Morgunblaðið - 12.08.1993, Page 1

64 SIÐUR B/C
179. tbl. 81. árg. FIMMTUDAGUR12. ÁGÚST 1993 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Deila Norðmanna og Bandaríkjamanna um hrefnuveiðar
Holst telur gnrnd-
vallaratríði í veði
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
Stefnubreyting Rabins
Heimilaði
leynifund
með PLO
Jerúsalem, Túnis. Reuter.
TALSMAÐUR Yitzhaks
Rabins, forsætisráðherra
ísraels, staðfesti í gær að
ráðherrann hefði lagt bless-
un sína yfir fund Yossis
Sarids umhverfisráðherra
með fulltrúa Frelsissamtaka
Palestínu, PLO, í Kaíró í síð-
asta mánuði.
Shimon Peres, utanríkisráðherra
ísraels, hefur sagt að sérhver ráð-
herra landsins hafi rétt til að ræða
við PLO þótt stjórnin sem slik viður-
kenni ekki samtökin opinberlega.
Til marks um viðhorfsbreytingu
ísraelskra ráðamanna að undan-
förnu er nefnt að háttsettum PLO-
manni, Hassan Abdel-Rahman, hef-
ur verið leyft að vera við jarðarför
móður sinnar á Vesturbakkanum.
Abdel-Rahman, sem hefur verið
fulltrúi PLO í Kanada og Bandaríkj-
unum, kom til Vesturbakkans á
mánudag og hafði bandarískt vega-
bréf.
Palestínumenn ræða
skipulagsbreytingar
Mikil átök hafa verið á fundum
forystu Palestínumanna i Túnis í
vikunni. Yasser Arafat, leiðtoga
Frelsissamtaka Palestínu (PLO),
hefur verið legið á hálsi fyrir skort
á samráði við samningamenn Pal-
estínumanna í friðarviðræðunum
við ísraela. Einnig standa menn
frammi fyrir því að ákveða stefnuna
í viðræðunum. Haft var eftir einum
fundarmanna í gær að lausn væri
í augsýn. Fæli hún í sér nýtt stjóm-
kerfi sem auðveldaði skoðanaskipti
og samráð milli PLO-forystunnar í
Túnis og þeirra sem standa í eldlín-
unni í friðarviðræðunum.
NORÐMENN eru staðráðnir
í að láta ekki undan banda-
rískum þrýstingi og hætta
hrefnuveiðum. „Það ætti sér
engin fordæmi í samskiptum
náinna bandamanna ef
Bandaríkin efndu til efna-
hagslegra refsiaðgerða
gegn Noregi,“ sagði Johan
Jorgen Holst utanríkisráð-
herra á fréttamannafundi í
gær. „Við gerum enn ráð
fyrir að engar refsiaðgerðir
verði ákveðnar.“
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
þarf að gera upp við sig innan
tveggja mánaða hvort hann fer
að tillögu viðskiptamálaráðherra
síns er vill beita Norðmenn við-
skiptaþvingunum vegna hrefnu-
veiðanna. Norsku hrefnuveiði-
mennirnir áttu í gær aðeins eftir
að veiða fjórar hrefnur af 160
dýra kvóta sem ákveðið var að
Ieyfa þeim að veiða en þar að
auki verða 136 dýr veidd í vísinda-
skyni.
Ekki spurning um
hvalveiðahagnað
Það hefur gerst þrisvar sinnum
að bandarískur forseti hefur feng-
ið-tilmæli frá viðskiptaráðuneytinu
um viðskiptabann vegna hvalveiða
Norðmanna en forsetinn hefur
ávallt vísað þeim á bug. Banda-
ríkjamenn segja að Norðmenn
bijóti gegn alþjóðlegum samning-
um um algert hvalveiðibann frá
1985 er Norðmenn hafa aldrei
samþykkt að taka þátt í. Að auki
benda Norðmenn á að hrefnu-
stofninn í Norður-Atlantshafi sé
nú talinn vera yfír 80.000 dýr og
hann þoli því vel veiðar.
Holst taldi að kröfur ýmissa
bandarískra þingmanna og nátt-
úruverndarsamtaka um viðskipta-
bann væru bæði óskiljanlegar og
móðgandi. „Við erum að vetja
grundvallarreglur sem eru miklu
meira virði en hagnaðurinn af
hvalveiðunum," sagði ráðherrann
og visaði þar til þess að Norðmenn
telja sig fara fullkomlega eftir
reglum um sjálfbæra nýtingu nátt-
úruauðlinda er samþykktar voru á
umhverfisráðstefnunni í Rio de
Janeiro.
Veiðar við Svalbarða
Að sögn Holsts munu Norð-
menn ekki sætta sig við að erlend-
ir togarar undir þægindafánum
ríkja á Karíbahafí haldi áfram
veiðum á umdeildu hafsvæði utan
við lögsöguna við Svalbarða. Verð-
ur farið fram á það við stjórnvöld
í Rússlandi, á íslandi og í Færeyj-
um að skipunum verði bannað að
landa aflanum í þessum löndum.
Jafnframt reyna norsk stjórnvöld
nú að treysta þjóðréttarlegar kröf-
ur sínar til svæðisins.
Átökin í Tadzhíkístan
Viðræður
um frið?
Dushanbe. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Tadzhíkíst-
an báðu í dag ríkisstjórn
Afganistans að reyna að
miðla málum í deilum við
uppreisnarmenn heittrú-
aðra múslima sem berjast
gegn yfirvöldum í Dus-
hanbe, höfuðborg Tadzhí-
kístans.
Uppreisnarmenn hafa margir
bækistöðvar í Afganistan en gera
þaðan árásir á heimaland sitt.
Rashid Alimov, utanríkisráðherra
Tadzhíkístans, sagði eftir fund
með starfsbróður sínum frá Afg-
anistan að til greina kæmu beinar
viðræður við uppreisnarmenn.
Á meðan á fundi ráðherranna
stóð bárust fregnir um að upp-
reisnarmenn hefðu tekið til fanga
fimm hermenn úr rússnesku liði
sem aðstoðar Tadzhíka við landa-
mæragæslu.
Hundruð manna hafa fallið í
átökunum undanfarna mánuði og
eru þar á meðal tugir Rússa.
Gull eða
kartöflur?
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðs-
dóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
DANSKIR aðilar, sem vinna
að því að bjarga þýskum kaf-
báti úr seinni heimsstyijöld
upp af hafsbotni, hafa nú
fengið lögbannshótun frá
Norðmannum Einar Hövding.
Hann segist hafa í höndum
samning við þýsku stjórnina
um að hann eigi björgunar-
rétt á öllum þýskum flökum
í norskri og danskri land-
helgi.
Aldrei hefur fengist upplýst
hver farmur kafbátsins var, en
ýmist er talað um að hann hafi
flutt gull, gersemar og leyni-
skjöl eða kartöflur.
Danski fjármálamaðurinn
Carsten Ree fjármagnar kaf-
bátsbjörgunina, sem hófst í vor
í samvinnu við hollenska björg-
unarfyrirtækið Smit Tak, sem
hefur mikla reynslu af slíkum
verkefnum. Kafari fann bátinn
12,5 sjómílur norður af eynni
Anholt í Kattegat 1986 á sex-
tíu metra dýpi. Ree segist ekki
trúa á gullfarminn, en hefur í
huga að gert verði safn úr bátn-
um, annaðhvort í Danmörku
eða erlendis.
Einar Hövding rekur
björgunarfyrirtæki í Ósló og
segist hafa gert samning við
vestur-þýsk yfirvöld 1957 um
rétt til að bjarga öllum þýskum
flökum í norskri og danskri
landhelgi. Hövding hefur oft
áður náð upp þýskum flökum,
meðal annars veiddi hann upp
heilmikið járn úr orrustuskipinu
Tirpitz, sem sökkt var úti fyrir
Tromsö í seinni heimsstytjöld-
inni.
Reutcr
Beðið eftir fyrirmælum
ÁHÖFNIN á bandaríska flugvélamóðurskipinu Invincible sleikir
Adríahafssólina á flugþilfarinu í gær. Sáttasemjarar í Bosníudeil-
unni gáfu Bosníu-Serbum frest þar til í dag til að flytja allt her-
lið sitt frá tveim mikilvægum hæðum við Sarajevo en múslimar
neita ella að hefja friðarviðræður í Genf. Talsmaður bandaríska
utanríkisráðuneytisins sagði í gærkvöldi að héldu Bosníu-Serbar
áfram að sitja um Sarajevo hlytu líkur á loftárásum Atlantshafs-
bandalagsins á stöðvar þeirra að aukast enn.