Morgunblaðið - 16.04.1993, Blaðsíða 35

Morgunblaðið - 16.04.1993, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 1993 35 þá Tómas Vilhjálm og Albert Val. Nú sjá þeir á bak ástríkum föður sem unni þeim svo heitt. Ég og mín fjölskylda sendum Völlu og drengj- unum tveim okkar innilegustu sam- úðarkveðjur, einnig öðrum ættingj- um og venslafólki. Blessuð sé minning Alberts Magn- ússonar. Gunnar Snorrason. Albert Magnússon alías Alli krati — lífið og sálin í hópi Hafnarfjarðar- krata - er fallinn í valinn, aðeins 63ja ára að aldri. Jafnaðarstefnan var honum eins og köllun. Þeirri köllun var hann trúr alla ævi til hinstu stundar. Þess vegna kveðjum við hann í dag með mikilli virðingu, þakklæti og eftirsjá. Aðrir munu rekja stutt en við- burðaríkt og fjörmikið lífshlaup hans. Ég staldra við tvennt: Trú- mennsku hans við æskuhugsjón sína og hjálpsemi við alla þá, sem höllum fæti stóðu í lífsbaráttunni. Hann sýndi trú sína af verkunum. Hann var heilsteyptur jafnaðarmaður. Hann var ekta. Þau Aili og Valgerður kona hans voru Guði velþóknanleg í störfum sínum, svo sem sjá má af því að allt blómstraði og dafnaði, sem þau komu nálægt. Þannig blessaði for- sjónin störf þeirra hjóna að þau gátu liðsinnt þeim, sem ekki farnaðist eins vel. Albert Magnússon var liðsforingi í framvarðarsveit íslenskra jafnað- armanna. Hann stjórnaði kosninga- baráttu okkar í mörgum kosningum, ekki aðeins í Hafnarfirði heldur einn- ig á Sauðárkróki og Stokkseyri, þar sem þau hjón bjuggu um hríð, Það lýsir baráttumanninum Alla krata vel, að ungir jafnaðarmenn í Hafnar- firði kusu hann heiðursfélaga sinn. Hann átti alltaf heima í hópi hinna ungu og áræðnu. F.h. Alþýðuflokksins - Jafnaðar- mannaflokks íslands, kveð ég Albert að leiðarlokum og þakka honum lið- veisluna og félagsskapinn í blíðu og stríðu. Konu hans, Valgerði Valdi- marsdóttur, sonum þeirra og afkom- endum sendi ég innilegustu samúð- arkveðjur. Jón Baldvin Hannibalsson. í dag er til grafar borinn frá Víði- staðakirkju í Hafnarfirði Albert Magnússon. Albert var fæddur 7. september 1929 og ólst upp að Mið- húsum í Norðfirði, yngstur átta systkina. Ungur þoldi hann sjúk- dómsraunir, því fjórtán ára gamall greindist hann með berkla og glímdi við þann sjúkdóm í fjögur ár á sjúkrahúsum, fyrst eitt ár á Seyðis- firði, síðan þrjú ár á Vífilsstöðum. Nærri má geta hversu þungbær þessi reynsla var erfið fyrir óharðn- aðan ungling, en því fór fjarri að hún bugaði Albert Magnússon. Hon- um var gefið mikið sálarþrek sem hann var óspar á í annarra þágu. Á Vífilsstaðaárunum kviknaði stjórn- málaáhugi Alberts. Hann kynntist þar jafnaðarstefnunni og gerðist liðsmaður Alþýðuflokksins. Svo samgróinn var hann Aiþýðuflokkn- um og stefnumálum hans að flestir þekktu hann fremur undir nafninu „Alli krati“ en Albert Magnússon. Vífilsstaðavistin dugði til að hrekja burt vágestinn hvíta og átján ára gamall hóf Albert sitt ævistarf sem sjómaður og verslunarmaður. Þessi störf stundaði hann í Hafnar- firði, á Sauðárkróki og Stokkseyri, lengst af í Hafnarfirði þar sem hann átti drýgstan hluta sinnar starfsævi. Það einkenndi öll störf Alberts hversu gott samband hann hafði jafnan við sína samferðamenn og lifandi áhuga á högum þeirra og góðan vilja til að verða þeim að liði. Hann var ákaflega hjálpsamur mað- ur svo oft gekk það út fyrir hans eigin hag. Allar götur frá Vífilsstaðaárunum var Albert óþreytandi talsmaður og starfsmaður fyrir Alþýðuflokkinn. Hann gegndi ýmsum trúnaðarstörf- um fyrir flokkinn, var m.a. formaður Félags ungra jafnaðarmanna í Hafn- arfirði, í stjórn Sambands ungra jafnaðarmanna og í flokksstjórn Al- þýðuflokksins var hann um árabil. En umfram allt var hann alla sína ævi óþreytandi að tala máli flokksins og vinna fyrir hann í kosningum. Á þeim vettvangi átti hann fáa sína líka. Svo vel fylgdist hann með hrær- ingum og straumum meðal fólks, á vinnustöðum og heimilum að hann var einn á við fjölmennar skoðana- rannsóknastofnanir og kosninga- skrifstofur. Sá sem hafði „Alla krata“ með sér í kosningabaráttu átti sannarlega hauk í horni. Ég var svo lánsamur að njóta krafta Alberts Magnússonar þegar ég var valinn til að vera í framboði fyrir Alþýðuflokkinn í Reykjanes- kjördæmi við alþingiskosningarnar vorið 1991. Reyndar var hann í hópi þeirra manna sem í upphafi hvöttu mig til þess framboðs. Fyrir þann stuðning stend ég í mikilli þakkar- skuld við Albert Magnússon. Þegar við kynntumst var heilsa Alberts farin að bila, en stjórnmálaáhuginn og baráttuviljinn var óbilaður. Meðal minna bestu minning úr stjórnmála- starfi er samstarfið við Albert Magn- ússon. Þótt líkaminn væri hijáður af erfiðum sjúkdómi glömpuðu aug- un af áhuga æskumannsins. Hann var glöggskyggn á kosningahorfur og fór mjög nærri um úrslitin í Reykjaneskjördæmi fyrir Alþýðu- flokkinn vorið 1991 alllöngu fyrir kjördag, en í þeim kosningum bætti flokkurinn stöðu sína að mun. Sá árangur var ekki síst að þakka ósér- hlífni fólks eins og Alberts Magnús- sonar. Alþýðuflokksmenn í Reykjanes- kjördæmi þakka allt þetta starf. Við munum sakna vinar í stað. Við Laufey þökkum liðnar sam- verustundir sem voru því miður of fáar. Á þessari stundu leita hugir okkar með djúpri hluttekningu til eiginkonu Alberts, Valgerðar Valdimarsdóttur, og sona þeirra, Tómasar og Alberts Vals, og fjölskyldunnar allrar sem mikið hefur misst. Minningin um góðan dreng mun lifa. Jón Sigurðsson. Veturinn 1948 vann ég vertíðar- störf í Hafnarfirði. Þennan vetur kynntist ég Fanneyju Magnúsdóttur frá Neskaupstað sem síðar varð kona mín. Hún sagði mér að yngsti bróð- ir sinn væri sjúklingur á Vífilsstöð- um. Þangað fórum við í heimsókn síðla vetrar og í þeirri för sá ég Albert í fyrsta sinn, en okkar kynni áttu- eftir að verða allnáin alla tíð síðan. Foreldrar hans voru hjónin Anna Aradóttir og Magnús Guð- mundsson, þau bjuggu í Miðhúsi í Naustahvammi sem er fyrir botni Norðfjarðar, sem næst á mörkum hins unga bæjar á Nesi og hinnar blómlegu sveitar sem liggur inn af botni fjarðarins. Þau hjón eignuðust átta börn sem upp komust og var Albert þeirra yngstur. Skömmu eftir fermingaraldurinn kom í ljós að drengurinn hafði veikst af berklum sem var þá ægileg plága hér á landi, sjúkdómurinn lagðist einkum þó á ungt fólk og lagði það í hrönnum í gröfina. Þessi ægilegi sjúkdómur var oft nefndur hvíti dauðinn og voru margar fjölskyldur víða um landið sem áttu um sárt að binda af hans völdum. Á þeim tíma voru engin lyf þekkt sem að gagni komu í baráttunni við hann. Elsti bróðir Alberts, Guð- mundur, sem var eistur þeirra systk- ina veiktist einnig ungur af berklum, en komst þó af berklahælinu lif- andi, með skerta heilsu sem fleiri sem lifðu berklana af. Hann lést nálægt miðjum aldri. Þó að dánaror- sök hafi verið talin önnur þá munu afleiðingar berklanna hafa veikt mótstöðuafl líkamans gegn öðrum sjúkdómum. Þetta sumar, 1948, fór Álbert af Vífilsstaðahæli þar sem hann hafði dvalið um árabil og sett- ist að í Hafnarfirði. Það var enginn leikur fyrir ungl- ing á nítjánda ári með skerta heilsu að koma sér fyrir er sjúkrahúsvist- inni lauk, fá húsnæði og vinnu við sitt hæfi. þar við bættist að nánast var litið á berklasjúklinga sem lík- þráa menn, slíkur var ótti manna við hinn hvíta dauða að þeir voru hræddir um að jafnvel þeir sjúkling- ar sem útskrifaðir voru af berklahæl- unum væru smitberar. Það kom fljótt í ljós að Albert var gæddur ódrepandi þrautseigju og sjálfsbjargarviðleitni sem er ákaf- lega ríkur þáttur í fari hans fólks. Illa gekk að fá vinnu sem heilsa hans þoldi og lengi fyrstu mánuðina eða árin eftir að hann kom af hælinu þurfti hann að fara þangað með vissu tímabili þar sem lofti var dælt í bijóstholið til að hindra hreyfingar sýkta lungans meðan það var að gróa að fullu. Þetta var algeng lækn- ingameðferð lungnaberklasjúklinga á þeim tíma. Næsta vetur vann ég við vetrar- störf í Hafnarfirði og hittumst við Albert oft í landlegum og var þá margt spjallað. Það sem einkum vakti athygli mína við okkar fyrstu kynni var hve mikinn áhuga hann hafði á pólitík og var þá þegar orð- inn mjög ákveðinn Alþýðuflokks- maður. Hann fór fljótlega eftir komu sína til Hafnarfjarðar að starfa í Félagi ungra jafnaðarmanna og varð síðar formaður FUJ og sinnti því starfi af miklum áhuga. Hann tók mikinn þátt í baráttu flokksins fyrir hveijar kosningar og þótti mjög miður ef þær gengu ekki flokknum í hag, hvort sem var kosið til bæjarstjórnar eða alþingis. Ég þekkti lítið þennan eldlega áhuga og fannst pólitík- usarnir misnota sér hans fölskva- lausa áhuga og hans veiku starfs- krafta, en í engu koma til móts við hann með því að útvega honum hent- ugt starf. Þá fannst mér að þessi aukavinna sem flokksstarfinu fylgdi gæti verið hættulegt heilsu hans þar sem það kom niður á hvíldar- og svefntíma hans. Þessar röksemdir mínar lét hann sem vind um eyru þjóta er við ræddum þessi mál. Álla tíð var það svo að hann forðaðist að leita til sinna flokksmanna um neins konar fyrirgreiðslu fyrir sjálf- an sig. Slíkt fannst honum ósæmileg misnotkun þeirrar vináttu sem varð til í gegnum pólitískt starf. I ársbyrjun 1955 flytjumst við Fanney búferlum til Hafnarfjarðar. Þá hafði Albert kynnst ungri stúlku úr Reykjavík, Valgerði Valdimars- dóttur, og giftu þau sig þetta sama ár. Valgerður er mikil mannkosta manneskja, bókelsk og listhneigð og gædd miklu umburðarlyndi og að- lögunarhæfni. Varð hún hans heilla- dís og styrka stoð í lífinu. Lifir hún mann sinn ásamt tveim kjörsonum þeirra. Þau voru ákaflega samhent í lífinu þrátt fyrir að þau virtust um margt vera ólíkrar gerðar og höfðu ólík áhugamál. Það var draumur Alberts að geta starfað sjálfstætt og margt var það sem hann reyndi fyrir sér í því efni þó að fjárráð væru að sjálfsögðu lítil í fyrstu. Um þetta leyti tók hann ásamt tveim félögum sínum að sér rekstur sölut- urns við Hafnarfjarðarhöfn og stunduðu þeir jafnframt sendibíla- akstur. Bílarnir voru litlir og óhent- ugir til þeirra hluta, en þessa starf- semi stunduðu þeir um skamman tíma. Fleiri tilraunir til eigin atvinnu- rekstrar voru gerðar á næstu árum og einnig vann hann sem kokkur á bátum á vetrartíð og síldveiðum. Haustið 1962 flytjast þau hjónin til Sauðárkróks. Þá höfðu þau tekið eldri kjörsoninn Tómas, og mun Al- bert hafa sett á stofn bílaleigu er hann kom norður og rak hana um tíma. Þá var hann einnig á sjónum sem matsveinn á bátum og síðar á togara. Þarna byggja þau stór og vandað hús og var þar rekin mat- sala og verslun. Einnig höfðu þau eins konar listmunagerð. Á Sauðár- króki eignuðust þau fjöida vina og var gestkvæmt á heimili þeirra sem ávallt hefur verið hvar sem þau hafa búið. Ekki lét Albert deigan síga í félagsmálum, starfaði m.a. fnikið í Sjálfsbjörgu, styrktarfélagi lamaðra og fatlaðra, auk flokksstarfsins sem hann tók ævinlega þátt í af sama eldlega áhuganum. Það fór ekki á þann veg að þessi pólitíska baktería sem hann hafði ungur tekið færi dvínandi með aldrinum sem ég hafði vonað í fyrstu. Sá áhugaeldur lifði í hans huga alla tíð og flokknum sínum lagði hann allt það lið sem hann mátti og var óþreytandi tals- maður hans hvar sem hann fór. Hann var laginn í viðræðum við fólk á sinn hógværa hátt og eflaust eru mörg atkvæðin sem hann færði flokki sínum á kjörstað af þeim sem lítinn áhuga höfðu eða voru hálfvolg- ir í sinni pólitísku sannfæringu. Á Sauðárkróks-árunum eignuðust þau yngri kjörsoninn Albert Val, sem stundar nám og dvelst í foreldrahús- um. Bæði áttu þau stórar fjölskyldur og frændgarður Alberts stór og hann með afbrigðum ættrækinn. Otaldir eru þeir mannfagnaðir sém þau hjón sátu meðal hinna austfirsku frænda auk annarra og alltaf virtist Albert vera miðdepillinn í hópnum. Hann var í eðli sínu félagslyndur og naut þess að umgangast fólk og hafa vini og frændur í kringum sig, var gamansamur og orðheppinn í sam- ræðum og hafði lag á að tala við hvern sem var án þess þó að vera ætíð á sama máli og viðmælandi. í lok ársins 1974 flytjast þau frá Sauðárkróki til Stokkseyrar. Keyptu þau hús og settu upp verslun, Álla- búð, sem þau ráku uns þau fluttust þaðan eftir fjögur ár til Hafnarfjarð- ar, þar var sett upp verslun í vestur- bænum, á Vesturbraut, með sama nafni. Þessi verslunarrekstur gekk vel, en þau lögðu mikla vinnu á sig og hefur Albert vafalaust ofgert heilsu sinni með of miklu vinnuálagi um langt árabil. Fyrir fáum árum fékk hann hjartaáfall eða hjarta- vöðvalömun og varð algjör öryrki þau ár sem hann átti eftir ólifuð. Það eru þung örlög starfsömum manni að vera allt í einu sviptur starfsorku aðeins hálfsextugur. Þrátt fyrir þennan heilsubrest sótti hann mannfagnaði við ýmis tæki- færi í hinum stóru fjölskyldum þeirra hjóna og nánasta frændgarði. Alla tíð hafði hann mikla ánægju af að fá gesti í heimsókn á þeirra vistlega heimili þar sem allir mættu sömu gestrisninni og hjartahlýjunni sem áður. Á þessu tímabili var hann stundum á hressingarhælinu á Rey- kjalundi og virtist hafa gott af dvöl sinni þar og njóta þess að vera inn- an um fólk þar á hælinu. Síðastliðinn vetur var þrekið að mestu þrotið og var hann öðru hvoru á St. Jósefsspít- ala, en fékk að fara heim skamma hríð í einu og á þeim spítala lauk hans löngu baráttu við sjúkdóma sem varð ótrúlega löng eftir hans líkamlega ástandi. Hafði hann með- vitund allt undir það síðasta og vra óttalaus við endalokin. Ungur hafði hann sem áður getur tekið illvígan sjúkdóm og var þá vart hugað líf, en æðruleysið og lífs- viljinn hjálpaði honum til að lifa af hremmingar hvíta dauðans þar sem það þótti ofur hversdagslegur við- burður að sjá starfsfélagana borna í líkhúsið. í þessu návígi við dauðann þótti þessum unglingum á hans aldri mikill áfangi að fá að lifa til tvítugs- aidurs að því er hann sagði síðar og voru margir furðu óttalausir við dauðann sem gat hvenær sem er vitjað þeirra. Á þeim tíma þótti bor- in von að sá sjúklingur sem sendur væri á berklahæli kæmi þaðan lif- andi. Þó að Albert kæmist lifandi af hælinu bjó hann ætíð við skerta starfsorku þar sem annað lungað var að mestu óvirkt, en hann átti afar sterkan vilja og metnað til að standa á eigin fótum í lífinu, og það tókst honum. Hann naut aldrei neinnar aðstoðar eða fyrirgreiðslu samfélagsins síðan hann slapp úr klóm hins hvíta dauða, að vísu ekki með öllu ósár, en andlega ábyrgur og ákveðinn í að standa sig eins vel í lífsins baráttu og þeir er heilir voru heilsu. Fjölskyldu sinni var hann um- hyggjusamur heimilisfaðir. Þau hjón voru ákaflega vinsæl og vinmörg og höfðu náið samband við ótrúlega stóran hóp vina og vandamanna. Hann var einn af þeirri manntegund sem öllum vildi gera greiða einkum þeim er höllum fæti stóðu í lífsbar- áttunni. Meðan þau ráku verslun hér í bæ voru ótaldar ferðir farnar með vörur til gamla fólksins í hverfínu þó að heimsendingum frá verslunum væri liætt. Hann gerði miklar kröfur til sín, var traustur og trúverðugur í starfi og viðskiptum minnugur þess hugsunarháttar „Að í engu mun ég níðast sem mér hefur verið trúað fyrir“. Albert hugsaði mikið um eilífðar- málin, hvað tæki við að loknu þessu lífi og var sannfærður um framhald lífsins eftir dauðann, hann væri eng- inn lokapunktur í lífi mannsins. Eg þykist vita að hann hafi varðveitt sína barnatrú og hugsað til vista- skiptanna án alls ótta. Minningin um þessa að mörgu leyti sérstæðu persónu lifir meðal vina hans. Þá minnumst við lífsvilj- ans, þrautseigjunnar og græsku- lausrar gamansemi í góðra vina hópi ásamt fágætu trygglyndi gagnvart vinum og vandamönnum. Hann var þrótinn heilsu og kröftum eftir langa og stranga baráttu við erfíða sjúk- dóma og víst getum við vinir hans unnt honum hvíldar að leiðarlokum þó að við hefðum kosið að hafa hann lengur meðal vor við bærilega heilsu. En hans stundaglas var útrunnið og endirinn óumflýjanlegur. „Er syrtir að nótt til sængur er mál að ganga, sæt mun hvíldin eftir vegferð stranga," sagði annar Austfírðingur- inn í ágætu kvæði. Albert hefur nú hlotið hvíld eftir sína vegferð og vonandi verður honum að þeirri trú sinni að á nýjum en okkur óþekktum sviðum bíði hans líf og starf á ný. Ó.B. Látinn er fyrir aldur fram Aust- firðingurinn Albert Magnússon. Fæddur var hann í Miðhúsum í Norð- fjarðarsveit 7. september 1929 og ólst þar upp fram um fermingarald- ur, en varð þá að hverfa til Suð- urlandsins til að leita sér lækninga, því hann hafði þá greinst með berkla, en á þeim árum voru þeir nokkuð útbreiddir hér á landi svo að margir urðu að leita sér lækninga. Segja má að fullur sigur hafi unnist hér á landi í baráttunni við berklaveikina. Albert dvelur nú á Vífilsstöðum á fjórða ár og telst þá hafa náð góðri heilsu. Hann sest nú að í Hafnar- firði og stundar þar ýmiss konar störf. Þar kynnist hann konuefni sínu Valgerði Valdimarsdóttur úr Reykjavík, en þau gifta sig og hefja búskap þar syðra 1955. Skömmu síðar flytjast þau til Norðfjarðar, en eru þar skamma hríð og fara til Hafnarfjarðar aftur og eru þar næstu árin. Árið 1962 halda þau norður í land, setjast að á Sauð- árkróki og eru þar næstu tólf árin. Albert gerist þá kokkur á togurum þeirra fyrst í stað, en síðar rak hann sína eigin matsölu. Valgerður rak blóma- og gjafavörubúð auk þess sem þau steyptu sína eigin muni úr gipsi og máluðu og stunduðu þá iðn í allmörg ár með öðrum störfum. Á þessum árum tóku þau virkan þátt í félagsmálum þeirra Sauðkrækinga. Árið 1974 haldaþau til Stokkseyr- ar og fljótlega setja þau upp versl- un, fyrst í pöntunarfélagsformi og þá í heimahúsi, en síðan smásölu- verslun í byggðarkjarnanum og köll- uðu hana „Allabúð". Eftir fjögurra ára búsetu á Stokkseyri taka þau sig enn upp og halda þá til Hafnar- fjarðar og setja á stofn „Allabúð“ við Vesturbrautina. Ráku þau hana þar í nokkur ár, en hættu þá verslun- arrekstri að mestu. Næstu árin pökkuðu þau og dreifðu ýmsum smávörum, en allra síðustu árin hafa þau rekið gistiheimili að Stapahrauni 2. Ég held að þegar þau fluttust frá Stokkseyri til Hafnarfjarðar þá hafi þeim fundist að þau væru raunveru- lega komin heim og að Hafnarfjörð- ur hafí alltaf verið þeirra óskabyggð þó að atvikin hafí orðið þess vald- andi að þau settust víðar að. Albert hefir alla tíð verið félags- lyndur og því ætíð tekið mikinn þátt í félagsmálum þar sem hann hefir átt heima hveiju sinni. Það hefur fyrst og fremst verið á hinu pólitíska sviði og þá fyrir Alþýðuflokkinn en hann sagðist verafæddurinn í hann. Starfaði hann fyrir Alþýðuflokkinn af lífi og sál, enda af kunningjum jafnan kallaður „Alli krati“. Og varla verður hin pólitíska saga Hafnar- fjarðar síðustu áratugina skrifuð án þess að minnst sé Alberts Magnús- sonar og þeirra starfa sem hann vann fyrir Alþýðuflokkinn í Hafnar- firði. Reyndar vann hann fyrir sinn flokk af lífi og sál hvar sem hann var búsettur hveiju sinni. Albert hafði áhuga á að safna gömlum munum og gömlu ritmáli sem hann taldi að hefði sögulegt gildi og var þetta orðið töluvert að vöxtum svo að hann reyndi í tíma að miðla því til þeirra sem höfðu áhuga og tíma til að meta þar sem hafði sögulegt gildi. Þeim hjónum varð ekki barna auðið, en þau ólu upp tvo kjörsyni, Tómas Vilhjálm og Álbert Val. Hin síðari ár fór heilsu Alberts að hraka, en varla átti maður von á að endadægur hans væri svo skammt undan. Það dugir þó ekki að deila við almættið. Fjölskylda mín og ég þökkum fyrir samfylgdina á umliðnum árum og óskum Val- gerði og sonum alls hins besta á ókomnum árum. Steindór Guðmundsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.