Morgunblaðið - 02.02.1992, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1992
C 3
að tilkynna að hann ætli að vera
búinn klukkan fimm og það sem
meira er að yfirleitt stenst það hjá
honum. En það kostar þá hörku-
vinnu og það þarf stórslys til svo
hann samþykki að endurtaka senur.
Síðan er þarna einn lífsglaður
danskur leikstjóri og hann er hinar
öfgarnar. Það er segin saga að um
leið og fólk veit á morgnana að
hann sé mættur er kallað „krakkar
það er norrænt drama í dag“, og
þar með rjúka allir í símann, af-
panta miða í leikhús eða borð á
veitingahúsum, láta vita að þeir
komi seint heim og þar fram eftir
götunum. Þessi leikstjóri er yfirleitt
alltaf að vinna með okkur framund-
ir miðnætti og stundum lengur og
er yfirleitt búinn að sálgreina hveija
einustu þáttarpersónu áður en dag-
urinn er á enda.
Handritshöfundarnir eru líka
■ Söguþráðurinn alveg hreint meö
ólíkindum — allt f rekar meiriháttar
en minniháttar. Ef einhver veikist
þá er það lífshættulega. Og ef
einhver verður ástfanginn þá eru
hundrað I jón í veginum. Maður
verður að hafa húmor fyrir þessu.

Persóna Maríu, Katarina, seni og María sjálf hefur fengið talsverða
umfjöllun í tímaritum vestra, sérstaklega þeim sem fjaila aifarið um
sjónvarpsefni.
pakkaði ég vetrarfötunum niður.
En ég man að á leiðinni til Los
Angeles í seinna skipið í flugvélinni
fór ég að hugsa hvemig fólki ég
væri að fara að vinna með. Hvort
þetta væru leikarar sem litu á sápu-
óperur eins og aðrir leikarar á Sha-
kespeare. Það gæti orðið vanda-
mál. En mér til mikils léttir komst
ég fljótlega að raun um að svo er
ekki og hópurinn sem ég starfa
með tekur sig svona mátulega há-
tíðlega."
Útsending á hverjum degi
Þegar María byijaði að vinna við
Santa Barbara hafði hún óljósar
hugmyndir um hversu umfangsmik-
ið hlutverkið ætti að verða. Enda
vita leikararnir ekki um söguþráð-
inn nema um tvær vikur fram í tím-
ann. Þættirnir eru sýndir á hveijum
virkum degi um gervöll Bandaríkin
og Kanada og þar að auki í yfir
þijátíu löndum. M.a. í Frakklandi
þar sem Santa Barbara er vinsæl-
asti sjónvarpsþátturinn.
En það er ekki bara að einn
klukkustundarlangur þáttur sé
sendur út á hveijum virkum degi,
heldur er einn klukkutímalangur
þáttur kvikmyndaður á hveijum
virkum degi. Til viðmiðunar tekur
sex vikur að taka 90 mínútna kvik-
mynd, þannig að miðað við útsend-
ingartíma er um þriðjungur af heilli
kvikmynd tekinn á einum degi.
Fjarri ljúfa lífinu
„Ég hugsa að ég hafi aldrei á
ævinni verið eins fjarri hinu ljúfa
lífi eins og eftir að ég byijaði að
leika þarna. Það er mismunandi
hversu marga daga í viku maður
vinnur, veltur á því hversu mikið
persónan kemur inn í hvern þátt.
En hlutverk Katarinu fer sístækk-
andi og fyrir vikið er ég oftast að
vinna fjóra daga af fimm.
Fimm leikstjórar
Vinnudagurinn er þannig að við
mætum upp úr níu á morgnana og
klukkan hálftíu fer maður með
handritið undir hendinni í gegnum
allar staðsetningar í senum og
skrifar niður glósur frá leikstjóra
dagsins — en þeir eru fimm talsins
og allir mjög ólíkir. Einn leikstjóri
fyrir hvern dag vikunnar. Nú, eftir
staðsetningaræfinguna sem er fyrst
og fremst gerð vegna sjónvarpsvél-
anna er svo farið í búninga, förðun
og hárgreiðslu og þess á milli reyn-
ir maður að ná í mótleikara sína á
hlaupum til að renna yfir samræður
í handritinu.
Þá er komið að hádegismat og
eftir hann hefst lokaæfíng á þætti
dagsins. Eftir hana gerir leikstjóri
athugasemdir og svo er farið í upp-
tökur. Stefnan er að þeim sé lokið
klukkan átta á kvöldin, en þar er
mjög misjafnt eftir leikstjórunum
hversu langur vinnudagurinn er og
stundum erum við í tökum fram
yfír miðnætti. Svo þegar heim er
komið bíður handrit að næsta þætti
og ef hann er tekinn daginn eftir
er að gjöra svo vel að læra textann
áður,“ segir María, en handrit fyrir
hvern þátt er 70-80 síður og al-
gengt að þar af þurfí hún að læra
á bilinu 15-30 síður.
Langir vinnudagar
„Jú, þetta getur verið ansi
strembið," segir María þegar hún
er spurð um hvort vinnudagarnir
renni þá ekki stundum út í eitt.
„Maður gerir ekki mikið annað.“
En er ekkert erfítt að vinna með
fímm leikstjórum? María segir það
í sjálfu sér ekki vera, a.m.k ekki
eftir að fólk sé farið að læra á vinnu-
brögðin hjá hverjum og einum.
„Þeir eru svo ólíkir og það sést á
þáttunum ef fólk horfír eftir því.
Kvikmyndataka, staðsetningar og
fleira, þar er stór munur á því
hvernig þeir vinna.
Einn er til dæmis aðallega upp-
tekinn af hreyfíngum kvikmynda-
tökuvélanna og spáir mikið meira
í sjónarhorn og vinkla en tilfinning-
ar persónanna. Það er til dæmis
lang auðveldast að eiga við hann
ef einhverjum finnst textinn sinn
stirður og vill breyta honum. Svo
er annar sem er út af fyrir sig
mjög góður, en byijar hvern dag á
margir og vinna í hóp. Aðalhöfund-
arnir leggja línuna og síðan eru
fimm handritshöfundar sem endan-
lega skrifa handrit að hveijum
þætti. Sami hátturinn er hafður á
þar, hver með einn þátt í viku.
Allt frekar meiriháttar en
minniháttar
Þetta fyrirkomulag er auðvitað
frekar uppskrift að fjöldafram-
leiðslu en gæðum. Það ef í senn
helsti galli á vinnu við sápuóperur,
en um leið kannski helsta áskonm-
in, að reyna að leika af dýpt og
sannfæringu þrátt fyrir hraðann og
á tíðum vont handrit. Stundum
tekst það, stundum ekki. Það er
heljarinnar skóli að leika fyrir fram-
an sjónvarpsvélarnar dag eftir dag,
en erfítt að sætta sig við að allt sem
maður gerir, bæði gott og slæmt,
fer í útsendingu. Það er óhætt að
segja að skilningur minn og virðing
fyrir sápuleikurunum sem ég gerði
grín að áður hefur vaxið. Mér finnst
með ólíkindum að þetta sé hægt.
Sem breytir ekki því að sápa er
sápa, söguþráðurinn alveg hreint
með ólíkindum — allt frekar meiri-
háttar en minniháttar. Ef einhver
veikist þá er það lífshættulega. Og
ef einhver verður ástfanginn þá eru
hundrað ljón í veginum. Maður
verður að hafa húmor fyrir þessu.
En svo finnst mér dálítið sérstakt
fá að leika sömu persónuna í nýjum
og nýjum aðstæðum, ólíkt því sem
gerist þegar verið er að leika í leik-
riti.“
Katarina hefur tekið þó nokkrum
stakkaskiptum frá því hún var
kynnt til sögunnar og er orðin tals-
vert veraldarvanari. „Ég skal alveg
viðurkenna að ég var orðin dálítið
þreytt framanaf á því að vera gap-
andi yfir tækninni í eldhúsi Cap-
well-fjölskyldunnar, kornflexinu,
diet-kóki, hrærivélinni og svona
ýmsu öðru í hinni vestrænu veröld.
En það er nú sem betur fer búið
og Katarina komin upp á lagið með
lífsmátann í Santa Barbara. Sem
stendur er hún að vinna sem kenn-
ari og blaðamaður, farin að klífa
flöll, orðin ástfangin og þar fram
eftir götunum.
Hvítu sokkarnir verða að
hverfa
En eftir fyrstu mánuðina var ég
líka orðin hundleið á klæðnaði
minnar konu, síða bláa pilsinu, hvítu
blússunni og hvítu, stuttu sokkun-
um sem búningamanneskjunni
þóttu óskaplega austur-þýskir.
Ég ákvað að kvarta yfir þessu
við aðalframleiðandann og var svo
heppin að fá um svipað leyti í póst-
inum bréf frá áhorfanda sem setti
út á klæðaburðinn og lauk máli sínu
með setningunni: „Hvítu sokkarnir
verða að hverfa.“ Sem þeir gerðu
og Katarina er orðin nokkuð eðli-
lega klædd fyrir minn smekk.
En það var verra með hárgreiðsl-
una. Ég var látin vera með hárið í
tagli eða fléttu fyrstu mánuðina og
þegar ég hafði íoks orð á því við
hárgreiðslumeistarann hvort það
mætti ekki aðeins breyta til endaði
það í einhveiju lokkaflóði og upp-
settu hári. Það er oft heilmikil
Carmen-rúllu-stemmning hjá okkur
fyrir tökur,“ segir María hlæjandi.
íslensku áhrifin
„Annars er ég dálítið ánægð með
„íslensku áhrifin" í þáttunum, því
ég fór á stúfana og fann verslun
sem Stella Traustadóttir rekur í Los
Angeles. Hjá henni fékk ég lánaða
nokkra fallega kjóla sem hún hafði
hannað og þeir voru svo keyptir
fyrir Katarinu í Santa Barbara."
Reyndar má segja að María læði
íslensku áhrifunum víðar. Santa
Barbara á sér mjög stóran og
traustan áhorfendahóp sem kann-
anir sýna að samanstandi aðallega
af heimavinnandi húsmæðnim og
fólki sem er heima við á daginn, á
sjúkrahúsum, í fangelsum og þar
fram eftir götunum, og áhorfendur
eru duglegir við að skrifa leikurun-
um. Óllum bréfum er reynt að
svara, og þeir sem skrifa Maríu fá
meira en persónulegt svarbréf. Aft-
an á bréfsefninu hennar geta þeir
lesið sögu íslands í hnotskurn. „Ég
gat ekki hugsað mér að sleppa
tækifærinu á að vera með smá land-
kynningu,“ segir hún.
Út fyrir borgarmörkin
Þeir sem þekkja Maríu vita að
henni líður best í gönguskóm og
útigalla, sem lengst frá manna-
byggðum. Það kom því fæstum á
óvart þegar hún gafst upp á að búa
innan borgarmarka Los Angeles og
flutti sig út með ströndinni, í lítið
hús þar sem landslagið minnir hana
á Þórsmörk.
„Ég var alveg búin að fá nóg af
því að búa í nýtískulegri íbúð með
útsýni yfir þijár bensínstöðvar.
Þarna uppi í hlíðinni er eins lítil
mengun og orðið getur í Kaliforníu,
ég vakna við bröltið í íkornum uppi
á þakinu á morgnana og fæ hund-
ana úr næsta húsi í heimsókn. Svo
eru hesthús og tamningastöð rétt
fyrir neðan húsið svo ég kemst á
hestbak hvenær sem ég hef tíma
til. Svo var ég dugleg við að fara
í útilegur fyrstu mánuðina, sérstak-
lega á meðan Erla, yngri systir
mín, var hjá mér sl. sumar.“
Viðstöðulaus vinna
Aðspurð um hvort vinnan við
sjónvarpsþættina hafí verið öðruvísi
en hún átti von á, segir María að
það hafi fyrst og fremst verið
hversu mikil vinna er í kringum
þættina sem kom henni á óvart. „Að
vissu leyti er þetta eins og að leika
í bíómynd allan ársins hring, ákaf-
lega viðstöðulaus vinna með miklu
álagi.“ En hvað sér hún sig lengi
í hlutverki hinnar austur-þýsku
Katarinu?
„Satt best að segja hef ég ekki
hugmynd um hvað þessi persóna
verður lífseig í þáttunum eða hve
þættirnir verða lífseigir í sjálfu sér.
Þeir hafa átt undir högg að sækja
í Bandaríkjunum undanfarið. Þetta
er ágætt eins og er, ég læri heilmik-
ið á þessu og með réttu hugarfari
er þetta skemmtileg vinna. Eg vinn
með góðu fólki og hef ágæt Iaun —
þó ekki mikið meira. En það væri
náttúrlega ekki efnilegt að festast
til lengdar í sápuóperu. Eftir ákveð-
inn tima bætir maður ekki lengur
við sig og gæti átt á hættu að fest-
ast í ákveðnum „sápuleikstíl". Ég
get heldur ekki hugsað mér að vera
of lengi í burtu frá leikhúsinu, því
þar á nú leikarinn heima fyrst og
fremst og nýtur sín best. Svo sakna
ég íslands, vina minna og vinnu-
félaga þar, sakna þess að komast
ekki í Vesturbæjarlaugina og út í
íslenska náttúru. Los AngeleS er
heldur ekki staður í Bandaríkjunum
sem ég vil búa lengi á, borgin er
fyrst og fremst iðnaðarborg á með-
an New York er miklu fremur borg
menningar og lista.
En framtíðin er ósköp óskrifað
blað nema næsta ár sem er nú þeg-
ar samningsbundið. Og mér fínnst
ágætt að það hentar mér ágætlega
að hafa ekki hugmynd um hvað ég
verð að gera eftir þijú ár,“ segir
María. Og þar með er hún lögð af
stað til Kaliforníu á nýjan leik með
handritið að 101. þættinum sínum
undir hendinni.