Morgunblaðið - 02.02.1992, Blaðsíða 4

4 (Ö
MORGUNBLAÐIÐ MANNLÍFSSTRAUMAR
sUn:
n
'D'Ai
2. FEBRÚAR 1992
SIÐFRÆÐI///‘i;^ry/z^ eiga valdamenn
ad veraf ____
Siðfræöi
valdsiits
H VERNIG eiga góðir valdamenn að vera? Hvað þurfa embættismenn
ríkisins að varast? Hvaða skilyrði verða að vera fyrir hendi, til að
maður geti kallast valdamaður? Hvernig er siðfræði valdsins?
eftir Gunnar
Hersvein
Þegar einstaklingi er falið vald,
ber honum að spyija sig einnar
spumingar: „Elska ég þá sem valda-
sprotinn lostar?“ Ef hann finnur til
ástar á mönnunum, náunganum,
wmmmmmmmmm fólkinu, þá getur
hann orðið góður
valdhafi. Það veg-
ur þungt á metun-
um hvert ást hans
beinist. Verk vald-
hafa, sem elskar
ekki fólkið, verða
ekki til góðs nema
af tilviljun. Og ef
valdhafinn ber meiri virðingu fyrir
hugmyndum en fólki, eða á beinlín-
is enga ást til að gefa, þá eru sára-
litlar líkur á því að ákvarðanir hans
verði þjóðinni til heilla. Ástin og
stefna hennar er því besti mæli-
kvarðinn á hvort beiting valdsins
muni leiða til góðs eða ills. Streym-
andi þrá eftir heill og hamingju allra
í þjóðfélaginu þarf að vera forsenda
veigamikilla ákvarðana.
Það er heppilegt að spyija eftir-
farandi spuminga, til að komast að
því, hvort tiltekinn einstaklingur sé
valdamaður í raun réttri: 1. Eru
athafnir hans viljandi, eða óviljandi
verk? 2. Em ákvarðanir teknar af
honum sjálfum eða öðmm? 3. Getur
hann látið hrinda fyrirmælum sínum
í framkvæmd? 4. Næst árangur og
hafa ákvarðanimar áhrif, eða breyta
þær engu? 5. Getur hann staðið
gegn mótspyrnu, þegar tilskipanir
hans valda hagsmunaárekstmm?
En það er ekki nóg að geta tekið
ákvarðanir og fylgt þeim eftir. Það
er aðeins hin sjáanlega hlið. Huldar
ástæður liggja að baki ákvarðana
og þær vega mest þegar til lengdar
lætur. Spyija má er ástæðan fyrir
ákvarðanatöku opinbers ráða-
manns, a.) sjálfsást, þrýstingur,
ættartengsl, eigin hagsmunir,
kæmleysi, hroki, hatur,. tilviljun?
Eða er það b.) náungakærleikur,
almenningsheill, góðvilji, heill þess
hóps sem málið varðar, m.ö.o. það
sem er best fyrir alla, þegar grannt
er skoðað, og til lengri tíma er litið?
Ákvörðunin er góð í eðli sínu ef „b“
er ástæðan, annars vafasöm.
Sníkjudýr lifa, og vilja lifa á vald-
höfum sérhvers samfélags. Valdhaf-
inn þarf að vera á varðbergi gagn-
vart þeim og reyta þau reiðilega af
sér. Þau munu aldrei láta hann í
friði! Og ótal blóðsugur vilja sjúga
úr honum blóð, en þó ekki til heilsu-
bótar. Hans innri rödd varar hann
iðulega við fölskum ástæðum, en
enginn hefur upplýsingar um hvort
Góður valdhaf i — verður að elska náungann eins og sjálfan sig.
hann hlustar á röddina eður ei.
Varast ber gryfju lýginnar! Og vei
blekkingunni, því valdhafínn veit að
hann getur logið; sagt að ákvörðun
hans hafi tekið mið af almennings-
heill, þó hún hafi ekki gert það.
Hann getur einnig logið að sjálfum
sér, en þá hljóðnar rödd samvisk-
unnar, og sníkjudýrið fitnar í loðn-
um útskýringum.
Margir ráðgjafar valdhafanna í
gegnum mannkynssöguna hafa
leynt eða ljóst flutt lofræður um
tóma sjálfsást, og gert náungakær-
leikann að hlátursefni. „Menn upp-
skera völd og ríkidæmi, ef þeir eru
nógu slyngir og klókir bragðarefir,
en lifa við sult og seyru, ef þeir
ástunda kærleika. Snjall valdhafi
gerir náungakærleik að dyggð fá-
tæklinganna, en makar krókinn
sjálfur," sögðu ráðgjafamir. En
Nýtt
hnitmiðað
markaðsnám
Haukur Haraldsson
TMI leiðbeinandi
Markaðs-
og sölunám
Hagnýtt nám sem nýtist frá fyrsta degi
Breytingai hafa verið örar í viáskiptalífinu hér ó
landi undanforin misseri og flest bendir lil að
engu minni breytingar séu framundan. Vænfonleg-
ar breytingar kalla ó skjót viðbrögð í fyrirtækjum,
sérstaklega ó sviði markaðs- og sölumóla. Breyt-
inga mun ekki síst gæfa í stóraukinni samkeppni,
bæði ó heimamarkaði og erlendum mörkuðum.
Nú hefur Stjórnunorfélag íslonds þróoð þetta nóm-
skeið að nýjum og breyttum aðstæðum í hagnýtt
og heilsteypf markaðs- og sölunóm í samvinnu
við færustu markaðsmenn.
Tími og staður:
Nómið tekur yfir tvær vikur, olls 32 stundir, og
hefst 25. febrúar.
Emil Emilssson,
markaðsstjóri
SigurðurÁg. Jens-
son, markaðsfræð-
ingur, framkv.stjóri
Innritun hafin í síma 621066.
Efni:
Farið er yfir uppruna og stöðu markaðsfræðinnar.
Lögð er óhersla ó að skýra grundvallarhugtök auk
þess sem rætt er um hlutverk markaðsfræðinnar
í þjóðféloginu og fyrirtækinu. Farið verður ítarlega
yfir framkvæmd markaðssetningar og hún skýrð
með raunhæfum dæmum.
Fjallað verður um alþjóðaverslun og í því sam-
bandi litið ó lög og reglur, sem gilda um slík
viðskipti, ósamt markaðssetningu ó erlendum mörk-
uðum.
Fyrir hverja:
Núverandi og verðandi markaðs- og sölustjóra.
Leióbeinendur:
Sigurður Ág. Jensson, markaðsfræðingur, Emil
Emilsson, markaðsstjóri sparisjóðanna, Haukur Har-
aldsson, TMI leiðbeinandi og sölu- og markaðsróð-
gjafi.
liggur fallið ekki í augum uppi þeg-
ar það er einmitt valdhafínn sem á
að elska mest? Illmenni sögunnar
þrá ævinlega dýrkun þjóðar sinnar,
en uppskera eilíft hatur, því ekki
elskuðu þeir þegnana. Það þarf góð-
an siðferðisstyrk til að stjóma, því
allan liðlangan daginn hljóma rámar
raddir hinna fölsku ráðgjafa um að
breytt verði á annan veg, en hinn
besta. Höfuð sérhverrar þjóðar verð-
ur að vera óspillt, og elska náungan
eins og sjálfan sig!
Sannur valdhafi virðir frumreglu
frelsisins; að láta þegna sína í friði,
og grípa einungis í taumana ef til-
tekinn einstaklingur, eða hópur, fer
að skaða hagsmuni annarra. Hann
stuðlar að bættu öiyggi, reynir að
koma í veg fyrir glæpi, og afstýra
slysum. Það er t.a.m. rangt að
banna sígarettur, en það skerðir
ekki frelsi reykingamannsins, þó á
vindlingaþakka sé varað við hætt-
unni sem skapast vegna tóbaksreyk-
inga. Það er gert af umhyggju fyrir
heilsu manna. Það skerðir heldur
ekki frelsið, þó veiðimenn
þurfi byssuleyfi, áður en
þeir geta keypt sér skot-
vopn. Það_ er til að tryggja
öryggið. Ástin er forsenda
réttlætis og frelsis. Réttlátt
stjómkerfí byggir á mann-
rækt! Og valdhafar er skuld-
bundnir til að tryggja jafn-
rétti með því að hamla gegn
einokun ríkis og einkafyrir-
tækja, og stöðnun embætti-
skerfisins.
Siðfræði valdsins er rétt-
læti, frelsi og ást. Handhöf-
um valdsins hveiju sinni ber
skylda til að greiða fyrir
menntun þegnanna. Safna
þekkingunni saman í skóla,
gera hana öllum aðgengi-
lega, og að hver einstakling-
ur geti fengið að læra það
sem hæfileikarnir gefa vís-
bendinu um. Valdsmanni
ber að fylgjast með því að
störf sem henta hæfum ein-
staklingum, séu þeim ekki
útilokuð af afiirigðilegum
ástæðum. Lýðræðiskerfið
getur forpokast eins og kerfi
hefur oft tilhneigingu til að
gera. Embættismenn geta
hæglega sofnað á verðinum,
því vaninn vill vera þeirra
meistari og herra. Og þegar
hæfileikafólk fær hvorki tækifæri
né reynslu, þá skaðar það þjóðfélag-
ið og minnkar líkumar á því að rétt
verði brugðist við meiriháttar áföll-
um, sem vissulega koma alltaf.
Víðsýnir valdamenn geta hafið
sig yfir hrepparíg og hleypidóma,
og tekið ákvarðanir með heill og
hamingju almennings í huga. Sið-
ferðið verður gott ef valdhafinn
elskar náungann eins og sjálfan sig.
Þá dreifir hann valdinu, og hluta
af ábyrgðinni, til þeirra sem hafa
metnað til að vinna verkin vel. Hann
beinir kröftum sínum að því að upp-
ræta alla spillingu, og ber ábyrgð
gagnvart almenningi á að hamingj-
an sé einlægt lokamarkmiðið, en til
þess þarf þekkingu og skilning á
mannlegu eðli og réttlæti. Takmark-
ið er ekki að geta stjórnað löngunum
og skoðunum meirihlutans, heldur
að gera fólki fært um að stjórna sér
sjálft í orðsins fyllstu merkingu.
Speki: Víðsýnn, ástríkur og af-
skiptahægur valdamaður vinnur að
réttlæti og frelsi í þjóðfélaginu.
\\fí/Getur nafn íslands tengst
vínframleiösluf
Vín afslóðum Leifs
Eiríkssonar... líklega
ÍSLENSKT LOFTSLAG býður ekki upp á að hér séu ræktaðar
beijategundir hentugar til vínframleiðslu og kemur nafn íslands
þar af leiðandi sjaldan sem aldrei við sögu í tengslum við vín. En
á dögunum var byijað að selja víntegund í verslunum ÁTVR, frá
Vinland Wine Cellars í Rhode Island-ríki í Bandaríkjunum, sem
ber heitið Newport Hospitality White 1989. Nafn fyrirtækisins
sækir nafn sitt til íslensku fornsagnanna og Vínlandsfundar Leifs
Eiríkssonar. Leifur er jafnvel sagður vera Islendingur en ekki
Norðmaður! Það ættu því ekki að risa upp neinar deilur um þjóð-
erni Leifs í kringum þetta vín hér á landi þó það sé síðan opin
spuming hvort Vínland hafi í raun verið þar sem Rhode Island
er nu.
Framleiðandinn kynnir vínið
þannig á flöskumiðanum:
„Árið 1000 fann íslendingurinn
Leifur Eiríksson stað í norðurhluta
Ameríku þar sem villtar þrúgur
uxu í miklu magni. Hann nefndi
staðinn Vínland.
Aðrir víkingar
settust þar að en
hurfu síðan á
burt. Ekki er vitað
með vissu ná-
kvæmlega hvar
Vínland var.
Gamli steintum-
inn í Newport
gæti verið af norrænum uppruna
eða þá frönskum eða portúgölsk-
eftir Steingrím
Sigurgeirsson
um. Hann gæti jafnvel verið elsts
ummerki Evrópumanna í Amer
íku. Við höfum ákveðið að not£
hann sem vörumerki þeirra vím
sem við búum til á þessum sögu
Iegu tírnurn."
Þrúgumar sem notaðar em
vínið era ræktaðar annars vegai
í Rhode Island—ríki og hins vegai
í New York—ríki. Vínland gæti svc
sem allt eins verið þar í grennc
eins og annars staðar. Tvær þrúg
ur eru notaðar, annars vegar Seyv
al Blanc og hins vegar Vidal Blanc
Seyval Blanc er þrúga sem orð
ið hefur til við erfðablöndur
tveggja annarra tegunda af Seibe
— stofni (Seibel er fremur ómerki