Þegar við gengum aftur
til fólksins sá ég að margir þekktu
þennan mann og heilsuðu honum.
Hann sagði mér einnig að í þess-
ari byggingu hefðu 600 þúsund
verið pyntuð. Slíkar hörmungar
eigum við bágt með að skilja hér.
Vegna þessarar skoðunarferðar
urðum við of sein í rútuna. En
fylgdarmaður minn var ekki lengi
að bjarga því. Hann sagði lögreglu-
mönnum á Lödubíium þar skammt
frá að með honum væri íslensk
kona sem þyrfti að komast til sjón-
varpshússins. Hjá þessum lög-
reglumönnum, eins og öilum öðr-
um sem ég skipti við, fann ég inni-
legt þakklæti til íslendinga og þeir
óku mér að sjónvarpshúsinu og
skiluðu mér þangað áður en rútan
kom. Inni í húsinu var hræðilegt
um að litast. Áður en sovéskir
hermenn yfirgáfu það höfðu þeir
eyðilagt allt sem þeir máttu. Þeir
höfðu velt um stólum, rifið pappíra
og rústað öllu sem þeir gátu, þrátt
fyrir að þeir yrðu að hafa hraðan
á. Það var ótrúlegt að menn í slíkri
aðstöðu gætu sýnt slíka skemmd-
arfýsn. Þegar við ókum framhjá
sjónvarpstuminum á leið heim að
hótelinu sáum við ótal krossa sem
landsmenn hafa reist til að minn-
ast ýmissa mikilvægra manna og
atburða. Þar lá þá stór og mikill
stálkross sem reisa átti til að minn-
ast janúaratburðanna. Þeir höfðu
þá ekki enn fengið leyfi til að reisa
stálkrossinn, en nú hefur það vafa-
laust verið gert. Þess má geta í
Kaunas hefur verið reistur stór
hvítur kross, íslandskross, til þess
að minnast framlags Islendinga til
málefna Litháens.
Gífurlegur fögnuður
Hápunktur ferðarinnar var úti-
fundur í Vilnius, en rúmlega
hundrað þúsund voru þar saman-
komin. Hann var haldinn á torgi
við Þinghúsið, þar sem drápin urðu
í janúar sl. Okkur var ekið að vígg-
irtu þinghúsinu þar sem ungur
maður hafði þá nýlega verið myrt-
ur. Við vorum vöruðjóð sprengjum
sem enn væru í víggirðingunni og
nágrenni hennar. A fundinum, sem
var fyrsti fundurinn í sjálfstæðu
Litháen, töluðu Landsbergis og
annar forystumaður Litháa fyrstir,
síðan biskup landsins og svo ég. Á
þessu og ótal mörgu öðru fann ég
Minnismerki frelsisins í Riga.
hug landsmanna til íslendinga.
Fólkið var í þjóðbúningum, með
blys og kerti og söng ættjarðarlög.
Eg sá drengi og telpur sækja eld
í logandi kerti á tröppunum og
kveikja síðan á kertum hjá þeim
sem fjær stóðu. Þetta var fallegt
að sjá. Fólkið hélt líka á spjöldum
sem á stóð: „Evrópuþjóðir, leyfið
okkur að vera með í samfélagi
fijálsra þjóða.“
Meðan ég flutti ávarpið var ég
umkringd öryggisvörðum og þann-
ig var það líka með hina sem
töluðu. Áður en ég byijaði að tala
rétti frú Landsbergis mér blóm-
vönd. Siðan hóf ég ræðu mína á
því að bera fólkinu kveðju frá for-
sætisráðherra íslands, Davíð Odds-
syni. Þá brutust út mikil fagnaðar-
læti frá öllu því fólki sem þakti
torgið og þök og svalir nærliggj-
andi húsa. Síðan flutti ég kveðju
frá utanríkisráðherra, þinginu og
allri íslensku þjóðinni og sagði að
íslendingar hefðu viðurkennt sjálf-
stæði allra Eystrasaltsríkjanna og
að utanríkisráðherrum þeirra væri
boðið til íslands tveimur dögum
seinna til þess að undirrita samn-
ing um gagnkvæmt stjórnmála-
samband. Ég hefði aldrei getað
ímyndað mér aðrar eins viðtökur.
Fólkið hrópaði Islandia, Islandia
og orðið astjú, sem þýðir þakk-
læti, milli þeirra sex atriða sem
ég skipti máli mínu í. Þessi stutta
ræða varð vegna þessa ótrúlega
löng og á meðan bárust sífellt fleiri
blóm upp í fangið á mér, svo ég
var að lokum að sligast undan rós-
um og gladíólum. Þetta var með
ólíkindum. Eftir fundinn var gerð
braut fyrir okkur gegnum mann-
fjöldann og meðan við gengum
burt reyndi fjöldi fólks að gefa
okkur blóm og snerta okkur.
Daginn eftir fórum við Jóhannes
með lítilli vél til Moskvu. Flugið
sem við áttum að taka til Frankf-
urt hafði verið fellt niður vegna
undangenginna atburða og það
hentaði okkur ekki slást í hóp með
hinum þátttakendunum sem fóru
akandi og síðan með feiju heim.
Við fórum með sömu vél og sendi-
menn frá Litháen sem ætluðu að
vera við útför þeirra sem féllu á
Rauða torginu. í Moskvu skildu
leiðir okkar Jóhannesar. Þó hans
sé ekki mikið getið í þessari frá-
sögn þá reyndist hann mér hinn
ákjósanlegasti ferðafélagi. Ég
reyndi hann að því að vera dreng-
ur góður. Ég hef heldur ekki getið
sem vert er samskiptanna við Þor-
stein Magnússon hjá Alþingi, sem
hjálpaði mér á ýmsan hátt, m.a.
við að ná í ýmsa aðila hérna heima.
Það var oft erfitt að ná heim og
stundum var sá kostur tekinn að
Þorsteinn hringdi í viðmælendur
fyrir mig og lagði svo tól við tól.
Þannig kom ég margvislegum
skilaboðum áleiðis mun fyrr en ég
ella hefði getað. Ég vil líka geta
þess að ég átti mjög gott samstarf
við utanríkisráðuneytið, ég bar
mest allt sem ég sagði fyrir ís-
lands hönd þarna úti undir álit
manna þar.
Þessi ferð mín við Eystrasalts-
ríkjanna við þessar óvenjulegu
kringumstæður verður mér ávallt
minnisstæð. gg hika ekki við að
segja að ég verði aldrei söm eftir
þessa ferð. Það sem ég sá og heyrði
þarna mun móta afstöðu mína til
baráttu undirokaðra þjóða fram-
vegis. Þegar ég hugsa um það sem
þarna gerðist eftir á er niðurstaða
mín sú, að stundum geti þeir at-
burðir orðið að ekki tjói að bíða
eftir formlegri afgreiðslu mála. í
slíkum tilvikum þurfa að koma til
einstaklingar sem þora að taka
áhættu. Mér finnst Jón Baldvin
Hannibalsson hafa sýnt mikið hug-
rekki, sem og núverandi og fyrr-
verandi formenn Sjálfstæðis-
flokksins með frumkvæði sínu inn-
an þingsins og ekki síður á loka-
stigi þessa máls. Alþingismenn og
raunar öll íslenska þjóðin hafa
einnig stutt dyggilega við bakið á
sínum forystumönnum í einörðum
stuðningi þeirra við sjálfstæðisbar-
áttu Eyrasaltsríkjanna."
gírmótorar
rafmótorar
Hef opnað
SALFRÆÐISTOFU
í Lágmúla 5
Sálfræðileg meðferð og ráðgjöf fyrir
einstaklinga og fjölskyldur.
Viðtalsbeiðnum veitt móttaka virka daga
kl. 18-20 í síma 67 60 48.
Þýsk gæðavara á góðu verði.
Einkaumboð á íslandi.
Þekking Reynsla Þjónusta
FALKINN
4
SUÐURLANDSBRAUT 8, SÍMI 814670

, SKIPAPLÖTUR - INNRÉTTINGAR
PLÖTUR í LESTAR
• | SERVANT PLÖTUR
I I SALERNISHÓLF
oJ BAÐÞIUUR
ELDHÚS-BORÐPLÖTUR
' A LAGER -NORSK HÁGÆÐA VARA.
Þ.MRSRlMSSON&CG
Ármúla 29 - Múlatorgi - s. 38640
Lárus H. Blöndal
sálfræðingur
TILBOÐ ÓSKAST
í Isuzu Trooper L.S. 4 W/D, árgerð ’88 (ekinn 26
þús. mílur), Chevrolet Corsica, árgerð '88 (ekinn 44
þús. mílur), Nissan P/U King Caþ4x4, árgerð '85,
Chevrolet Blazer S-10 Sport 4x4, árgerð ’85 og aðr-
ar bifreiðarerverða sýndar á Grensásvegi 9, þriðju-
daginn 17. september kl. 12-15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
SALA VARNARLIÐSEIGNA
ENN ANYER XAMPOX MEÐ FRARÆRA HAUST OG VETRARIJNU.
GÆÐIXAMPOX ERU VEL ÞEKKT OG FÁST ÞEIR NÚ
Á EFTIRTÖLDUM ÚTSÖLUSTÖÐUM
xampox
li

VARIST EFTIRLÍKINGAR
Stína Fína & Co, Laugavegi 74 • Skæöi, Kringlunni • Skóhöllin, Hafnarfirði
Skóverslun Kópavogs, Hamraborg • Skóbúöin Keflavík
Skóstofan, Eiðistorgi • Skótiskan, Akureyri • Skósalan, Laugavegi 1
Kaupstaöur, í Mjódd • Mílanó, Laugavegi 63
xampox
SÉRLEGA VÆNIR NÁTTÚRULEGA