Morgunblaðið - 02.02.1992, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ MAIMIMUFSSTRAIIMAR «UB®*IBÆSRBI 2. FEBRÚAR 1992
C 5
LÆKNISFRÆÐI47 morgni lífsins...
Glasaböm og klakaböm
FYRSTA glasabarnið kom í heiminn á Englandi árið 1978, stát-
in stelpa og heitir Louise Brown. Fæðing hennar þótti að vonum
sæta tíðindum en kunnugt var að vísindamenn höfðu árum sam-
an stefnt að slíku marki með dýratilraunum og margs konar
rannsóknum öðrum.
eftir Þórarin
Guðnason
Glasafrjóvgun fer þannig fram
að þegar egg losnar úr
eggjastQkkum konunnar er það
sótt inn í kviðarholið og geymt í
2-3 daga í glerskál eða glasi.
ásamt með sæðisfrumum eig-
inmannsins. í
þessu íláti nær
ein þeirra að
bijótast inn í
eggið og hleypa
þannig nýjum
einstaklingi af
stokkunum eins
og gerist sí og æ
í ríki náttúrunn-
ar. Síðan er frjóvgaða egginu
komið á sinn rétta stað í móð-
urlífi konunnar og þegar vel tekst
til dafnar fóstrið þar og barn
fæðist að níu mánuðum liðnum,
eins og lög gera ráð fyrir.
Þessi aðstoð við hjón sem ekki
hefur auðnast að geta barn, en
eiga sér þá ósk heitasta, er nú á
dögum framkvæmd með nokkuð
öðrum hætti en á upphafsárunum
fyrir og eftir 1980. í stað þess
að ná egginu með holskurði eins
og þá tíðkaðist var farið að leita
það uppi með grönnum kviðar-
holskíki sem smeygt er inn í hol-
ið gegnum smáskurð í magálinn.
Enn síðar tóku menn í þjónustu
þessa málefnis skyggningu þá
með hljóðbylgjum, sem er til
margra hluta nytsamleg og oftast
er nefnd ómskoðun, en stundum
sónar eins og sumstaðar erlendis.
Með henni er bæði hægt að stað-
setja eggin sem hafa losnað og
einnig stjórna holnál sem sogar
þau upp og út úr kviðnum. —
Nú tölum við um eggin en ekki
eggið, því að fljótlega eftir að
farið var að stunda glasafijóvgun
að ráði var konunni gefið horm-
ónalyf fyrir eggjatöku, lyf sem
örvar kynkirtla hennar til eggja-
framleiðslu ogþví nást nú aðjafn-
aði fleiri egg en áður svo að úr
meiru er að velja og varaskeifur
tiltækar ef eitthvað fer úrskeiðis.
Þegar ljóst er orðið að lífs-
neisti hefur kviknað í glasinu er
fijóvguðu eggjunum, helst fleir-
um en einu, þrýst inn í legholið
gegnum mjóa slöngu sem lögð
er upp um leghálsgöngin. Þá er
ekki annað eftir en bíða og sjá
hvernig smælkinu reiðir af. Eins
og sakir standa mun talið allgott
ef milli tíu og fimmtán af hveiju
hundraði fóstranna þrauka
áfallalaust vikurnar fjörutíu. Ef
ekki verður neitt úr neinu má
alltaf reyna aftur. — Hér á
Landspítalanum er glasafijóvgun
nýlega hafin og mun deildin þar
eiga von á fyrstu börnunum á
þessu ári.
Margvíslegar breytingar aðrar
en hér var getið hafa orðið á
tækninni við þessar aðgerðir. Ein
er sú að eggjum og sáðfrumum
er sprautað inn í aðra legpípu
konunnar og til þess ætlast að
fijóvgunin fari þar fram en ekki
í gleríláti á rannsóknastofu.
Arangur af þessum tveimur að-
I ferðum
/ A kvað vera
/ M mjög svipað-
ur, en eins og
nærri má geta
þarf að
minnsta kosti
sú legpípan sem
valin er að vera
heilbrigð og vel
opin; að öðrum
kosti kemst
fijóvgaða eggið
aldrei alla leið inn
í móðurlífið. En
hvort börn sem verða
til með þessari aðferð
geta kallast glasabörn
hlýtur að vera álitamál.
Þá er eftir að minnast
á enn eina nýjung í þessum
flóknu og viðkvæmu málum,
en það eru klakabörnin. Vitað
er að lifandi frumur, þar á
meðal egg og sæði, þola að
frjósa og liggja í frysti um hríð
án þess að bíða af því tjón. Ef
glasafijóvgað egg er geymt í
frysti má grípa til þess hvenær
sem þörf gerist, þíða það og vekja
upp af heimskautasvefninum og
fá því skjól og hlíf í móðurlífi
konu, sem er óbyija vegna þess
að bæði hún og eiginmaður henn-
ar eru af einhveijum sökum ófijó.
Fyrir nokkrum dögum birtust
fréttir í fjölmiðlum af fæðingu
fyrsta barnsins með slíka fijóvg-
unarsögu að baki. En eitthvað
hafa mál blandast því að fyrir
fjórum árum var haft eftir traust-
um heimildum að samtals hefðu
á annað hundrað klakabörn fæðst
í Ástralíu, Evrópu og Norður-
Ameríku.
VINLAND
Newport Hospitality White
A RHODE ISLAND SEMI-DRY TABLE WINE
PRODUCED & BOTTLED BY VINLAND WINE CELLARS
MIDDLETOWN, RHODEISLAND
leg tegund af frönskum uppruna)
og hefur fá sérkenni. Vín úr Seyv-
al Blanc eru almennt talin vera
hlutlaus í bragði og sýrurík. Helsti
kostur þrúgunnar, sem fyrst og
fremst er ræktuð í vínhéruðum
Englands [!], er hversu vel hún
þolir kulda.
Vidal Blanc hefur mjög svipuð
einkenni. Þrúgurnar ná góðu
sykurmagni í köldu loftslagi, sýru-
stigið er hátt og bragðið hlutlaust
með mildum ávaxtakeim. Vidal
Blanc er einvörðungu, eftir því
sem næst verður komist, ræktuð
í austurhluta Bandaríkjanna, þ.e.
á þeim slóðum sem Newport Hosp-
itality Wliite er upprunnið frá.
Eiginlega er eklri mikið hægt
að segja um þetta vín. Það er frem-
ur sérkennalaust, hálfþurrt og
helst að það minni á Móselvín úr
karakterslausum þrúgum á borð
við t.d. Elbling. Það er líka mjög
létt, h'kt og Móselvínin, enda
áfengismagnið bara 9,5%.
Newport Hospitality White er
hvorki vont né fráhrindandi vín -
einungis litlaust.
Það er ágætis hugmynd hjá
ÁTVR að bjóða upp á þetta vín
en einnig auðvitað deginum ljósara
að ef þessi Vínlandstenging kæmi
ekki til ætti þetta vín ekkert erindi
inn á fastalistann. Vissulega væri
mikill fengur í því ef í boði væru
fleiri tegundir frá Bandaríkjunum.
En þá ætti auðvitað að líta til
annarra ríkja en Rhode Island,
sem því miður hefur litla burði til
að framleiða gæðavín. Frekar
væri að bjóða einhveijar tegundir
frá Oregon og Washington á
vesturströndinni, sem á síðustu
árum hafa verið í mikilli sókn,
ekki síst eftir að margir þekktir
evrópskir vínframleiðendur settu
þar upp útibú. Flest vín Bandaríkj-
anna, og þar að auki þau lang-
bestu, koma svo líka frá Kaliforn-
íu. Það er synd og skömm að ekk-
ert almennilegt vín þaðan skuli
vera í boði á fastalista ÁTVR,
hvorki rautt né hvítt!
New Hospitality White kostar
880 krónur.
Rauðarárstíg