Morgunblaðið - 25.07.1993, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ IÞROTTIR SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 1993
KIMATTSPYRNA / ÞJALFUN
íslensk lið geta náð langt
með vísindalegri þjálfun
- segir Dr.med. Heinz Liesen, sem var ábyrgurfyrir uppbyggingu heimsmeistara Þjóðverja
Morgunblaðið/Sverrir
Liesen tekurblóðprufu úr Andra Sig-
þórsssyni, unglingalandsliðsmanni í
KR, eftir fyrsta hlaup af fjórum. Nið-
urstöðumar sýndu að Andri er á réttri
leið og með réttu álagi í tvö til þijú
ár ætti hann að hafa kraft og þol eins
og best gerist í knattspymunni.
KNATTSPYRNA hefur lengi verið vinsælasta íþróttin í Þýska-
landi eins og reyndar íflestum löndum. Hins vegar brá svo við
eftir slakt gengi landsliðsins í Evrópukeppninni 1984 að vinsæld-
irnar dvínuðu og tennis skaust upp í efsta sætið. Forráðamenn
knattspyrnuhreyfingarinnar voru alit annað en ánægðir með
gang mála og réðu Franz Beckenbauer sem yfirþjálfara landsliðs-
ins með það fyrir augum að endurheimta fyrsta sætið. Hann
vissi um hugmyndir Dr. med. Heinz Liesens varðandi þjálfun út
frá íþróttalæknisfræði með tilliti til hámarksárangurs og óskaði
eftir samstarfi með breytingar og þróun í huga. Liesen vartilbú-
inn að þvítilskyldu að hann yrði ekki aðeins læknir liðsins held-
ur að fullt tillit yrði tekið til hugmynda sinna, Beckenbauer féllst
á það og saman unnu þeir að settu marki. Knattspyrna varð
aftur íþrótt númer eitt í Þýskalandi, Þjóðverjar urðu heimsmeist-
arar 1990 og vísindaleg þjálfun nýtur almennrar hylli og viður-
kenningar.
Eftir
Steinþór
Guöbjartsson
Liesen var á íslandi í síðustu viku
í boði Knattspymufélags
Reykjavíkur og greindi frá kenning-
um sínum, að
byggja þjálfun á líf-
eðlisfræðilegri
þekkingu, á ráð-
stefnu, sem fræðslu-
nefnd Knattspyrnusambands ís-
lands stóð að um liðna helgi. „ís-
lensk knattspyrna hefur alla mögu-
leika á að taka miklum framfömm
með því að byggja á vísindalegri
þjálfun, nýta keppnisfríið í mark-
vissa uppbyggingu og bæta við
tæknina með keppni innanhúss á
veturna," sagði hann við Morgun-
blaðið.
Varast ber ofþjálfun
Hugmyndafræði Liesens byggir
á þeirri kenningu að til að ná há-
marks árangri verður heilinn að fá
að starfa óhindrað. Of mikið álag
hindri starfsemina, sem leiði ekki
aðeins til þess að lengri hvíldartími
er nauðsynlegur heldur dragi það
einnig úr líkamlegri getu og
meiðslahætta verður meiri. Þar sem
æskilegt álag er einstaklingsbundið
leggur hann áherslu á reglulegt
eftirlit með hveijum íþróttamanni
og notar mjólkursýmkönnun til
þess, en segir að mæling á súrefnis-
upptöku nægi ekki. Niðurstöðumar
segja hvar viðkomandi er staddur
hvað líkamlega heilsu varðar og
æfíngaálagið, sem byggir fyrst og
fremst á loftháðri þjálfun, miðast
við þær. Hann áréttar að framfarir
eiga sér hvorki stað á dögum, vikum
eða mánuðum, heldur tekur nokkur
ár að byggja líkamann upp.
Þetta eru í raun ekki ný kenn-
ing; íþróttamenn, einkum í einstakl-
ingsgreinum, hafa byggt sig upp
um árabil með hliðsjón af vísinda-
legum rannsóknum og aðferðinni
hefur verið beitt hjá keppnisliðum,
en í minna mæli og í flestum tilfell-
um ekki eins markvisst og Liesen
leggur til.
Byrjað á landsliðinu
Hugmyndir Liesens áttu ekki al-
mennt upp á pallborðið hjá þjálfur-
um í Þýskalandi til að byija með
og fjölmiðlar höfðu uppi efasemdir
um ágæti kenningarinnar. En
Beckenbauer var á öðru máli.
„Hann taldi aðeins mögulegt að
hefja knattspymuna á stall á ný
Spennandi tími
framundan í þjátfun
- segir Janus Guðlaugsson, námssljóri í íþróttum
Janus Guðlaugsson, námsstjóri í
íþróttum og þjálfari 2. flokks
KR, hefur um árabil tekið mið af
vísindalegum aðferðum í sambandi
við þjálfun og hugsað í árum frekar
en í mánuðum í því sambandi. Þeg-
ar Janus lék með Fortuna Köln fyr-
ir áratug, hjálpaði Dr. Bima Bjarna-
son honum við að komast á fyrir-
lestra í íþróttalæknisfræði í Köln og
þar kynntist hann hugmyndum Lies-
ens.
„Þá vaknaði áhugi minn á«ð fara
sjálfur í svona próf og sjá hvar ég
stæði og hvað ég þyrfti að gera til
að bæta mig, en þetta var á miðju
keppnistímabili. Hann sagði mér
hvað ég þyrti að gera til að ná mér
niður eftir leik, þannig að ég væri
alltaf frískur. I öðru lagi sagði hann
mér á hvaða hraða ég ætti að hlaupa
og vinna til að bæta við þolið. Þá
hafði ég lítið unnið með púls, há-
markssúrefnisupptöku, en mjólkur-
sýmkönnun er næsta stig fyrir ofan,
og ég gerði mér grein fyrir að ég
var í kolröngu álagi.
Þegar ég fór út til Þýskalands
tveimur árum áður var ég oft að
hugsa um ástæðu þess að ég hljóp
beint í meiðsl þó ég væri þrælfrísk-
ur, en þegar ég lít til baka var handa-
hófskenndum vinnubrögðum þjálf-
ara þar um að kenna, því miður.
Síðan hef ég gælt við þetta og reynt
að finna út hvernig best væri að
nota þetta í sambandi við mína þjálf-
un. Hingað til hef ég notað hámarks
súrefnisupptökuna með pípprófí, en
sérfræðingamir vilja ýta því út, þar
sem það gefur ekki alveg rétta
mynd af stöðunni miðað við upplýs-
ingamar, sem fást með mjólkursýru-
könnun."
Janus sagði að prófið, sem Liesen
og Birna tóku á leikmönnum um
síðustu helgi, hefði sýnt að hann
væri nokkuð rétt staddur, en strák-
amir væra á mismunandi róli og þar
sem hann gæti ekki gert það sama
með báða þyrfti hann að reikna út
æskilegt álag fyrir hvom um sig.
„Þar sem við eram á miðju keppn-
istímabili hugsum við ekki svo mikið
um að bæta þolið núna heldur er
aðalatriðið að missa ekki niður það
sem fyrir er og miða álagið við að
þeir nái sér eftir leiki á sem stystum
tíma. Þetta held ég að þjálfarar al-
mennt hafí ekki áttað sig á. Við
höfum verið með rangt álag eftir
leiki og síðan í uppbyggingunni."
Janus sagði mikilvægt að lands-
liðsþjálfarar væru í miklu nánara
samstarfí við þjálfara félganna til
að vita hvar einstakir leikmenn
stæðu og hvað þeir væru að gera.
Liesen hefði opnað augu margra
fyrir nauðsynlegri samvinnu og eft-
irliti, en því miður hefðu alltof fáir
landsliðsþjálfarar sótt ráðstefnuna,
sem hefði verið hvalreki á fjörur
þjálfara.
„Það var ánægjulegt að fá tæki-
færi til að taka þátt í þessu og vinna
með þeim, en það sem snerti mig
mest var hvemig Liesen nálgaðist
hámarks árangur íþrótta-
manna í gegnum heilbrigði og
persónuleika. Ef þessi vinnu-
brögð eiga að takast verður
að fá leikmennina með, því
þetta er aðferð til að skilja.
Þetta tengist því sem við
erum að vinna í framhaldskól-
unum, að byggja ákveðinn
grunn til að fólk skilji betur
hvað á sér stað í líkamanum,
og það er mjög spennandi
tími framundan í þjálfuninni."
Morgunblaðið/Kristinn
Llesen skýrir kenningar sýnar á þjálfraráðstefnu KSÍ.