Morgunblaðið - 25.07.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 1993
27
RÓMARBRÉF
„Eg vildi sjá þá hengda...“
VIÐ INNGANGINN að Leonardo Da
Vinci flug'velli rétt fyrir utan Róm er
bannað að leggja bílum, aðeins leyft að
stoppa til að fara út og inn í bílinn. Við
lögðum bílnum þarna við innanlands-
flugið meðan tveir ferðafélaga minna
fóru inn til að fá sér hressingu áður en
við færum til Tórínó. Við vorum tvær,
sem biðum fyrir utan, höfðum sett tösk-
urnar á bílhúddið og stóðum við bílinn.
Of heitt til að sitja inni í honum.
Án þess ég tæki beinlínis eftir því var
skyndilega allt orðið fullt af lögregluþjón-
um, bæði mönnum og konum sem gengu
um og beindu bílum frá, sáu til þess að
enginn stoppaði of lengi. Lögreglupar kom
að bílnum og spurði hvað töskurnar væru
að gera þarna og að ekki væri ætlast til
að fólk stoppaði. Við sögðumst vera að fara
og það var látið gott heita. Parið hafði
öðru að sinna en að býsnast yfir okkur.
Ég hallaði mér makindalega upp að bílnum
og fylgdist með hvernig lögreglufólkið
skeiðaði fram og til baka, um leið og það
renndi haukfránum augum yfir bílastæðið
og aðkeyrsluna með malandi talstöðvarnar
á lofti. Umsvif lögreglunnar stungu í stúf
við umhverfið, því umferðin var lítil svona
um miðjan daginn og allt rólegt. Meira
hvað ítalir geta alltaf verið æstir að ástæðu-
lausu, hugsaði ég.
Hinir ferðafélagamir komu aftur að bíln-
um og við sem ætluðum að taka flugvélina
til Tórínó bjuggum okkur undir að axla
okkar skinn, nefnilega töskurnar á bílhúdd-
inu. Allt í einu rufu sírenur talstöðvarmuldr-
ið. Blár og hvítur lögreglubíll æddi upp að
stöðinni og í kjölfar hans kom ómerkt, gul
og beygluð bifreið. Eitt andartak sá ég
mennina fjóra í bílnum. Farþegarnir þrír
sátu með einbeittan svip í viðbragðsstöðu
hver við sína hurð með hnéð upp að henni
til stuðnings skambyssunni, sem þeir héldu
á.
Við innganginn var röð lögregluþjóna.
Farþeginn í Iögreglubílnum stökk út og
hraðaði sér inn í flugstöðina með fylgdarlið
á undan og eftir. Eitt augnablik sá í hrokk-
inhærðan, dökkan kollinn og einbeitt andlit-
ið. Á svipstundu voru bílar og menn horfn-
ir, allt jafn rólegt og áður. Ferðafélagi minn
og ég litum hvort á annað um leið og við
stundum upp yfir okkur: „Vá, þetta var
Orlando!"
Leonluca Orlando er einn af þessum ljón-
hugrökku Sikileyingum, sem hafa skorið
upp herör gegn Cosa Nostra, eins og sikil-
eyska mafían heitir, gegn spillingu og rotn-
un mannlífsins á þessari unaðslegu eyju,
Sikiley. Kornungur varð Orlando borgar-
stjóri í Palermo, þar sem hann var í Kristi-
lega demókrataflokknum. Hann undi þó
ekki í flokknum, því eins og nú er svo
áþreifanlega að koma í ljós er flokkurinn
gjörspilltur af samstarfi við glæpamenn,
heldur stofnaði hann flokk, sem gengur
undir nafninu La rete eða netið. Netinu er
stefnt gegn stórfiskunum, engar sílaveiðar
þar. Orlando er bæði vinsæll og dáður
stjórnmálamaður og talar tæpitungulaust
um ástandið. Því er enginn vafí á að hann
er ofarlega á duðalista glæpasamtakanna
og spilltir stjómmálamenn vildu hann vísast
feigan.
Þegar inn í flugstöðina kom var allt með
kyrmm kjörum, ekkert óvenjulegt að sjá.
Ung hjón stóðu á tali við miðaldra mann.
Um leið og þau kvöddu sagði konan stund-
arhátt: „Orlando fer kl. 17“. Einhvern veg-
inn hafði ég reiknað með að hann gengi
beint í flugvél, sem biði hans. Skrýtið að
konan skyldi standa þama og gala þetta
fýrir hvern sem heyra vildi... Á skjánum
var enn ekki komin tilkynning um flugið
kl. 17, klukkan var ekki nema rúmlega 14.
Ósjálfrátt sat ég og skimaðist um eftir
skuggalegum náungum, en enga slíka var
að sjá. Mér hefur líka verið bent á að að-
keyrslan að flugvellinum er mjög krókótt,
gert til að aðsvífandi geti ekki keyrt of
hratt, til dæmis á flótta. Samt gat ég ekki
almennilega slappað af.
Inni í brottfararsalnum var heldur ekki
neitt óvenjulegt að sjá. Á skjánum voru
komnar brottfarir kl. 17. Vélin til Palermo
átti að fara þá. Orlando líklega á heimleið.
Hann býr í Róm, því það er álitið örugg-
ara, en fjölskyldan býr énn á Sikiley. Því
miður fór vélin mín kl. 16.30, svo ég gat
ekki vakað yfir ferðum Orlandos lengur og
þar með skildu leiðir okkar.
Þegar ég fór að segja ítölskum kunningj-
um frá flugsýn minni af Orlando, hafði einn
þeirra einu sinni rekist á hann á svipaðan
hátt. Hann ákvað að vera viðstaddur þegar
háskólinn í Tórínó sæmdi gamlan sikileysk-
an dómara heiðursnafnbót. Dómarinn er
nokkurs konar lærifaðir dómarakynslóðar-
innar, sem Giovanni Faljcone og Paolo Bor-
sellino tilheyrðu, en þeir urðu fórnarlömb
Cosa Nostra í fyrra. Til að komast að há-
skólanum þurfti að fara í gegnum nokkrar
lögreglusveitir. Inni í salnum stóðu menn,
sem þessi kunningi minn sagðist ekki hafa
órað fyrir að væru til nema í bíómyndum,
95 kg vöðvafjöll með 20 kg brynjur utan
um sig, Rambó fjölfaldaður. Við hlið hans
í salnum stóð svo Orlando og fleiri, sem
eru þekktir fyrir að betjast gegn glæpasam-
tökunum.
í Tórínó var mér gengið fram hjá húsi
nálægt miðbænum, þar sem lögregluvörður
var fyrir utan. Ég veitti þessu enga sér-
staka athygli, hélt bara að þeir væru þarna
sisona, en ítalskur samferðamaður minn var
ekki í vafa um að þarna byggi einhver, sem
þyrfti á vernd að halda. Kunningjafólk sem
býr skammt frá gat frætt okkur á að þarna
byggi formaður and-mafíunefndarinnar og
húsið er vaktað dag og nótt, svo enginn í
hverfinu hefur áhyggjur af að vera á ferli
seint. Hitt er svo annað mál að slíkur ná-
granni getur vakið áhyggjur um annað.
Dómararnir og stjórnmálamenn eins og
Orlando eiga það allir sameiginlegt að búa
undir verndarvæng lífvarða.
Lífverðirnir
Skömmu eftir þessar svipmyndir af líf-
vörðunum fór ég að sjá nýja, ítalska kvik-
mynd, sem hlaut mikið umtal þegar hún
var frumsýnd í vetur. „La scorta" heitir
hún. Nafnið þýðir fylgdarliðið, en engum
ítala dettur annað fylgdarlið í hug en líf-
verðirnir, sem fylgja Orlando og öðrum, sem
þurfa vernd. Myndin segir líka frá nokkrum
ungum mönnum, sem eru lífverðir dómara
á Sikiley, samskiptum þeirra innbyrðis, við
dómarann og fjölskyldur sínar.
Áhorfandinn fær ekki mikið að vita um
aðstæður ungu mannanna eða forsendur
þeirra fyrir að velja einmitt þessa vinnu,
sem er satt að segja skelfileg, en hún lýsir
á yfirþyrmandi hátt hvemig tíminn líður
hjá þeim. Hvernig hvunndagslegir hlutir
eins og kyrrstæður og mannlaus bíll á þjóð-
veginum eða fjarstýrt hlið, sem stendur á
sér, þenja taugarnar til hins ítrasta. Dómar-
inn býr einn og gefið er I skyn að konan
hafi gefist upp á taugaspennunni, sem fylg-
ir starfi hans. Eiginkona eins úr fylgdarlið-
inu er alveg að gefast upp á spennunni og
hræðslunni, sem fylgir því að vita af eigin-
manninum í eldlínunni.
Taugaspennan í myndinni var smitandi.
Að minnsta kosti sat ég hreyfingarlaus og
stíf af spennu alla myndina í gegn. Einn dó
í sprengjutilræði, sem var ætlað tíu ára
dóttur dómarans. En kannski var angist
eiginkvennanna mest skerandi. Dómarinn
og lífverðirnir hafa þó altént kosið þetta
starf. Þeir eru líka alltaf saman og hafa
heilmikinn andlegan stuðning hver af öðrum
og á milli þeirra myndast samkennd líkt
og þekkt er úr herbúðalífi. En eiginkonurn-
ar eru einar með ótta sinn og það lendir
mest á þeim- að hugga börnin og sefa ótta
þeirra.
Myndin endar á að dómarinn er sendur
annað, eftir að hafa beint rannsókn sinni
að þingmanni, sem virtist í samkrulli við
glæpamenn, en er myrtur, eftir að dómarinn
leggur hald á pappíra -hans. Þar með er
honum gefið að sök að hafa óbeint verið
valdur að morðinu á þingmanninum. Mynd-
in endar því á sama hátt og margir Italir
eru hræddir um að hreinsanirnar núna endi.
Stjórnmálamenn + glæpmenn =
háspenna, lífshætta!
Tilfinningin sem sat eftir og sem hrein-
iega kom út á mér tárunum eftir tilfinninga-
sveiflur myndarinnar, er aðdáun á kjarki
þeirra sem snúast gegn glæpum. í raun eru
þeir nútíma dýrlingar, sem gefa frá sér
grundvallarhluti eins og fjölskyldulíf og
eðlilegt líf. En ekki síst vekur myndin reiði
I garð stjórnmálamanna. í stórum löndum
eins og Þýskalandi, Frakklandi og Banda-
ríkjunum fyrirfinnst líka skipulögð glæpa-
starfsemi. Ítalía er ekkert einstök að því
leyti. En af hveiju eru ítalskir dómarar,
stjórnmálamenn og lífverðir þeirra í stöð-
ugri lífshættu?
Svarið er ekki einhlítt, en stór þáttur í
því er að samkrull ítalskra stjórnmálamanna
og glæpamanna virðist miklu meira en til
dæmis í áðurnefndum löndum. Spilltir
stjórnmálamenn skapa eldfimt ástand, því
þeir eiga allt sitt vald undir því að ekki
komist upp um þá og í glæpamönnunum
eiga þeir liðsmenn í viðleitni sinni til að
halda aftur af þeim sem ógna valdi þeirra.
Þar með skapa þeir gífurlega hættu fyrir
þá sem rannsaka glæpastarfsemina. Það
eru þá ekki aðeins glæpamennimir, sem
vilja dómarana og aðra þá sem beijast gegn
glæpum feiga.
Þeir sem neyðast af þessum orsökum til
að lifa lífinu í skjóli lífvarða vita að þrátt
fyrir öryggisráðstafanir, lögreglufylgd og
líf innan virkisveggja þá kemur þetta allt
fyrir lítið. Eins og Falcone orðaði það þá
megnar ríkið í raun ekki að vernda þá.
Þeir lifa aðeins þar til glæpasamtökin
ákveða eitthvað annað. í fyrra sönnuðust
þessi orð enn einu sinni og þá á Falcone
sjálfum. En stjómmálamennimir sem hafa
selt sál sína skrattanum fá að svitna áfram,
því að dómararnir láta ekki deigan síga og
það vantar heldur ekki lífverði. Og fólk er
reitt, ofsareitt út í stjórnmálamennina og
það er fylgst vel með gerðum þeirra og
hvort túlka megi skoðanir þeirra sem tjónk-
un við glæpamennina. „Ég vildi sjá þá
hengda, hreinlega hengda alla með tölu“,
sagði fáguð eldri frú með sannfæringar-
hita, þegar hún talaði um spilltu stjórnmála-
mennina. En baráttan á enn langt í land ...
Sigrún
Davíðsdóttir.
REGNBOGINN
808 HOSKIHS JBHH LÍGUIZflHfl DENHIS DOFPER
FLUG OG HÓTEL í EINAVIKU
FRÁ KR. 31.700*
FLUG OG BÍLL í EINAVIKU
FRÁ KR. 24.200*
VIKULEGAR BROTTFARIR ERU 3., 10., I7.0G 24.ÁGÚST
*VIÐ BÆTIST FLUGVALLARSKATTUR OG FORFALLATRYGGING KR. 3.150
á verði fyrír þig
AÐEINS KR. I
FERÐAMIÐSTÖÐ AUSTURLANDS HF
- DRAGHÁLSI 6, 110 REYKJAVÍK, SÍMI 91-678545 -
- SKÓGARLÖND 3,700 EGILSSTAÐIR, SlMI 97-12000 -