Morgunblaðið - 16.02.1993, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1993
—--------[----:---—-----7-i-: J----i-
13
Aðgerðir gegn bráðavanda
eftir Benedikt
Davíðsson
Forsvarsmenn ríkisstjórnar-
flokkanna hafa á undanförnum
dögum og vikum haldið á lofti mikl-
um áróðri um að ASÍ vilji leysa öll
heimsins vandamál með stórfelld-
um erlendum neyslulánum til þess
að halda uppi fölskum kaupmætti.
í þessum málflutningi hafa þeir
síðan óspart vitnað til þess að með
tillögum ASÍ í efnahagsmálum
muni íslenska þjóðarbúið innan örf-
árra ára lenda í sömu þrengingum
og frændur okkar Færeyingar eiga
við að etja. Vegna þessa áróðurs
er rétt að draga fram nokkur at-
riði bæði hvað varðar stefnu ASÍ
í efnahagsmálum og ýmsar opin-
berar staðreyndir varðandi löng
erlend lán þjóðarinnar.
Aðgerðir í atvinnumálum
Alþýðusambandið hefur lagt
mikla áherslu á það, að atvinnu-
leysi er fyrir löngu komið langt
yfir þau mörk að við verði unað
og krafist beinna aðgerða af hálfu
stjómvalda til þess að draga þar
úr. Gagnvart þeim bráðavanda sem
við stöndum frammi fyrir í atvinnu-
málum teljum við rétt að flýta
ýmsum mikilvægum verkefnum t.d.
í samgöngumálum, bæði vegagerð
og brúargerð. Ennfremur höfum
við lagt áherslu á að farið yrði í
viðhald á opinberum byggingum,
sem margar hverjar liggja beinlínis
undir skemmdum. Allt eru þetta
framkvæmdir sem hafa mjög hátt
launahlutfall, þannig að atvinnu-
áhrifin eru umtalsverð. Þannig má
ætla að hver milljarður sem settur
er í vegaframkvæmdir skapi um
300 störf beint og óbeint og skili
ríki og sveitarfélögum tekjum og
sparnaði upp á 500 milljónir króna,
eða um helmingi af framkvæmda-
kostnaði. Við lögðum jafnframt
áherslu á að farið yrði í þær fram-
kvæmdir sem Vegagerð ríkisins
telur að standist ströng arðsemis-
skilyrði. Ef miðað er við 10-15%
arðsemi af slíkum framkvæmdum
mun sparnaður þjóðarinnar nema
um 100-150 milljónum króna á
ári, aðallega vegna minni innflutn-
ings á bensíni, olíu, dekkjufh og
varahlutum.
Þar að auki má gera ráð fyrir
nokkuð lægri tilkostnaði vegna
framkvæmdanna í þeim efnahags-
samdrætti sem við búum við nú,
vegna þess að verktakafyrirtækin
hafa tilhneigingu til þess að lækka
álagningu á vélar og tæki í til-
boðunum til þess að tryggja sér
verkefnin. Þetta hefur verið metið
til allt að 30% lægri tilkostnaður,
þó erfitt sé að segja nákvæmlega
til um það fýrirfram.
Ef hluta af framkvæmdum í
samgöngumálum er beint að því
að bæta samgöngur milli byggða-
laga leiðir það til stækkunar at-
vinnusvæða og leggur grundvöll
að sameiningu sveitarfélaga og
fyrirtækja. Jafnframt teljum við að
beina eigi hluta af slíkum fram-
kvæmdum að því að auka flutn-
ingsþunga vegakerfisins, en á
hringveginum eru nokkrar gamlar
brýr sem valda því a þungatak-
markanir eru miðaðar við 7 tonna
öxulþunga. Aukinn flutningsþungi
leiðir til miniii flutningskostnaðar
tií og frá landsbyggðinni og styrkir
þar með samkeppnisstöðu fyrir-
tækja þar og stuðlað að lækkun
vöruverðs.
Allt eru þetta atriði sem renna
traustari stoðum undir telq'uöflun-
armöguleika þjóðarinnar til lengri
tíma og vinna með okkur að því
verkefni að auka hagvöxt og skapa
nýja sókn í atvinnuuppbyggingu.
Það er á þessum forsendum að við
töldum forsvaranlegt að taka erlent
lán fyrir 2-3 milljarða króna til
þess að fjármagna auknar fram-
kvæmdir á vegum hins opinbera
upp á fímm til sex milljarða króna
og skapa þar með um 2.000 ný
störf. Að halda því fram að við
Löng erlend lán í hlutfalli af vergri
landsframleiðslu 1987-1993
to
S
=3
Q
g
3
o
I *. a
a:
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1993
„Þannig má ætla að
hver milljarður sem
settur er í vegafram-
kvæmdir skapi um 300
störf beint og óbeint og
skili ríki og sveitarfé-
lögum tekjum og sparn-
aði upp á 500 milljónir
króna, eða um helmingi
af framkvæmdakostn-
aði.“
séum að fara færeysku leiðina er
hins vegar skot út í loftið, því við
leggjum einmitt áherslu á að allar
framkvæmdir séu arðbærar hver
fyrir sig, án tillits til tekna eða
spamaðar hins opinbera af fram-
kvæmdinni, en það virðast frændur
okkar Færeyingar ekki hafa passað
sig á.
Heildaráhrifin af sjálfum fram-
kvæmdunum og þeim margföldun-
aráhrifum sem þau gefa tilefni til
valda því vissulega, ef miðað er við
framkvæmdir fyrir einn milljarð
króna, að innflutningur eykst um
400 milljónir króna. Því má hins
vegar ekki gleyma að verðmæta-
aukning hér innanlands, þ.e. aukn-
ing vergrar landsframleiðslu, yrði
um 1,2 milljarðar króna.
Löng erlend lán þjóðarinnar
Á þessu ári er áætlað að skulda-
byrðin verði 61% af landsfram-
leiðslu, eða 238 milljarðar króna.
Aukningin frá síðasta ári er því
um 6 prósentustig, þar af má skýra
um helminginn (um 12 milljarða
króna) með gengisfellingu íslensku
krónunnar og hinn helminginn (um
10 milljarða króna) með aukinni
erlendri lántöku ríkisstjórnarinnar
og á þá eftir að taka tillit til þess
að til stendur að taka 4 milljarða
erlent lán til þess að fjármagna
Þróunarsjóð sjávarútvegsins skv.
ákvörðun ríkisstjórnarinnar. í
þessu ljósi er alveg makalaust þeg-
ar forsvarsmenn ríkisstjórnarinnar
eru að halda því fram að það sé
Alþýðusambandið sem vilji leysa
öll heimsins vandamál með erlendri
lántöku, en eins og áður sagði telur
ASÍ það réttlætanlegt, að uppfyllt-
um ströngum arðsemisskilyrðum,
að taka nýtt erlent lán á bilinu 2-3
milljarðar til þess að leggja í fram-
kvæmdir til þess að draga úr at-
vinnuleysi.
Á meðfylgjandi súluriti gefur að
líta hvemig skuldabyrði erlendra
lána í hlutfalli af vergri landsfram-
leiðslu hefur þróast á sl. árum.
Árið 1987 var skuldabyrðin um
40% af landsframleiðslu en var orð-
in um 51% árið 1991 og um 55%
árið 1992, en í árslok síðasta árs
voru erlendar skuldir orðnar 228
milljarðar króna miðað við gengis-
skráninguna í árslok en 209 millj-
arðar króna ef miðað er við meðal-
gengi ársins. Þess má geta að ef
gengið hefði ekki verið fellt um 6%,
hefði þetta hlutfall á þessu ári orð-
ið 58%.
Á myndinni kemur einnig *ram
(ljósa súlan) hver skuldabyrðin yrði
á þessu ári ef farið verður í nefnd-
ar auknar framkvæmdir á vegum
hins opinbera og þær fjármagnaðar
með erlendu láni upp á 3 milljarða
króna. Erlendar skuldir hefðu að
sjálfsögðu aukist í 241 milljarð
króna á þessu ári en jafnframt
hefði landsframleiðslan aukist á
móti, þannig að hlutfall erlendra
skulda af iandsframleiðslu hefði
lækkað í 60%!
Samantekt
Eins og fram hefur komið í þess-
ari stuttu samantekt er áróður for-
svarsmanna ríkisstjómarinnar um
að Alþýðusambandið vilji taka er-
lend lán til þess að halda uppi kaup-
mætti og neyslu félagsmanna afar
rangur. Menn sem eru að taka allt
að 14 milljarða króna í erlend lán
eiga ekki að setja sig á háan hest
og fordæma aðra sem vilja með
málefnalegum og vel rökstuddum
málflutningi draga úr því geigvæn-
lega atvinnuleysi sem nú er orðin
staðreynd. Þess má geta að flest
ríki í hinum vestræna heimi hafa
þegar tekið upp þá efnahagsstefnu
sem ASÍ hefur lagt áherslu á. Það
Benedikt Davíðsson
er í það minnsta lágmarkskrafa að
þeir sýni fram á hvemig þeir hyggj-
ast leysa þann vanda í stað þess
að úthrópa aðra með röngum full-
yrðingum.
Höfundur er forseti
Alþýðusambands íslands.
MJ'JMLíl
Við smyrjum bilinn á meðan
pií (mrð þér kaffl ng með þvi,
kíkir í blððin - eða skoðar
úrvalið í versiunmni.
Smurstöð fyrir allar tegundir
Skeljungur hf.
Ehkaumboö tyrir Shell-vOnjr á íslandi
Kíkt í blöðin í veitingastofu.
HEKLA
SMURSTÖÐ
LAUGAVEGI 174
SÍMI695500
SlMI695670