Morgunblaðið - 02.03.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1993
Hvað kostar að fara
ekki í verkfall?
eftir Sigríði
Kristinsdóttur og
Sjöfn Ingólfsdóttur
Bjami nokkur Karlsson, fyrrver-
andi kennari en nú viðskiptafræðing-
ur í þjónustu Reykjavíkurborgar, rit-
ar grein í Morgunblaðið 27. febrúar
um verfallsmál. Megininntakið er að
verkföll borgi sig ekki og er reynt
að sýna fram á það með tölum og
útreikningum, töflum og línuritum.
Bjami byijar á að reikna út kostn-
að launafólks við hugsanlegt verk-
fall og hve kauphækkun þyrfti að
vera mikil til að ná honum til baka
á einu ári. Ekki þarf að efa að við-
skiptafræðingurinn hefur reiknað
tölumar rétt en þær boða engin ný
sannindi. Allir vita að þeir fá ekki
laun í verkfalli enda hættir fólk þá
að vinna og berst fyrir réttindum
sínum.
Næst tekur viðskiptafræðingurinn-
til að ræða um reynsluna af verkfall-
inu 1984 og telur þar flest hafa far-
ið aflaga, þótt hann hafi tekið þátt
í því „af fullri einurð“. Að því sinni
var samið um verulega launahækkun
(um 20%) en án verðtryggingar.
Blekið var varla þomað á undirskrift-
um samningamannanna þegar geng-
ið var fellt vemlega og vextir voru
hækkaðir þannig að ávinningurinn
hvarf fljótlega í verðbólgunni. Þetta
telur Bjarni sanna að verkföll borgi
sig ei. En þar skjöplast honum. Þetta
sýnir einungis að ganga þarf vel frá
samningum með verðtryggingu eða
öðrum þeim meðölum sem tryggja
að ekki sé unnt að eyðileggja þá með
einhliða stjómvaldsaðgerðum.
Bjami deilir einnig á framkvæmd
verkfallsins 1984 og telur margt
„Núverandi ríkissljóra
hóf feril sinn með því
að knýja fram vaxta-
hækkun, felldi gengið í
haust, hækkaði skatt-
prósentuna og lækkar
þar með skattleysis-
mörkin.“
hafa tekist illa. Vitanlega er ekkert
einfalt mál að stýra verkfalli, þegar
20.000 manns leggja niður vinnu,
án þess að einhveijar misfellur verði.
Harðastar urðu þó deilumar við við-
semjenduma því þáverandi ríkis-
stjóm gerði allt sem hún gat til að
bijóta verkfallið á bak aftur með
óbilgimi og með því t.d. að túlka
reglur um hveijir mættu fara í verk-
fall mjög þröngt. Um það var tekist
á allan verkfallstímann en BSRB-
félagar höfðu sitt fram í því efni að
mestu leyti og það tókst fyrir sam-
stöðu félagsmanna.
Nálægt lokum greinarinnar slær
Bjami fram ráðherraklisjunni um
Færeyjar „sem nú súpa seyðið af
óraunsæi í efnahagsmálum". Mað-
urinn hefur sýnilega lært sína lexíu
vel en er hann viss um að hugmynd-
ir BSRB séu svo óraunsæjar. Telur
viðskiptafræðingurinn að kröfur
BSRB um aðgerðir til að auka at-
vinnu muni setja þjóðarbúið á haus-
inn? Telur hann að kröfur BSRB um
mjög hógværa hækkun lægstu launa
(sem em um 50.000 krónur á mán-
uði) muni setja þjóðina á hausinn?
Telur hann að íslendingar hafi ekki
efni á því að tryggja að allir geti
leitað sér lækninga óháð efnahag?
Ein meginkrafa BSRB að þessu sinni
snýst m.a. um réttlæti í heilbrigðis-
kerfínu sem kostar ríkissjóð í raun-
inni ekki mikla fjármuni. Ber sú
krafa vott um einhvers konar fær-
eyskt óraunsæi?
Loks fer viðskiptafræðingurinn að
lýsa framtíðarhugmyndum sínum um
verkalýðsbaráttu. Þær felast í von
um að félagsmenn sínir muni fella
verkfallsboðun og jafnframt vonar
hann að „samninganefndir og við-
semjendur þeirra beri gæfu til að
semja um raunverulegar kjarabætur
til lengri tíma litið í væntanlegum
kjarasamningum". Já, mikil er trú
mannsins, eða lifir hann í vernduðu
umhverfi? Undanfarin þijú ár hefur
verkalýðshreyfingin gert mjög hóf-
sama þjóðarsáttarsamninga með litl-
um sem engum beinum launahækk-
unum og treyst á loforð stjómvalda
um lækkun vaxta, að gengi yrði
haldið stöðugu, að gerðar yrðu ráð-
stafanir til að tryggja atvinnu og
bæta kjör láglaunahópa með ýmsu
móti. Allir vita hvemig efndimar
hafa verið.
Viðskiptafræðingurinn vonast eft-
ir „raunhæfum" kjarabótum. Það
kann að vera að raunhæfar kjara-
bætur fyrir mann á uppleið í borgar-
kerfinu séu aðrar en margra ann-
arra. Hvað em raunhæfar kjarabæt-
ur fyrir krónískan lungnasjúkling,
sem áður fékk lyfin sín ókeypis en
þarf nú að greiða 6.000 krónur á
mánuði fyrir þau? Tökum annað
dæmi, eitt af mörgum. Ung hjón
með tvö böm, sem hafa samanlagt
130.000 krónur í laun á mánuði,
festu tveggja herbergja íbúð í félags-
lega kerfinu fyrir þremur ámm (varla
er það munaður). Þau greidðu í fyrra
175.000 krónur af láninu en frá og
með 1. mars eiga þau að greiða
nærri 230.000 krónur miðað við heilt
ár, hækkun um ríflega 50.000 krón-
ur. Hvað em raunhæfar kjarabætur
fyrir þetta unga par, Bjami Frímann?
Núverandi ríkisstjórn hóf feril sinn
með því að knýja fram vaxtahækk-
un, felldi gengið í haust, hækkaði
skattprósentuna og lækkar þar með
skattleysismörkin. Þetta kemur sér-
staklega þungt niður á láglaunafólki
sem munar um hvem þúsundkallinn.
Ríkisstjómin hefur unnið hörðum
höndum að niðurskurði í ríkiskerfinu
með því að selja/gefa ríkisstofnanir
eða leggja þær niður og aukið þann-
ig óöryggi hjá opinberum starfs-
mönnum. Meðal þeirra er algeng
spurning núna: „Hver verður næst-
ur?“ Ríkisstjómin hefur skorið mis-
kunnarlaust niður í heilbrigðis- og
menntamálum. Hefur kennarinn
fyrrverandi frétt af því að það hefur
verið fjölgað í bekkjum í gmnnskól-
unum og framlög til sérkennslu verið
minnkuð? Lyf hafa stórhækkað og
kostnaður sjúklinga stórhækkað, sér-
staklega þeirra sem em mikið veikir.
Á þjóðarsáttartímabilinu hafa millj-
arðar króna verið færðir til frá al-
mennu launafólki til efnafólks. Mis-
réttið í þjóðfélaginu hefur aukist.
YogastÖðin
Heilsubót,
Hátúni 6a,
auglýsir:
Konur og karlar athugið!
Við bjóðum mjög góðar alhliða
æfíngar, sem byggðar eru á Hatha
yoga, til viðhalds þrótti, mýkt
og andlegu jafnvægi.
Sértímar fyrir ófrískar konur
Morgun-, dag- og kvöldtímar.
Visa - Eurokortaþjónusta
Yogastöðin Heilsubót,
Hátúni 6a, sími 27710.

®®®®®®®®
VÖNDUÐ VtNNUBRÖGÐ
EKU OKKAR AÐALSMERKI
Sjöfn Ingólfsdóttir
Sigríður Kristinsdóttir
Ekkert, nákvæmlega ekkert bendir
til þess að núverandi stjómvöld hygg-
ist breyta um stefnu í þessu efni.
Síðustu samningaviðræður milli
samninganefnda BSRB og ríkisins
stóðu í átta mánuði. Það vantaði
ekki að BSRB-félögin sýndu lang-
lundargerð en árangurinn varð sorg-
lega lítill. Samningar margra BSRB-
félaga. hafa nú verið lausir frá því í
desemberbyijun og samningaviðræð-
ur em hafnar. Svar viðsemjendanna
við kröfum okkar er einfalt. Boðið
er upp á minna en ekki neitt. Engar
kjarabætur að sinni. Sú 5% kjara-
skerðing, sem ríkisstjómin skellti á
launafólk í nóvemberlok, skal standa.
Áfram skal haldið að skera niður en
ekki skal snert við hátekjufólki og
fjármagnseigendum. Kröfur BSRB-
félaga em í hæsta máta hógværar.
Raunar svo hógværar að sumum
þykir ekki taka því að beijast fyrir
þeim. En þær taka mið af því að það
em erfiðleikar í þjóðarbúskapnum
og miðast fyrst og fremst við að
tryggja aukna atvinnu, að veija
kaupmátt almennra launa og lág-
launafólks sérstaklega, að stuðla að
jafnrétti í heilbrigðis- og menntamál-
um. I stuttu máli að snúa af braut
aukins misréttis og óréttlætis í þjóð-
félaginu. |
Við höfum byijað samninga aftur
og aftur með góða von í bijósti. Það
hefur litlum árangri skilað. Það veit k
venjulegt launafólk þótt sú vitneskja '
vefjist fyrir viðskiptafræðingnum -
kemst kannski ekki inn í skrifstofur w
ráðhússins. Nei, hér þarf meira til "
að koma, en góðar vonir. Verkfall
er ekkert markmið, hvorki nú né
endranær, heldur neyðarúrræði þeg-
ar troðið er miskunnarlaust á fólki.
Höfundar eru formenn
Starfsmannafélags ríkisstofnana
og Starfsmannafélags
Reykjavíkurborgar.
Hallgrímur Péturs-
son fómarlamb
kæfandi ástar
eftir Árna
Sigurjónsson
Á laugardaginn 20. febrúar birt-
ist hér í Morgunblaðinu smágrein
eftir hinn ötula og afburðasnjalla
þýðanda Helga Hálfdanarson. Þar
amast hann við því að auglýsendur
noti sér menningarverðmæti til að
koma vöru sinni á framfæri. Tilefn-
ið er að vitnað er í línu eftir Hall-
grím Pétursson í gosdrykkjaraug-
lýsingu, sem Helga sárnar svo
mjög, að hann telur nauðsynlegt
að Alþingi setji lög gegn slíkri sví-
virðu. Sömuleiðis fordæmir hann
að tónlist Mozarts sé leikin undir
auglýsingu um „viðbjóðslega krás
á veisluborði", þ.e.a.s. mat.
Aðrir sómamenn, þeir Ólafur
Oddsson og Þorbjörn Hlynur Árna-
son, hafa einnig mótmælt því að
orð Hallgríms skuli notuð í auglýs-
ingu Olgerðarinnar.
Ég finn mig knúinn til að mót-
mæla þessu ofríki gegn þeim sem
vitna í skáldskap Hallgríms Péturs-
sonar í sjónvarpinu. Engin ástæða
er til að bannfæra orð þessa skálds
á þeim vettvangi, hvorki í auglýs-
ingatíma né annars staðar. Mætti
fyrr banna vísanir í orð leirskálda
og til að mynda stórglæpamanna
séu ménn á annað borð hlynntir
ritskoðun.
ÓAýrir
iákar
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SlMI 671010
„Ég- finn mig knúinn til
að mótmæla þessu of-
ríki gegn þeim sem
vitna í skáldskap Hall-
gríms Péturssonar í
sjónvarpinu. Engin
ástæða er til að bann-
færa orð þessa skálds á
þeim vettvangi, hvorki
í auglýsingatíma né
annars staðar."
í annan stað tel ég mikið fyrirtak
að stef eftir mestu tónskáld sögunn-
ar, svo sem Mozart, séu notuð í
auglýsingum sjónvarpsins. Væri
álíka fráleitt að gera Mozart útlæg-
an úr ljósvakanum og að bannfæra
séra Hallgrím, enda munu margir
telja að fremur þyrfti að auka
menningarefni en minnka í sjón-
varpsdagskránni.
Mér er óljúft að andmæla grein
eftir Helga Hálfdanarson, þetta
háttprúða höfuðskáld - en geri það
þó. Og ástæðurnar eru þessar: (a)
ég styð ferskeytluna, (b) ég fagna
því að Hallgrímur Pétursson rati í
sjónvarpið, (c) ég vil heldur hlusta
á Mozart en lágkúrutónlist í auglýs-
ingatímanum, (d) ég fagna því að
íslensk fyrirtæki byggi á menning-
arlegu efni í auglýsingum sínum,
og (e) ég aðhyllist málfrelsi.
Sjónarmið mín vil ég taka saman
svo.
(1) Fyrrgreind orð um að Alþingi
ætti að banna með lögum að vitnað
sé í Hallgrím Pétursson í auglýsing-
um lýsa ofstæki og eru að mínum
dómi síður en svo til framdráttar
íslenskri menningu.
(2) Sem betur fer bannaði Ríkis-
útvarpið ekki flutning umræddrar
auglýsingar, sem þó hafði verið
>
>
I
I
I
I