Morgunblaðið - 15.08.1993, Blaðsíða 3

MORGÚNBIAÐÍD SUNNUDAGUIÍ 15. ÁGÚST 1993
B 3

i'/ sXÆ

■Í/ '

Á
komið af tyrkneskum málaflokkum. Jakútar hafa
verið taldir friðsælir í aldanna rás, en reyndar
verið milli steins og sleggju heimsvaldasinna.
Fyrst undir Djengis Khan, hinum herskáa leið-
toga mongóla. Árið 1633 byrjuðu rússneskir
nýlenduherir að gera vart við sig þar sem Rúss-
ar voru á þeim tíma að leggja undir sig sléttur
Síberíu. Árió 1642
lögðu Rússar síðan
grunninn að höfuð-
borg Sakha, sem ber
nafnið Jakútsk enn
þann dag í dag. Rúss-
ar byggðu borgina á
bökkum fljótsins Lenu,
sem er 7 km breið þar sem hún er breiðust, til
að geta varist óvæntum árásum. I tímans rás
hefur borgin vaxið og dafnað sem miðstöð
stjórnsýslu héraðsins. Þar má einnig finna nokk-
ur söfn, tónlistarskóla, leiklistarskóla, háskóla
og leikhús. I dag búa um 260 þús. manns í
borginni.
Litið hefur verið á Síberíu sem kjörinn stað fyr-
ir fólk með óæskilegar hugmyndir sem sýndi
mótþróa gegn ríkjandi stjórn og á það jafnt
við um gamla keisaradæmið og Sovétríkin sál-
ugu. Er það bæði vegna hrjóstugra aðstæðna
og mikillar fjarlægðar frá umheiminum. Það tek-
ur sjö klukkustundir að fljúga þangað frá Moskvu
í breiðþotu. Stalín var manna duglegastur við
að senda þangað menn, konur og börn. Fólk-
ið var flutt í þröngum flutningavögnum, í milljóna-
tali, í þrælabúðir á hreinsunartímabilinu. Þetta
voru þrælkunarbúðir. Fólk var óvant gríðarlegum
kuldanum og lélegum aðbúnaði. Lítinn sem
engan mat var að hafa og komst stór hluti
fólksins aldrei aftur til síns heima.
Þrátt fyrir að Rússar hafi litið á sig sem Ijós-
bera vestrænnar menningar í Jakútíu og rúss-
neska hafi verið opinbert tungumál hafa þeir
þó leyft þjóðinni að viðhalda tungu sinni og
sérstæðri menningararfleifð. Jakútar eru heið-
ingjar og hafa frá alda öðli haft mjög músík-
alska frásagnarhefð. Þessari hefð má helst lýsa
sem blöndu af hraðtöluðu Ijóðmáli með söng
sem borist .hefur frá kynslóð til kynslóðar. Þeir
eru snillingar á gyðingahörpu og bera djúpa
virðingu fyrir öllu sem sprettur frá móður jörð.
Þeir höggva ekki dauð tré sem má sjá inni í
óendanlegum skógum hinnar stórbrotnu nóttúru.
Ástæóan er sú að þeir telja að allir hlutir hafi
sálaranda, bjarta jafnt sem dimma, og á þetta
rætur sínar að rekja til shamanisma, þar sem
eldurinn fær voldugasta hlutverkið. Það eru
seiðmenn sem þylja galdraþulur yfir eldinum
og færa honum mat og vín sem fórn. Jakútar
eru miklir veiðimenn í eðli sínu, og býður náttúr-
an þeim uppá blárefi, gaupur, skógarbirni,
safala, erni og fálka. Þeir hafa langa hefð
fyrir tréskurði og er hesturinn eitt helsta viðfangs-
efni þeirra. Þeir eru miklir hestamenn og er
uppistaða fæðunnar hestakjöt. Þeir borða
NÁTTÚRUBÖRN
ÆT Æ