Morgunblaðið - 05.01.1992, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 5..JANÚAR 1992
Kveðjuorð:
Guðrún Krístjánsdóttir
frá Hafrafellstungu
Kveðjuorð:
Jón Kr. ísfeld
Fædd 5. ágúst 1900
Dáin 9. nóvember 1991
Hún Rúna okkar er búin að fá
hvíldina. Ekki er annað hægt að
segja en að það hafi verið lausn,
eins og heilsunni hafði verið háttað
síðustu árin. Það varð því ekki ýkja
langt á milli þeirra vinkvennanna,
mömmu okkar og hennar, sú fyrr-
nefnda dó 29. janúar sl. 89 ára
gömul, milli þeirra var fölskvalaus
vinátta, sem aldrei bar skugga á.
Lífshlaupið varð þó sitt með' hvorum
hætti hjá þessum fulltrúum alda-
mótakynslóðarinnar, önnur hús-
freyja á stóru heimili og átti fjölda
afkomenda, hin giftist aldrei né
eignaðist afkomanda, fór ung að
aldri úr föðurhúsum til að vinna
fyrir sér, í Öxarfirði, á Hólsfjöllum
og í Núpasveit, þar sem hún var
meðal annars á Brekku í nokkur ár.
Meðan Rúna, (kölluð Lóa heima
fyrir) var enn heima og ung að
árum varð hún fyrir því mikla áfalli
að missa sjón á öðru auga með
þeim hætti, að gaffall stakkst inn
í augað í leik milli systkina. Ekki
sagði hún frá þessu strax, en leið
nær óbærilegar kvalir þá og lengi
síðan. Er ekki að orðlengja það, að
þegar loks var hægt að kornast til
læknis var það orðið alltof seint og
ekki hægt að bjarga auganu og var
það eftir það mjög torkennilegt svo
lengi sem hún var með það. Fleiri
áratugum seinna lét hún taka aug-
að og fékk þá gerviauga, sem leit
miklu betur út.
Ekki er okkur kunnugt um hve-
nær kom í ljós að Rúna var orðin
> smituð af berklum og fór á Krist-
neshæli til dvalar né hve lengi sú
dvöl stóð, en til mömmu kom hún
sem vinnukona á tímabilinu 32-33.
Hún reyndist strax hinn dyggi og
vinnufúsi heimilismaður, sem alls
staðar lagði hönd á plóginn, en á
þessum árum var í mörg horn að
líta á stóru heimili á Kópaskeri,
börn og annað heimilisfólk margt,
gestanauð mikil allan ársins hring.
Þar að auki reyndu öll heimili á
þessum slóðum að vera sjálfum sér
nóg í sem flestu á þessum tíma,
kýr í fjósi, geitur á stalli, hænsni,
kartöflurækt og heyskapur, auk
ullarvinnu í fatnað, sem var alveg
sjálfsögð. Vafalaust hefur vinnu-
^dagur verið langur og sjaldnast
farið eftir klukku.
Fædd 1. desember 1905
Dáin 19. desember 1991
Hún Anna afasystir mín hefur
aldrei verið kölluð annað en Anna
föðursystir í minni fjölskyldu, enda
var hún föðursystir móður minnar
og mikil vinkona hennar.
Ég kynntist Önnu ekki til hlítar
fyrr en fyrir u.þ.b. tuttugu árum.
Það var þegar amma mín og mág-
kona Önnu kom á æskuheimili mitt
þá orðin öldruð og svo lasburða að
ekki mátti skilja hana eftir eina
heima. Þá birtist Anna og lagði sitt
af mörkum til að sú óhjákvæmilega
röskun, sem verður á heimili þegar
svona stendur á, yrði sem allra
minnst. Hún var óspör á tímann
sinn til að stytta ömmu stundimar
bæði á meðan hún dvaldist hjá okk-
ur og eftir að amma komst heim
til sín. Ég horfði með aðdáun og
þakklæti á Önnu og hugsaði um
það hvenær maður gæti launað
henni slíka umhyggju og kærleika.
Ég gat aldrei launað henni því að
hún gaf alltaf. I hvert sinn sem ég
hitti hana og átti samverustundir
Þegar við fluttumst í nýja húsið,
Útskála, árið 1934 um haust, var
Rúna okkar með í för. Sú breyting
sem þá varð á högum okkar allra
var stórkostleg. Eftir þau gífurlegu
þrengsli, sem fjölskyldan hafði ætíð
búið við, þar sem skrifstofur KNÞ,
sími, póstafgreiðsla, starfsaðstaða
gullsmiðs, fjós, svo það helsta sé
talið, var allt innan sömu veggja,
ekkert baðherbergi, kamar í kjall-
ara, varð nú svo rúmt um alla, auk
þeirra krafna sem þá var loksins
farið að gera til hreinlætisaðstöðu,
sem betur fer, og því baðker, vask-
ur og vatnssalerni allt til staðar.
Það er e.t.v. varla von, að yngri
kynslóðir í dag geti gert sér í hugar-
lund þann mun, sem á þessu tvennu
var.
Ekki voru berklarnir búnir að
segja sitt síðasta orð, því einn dag-
inn fékk Rúna okkar blóðspýting,
sem varð okkur börnunum mjög
minnisstætt, og fór hún þá öðru
sinni til dvalar á Kristnesi, óvíst
hve lengi. Það er eiginlega fyrst
eftir þá dvöl, sem viss þáttaskil
urðu á lífshlaupi Rúnu. Hún varð
eftir þetta mjög reglusöm og vara-
söm, sem vænta mátti, lagði sig
t.d. eftir hádegi á hveijum degi svo
sem verið hafði á hælinu og varð
að hlífa sér við erfiðari störf. Það
varð því að ráði að hún tæki svo
til alfarið við því að gæta símans
og þess á milli e.t.v. þvo upp og
grípa í annað það er léttara gat
talist. Heilsan var eftir þetta alveg
bærileg og er ekki að orðlengja
það, að hún fylgdi heimilinu allan
þennan tíma og allt til þess að það
var leyst upp og foreldrar okkar
fluttust til Reykjavíkur 1957 og var
þá löngu orðin sem ein af okkur.
Rúna var glaðlynd og glettin í orð-
um að eðlisfari, það var því oft glatt
á hjalla heima og okkur börnunum
var hún hlýleg og góð. Seinna kom
önnur kynslóð til sögu, börn okkar
systkina og þótti henni ákaflega
vænt um þau, má segja að hún
væri þeim sem önnur amma, hafði
gaman af að spjalla við þau ogglett-
ast við þau.
Eftir burtför foreldra okkar var
Rúna 2-3 ár fyrir norðan, bæði á
Valþjófsstöðum og á Bakka á Kópa-
skeri, en svo kom að því, að hún
fékk pláss á Reykjalundi og þorði
hún ekki að sleppa því öryggi sem
hún taldi að því mundi fylgja á efri
með henni þá gaf hún og ég naut
og lærði.
Ég veit að hún átti við vanheilsu
að stríða síðustu árin en vegna
hógværðar sinnar og glaðlyndis
leyndi hún oft iíðan sinni. Ég minn-
ist oft okkar sameiginlegu áhuga-
mála sem voru uppeldis- og
kennslumál. Þar vorum við yfirleitt
sammála og var gaman að finna
hve raunsæ hún var í þeim efnum.
Sérstaklega þótti mér vænt um það
þegar hún bar sig upp við mig og
spurði mig ráða ef hún var ekki
alveg sátt við framvindu mála í
skólanum hjá barnabörnum sínum.
Anna fylgdist vel með því sem var
að gerast í kring um hana.
Sláturtíðin var fastur punktur í
samverustundum okkar Önnu. Þá
hvatti hún mig til sláturgerðar með
því að koma og hjálpa mér, sonum
mínum og eiginmanni til mikillar
ánægju. Þá var unnið, lokið við allt
og spiluð vist að endingu. Síðastlið-
ið haust dró fyrir sólu í sláturtíð-
inni því þá var Anna orðin veik og
vantaði okkur þá lófann hennar til
að mæla, mat hennar á því hvort
árum og flytur því þangað. Var hún
þar búsett þar til yfir lauk, þótt
alltaf teldi hún sér heimili hjá systk-
inum sínum á Kópaskeri og kæmi
svo oft norður sem hún gat, vann
á verkstæðum hælisins meðan
kraftar leyfðu, en naut síðan hjúkr-
unar þar allt til loka og viljum við
þakka þá umhyggju núna, fyrir
hönd systur hennar á Kópaskeri og
okkar.
Á Reykjalundi eignaðist hún
nokkra trygga vini, en athvarf
hennar frá því að hún kom suður
um 1960 og meðan heilsan leyfði
var þó alfarið á heimili foreldra
okkar á Grenimel 13. Þangað kom
hún, hveija helgi sem hún treysti
sér, með áætlunarbíl í bæinn og
dvaldi fram að kaffi á sunnudögum
þegar skyldan bauð henni að vera
nú viss um að vera mætt á réttum
tíma til vinnu næsta dag. Um stór-
hátíðar var hún hinn sjálfsagði þátt-
takandi alla tíð og sem ein af fjöl-
skyldunni.
Einn er sá þáttur í starfi hennar
við símann, sem vert er að geta en
öll þessi ár tók hún að sér í sjálf-
boðavinnu, að sofa í símstöðvarher-
bergi ef veikindi bar að í héraði,
eða ef barns var von einhvers stað-
ar, en oft gat dregist vikum saman
að ijölgaði hjá viðkomandi konu,
en þetta þótti sjálfsagt í öryggis-
skyni og var gert með ljúfu geði.
Við viljum að lokum þakka Rúnu
okkar fyrir öll gæðin og tryggðina
við okkur og síðar börn okkar.
Megi hún hvíla í friði og njóta bless-
unar Guðs.
Eftirlifandi systir hennar er Anna
Kristjánsdóttir, Tungu, Kópaskeri.
Systkinin og fóstursystir
frá Útskálum, Kópaskeri.
slátursoppan væri orðin nógu stíf
og léttu lundina hennar til að gera
vinnuna skemmtilegri.
Ég kveð Önnu frænku mína með
trega, en efst í huga mínum er
þakklæti fyrir að hafa átt slíka
frænku.
Guð blessi Önnu fíiðursystur.
Guðrún Fanney Óskarsdóttir
Ég vil votta bróður mínum, Jóni
Kr. Isfeld, virðingu mína og skrifa
smá hugleiðingu af þeim ótal, góðu
minningum sem lifa nú og munu
lifa í huga mínum þar til við hitt-
umst aftur og getum sameiginlega
rifjað þær upp. Þó hann fæddist á
þriðja áratug á undan mér voru
óijúfanleg bönd sem tengdu okkur
saman. Hann er fæddur 5. septem-
ber 1908 í Haga í Mjóafirði, Suður-
Múlasýslu hjá foreldrum okkar og
móðurömmu Ólöfu Einarsdóttur
sem varð honum afar kær.
Hann fékk fljótlega að kynnast
hinum almennu störfum bóndans
og útgerðarinnar. Þá var faðir okk-
ar með árabát og þau veiðarfæri
sem fylgdu. Og.búskap þar sem
orfið og hrífan voru það sem heyjað
var með. Faðir okkar var kröfuharð-
ur verkstjóri við sig og lenti það
þá oft á þeim sem með honum störf-
uðu og þar kom Jón ekki síst inn
í dæmið.
Aðeins 13 ára var hann í föstum
róðrum heilt sumar og svo mikið á
seinni tímum. En hugur hans
stefndi hærra og skildu foreldrar
okkar það og drógu ekki úr þegar
hann vildi fara til frekara náms.
Því fór hann í fullt nám í Eiðaskóla
síðan í kennaraskólann og loks fann
hann köllun til þess er varð lífs-
starf hans „prestsstarfið" og gekk
í Háskóla íslands.
Upp úr tvítugu var hann farinn
að vinna að blaðaútgáfu og kennslu
því fljótlega vaknaði áhugi hans
fyrir því að skrifa. Hugur hans var
svo fullur af áhuga. Eg man hvað
var yndislegt þegar hann kom heim
á sumrin og átti alltaf tíma fyrir
okkur tvö litlu systkini sín. Hann
hélt áfram að hjálpa til í heyskap
og útgerð þá en í frístundum var
hann að handbinda bækur og blöð
og við flýttum ekki fyrir en alltaf
brosti hann og hló.
Ég hef verið 4-5 ára þegar ég
bullaði eitthvað og hann þóttist
þýða allskyns orð og sögur, skelli-
hlæjandi og mér fannst svo merki-
legt hvað ég var fær í því máli sem
ég sjálf skildi ekki. Að loknu dag-
verki þegar aðrir fullorðnir fóru að
sofa, læddist ég upp í rúm til hans
og hann sagði mér ótal sögur. Ég
hélt lengi vel að hann kynni úr
bókum en var úr hans hugarheimi
og útlendar bækur átti hann nokkuð
af og þær þýddi hann í allskyns
ævintýri.
Á veturna starði ég á þessar
dularfullu bækur sem enginn nema
„stóri bróðir" gat töfrað fram í sína
duldu heima, en þegar ég komst til
meira vits fór ég að fínna að sögurn-
ar voru ekki aðeins frá sumri til
sumars í sömu bók og þá rann það
upp fyrir mér að hann bjó allar,
undur, skemmtilegu sögurnar til.
Þær runnu upp úr honum í þögulli
sveitakyrrðinni og voru svo yndis-
legar að ég þagði um vitneskju
mína svo hann hætti ekki að segja
þær.
Það var mikii sorg í fjölskyldu
okkar er Einar bróðir minn lést í
blóma lífsins aðeins 16 ára og ekki
var síst söknuður Jóns er hann
missti einkabróður sinn því á milli
þeirra voru raunveruleg bræðra-
bönd.
Hann gerðist prestur á sínum-
alla ævi-ástkæra Bíldudal og var
þá giftur þeirri elskulegustu mág-
konu sem ég get hugsað mér, Auði
Halldórsdóttur, sem ég hafði einnig
gæfu til að kynnast á bernskuárum
mínum. Þegar barnaskólanámi lauk
buðu þau mér til sín og 4 ára sonar
síns, Hauks, þar var ég 1 vetur í
stundakennslu hjá Jóni. Þar naut
ég alveg ómældrar sælu og lærdóms
bæði af samvistunum við heimilið
og í bóklegu námi. Eftir þetta var
ég systir, mágkona og barn þeirra
allan tímann, þótt ég ætti góða
foreldra. Og þegar ég ætlaði að
gifta mig og þó ég byggi í Skaga-
firði var aldrei annað sem kom til
greina heldur en að hann gifti mig
og því fórum við hjónaefnin vestur
á Bíldudal og þar var ekki dregið
af fremur en venjulega. Við vorum
látin ráða hvort væri gift í kirkju
við messu eða í heimahúsi og bjóða
eins mörgum og við vildum í stór-
veislu sem þau slógu upp.
Þama kynntist maðurinn minn
þeim, svo vel tengdust vinaböndin
hans þeim að yngsta son okkar
skírðum við eftir þeim „Auðjón“, í
heiðurskyni við þau og í vissu um
að nafnið færði honum gæfu.
Jón var alveg ótrúlega vinnusam-
ur maður. Vaknaði á hverjum
morgni um og upp úr 6 og fór að
prerita.
Ótrúlegur fjöldi gesta kom og
voru ætíð aufúsa, jafnvel ókunnug-
ir á meðan ekkert hótel var á
Bíldudal. Og það sem undraði mig
þá og undrar enn þegar ég hugsa
til Bíldudals er að þar voru alltaf
„þurr“ böll en eldfjörug. Bílddæl-
ingar drukku bara ekki vín þá sér
til óbóta og vansa og vil ég þakka
samstarfi Jóns og þeirra það fyrir-
bæri.
Hann hreinlega elskaði söfnuðinn
þar og það var hans heitasta ósk
að fólkið væri þar hamingjusamt
og ég held að þessi ósk hafi skilað
sér. Heilt byggðarlag án áfengis-
böls var stórkostlegt. Þessum vinum
sínum unni hann alla tíð sem nán-
um, vænt þótti honum líka um
Æsustaðasöfnuðinn sem og aðra
sem til hans sóttu þar sem hann
þjónaði um stundar sakir.
En Bíldudalur og Bílddælingar
þeir vöktu sérstakan uppljómaðan
svip hjá honum ef á þá var minnst.
Skapbetri mann þekki ég ekki, sí-
fellt var grunnt á brosi og hlátri
en þó tók hann nærri sér sorgir
annarra þegar þær komu. Börn og
gamalmenni dáði hann og fann
ekki fyrir nema virðingu til þeirra
þó ekki væri alltaf háfleygt sem
þar kom fram. Hann fann fróðleik
í þeim eldri og sakleysi og lífgleði
þeirra ungu. Ég dreg hér fram örlít-
ið brot af hafsjó minninga um bróð-
ir minn og er auðvitað glöð að hafa
átt hann og eiga allar minningarn-
ar, trúfestuna kærleikann og gleð-
ina sem hann gaf „litlu systur".
Guð blessi minningu hans._
Fjóla Kr. ísfeld
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmæl-
is- og miuningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Mikil
áhersla er á það lögð að hand-
rit séu vélrituð með góðu línubili.
Kveðjuorð:
Anna Jónasdóttir