Morgunblaðið - 12.08.1993, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. ÁGÚST 1993
20
Mál Demjanjuks
*
Akvörðun um
kæru frestað
Jerúsalem. Reuter.
HÆSTIRÉTTUR fsraels frest-
aði í gær úrskurði um hvort
John Demjanjuk, sem nýlega
var sýknaður af ákæru um að
vera nasistinn ívan grimmi,
skyldi ákærður fyrir aðra
stríðsglæpi.
Yosef Harish, dómsmálaráð-
herra, sagði í bréfí til réttarins
að yfírvöld hyggðust ekki leggja
fram nýja kæru, en fjölmargir
hafa krafíst þess að Demjanjuk
verði ákærður aftur. Þeir sem
kreijast ákæru, nasistaveiðarar,
mannréttindafulltrúar, hægrisinn-
aðir stjómmálamenn og Israelar
sem lifðu af vist í útrýmingabúð-
um nasista í seinni heimsstyijöld,
halda því fram að fyrir liggi næg-
ar sannanir til að réttlæta aðra
ákæru vegna annarra sakargifta.
Reuter
Lögmanni Demjanjuks hótað
VERJANDI Johns Demjanjuks, ísraelski lögmaðurinn Yoram Sheftel
(t.v.), hefur fengið líflátshótanir frá fólki sem vill að Demjanjuk
verði ákærður. Hér fylgir lögregla Sheftel úr réttarsal í gær, þar
sem hæstiréttur ákvað að fresta úrskurði um hvort Demjanjuk verði
ákærður aftur.
Mistök viö frjósemisaðgerð vekja umræður um eftirlit
--------------->,-------
„Hér telst það skemmt-
an að rústa lífi fólks.“
Washington. Reuter.
VINCENT Foster, lögfræðiráðunautur í ríkisstjórn Bills Clintons Banda-
ríkjaforseta, fyrirfór sér þann 20. júlí sl. Lögregla, sem rannsakað
hefur lát hans, hefur staðfest að um sjálfsvíg hafí verið að ræða. Fost-
er skildi eftir bréf þar sem hann fór hörðum orðum um stjórnmálalífíð
í Washington og sagði meðal annars að þar í borg teldist það „skemmt-
an að rústa lífí fólks“.
Embættismenn í Hvíta húsinu
segja að á vegum dómsmálaráðu-
neytisins hafí farið fram rannsókn á
þeim ásökunum sem koma fram í
bréfí Fosters, en ekki hafi komið í
ljós neitt sem bendi til að þær eigi
við rök að styðjast. I fyrradag var
birt bréf sem Foster ritaði sjálfum
sér um það bil viku áður en hann
lést. Bréfíð fannst sundurrifið í
skjalatösku hans.
Bréf Fosters
í bréfínu segir Foster: „Mér urðu
á mistök vegna þekkingarskorts,
reynsluleysis og of mikils vinnu-
álags. Ég braut aldrei vitandi vits
nein lög eða vinnureglur. Enginn í
Hvíta húsinu, það ég best veit, braut
nokkru sinni lög eða vinnureglur, þar
með taldar athafnir í ferðadeildinni.
Aldrei var reynt að hygla einstakl-
ingi eða hóp. FBI fór með lygar í
skýrslu sinni til [dómsmálaráðherra].
Fjölmiðlar hylma yfir ólögleg hlunn-
indi sem þeir fengri frá starfsliði
ferðadeildarinnar. [Repúblikana-
flokkurinn] hefur logið til um og
rangtúlkað vitneskju sína og hlut-
verk og hylmt yfir fyrri rannsókn.
[Umsjónarmenn Hvíta hússins] hafa
lagt á ráðin um að stofnað yrði til
mikils kostnaðar, og notfæra sér
Kaki [gælunafn innanhússarkitekts
sem fenginn var til að sinna endur-
bótum í Hvíta húsinu] og HRC [Hill-
ary Rodham Clinton]. Almenningur
myndi aldrei trúa sakleysi [forseta-
hjónanna] og hins trúfasta starfsliðs
þeirra. Ritstjórar WSJ [dagblaðið
Wall Street JoumaI\ ljúga án afleið-
inga. Mér var ekki ætlað að sinna
þessu starfí, né heldur að vera í sviðs-
ljósi opinbers lífs í Washington. Hér
telst það skemmtan að rústa lífi
fólks.“
• • 11 Athugasemdir norsks fiskifræðinffs
Donsk kona geng- Þorskur mældist
ur nú með níbura ekki 70% meiri
Kaupmannahöfn. Frá Sigrunu Davíðsdóttur, fréttantara Morgunblaðsins.
DONSK kona gengur nú með níbura, eftir að hafa gengist undir frjó-
semisaðgerð á einkastofnun. Konan er undir eftirliti á Ríkisspítalan-
um, en enn er ekki ljóst hvað gert verður. Utilokað er að kona geti
gengið með og fætt níbura. Málið hefur vakið upp umræður um hert
eftirlit með frjósemisaðgerðum á einkastofnunum. Varla er dæmi um
mistök af þessu tagi á Norðurlöndum.
Konan, sem er um fertugt, gekkst
undir fijósemisaðgerð á einni af þeim
fímm einkastofnunum í Kaupmanna-
höfn, sem sjá um slíkar aðgerðir.
Aðgerðin fólst í hormónagjöf, sem
átti að verða til þess að í stað þess
að aðeins eitt egg þroskaðist við
egglos, þroskuðust fleiri egg og líkur
á þungun ykjust. Eitthvað fór úr-
skeiðis, svo níu egg fijóvguðust. Jo-
hannes E. Bock yfirlæknir á kvenna-
deild Ríkisspítalans í Kaupmanna-
höfn segir að þetta séu ófyrirgefan-
leg mistök með þeirri þekkingu og
reynslu sem nú sé á slíkum aðgerð-
um. Læknirinn hugleiðir nú að kæra
stofnunina, þar sem aðgerðin var
framkvæmd.
Konan er ekki í neinni hættu enn
sem komið er, en verður innan
skamms að ákveða hvað gert verð-
ur, því útilokað er að hún geti geng-
- ið með og fætt níbura. Hugsanlegt
er að eyða öllum nema einum eða
tveimur fóstrum, eða að hún gangist
undir fóstureyðingu. En einnig er
hugsanlegt að einhver fóstrin deyi
af sjáifu sér og þvi bíða læknamir
um hríð, auk þess sem móðirin verð-
ur að fá tíma til að átta sig.
Hert eftirlit með
frjósemisaðgerðum einkaaðila
Torben Lund heilbrigðisráðherra
segir að þetta atvik hljóti að leiða
til að hugað verði að hertu eftirliti
með fijósemisaðgerðum á einka-
stofnunum, en nú eru sjö stofnanir
í Danmörku, sem framkvæma slíkar
aðgerðir. Verðið er misjafnt milli
stofnana og eftir aðgerðum, en sem
dæmi má nefna að glasaþungun
kostar frá rúmlega 150 þúsund ís-
lenskum krónum upp í tæplega 300
þúsund. Ekkert tölfræðilegt yfírlit er
til yfír árangur stofnananna og erfítt
að henda reiður á upplýsingum þeirra,
því sem dæmi má nefna að af þeim
konum sem verða þungaðar eftir
glasaftjóvgun ná aðeins um 40 pró-
Mörg lönd vilja taka við særðum frá Sarajevo
41 fórnarlamb verði
flutt til Vesturlanda
v,
Zagreb, Stokkhólmi. Reuter.
TALSMENN Sameinuðu þjóðanna (SÞ) sögðu í gær að þeir vonuð-
ust til þess að geta fyrir vikulok flutt að minnsta kosti 20 fórn-
arlömb stríðsins í Bosniu til sjúkrhúsa á Vesturlöndum. Svíar og
Bretar lýstu því yfir að þeir myndu tafarlaust gera ráðstafanir til
þess að bjarga særðum sem þurfa á læknishjálp að halda án tafar.
Fjölmörg lönd hafa boðist til að
taka við særðum frá Bosníu, þar á
meðal Bretland, írland, Ítalía og
Svíþjóð. Tilboðin koma í kjölfar
þeirrar athygli sem flutningurinn á
Irmu Hadzimuratovic, lífshættu-
ö
lega slasaðri fímm ára gamalli
stúlku frá Sarajevo til London, hef-
ur vakið. Læknar Irmu sögðu í gær
að hún væri enn í lífshættu og heilsu
hennar hefði hrakað nokkuð.
Forsætisráðherrar Bretlands og
Svíþjóðar sögðu eftir fund sem þeir
áttu í Stokkhólmi í gær að -þeir
hefðu ákveðið að taka af skarið
með tafarlausa björgun fórnar-
lamba stríðsins. í fyrstu atrennu
verður 41 særður - þar af 20 börn
- fluttur frá Sarajevo til Bretlands,
írlands og Svíþjóðar.
SÞ hefur samþykkt flutninginn á
þessum 41, og verið er að athuga
hvort flytja þurfi um 400 aðra til
meðferðar á Vesturlöndum.
sent þeirra að fæða bömin, svo tölur
um þungun segja ekki alla söguna.
Ákveðn^r reglur gilda um frjósem-
isaðgerðir á opinberum spítölum,
meðal annars um að konan megi
ekki vera eldri en fertug, þurfí að
hafa verið þrjú ár í sambúð og megi
ekki eiga börn fyrir. Á opinberum
spítölum getur kona átt kost á þrem-
ur ókeypis glasafrjóvgunum, ef hún
uppfyllir öll skilyrði. Biðtími er eitt
til þijú ár.
Á einkastofnunum geta einstæðar
konur gengist undir fijósemisaðgerð-
ir og konan getur verið nokkrum
árum eldri en á opinberu spítölunum.
Áður hafa verið töluverðar umræður
í Danmörku um fijósemisaðgerðir
einkaaðila og níburafijóvgunin mun
væntanlega ýta undir kröfur um
aukið eftirlit.
„ÞORSKSTOFNINN í Barentshafi mælist ekki 70% stærri en í fyrra
og það er ekkert nýtt, að fiskifræðingar bendi á hugsanlegar skekkjur
í útreikningum fyrri ára,“ segir norski fiskifræðingurinn Odd Nakken
um frétt, sem upphafíega kom í norska sjávarútvegsblaðinu Fiskaren
og birt var á forsíðu sjávarútvegsblaðs Morgunblaðsins, Úr verinu, í
gær. Birtist yfirlýsing Nakkens í Fiskaren í gær og fer hér á eftir.
„Skýrslan, sem Fiskaren vitnar
til, sýnir ekki, að það mælist 70%
meiri þorskur í Barentshafi nú en í
fyrra. Það, sem fram kemur, er, að
bergmálsmælingar á þorski og ýsu
til samans eru 70% betri en á sið-
asta ári. Að nokkru stafar það af
auknu leitarsvæði en fyrst og fremst
vegna þess, að ýsu- og þorskárgang-
urinn frá í fyrra er mjög stór. Vegna
þess, að smáfiskur og síld koma vel
fram við bergmálsmælingar komu
þær miklu út nú í vetur en í fýrravet-
ur._
Árgangamir frá 1990, ’91 og ’92
eru miklu stærri en frá árunum á
undan en mælingar á eldri árgöngum
nú voru mjög líkar mælingunum í
fyrra. Það er ekkert nýtt, að físki-
fræðingar bendi á hugsanlegar
skekkjur í útreikningum sínum, það
var gert nú og einnig í skýrslunni í
fyrra. Það er til dæmis nefnt, að
hvað varði árs- og tveggja ára gaml-
an físk hafi hugsanlega ekki verið
mælt á nógu stóru svæði.
Skýrslan er hluti af miklu fleiri
gögnum, sem notuð verða við stofn-
stærðarmatið. Af þeim má nefna
niðurstöður úr öðrum leiðöngrum,
rannsóknir Rússa og auk þess alþjóð-
legar aflátölur.
Beðið eftir fyrirskipun Boutros-Ghalis um loftárásir á Bosníu
Ovíst um árangur
án aðgerða á landí
„HÓTANIR verða að vera svo trúverðugar, að ekki þurfí að fylgja
þeim eftir,“ sagði einn af embættismönnum Atlantshafsbandalagsins,
NATO, nýlega og orðaði um leið lq'arnann í utanríkisstefnu allra
stórvelda í gegnum aldirnar, að hafa áhrif án beinnar íhlutunar.
Óljósar hótanir vestrænna ríkja um að stöðva blóðbaðið í Bosníu með
vopnavaldi hafa hingað til ekki haft nein áhrif á Serba, þær hafa
ekki verið nógu trúverðugar, en fundur Atlantshafsráðsins í síðustu
viku markaði tímamót. Þá var samþykkt, að NATO væri reiðubúið
að tryggja öryggi griðasvæðanna svokölluðu í Bosníu með loftárásum
færi framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna fram á það. Það er því
komið undir Boutros Boutros-Ghali hvort til skarar verður látið skríða,
NATO-ríkin verða að fylgja hótuninni eftir gefi hann merki um það.
Talið er, að í hugsanlegum loftá-
rásum á stöðvar Serba muni NATO
beita um 120 árásarflugvélum, að-
allega bandarískum en einnig bresk-
um, frönskum og hollenskum, sem
aðsetur hafa í 12 herstöðvum á ítal-
íu og þremur flugmóðurskipum.
Flugvélarnar eru vel vopnum búnar
en Serbar í Bosníu ráða hins vegar
yfir litlum búnaði til loftvarna. Edw-
ard Cowan, sem starfaði fyrir
skömmu í breska sendiráðinu í
Belgrad, segir, að NATO-ríkin hafí
allnákvæmar upplýsingar um helstu
stöðvar Serba og þau hafí nú þegar
á vettvangi menn, nokkurs konar
leiðsögumenn, sem muni gefa árás-
arflugvélunum upplýsingar um skot-
mörkin.
Nauðsynlegt að skilgreina
markmiðin
Enginn vafi er á, að fyrstu árás-
irnar muni valda Serbum miklu tjóni,
jafnt á mönnum sem vopnabúnaði,
en þeir munu koma sér fyrir annars
staðar og leggja mikla áherslu á að
hafa uppi á „leiðsögumönnunum".
Þeir gætu hert árásir sínar á
Sarajevo og önnur grioasvæði, rofið
flutningaleiðir til borgarinnar og lok-
að flugvellinum og jafnvel beint
skothríðinni að stöðvum gæsluliða
Sameinuðu þjóðanna. Á því stigi
yrðu NATO-ríkin að vera búin að
ákveða hver markmiðin með hern-
aðaraðgerðunum væru.
„Sjúkleg löngun í land“
Stríðið í Bosníu er ólíkt þeim styij-
öldum, sem háðar hafa verið í Evr-
ópu á þessari öld. Sagt hefur verið,
að stríð sé framhald eða framlenging
á pólitíkinni en í Bosníu hefur stríð-
ið komið fyrst, pólitíkin síðar. Það
er í eðli sínu eins konar ættflokka-
stríð þar sem hugsanleg landamæri
verða til jafnharðan í huga stríðs-
mannanna, allt eftir því hvað þeir
telja sig geta náð miklu landi af
andstæðingunum. Einn af yfírmönn-
um flóttamannahjálpar SÞ í Bosníu
sagði nýlega, að Serbar væru haldn-
ir „sjúklegri löngun í meira land“
og það er besta lýsingin á eðli stríðs-