Morgunblaðið - 16.04.1993, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 1993
t
BREF TÍL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reylqavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Bréf til Birgis Sigurðs-
sonar rithöfundar
Frá Þorgeiri Þorgeirsyni:
Daginn eftir að Heimir Steins-
son útvarpstjóri vék Hrafni Gunn-
laugssyni úr starfi dagskrárstjóra
Ríkissjónvarpsins vegna orða þess
síðarnefnda í margfrægum um-
ræðuþætti hringdir þú til mín og
vildir fá nafn mitt á mótmælalista
gegn þeirri „takmörkun á tjáning-
arfrelsi“ sem brottvikning Hrafns
fæli í sér. Röksemdir þínar fyrir
þessari fullyrðingu fundust mér
ónógar, en ég sagðist ætla að
kanna málið. Það hef ég nú gert.
Og mér þykir rétt að kynna þér
niðurstöðu mína opinberlega, ekki
síst vegna frjórrar umræðu sem
opnast hefur um málið.
Niðurstaða mín er sú að tjáning-
arfrelsi Hrafns Gunnlaugssonar
hafi í engu verið takmarkað. Þvert
á móti. Eg hefi tvílesið afrit af
þættinum og borið það saman við
kópíu af útsendingunni sem ein
og sér er til marks um það að
engar hömlur voru lagðar á skoð-
anir Hrafns. í þættinum segir
hann vöflulaust og undra opin-
skátt frá áætlunum sínum um fyr-
irhugaða „einkavinavæðingu“
Dagskrárdeildar og lætur í það
skína að rétta leiðin til að koma
efni í sjónvarpið sé vísast sú að
biðja Hrafn Gunnlaugsson dag-
skrárstjóra að skrifa handritið.
Sambærilegar aðferðir hafa tíðk-
ast hér. Eitt dæmi verður að
nægja: Formaður stjómar Kvik-
myndasjóðs Islands er höfundur
handritsins að kvikmynd sem ný-
lega fékk vænan hlut úr þeim sjóði.
Ef þetta hefði gerst í fullveðja
lýðræðisríki eins og til að mynda
Danmörku hefði formaðurinn um-
svifalaust verið látinn segja af sér.
Hér gilda aðrar reglur. Hags-
munaárekstrar af þessu tagi eru
látnir afskiptalausir. Um þá hefur
verið þegjandi samkomulag.
Dirfska Hrafns var fólgin í því að
opinbera fyrirætlun sína um það
að láta ekki hagsmunaárekstra
koma í veg fyrir misnotkun á
embætti dagskrárstjóra. Þau opin-
skáu ummæli hlaut yfirmaður
stofnunarinnar að skoða. Heimir
Steinsson var nauðbeygður til að
taka mark á þessum orðum
Hrafns. Átti hann að láta þau af-
skiptalaus? Það eru mikilsháttar
þáttaskil í spillingarsögunni þegar
rangindamennirnir hverfa frá
þegjandi samkomulagi um hags-
munapotð og fara að gefa opinská-
ar yfirlýsingar um aðferðir sínar
eins og bara ekkert sé sjálfsagð-
ara. Þessa djarflegu stefnubreyt-
ingu Hrafns gat séra Heimir ekki
látið afskiptalausa nema taka þá
fulla ábyrgð á henni sem yfirmað-
ur stofnunarinnar. Það vildi hann
trúlega ekki gera svona rétt fyrir
páskana.
Ákvæði stjórnarskrárinnar um
tjáningarfrelsi er tvíþætt. í fyrsta
lagi eiga menn rétt orða sinna og
í öðru lagi bera menn ábyrgð á
því sem þeir segja, fyrir dómi eða
fyrir öðrum yfirboðara. Eins og
fyrr greinir fæ ég ekki séð að
haggað hafi verið við rétti Hrafns
Gunnlaugssonar til að tjá hugsan-
ir sínar. Ég fæ heldur ekki séð
að hann einn ætti að vera undan-
þeginn því að bera ábyrgð orða
sinna og fyrirætlana. Nema yfír-
boðari hans (útvarpsstjóri eða
menntamálaráðherra) kjósi að
axla ábyrgðina fyrir hann. Það var
réttur Heimis Steinssonar hvort
hann heldur kaus að verða ábyrgð-
armaður þessara nýju kaflaskila í
spillingarsögu landsins eða láta
undirmann sinn róa. Önnur úrræði
voru ekki fyrir hendi.
Útvarpsstjóri hefur því látið
Hrafn Gunnlaugsson njóta fulls
tjáningarfrelsis, enda þótt hann
einnig hafí gert þann sama Hrafn
ábyrgan orða sinna. Og hvoru-
tveggja er í fullu samræmi við 72.
grein stjórnarskrár okkar.
Sú afstaða séra Heimis að vilja
ekki gera sig samsekan um fyrir-
fram yfírlýsta misnotkun Hrafns
á embætti dagskrárstjóra er þeim
mun virðingarverðari sem hún er
sjaldgæfari hér um slóðir og sætir
þar af leiðandi ólund margra .og
voldugra manna, m.a. þeirra sem
nú hafa tekið ábyrgð á opinskáum
fyrirætlunum Hrafns með því að
losa stól framkvæmdastjóra Sjón-
varpsins og setja hann þar niður.
Ég mun því ekki skrifa undir
neinar vítur á útvarpsstjóra í þessu
sérstaka máli heldur biðja ykkur,
þig og hina tíu sem það gerðu,
að fara héðan af varlega með
hugtök eins og tjáningarfrelsi. Og
forðast það alveg sérlega að hirða
slík orð af vörum ráðherra og
valdsmanna. Þar eru þau sjaldnast
annað en froða og hjóm.
Munið hvað skáldið sagði forð-
um: „Það gæti nefnilega vöknað
í púðrinu!"
ÞORGEIR ÞORGEIRSON,
rithöfundur
Vont
aprílgabb
Frá Vilhjálmi Alfreðssyni:
Brottrekstur Hrafns Gunnlaugs-
sonar um daginn var mér mikil
vonbrigði. Hrafn er einn færasti
kvikmyndamaður heimsins. Ég
veit lítið sem ekkert um þær deilur
sem virðast hafa farið fram innan-
dyra hjá Ríkisútvarpinu og ætla
því ekki meira um málið að segja.
En eitt verð ég þó að segja.
Hvernig getur það gengið að út-
varpsstjóri leyfí sínu starfsfólki
að tilkynna í Ríkisútvarpinu hinn
1. apríl að eldgos væri hafið við
Eldey? Er Ríkisútvarpið ekki ör-
yggistæki landsmanna? Veldur
eldgos ekki mikilli hættu á ís-
landi? Þvílíkt aprílgabb. Ég hélt
að séra Heimir Steinsson væri
greindur maður. Nú er ég farinn
að efast.
VILHJÁLMUR ALFREÐSSON
Efstasundi 76, Reykjavík
Víkveiji skrifar
Ahugamaður um flug sagði
á dögunum í samtali við
skrifara að á síðustu árum hefðu
svokallaðir véldrekar, sem er ein-
hvers konar millistig milli svif-
dreka og flugvélar, stöðugt orðið
stærri og öflugri. Sagði hann jafn-
framt, að engar eða óljósar reglur
giltu um þessi tæki og lýsti
áhyggjum sínum af umferðinni í
loftinu til dæmis yfír Sandskeiði.
Þar og víðar í nágrenni borgarinn-
ar væri vinsælt að fljúga á góðviðr-
isdögum á svifflugum og alls kon-
ar drekum. Sagðist hann ekki vita
til þess að próf þyrfti á véldrekana
og kvaðst óttast að slys þyrfti til
að þessi mál yrðu tekin föstum
tökum.
xxx
Agönguleið Víkverja á nýjan
vinnustað um páskana gekk
hann fram á innkaupakerrur úr
Kringlunni í Leitunum talsvert
fyrir ofan Verslunarskólann.
Vagnar þessir eru án efa þymir í
augum íbúa hverfísins og einnig
hlýtur að vera hætta á að kerrurn-
ar séu skemmdar og týni fljótt
tölunni ef þær liggja svona á víða-
vangi.
XXX
Eflaust hafa það verið von-
brigði fyrir marga á Suðvest-
urhorninu þegar þeir vöknuðu í
gærmorgun og alhvít jörð blasti
við út um gluggann. Eftir stór-
kostlega veðurblíðu um páskana
voru sumir famir að tala um að
sumarið væri komið og vorblómin
höfðu tekið ljúft forskot á sæluna
og teygt höfuðið hærra upp úr
sverðinum en hollt var miðað við
árstíma. Með því að líta á alman-
akið má Ijóst vera að enn getur
gert hressileg hret, en það er jafn
víst að sumarið kemur fyrr en
seinna þó vorið hafi aðeins hlaupið
út undan sér.
xxx
Víkveiji verður alltaf jafnhissa
þegar hann er krafínn um
greiðslu í brauðgerðarhúsum fyrir
jafn sjálfsagða þjónustu og að fá
brauðin skorin í hendurnar. Vík-
veiji hélt að þetta væri liðin tíð
og sem betur fer hefur þeim stöð-
um fjölgað þar sem boðið er upp
á að skera brauðin endurgjalds-
laust. Hins vegar eru það enn
nokkur bakarí sem krefja um end-
urgjald. Tíu krónur em ekki mik-
ill peningur, en það er fráleitt að
láta bjóða sér slíka þjónustu. Það
þarf ekki að taka það fram að
Víkveiji leggur ekki leið sína aftur
í þau brauðgerðarhús þar sem tek-
ið er tillit til óska neytenda með
þessum hætti.
i
i
í
í
í
í
i
í
í
í
í
í
i
i
I