Morgunblaðið - 15.03.1992, Síða 20

20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MARZ 1992
JMwiguiiÞIjifrifc
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Agaleysi í ríkisfjár-
málum
Ríkisendurskoðun upplýsti fyrir
nokkrum dögum, að fjárlög
áranna 1988-1991 á verðlagi árs-
ins 1991 hafi gert ráð fyrir rekstr-
arhalla að upphæð um 7 milljarðar
króna en í reynd hafi rekstrarhall-
inn á þessum árum numið 35 millj-
örðum króna. Þá upplýsir Ríkis-
endurskoðun, að fjölgun starfs-
manna ríkisins á árinu 1991 frá
árinu á undan hafi numið 556
stöðugildum! Loks kemur fram í
skýrslu Ríkisendurskoðunar, að 21
ríkisstofnun hafi farið fimm millj-
ónir eða meira fram úr fjárheimild-
um á síðasta ári.
Um þetta stjórnleysi í ríkisfjár-
málum segir Karl Steinar Guðna-
son, formaður fjárveitinganefndar
Alþingis, í samtali við Morgunblað-
ið í fyrradag: „Það þarf meiri aga
um allt ríkiskerfið. Hér hefur ríkt
mikið agaleysi í meðferð ríkisfjár-
mála og eitt af fyrirheitum núvér-
andi stjómarmeirihluta er að færa
þessa hluti til betra horfs ... Nú
eiga að vera aðstæður til að glíma
við þessi vandamál en óneitanlega
hefur dæmalaust agaleysi og
óstjóm orðið til að sáralítið hefur
verið að marka áætlanir."
Á okkar mælikvarða er ríkis-
í FRÁSÖGN
• af miðstjórn-
arfundi í Alþýðu-
bandalaginu voru þau
ummæli höfð eftir ein-
um ræðumanna að í
korhmúnistaríkjunum
hefði verið gerð þjóðfélagsleg til-
raun með hugsjónir. Hún hafi verið
íslenzkum sósíalistum einhvers kon-
ar von, eða draumur. Svo þegar
tilraunin mistekst, einsog við höfum
orðið vitni að, þá var sagt við
grandalausa marxistana, Þetta er
einsog að segja manni að éta fíl.
Og þeir átu sinn fíl(!) Ég hefði frem-
ur orðað það svo þetta hafi verið
einsog þeim hafi verið sagt að éta
fýl.jOg þeir hafí étið sinn fýl(!)
Margt af þessu fólki var í góðri
trú og það átti sína von og sína
drauma. En það varð einfaldlega
fórnardýr þessara drauma. Og af
hverju varð þetta fólk fórnardýr?
Havel svarar því, Maðurinn varð
svo hrokafullur að hann hélt að
þekking hans á náttúmnni væri
fullkomin og hann gæti notað hana
til hvers sem vera skyldi, rétteinsog
skaparinn sjálfur; hrokinn svo mik-
ill að hann komst að þeirri niður-
stöðu að hann gæti sem hugsandi
vera öðlazt fullkominn skilning á
sögunni og því fundið töfralykilinn
að hamingju alls mannkyns. Og
þarsem hann taldi sig hafa fundið
hina einu og sönnu töfralausn fyrir
allt mannkyn þóttist hann hafa rétt
til þess að ryðja öllum þeim úr vegi
sem trúðu ekki á þessa lausn.
Orð þessara miklu fyrirheita,
kommúnismi, breyttist í lurk sem
ný valdastétt notaði óspart á ein-
staklinga,.og þjóðir — og þá ekki-
kerfíð mjög stórt og engan þarf
að undra þótt erfiðlega gangi að
ná tökum á rekstri þess. En í ljósi
þeirra umræðna, sem staðið hafa
linnulaust undanfarin ár um nauð-
syn þess að draga saman seglin á
þessum vettvangi vekur furðu að
árangurinn skuli ekki vera meiri
en raun ber vitni. Er raunveruleik-
inn sá, að öll áætlanagerð opin-
berra aðila sé í molum? Er lítið sem
ekkert að marka þær áætlanir, sem
fjármálaráðuneyti og aðrir aðilar
innan ríkiskerfisins gera um út-
gjöld á næsta ári? Hefur fjármála-
ráðherra ekki yfir að ráða neinum
þeim stjórntækjum, sem gera hon-
um kleift að hafa stjórn á fjárútlát-
um opinberra aðila?
Spurningar sem þessar hljóta
að vakna vegna þeirra upplýsinga,
sem Ríkisendurskoðun hefur lagt
fram. Einkafyrirtæki, sem byggðu
rekstur sinn á áætlanagerð af
þessu tagi, eða eftirliti með því að
áætlun sé haldin, mundu stefna í
gjaldþrot á skömmum tíma. Hér
eru rekin nokkur stór fyrirtæki á
okkar mælikvarða og augljóst er,
að áætlanagerð þeirra og eftirlit
með því að rekstraráætlanir séu
haldnar eru mun betri en opinberra
sízt samflokksmenn
sína. Kaldaskitur
nefna sjómenn þorra-
veður á Halanum og
lífshættulegt að falla
fyrir borð. Þannig
veðurlag ríkir þarsem
marxismi hefur náð sér niðri. Upp-
gripalaust ógnarástand og sífelldur
lífsháski. Og nú rekur fólkið upp
hlátur ef eitthvað á að gera í nafni
kommúnismans; minnist þess þegar
lurkurinn var látinn dynja á því og
það var auðmýkt í nafni gervi-
lausna.
SÆNSKA SKÁLDIÐ
• Tomas Tranströmer sem
átti undir högg að sækja fyrir aldar-
fjórðungi þarsem hann lét vinstri-
menn ekki nota sig eða ljóðlist sína
einsog þá var títt í Svíðþjóð og víð-
ar, spurði, þegar hann kom hingað
í síðustu heimsókn sína, hver væru
viðbrögð íslenzkra sósíalista við at-
burðunum í Astur-Evrópu. Honum
var sagt þeir teldu sig hafa ástæðu
til að fagna þeim, þvíað frelsið
væri í anda sósíalisma þeirra. Þeir
strikuðu óhikað yfir söguleg tengsl
og létu þau lönd og leið, þvíað þeir
hefðu ekki upplifað þann eina sanna
sósíalisma undir alræðisstjórn
austur-evrópskra kommúnistaleið-
toga. Þeirra sósíalismi væri eitthvað
allt annað — og betra. Þeir gætu
því sofið rólegir og fagnað bylting-
unni líktog Havel sem vildi ekki
einu sinni skrifa undir stjórnarská
Tékkóslóvakíu, meðan orðið sósíal-
ismi kom þar fyrir. Þetta er ná-
kvæmlega sama afstaða og hjá
sænskum kommúnistum, sagði
Tranströmer. Og í samtali við Jó-
aðila. Hvað veldur? Ekki skortir
starfsmannahald hjá ríkinu! Er
tölvuvæðing opinberra aðila í mol-
um?
Stjórnmálamennirnir taka vissar
grundvallarákvarðanir í ríkisfjár-
málum og þótt þær skipti miklu
máli er það ekki síður hin daglega
vinna, sem unnin er í ráðuneytum
og stofnunum af embættismönnum
og öðrum starfsmönnum, sem
skiptir sköpum um niðurstöðuna.
I störfum þessa fólks varðar miklu
það fordæmi, sem stjómmála-
mennirnir gefa og það andrúm,
sem ríkir í ríkiskerfinu. Ef menn
hafa komizt upp með það árum
saman að fara fram úr þeim fjár-
veitingum, sem Alþingi hefur
ákveðið er ekki við góðu að búast.
Ef hins vegar það hugarfar ríkir
í daglegum störfum fólks í ríkis-
kerfinu að fylgja beri ákvörðunum
Alþingis og óheimilt sé að eyða
fjármunum umfram það, getur sá
spamaður sem af því leiðir skipt
hundruðum milljóna.
Morgunblaðið hefur vikið að því
í umræðum um niðurskurð eða
samdrátt útgjalda í heilbrigðis-
kerfinu, að nauðsynlegt væri að
taka upp ný vinnubrögð, sem m.a.
hafa gefizt vel í einkafyrirtækjum,
til þess að ráða við vandann í opin-
berum fjármálum. Skýrsla Ríkis-
endurskoðunar er staðfesting á
því, að þær starfsaðferðir sem not-
aðar hafa verið um langt skeið
duga ekki. Hér þarf nýr hugsunar-
háttur að koma til sögunnar, ný
afstaða og ný vinnubrögð. Það er
hlutverk fjármálaráðherra og Al-
þingis að sjá til þess að hér verði
grundvallarbreyting á.
Stöku sinnum berast þær fréttir
frá Bandaríkjunum, að ráðuneyti
í Washington mundu loka nokkrum
dögum síðar vegna þess að fjár-
veitingar þingsins væru uppurnar
og ríkissjóður Bandaríkjanna ætti
ekki fyrir launum. Síðan hafa
menn fylgzt með því, hvernig þing-
ið hefur samþykkt viðbótarfjár-
veitingar á síðustu stundu. Af
þessum fréttum má draga þá
ályktun, að í þessu voldugasta ríki
heims sé einfaldlega ekki borguð
út króna úr ríkiskassanum nema
þingið hafi samþykkt þá greiðslu.
Úr því að hægt er að reka banda-
ríska ríkiskerfið með þeim hætti
er ekki síður hægt að reka það
íslenzka á þennan veg.
hönnu Kristjónsdóttur segir hann
einnig í menningarblaði Morgun-
blaðsins: „Kannski átti ég undir
högg að sækja á síðari hluta sjö-
unda áratugarins. Mál mitt var
ekki marxískt, ég fylgdi ekki þeirri
vinstrisveiflu sem reið yfir og allir
tileinkuðu sér að því er virðist...
Góðir vinir gátu varla talað við mig
vegna þess þeim fannst ég aftan
úr forneskju, það sem ég gerði átti
ekki upp á pallborðið. Eg var full-
trúi einhvers sem var bara afskrifað
á þessum tíma af því það var ekki
fullt af marxískum hugmyndum.
Ég hafði sjálfur enga pólitíska trú,
var með hugann við að gera það
sem mig langað til, skapa eftir
mínu höfði en ekki eftir einhveijum
marxískum formúlum. Þetta var
nokkuð erfiður tími, ég neita því
ekki. En rithöfundar verða líka að
gæta sín að ánetjast ekki píslar-
vættiskompleksinum og fínnast þeir
vera ofsóttir og misskildir. Ég er
ósköp þreyttur á öllu slíku. En ég
er nú dálítið sjokkeraður yfír því
hvað menn eru fljótir að varpa hug-
myndafræði sinni fyrir róða. Ég er
ekki að tengja þetta atburðum í
Austur-Evrópu, jþó þeir séu rann-
sóknarefni í sjálfu sér, heldur er
ég að tala um þessa marxísku hugs-
un og hvað allir gengu inn í þetta
og nú er bara öllu hent... Mín
fílósófía er sú að það eigi að vera
rúm fyrir fullt af mismunandi hug-
myndum og skoðunum samtímis."
Það er kjarni málsins. En skoðan-
ir eiga ekki að kosta menn lífið;
né æruna.
M.
(meira næsta sunnudag.)
HELGI
spjall
SÍÐUSTU TÖLUR, SEM
birtar hafa verið um at-
vinnuleysi í höfuðborginni,
sýna að það fer vaxandi.
A fyrstu tíu dögum marz-
mánaðar fjölgaði atvinnu-
lausum í Reykjavík um
120 og voru orðnir 1.447,
sem er mesta skráða atvinnuleysi sem
þekkzt hefur. Samkvæmt þeim upplýsing-
um sem fram komu hjá Gunnari Helga-
syni hjá Ráðningarstofu Reykjavíkurborg-
ar hér í blaðinu í vikunni hafði atvinnu-
leysi mest orðið áður í byijun febrúar
1969, þegar 1.410 manns voru atvinnu-
lausir.
Að vísu hefur heldur dregið úr atvinnu-
leysi á landsbyggðinni en það breytir ekki
því, að þegar svo margir ganga um at-
vinnulausir sem nú, hefur það þrúgandi
áhrif á þjóðlífíð allt. Á því hefur engin
breyting orðið, að í návígi okkar fámenna
samfélags er umtalsvert atvinnuleysi nán-
ast óbærilegt fyrir fólk.
Þetta mikla atvinnuleysi ætti að ýta á
aðila vinnumarkaðar að ljúka kjarasamn-
ingum þegar í stað. Fengin reynsla sýnir,
að þegar kjarasamningar dragast á lang-
inn halda menn að sér höndum í atvinnulíf-
inu, ráðast hvorki í framkvæmdir né aukna
atvinnustarfsemi af þeirri einföldu ástæðu,
að þeir vita ekki að hveiju þeir ganga í
rekstri fyrirtækja sinna. Eigi atvinnulífið
yfir höfði sér langvarandi vinnudeilur af
einhveiju tagi, þótt ekki sé í formi al-
mennra verkfalla, hefur það lamandi áhrif
á starfsemi fyrirtækja. Þess vegna er ein
helzta forsenda þess að eitthvað dragi úr
atvinnuleysi sú, að nýir kjarasamningar
verði gerðir á vinnumarkaðnum, sem eyði
þeirri óvissu, sem nú ríkir og skapi ein-
hveija festu í efnahagslífinu næstu mán-
uði.
Staðan í kjarasamningum nú er sú, að
opinberir starfsmenn hafa að hluta til tek-
ið sér sæti við hlið samningamanna verka-
lýðsfélaganna. Það hlýtur að vera nokkurt
álitamál, hvort þetta fyrirkomulag ýti und-
ir, að samningar verði gerðir fljótlega.
Þótt sömu grundvallarsjónarmið hljóti að
ráða ferðinni í gerð kjarasamninga á hin-
um almenna vinnumarkaði og við opinbera
starfsmenn eru margvíslegir þættir í sam-
skiptum ríkisins og starfsmanna þess, sem
koma til álita í viðræðum hinna síðar-
nefndu, sem varða ekki hinn almenna
vinnumarkað beint. Enda hefur vikan, sem
nú er að líða að mestu farið í einhvers
konar togstreitu á milli fulltrúa opinberra
starfsmanna og ríkisins, sem ekki er lok-
ið, þegar þetta er ritað að morgni laugar-
dags.
Það á því eftir að koma í ljós, hvort
skynsamlegt var að efna til þess víðtæka
samflots, sem nú er að verða í þessum
samningaviðræðum. Samningamenn báð-
um megin við borðið virðast líta svo á, að
svo hafi verið og vonandi hafa þeir rétt
fyrir sér. En jafnframt því, sem samnings-
gerðin verður flóknari eftir að opinberir
starfsmenn komu til sögunnar er augljóst,
að verkalýðsforingjunum hrýs hugur við
að leggja fram nýja kjarasamninga á fé-
lagsfundum, sem í raun verða samningar
um engar kauphækkanir. Það er áreiðan-
lega ástæðan fyrir því, að Dagsbrún hefur
farið eigin leiðir síðustu daga. Forystu-
menn Dagsbrúnar telja erfítt að koma til
félagsfundar í því félagi með litlar sem
engar kjarabætur og það á einnig við um
forystumenn annarra verkalýðsfélaga.
Þessar áhyggjur verkalýðsforingjanna
eru skiljanlegar. í ákveðnum þjóðfélags-
hópum gætir vaxandi örvæntingar um
afkomumöguleika í fyrirsjáanlegri framtíð.
Fólk, sem hefur fyrir mörgum börnum að
sjá og er með einhveija skuldabyrði, á
mjög erfitt með að komast af og standa
við skuldbindingar sínar. Vafalaust eru
fleiri að hugsa um það nú að flytjast af
landi brott en verið hefur síðustu tvo ára-
tugi. Munurinn nú og fyrir tveimur áratug-
um er hins vegar sá, að það er ekki auð-
velt að fá atvinnu á öðrum Norðurlöndum.
Á þessu tímabili hefur efnamunur jafn-
framt aukizt stórlega. Það gerðist annars
vegar á tíma óðaverðbólgunnar frá 1971
og fram yfir 1980 ög hins vegar á tímum
verðtryggingar og hárra raunvaxta á síð-
asta áratug. Sá augljósi og almenni efna-
munur sem nú blasir við í návíginu hér
veldur því, að þeir, sem eiga á brattan að
sækja eiga enn erfiðara með að sætta sig
við hlutskipti sitt. Beizkjan og sárindin
geta orðið yfirþyrmandi. Állt veldur þetta
því, að íslenzkt samfélag er um þessar
mundir í augum alltof margra þjóðfélags-
þegna vont samfélag, sem gerir fólki nán-
ast ókleift að bjarga sér.
Aðalfundir stóru hlutafélaganna standa
yfir um þessar mundir. Niðurstöður reikn-
inga þeirra fyrirtækja, sem hafa verið birt-
ir, þ.e. Eimskips og Flugleiða, benda til
þess, að afkoman á síðasta ári hafi verið
betri en menn gerðu almennt ráð fyrir.
Afkoma Eimskipafélagsins var góð og af-
koma Flugleiða betri en búast mátti við.
Vafalaust er þetta vísbending um, að svo
sé um fleiri fyrirtæki, sem halda aðalfundi
á næstunni. Þótt slíkar afkomutölur vekji
bjartsýni er þetta því miður ekki sá veru-
leiki, sem við blasir í þjóðfélaginu almennt.
Þess vegna hlýtur niðurstaða kjara-
samninganna að verða sú, að meiru skipti
fyrir félagsmenn verkalýðsfélaganna að
halda þeim stöðugleika, sem nú ríkir í efna-
hagsmálum, þ.e. lægri verðbólgutölum, en
hér hafa sést í manna minnum og þá
væntanlega stórlækkuðum vöxtum á næst-
unni en að efna til enn frekari óvissu í
atvinnulífínu með því að knýja fram kaup-
breytingar, sem enginn grundvöllur er fyr-
ir. Því fyrr, sem aðilar vinnumarkaðarins
ljúka þessum samningum því betra.
Betri rekst-
ur og þjón-
usta
ÞÓTT MARGVÍS-
legt svartnætti ríki
í atvinnulífi okkar
um þessar mundir
er ánægjulegt að
fylgjast með því
hve mikill metnaður er til staðar hjá stjórn-
endum fjölmargra fyrirtækja í landinu að
bæta rekstur þeirra og þjónustu við við-
skiptavini á þann veg, að um fyrirmyndar-
fyrirtæki verði að ræða í þeim efnum. Til
marks um þetta er m.a. sú viðurkenning
sem Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og
Lýsi hf. fengu nú fyrir nokkrum dögum
um að starfsemi fyrirtækjanna uppfylli
mjög strangar kröfur sem byggðar eru á
alþjóðlegum stöðlum. Fyrirtækin tvö fengu
svokallaða vottun þessa. efnis frá brezkum
aðila, sem sér um slíkt.
Hvað liggur að baki slíkri alþjóðlegri
vottun? Ágúst Einarsson, forstjóri Lýsis
hf., lýsti því í samtali við Morgunblaðið
sl. miðvikudag á þennan veg: „Það varð
að lýsa hveiju starfi í fyrirtækinu nákvæm-
lega og tíunda hvaða ábyrgð fylgdi þvi. í
fyrstu óttaðist starfsfólkið, að það yrði
staðið yfír því og fylgzt með hveiju hand-
taki en það er öðru nær. Gráu svæðin
hurfu og starf okkar varð allt miklu skil-
virkara, svo að það leyndi sér enn síður
en áður, ef einhver hlekkur starfseminnar
var ekki nógu sterkur. Þetta hefur blásið
nýju lífi í starf fólksins og oft einfaldað
verkin."
Friðrik Pálsson, forstjóri Sölumiðstöðv-
ar hraðfrystihúsanna, sagði sama dag um
það starf, sem liggur að baki hinni alþjóð-
legu vottun: „Sú vinna, sem við urðum að
inna af hendi til að Sölumiðstöðin næði
þessum stöðlum jafnaðist á við viðamikið
námskeið fyrir allt fyrirtækið. Hún hefur
hins vegar tvímælalaust borgað sig og á
eftir að verða enn frekari lyftistöng fyrir
fyrirtækið í framtíðinni og mjög mikilvæg
í sölumálum ... Ég lít ... á þetta sem
stórkostlegt tækifæri í harðri samkeppni
og það tækifæri kemur í beinu framhaldi
af vakningu í neytendamálum þar sem æ
meiri kröfur eru gerðar til fyrirtækja. Þau
fyrirtæki sem uppfylla ströngustu kröfur
standa einfaldlega miklu betur að vígi en
hin.“
í stuttu máli þýðir þessi vottun, að við-
skiptafyrirtæki Lýsis hf. og Sölumiðstöðv-
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MARZ 1992
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 14. marz
ar hraðfrystihúsanna vita, þegar þau spyij-
ast fyrir um þessi fyrirtæki, að þar sem
þau uppfylla alþjóðlega staðla er um að
ræða fyrirtæki sem uppfylla ströngustu
kröfur. Innlendir og erlendir viðskiptaaðil-
ar vita því að hveiju þeir ganga í viðskipt-
um við fyrirtækin tvö.
Þriðja dæmið um metnað til þess að
bæta rekstur og þjónustu kom fram á
blaðamannafundi sem Hörður Sigurgests-
son, forstjóri Eimskipafélags íslands, efndi
til í tengslum við aðalfund félagsins í fyrri
viku. Þar kom fram, að viðamikið starf
er nú unnið á vegum félagsins í svonefnd-
um gæðamálum. Það sem vakti sérstaka
athygli á þessum fundi var, að Eimskipafé-
lag Islands hefur fengið eitt fremsta ráð-
gjafafyrirtæki í heimi á þessu sviði til
þess að aðstoða félagið við þetta starf.
í Bandaríkjunum starfa tveir öldungar,
Deming og Juran, sem eru frumkvöðlar í
gæðamálum í heiminum. Bandarísk fyrir-
tæki sinntu ábendingum þeirra lítt þegar
þeir hófu starfsemi sína fyrir u.þ.b. fjórum
áratugum. Það gerðu hins vegar japönsk
fyrirtæki og í Bandaríkjunum er litið svo
á, að þeir eigi meiri þátt en margan gruni
í þeirri byltingu, sem orðið hefur í fram-
Ieiðsluháttum japanskra fyrirtækja.
Eimskipafélagið hefur fengið til liðs við
sig fyrirtæki, sem kennt er við annan þess-
ara frumkvöðla, Juran, en í því felst, að
tæpast er völ á betri ráðgjöf. Þá vakti það
eftirtekt, sem fram kom á fyrrnefndum
blaðamannafundi forstjóra Eimskipafé-
lagsins, að gæðastarfið felst í smáu sem
stóru. Sjálfsagt verða margir til að yppta
öxlum yfír því, hvemig símaþjónusta fyrir-
tækis er. En eitt af því, sem unnið hefur
verið að hjá Eimskipafélaginu með aðstoð
ráðgjafafyrirtækis Jurans er einmitt að
bæta símaþjónustu og tryggja með til-
teknum aðgerðum að viðskiptavinum sé
svarað í síðasta lagi eftir fjórar hringing-
ar. Þegar menn leiða hugann að símasvör-
un í fyrirtækjum og hjá opinberum aðilum
verður væntanlega ljóst, að einnig þetta
skiptir verulegu máli í rekstri fyrirtækja.
Það fordæmi sem Lýsi hf., Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna og Eimskipafélag ís-
lands hf. hafa gefið með þeirri starfsemi
sem hér hefur verið vikið að, getur haft
mikla þýðingu fyrir íslenzkt atvinnulíf.
Frumkvæði þessara fyrirtækja á eftir að
hafa smitandi áhrif í atvinnu- og viðskipta-
lífi. Þegar forstöðumenn annarra fyrir-
tækja sjá, hvaða árangri er hægt að ná
með þessum vinnubrögðum munu þeir
fylgja í fótspor fyrirtækjanna þriggja.
Nú skal tekið skýrt fram, að áhugi á
gæðamálum hefur vaxið mjög innan ís-
lenzkra fyrirtækja á undanförnum árum,
eins og glöggt kom fram í sérblaði sem
Morgunblaðið gaf út fyrir nokkrum vikum
um gæðastjórnun. íslenzkir ráðgjafar á
borð við Gunnar Guðmundsson hjá Ráð-
garði, sem var Lýsi hf. til aðstoðar í fram-
angreindu starfi, hafa sérhæft sig á þessu
sviði.
En fyrirtækin þijú hafa tekið skref fram
á við til viðbótar við það sem áður hefur
verið gert, sem á eftir að hafa mjög örv-
andi áhrif á atvinnulífíð. Um þetta sagði
Friðrik Pálsson, forstjóri Sölumiðstöðvar-
innar, í samtali við Morgunblaðið á dögun-
um: „Ef allir vinna að þessu marki skapar
þetta smátt og smátt betra atvinnulíf með
markvissari vinnubrögðum og auknu
trausti á fyrirtækjum.“
Vonandi verða fyrirtækin þijú ötul við
að miðla reynslu sinni til annarra þannig'
að sá metnaður, sem felst í þessu starfi
þeirra breiðist út til fleiri og fleiri fyrir-
tækja.
Framleiðsl-
an er það,
sem máli
skiptir
í NÝLEGRI BÓK
um þá byltingar-
tíma, sem við upp-
lifum um þessar
mundir, víkur
David Halberstam,
einn þekktasti
blaðamaður í
Bandaríkjunum á síðustu áratugum, að
þeirri tálsýn, sem haldið hafi verið uppi í
Bandaríkjunum á síðasta áratug, að hvers
kyns tilfæringar á verðbréfamörkuðum,
sem færðu mönnum milljarða í gróða,
gætu komið í stað raunverulegrar fram-
leiðslu og framleiðni í atvinnulífinu.
Síðan víkur Halberstam að styrkleika
hins nýja Þýzkalands og segir að hann
byggist á því, að Þjóðveijar vinni með
gamaldags aðferðum og vinni vel með
þeim hætti. Þeir sem vinni að framleiðslu
njóti meiri virðingar en t.d. í Bandaríkjun-
um. Væntingar eigenda og stjórnenda fyr-
irtækja séu raunsæjar en hóflegar miðað
við það, sem tíðkist í Bandaríkjunum. Þjóð-
veijar reyni ekki að stytta sér leið. Vel
megi vera, að efnahags- og atvinnulíf
þeirra sé gamaldags en það byggi á traust-
um grunni.
Spurning er, hvort sú tálsýn, sem David
Halberstam víkur að, hafi smitað út frá
sér og náð hingað. Afkoma okkar íslend-
inga byggist fyrst og fremst á framleiðslu
og framleiðni í framleiðsluatvinnuvegum
okkar. Það er hins vegar ekki fráleitt að
halda því fram, að við höfum stundum
horft framhjá þessari grundvallarstað-
reynd. Þegar upp er staðið hlýtur raun-
veruleg ávöxtun á verðbréfamarkaði okk-
ar, sem athyglin hefur beinzt mjög að
seinni árin, að byggjast á því, sem gerist
eða gerist ekki í framleiðslustarfsemi at-
vinnulífsins. Hefur sú tálsýn, sem Halb-
erstam telur að hafi orðið á verðbréfamörk-
uðum vestan hafs, einnig villt okkur sýn?
„Það fordæmi
sem Lýsi hf., Sölu-
miðstöð hrað-
frystihúsanna ojg
Eimskipafélag Is-
lands hf. hafa gef-
ið með þeirri
starfsemi sem hér
hefur verið vikið
að, getur haft
mikla þýðingu
fyrir íslenzkt at-
vinnulíf. Frum-
kvæði þessara
fyrirtækja á eftir
að hafa smitandi
áhrif í atvinnu- og
viðskiptalífi. Þeg-
ar forstöðumenn
annarra fyrir-
tælga sjá hvaða
árangri er hægt
að ná með þessum
vinnubrögðum
munu þeir fylgja
í fótspor fyrir-
tækjanna
þriggja.“