Morgunblaðið - 11.11.1992, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1992

// þetta er byýendCLntóde/ifrCfdcar "
Þó svo ekki sé neinn verðmiði
á kjólnum sést ætíð í hvaða
verðflokki hann er ...
Ást er...
... að fylgja henni eftir.
TM Reg. U.S Pat Ott. — all ríghts reserved
® 1992 Los Angeles Times Syndicate
HÖGNI HREKKVÍSI
M------------------------------------
♦ *• í ? % %■■ 9 ■ -4

BRÉF HL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reylgavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Um samræmd próf
Frá Magnúsi Aðalbjörnssyni:
Á aðalfundi Félags skólastjóra og
yfirkennara, FSY, Félags skólastjóra
og yfirkennara í Reykjavík, haldinn
23.-24. okt. 1992, var samþykkt
eftirgrein ályktun með 36 atkvæðum
gegn 4. Margir sátu hjá. (Grunn-
skólastjórar/yfirkennarar á íslandi
eru um það bil 300.)
„Fundurinn beinir því til mennta-
málaráðherra að fjölga samræmdum
könnunarprófum. Fundurinn telur að
samræmd könnunarpróf séu mun
gagnlegri fyrir nemendur en sam-
ræmd lokapróf í nokkrum bóklegum
greinum.“
Ég fínn mig knúinn til þess að
fara nokkrum orðum um þessa álykt-
un. í fyrsta lagi er mér ekki kunn-
ugt um það að nokkur könnun hafi
farið fram á því hvort sé gagnlegra,
samræmd könnunarpróf eða sam-
ræmd lokapróf upp úr grunnskóla.
Það er einfaldlega ekki hægt að bera
þetta saman, því þetta eru svo ólíkir
hlutir. Það væri jafn gáfulegt að
álykta sem svo að fólksbílar væru
gagnlegri en vörubílar.
Eg get fallist á að samræmd könn-
unarpróf séu gagnleg, en þau koma
á engan hátt í staðinn fyrir samræmd
lokapróf. Ekki kann ég sögu sam-
ræmdra prófa, en með fræðslulögun-
um frá 1946 var farið að leggja fyr-
ir samræmd lokapróf í 6. bekk bama-
skóla (bamapróf) 2. bekk miðskólans
(unglingapróf) og 3. bekk miðskóla
eða landspróf. Einkunnin 6 á lands-
prófí gaf rétt til þess að setjast í
menntaskóla eða kennaraskólann.
Það geta vafalaust allir fallist á
að markmið'gamla landsprófsins var
aðallega flokkun, þ.e. að veita rétt
til inngöngu í framhaldsskóla.
Undirmarkmiðin em miklu fleiri,
t.d. fyrir skólann að veita nemendum
og kennurum aðhald og fyrir ríkis-
valdið að veita skólunum aðhald. Auk
þess hef ég fundið það að nemendur
fyllast keppnisanda og metnaði þeg-
ar verið er að „keppa“ á landsvísu.
Ef til vill er keppni og metnaður eitt-
hvað sem ekki má nefna, en ég geri
það nú samt.
Það er ákaflega mikils virði fyrir
nemandann að taka upp úr grunn-
skólanum lokapróf sem mark er tek-
ið á í framhaldsskóla. Ella er hætta
á að framhaldsskólinn muni taka upp
inntökupróf ef samræmd lokapróf
falla niður.
Það hefur ekki farið fram hjá nein-
um skólamanni að ýmsir hafa haft
hom í síðu samræmdra prófa og vilja
þau burt. Nærtækast er að vitna í
skólastefnu KÍ, en þar segir um sam-
ræmd próf:
„Þar sem nemendur búa við ólíkar
félagslegar og menningarlegar að-
stæður er óeðlilegt að taka námsefni
alls staðar sömu tökum og jafn óeðli-
legt að meta starf og árangur allra
nemenda með sömu mælistiku. Það
mat sem hver skóli leggur á starf
nemenda sinna gefur miklu traust-
ari og raunsærri mynd af stöðu hans
í námi. Núverandi skipan sam-
ræmdra prófa við lok grunnskóla
setur skólastarfí elstu árganganna
þröngar skorður og hefur neikvæð
áhrif á starfíð. Öðru máli gegnir um
samræmd könnunarpróf sem hjálp-
artæki í starfí skólanna. Slík könn-
unarpróf koma að gagni við að meta
stöðuna í skólastarfínu í heilum
landshlutum, einstökum skólagerð-
um og skólum og í einstökum náms-
greinum."
Svo mörg eru þau orð. Einhvem
veginn fínnst mér að þessi hluti
skólastefnu KÍ feli í sér vissa upp-
gjöf eða endurspegli þá áráttu að
vera sífellt í einhveiju uppgötvun-
arnámi og hafa þá skoðun að gömul
aðferð hljóti að vera slæm. Það hlýt-
ur að vera grundvallaratriði að ein-
hver utanaðkomandi meti starf skól-
anna ásamt heimamönnum. Ég geri
mér alveg grein fyrir að samræmd
próf eins og sér geta ekki metið
skólann. Það verður miklu fleira að
koma til. Það getur verið ósann-
gjamt og ranglátt að dæma skóla
eftir útkomu á samræmdum loka-
prófum. Og því miður hafa óvandað-
ir menn reynt að gera skóla tor-
tryggilega, en það er önnur saga.
Sú fullyrðing í skólastefnunni, að -
ekki sé unnt að taka námsefni, t.d.
stærðfræðinnar, sömu tökum á Eg-
ilsstöðum, Akureyri og Reykjavík,
fær ekki staðist, eða námsefni íslens-
kunnar, sem hefur nánast engar
mállýskur. Einnig er sú fullyrðing
skólastefnunnar mjög vafasöm að
núverandi skipan samræmdra prófa
hafí neikvæð áhrif á starfið. Það er
ljóst að prófín hafa áhrif, en þau
geta verið bæði jákvæð og neikvæð.
Það er til dæmis neikvætt ef skólar
gerast þrælar prófanna og prófgerð-
anna og sinna minna þeim greinum
sem ekki eru samræmd próf í.
Hefur KÍ látið gera könnun á
þessu atriði? Einnig finnst mér sú
skoðun hæpin að hver skóli sé lokuð
eining og einungis kennarar viðkom-
andi skóla geti metið stöðu nemand-
ans. Sérhver skóli á íslandi er hluti
af heildinni en ekki einangrað fyrir-
bæri.' Með auknum og stórbættum
samgöngum er ekki hægt að tala
um gjörólíkar menningaraðstæður.
Þegar nemandinn er útskrifaður úr
grunnskóla og kominn í framhalds-
skóla er hann kominn í kerfí þar sem
engin miskunn ríkir og nemandinn
þarf að standa sig. Þá er eins gott
að enginn námsþáttur hafí orðið
útundan.
Lokaorð: Mér fínnst það vera vafa-
samt fyrir skólastefnu KÍ og aðal-
fund FSY að koma með svona órök-
studdar fullyrðingar um samræmd
lokapróf. Nær væri að kennarar,
skólastjórar, sálfræðingar, námsráð-
gjafar og annað starfsfólk skólanna
ræddi um kosti og galla samræmdra
lokaprófa og reynt verði að fá fær-
ustu menn til að fjalla um þennan
stóra þátt grunnskólahalds og efnt
verði til ráðstefnu um málið. Einnig
væri mjög eðlilegt að framhaldsskól-
inn hefði eitthvað um þetta að segja.
Það hlýtur að vera hægt að komast
að einhverri vitrænni niðurstöðu þar
sem málin verði rædd og kostir og
gallar samræmdra lokaprófa vegnir.
Niðurstaða með því móti gæti leitt
til meiri festu og sáttar um hvernig
lokum grunnskólans fyrir nemand-
ann verði háttað.
MAGNÚS AÐALBJÖRNSSON
Ásabyggð 18, Akureyri, aðstoð-
arskólastjóri Gagnfræðaskóla
Akureyrar.
Víkveqi skrifar
Við íslendingar getum líklega
dregið lærdóm bæði af því sem
miður fer og vel er gert hjá stórþjóð-
inni í vestri, Bandaríkjamönnum.
Þannig er ekki úr vegi að efni þáttar-
ins 60 mínútur („60 Minutes") sem
Stöð 2 sýnir síðdegis á sunnudögum
geti oft verið okkur leiðarvísir um
það hvernig við ættum að taka á
okkar málum, eða hvernig við eigum
ekki að taka á okkar málum. Fyrir
skömmu var til dæmis sýnt í þessum
þætti hvernig öfgasamtök í Banda-
ríkjunum beijast gegn og berja á
þeim sem hafa áhyggjur af umhverf-
isvandamálum og vilja beijast gegn
mengun, gróðureyðingu, hættuleg-
um efnaúrgangi og þess háttar.
Beinlínis var boðað að ef rök dygðu
ekki á þá sem eru áhyggjufullir
vegna umhverfísþáttarins og stæðu
þjóðfélaginu fyrir þrifum og fram-
förum og vildu ekki leyfa það sem
samtökin nefndu „skynsamlega nýt-
ingu jarðar", þá þýddi ekkert annað
en beita ofbeldi í einni eða annarri
mynd, og svo var rætt við fórn-
arlömb sem ekki höfðu látið segjast
og því orðið fyrir hverskonar áreitni,
ofbeldi og öðrum níðingsverkum og
á endanum verið flæmd á brott frá
þeim stöðum þar sem þau bjuggu
og börðust fyrir heilsusamlegra
umhverfi fyrir börn sín og sig sjálf.
Síðástliðinn sunnudag sýndu
fréttaskýrendur fram á, með
því sem Víkveiji taldi óyggjandi
hætti, að ríkisstofnun í Bandaríkj-
unum sem nefnist AID hvetur iðnfyr-
irtæki (í textíh og fataiðnaði) til
þess að flytja starfsemi sína til Suð-
ur-Ameríku og var sýnt fram á að
í Hondúras gat iðnrekandi frá Miami,
ef hann vildi flytja starfsemi sína
þaðan til Hondúras, fengið mun hag-
stæðari fjármögnunarlán en honum
ella stóðu til boða. Þar gat iðnrekand-
inn framleitt sömu vöru og hann
gerði í Bandaríkjunum, en bara með
mun lægri tilkostnaði, sem fólst í
miklum mun lægri vinnulaunum sem
hann þurfti að greiða þarlendum, auk
þess sem fjármagnskostnaður hefði
orðið óverulegur. Talsmaður AID,
sem hann ræddi við, lét sig það engu
skipta þótt hann með flutningunum
gerði svo og svo marga Bandaríkja-
menn atvinnulausa. Fréttaskýrend-
umir spurðu yfírmann stofnunarinn-
ar hvemig á því stæði að bandarísk-
ir skattgreiðendur væm látnir fjár-
magna rekstur stofnunar sem ljóst
og leynt reyndi að grafa undan at-
vinnuöryggi innan Bandaríkjanna og
fengu vægast sagt loðin og léleg
svör.
XXX
Víkinni, íþróttamiðstöð Knatt-
spymufélagsins Víkings í
Stjömugróf, var um síðustu helgi
haldið glæsilegt handknattleiksmót
fyrir yngstu iðkendur handknatt-
leiksíþróttarinnar. Keppni hófst eld- Q
snemma að morgni og stóð langt
fram á kvöld. Geysilegur fjöldi korn-
ungra keppenda kom saman í þess- ^
um glæsilegu húsakynnum og þrátt
fyrir ungan aldur vantaði ekkert upp
á baráttuviljann. Foreldrar keppend-
anna fylktu liði og hvöttu sína liðs-
menn óspart. Það var alveg ljóst að
mikil skipulagsvinna var að baki
þessu vel heppnaða móti og höfðu
margir leiðbeinendur, þjálfarar,
dómarar og aðrir þátttakendur í fé-
lagsstarfi íþróttafélaganna, með
fómfúsa Víkinga í fararbroddi,
greinilega lagt nótt við dag til þess
að sem best mætti til takast. Það
tókst og eiga aðstandendur þessa
framtaks heiður skilinn fyrir.
Er ekki að efa að mótshald sem
þetta er afreksmönnum framtíðar-
innar í þessari þjóðaríþrótt íslend- f
inga mikil hvatning til þess að
standa sig vel á framabrautinni. Að
þessu sinni voru það Víkingar sem ^
bám hita og þunga dagsins, en á
hveijum vetri eru haldin mörg sam-
bærileg íþróttamót um allt land. Þar ^
eins og hjá Víkingi em það forystu-
menn í íþróttahreyfingunni sem
leggja nótt við dag í fórnfúsu sjálf-
boðastarfi.
$ »