Morgunblaðið - 09.01.1994, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 09.01.1994, Blaðsíða 10
10 B MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JANUAR 1994 Við kynntumst í San Francisco, í Califomiu, árið 1988, þegar Isabel Allende skrifaði ennþá með'blý- anti eins og hún ætti lífið að leysa. Hún átti ekki tölvu. Hvorki tölvu né bókasafn. Og heldur enga skrif- stofu. Hún átti ekkert og hafði ekki einu sinni dvalarleyfi í Banda- ríkjunum. Hún átti aðeins elskhuga, William Gordon, sem var lögfræðingur og „kani“. A hverjum degi lokaði Isabel sig inni í eldhúsi Gordons og grúfði sig yfir gula stílabók. A þessum tíma var hún allskostar ómeðvituð um þann frægðarferil sem var að hefjast — það var annað ævintýri sem átti hug hennar allan: „Ég er 45 ára gömul kona og ástfang- in upp fyrir haus,“ sagði hún mér einn dag- inn. „Og ég er mjög hrædd.“ Nýtt tímabil var að hefjast í lífí Isabellu Allende. Hún átti að baki tuttugu ár í „leið- inda hjónabandi" og útlegð í Venezuela, en þangað hafði hún flúið með börn sín þegar föðurbroður hennar, Salvador Allende, var steypt af stóli í Chile. A þessum sólríka og* hlýja nóvember- morgni, á ieið minni frá Sausalito, fegursta hverfí San Francisco-borgar, lék mér mest forvitni á að vita hvaða Isabellu Allende ég ætti eftir að hitta hinum megin við Golden Gate-brúnna. Kalda og yfírvegaða skáldkonu, merkta af frægð sinni og velgengni? Eða feimna og dálítið óörugga konu, sömu kon- una og ég hafði eitt sinn þekkt? Á fáeinum árum höfðu bækur hennar vakið heimsat- hygli. Hinn 22. desembér síðastliðinn var frumsýnd á Spáni kvikmynd sem byggð er á fyrstu skáldsögu hennar, „Húsi andanna". Onnur skáldsaga hennar og ein smásaga verða kvikmyndaðar bráðlega. Salan á bók- unum hennar, sem þýddar hafa verið á öll helstu tungumál heims, fer ört vaxandi. En hörmulegur atburður- átti eftir að varpa skugga á sigra og velgengni Isabellu All- ende: Þann 6. desember 1991, var 28 ára gömul dóttir hennar, Paula, lögð inn á sjúkra- hús í Madrid. Hún dó ári síðar eftir löng og erfíð veikindi. Þessi lífsreynsla gjörbreytti lífí Isabellu Allende. „Ég hef elst um tíu ár á einu ári, en veri þau velkomin. Ég vil ekki hætta að gráta af því ég fínn að gráturinn gerir mig að betri manneskju." Föðurlaus — Þetta herbergi er mjög ólíkt því sem þú vannst í áður, þegar þú skrifaðir enn með blýanti. Nú ertu komin með frábæra skrif- stofu, bestu gerð af Apple-tölvu og laser- prentara... Já. Á þeim tíma var ég að skrifa smásögur í gula stílabók. Stundum vann ég á skrif- stofu Willams og stundum heima hjá honum í San Rafael-götu. Mig óraði ekki fyrir því þá að ég myndi ílengjast hér eða að ég ætti eftir að búa með honum. Þetta var tímabil mikilla.r óvissu. Þangað til við giftum okkur. — Hvenær var það? Við giftum okkur í júlí, 1988. Ég þurfti að verða mér úti um dvalarleyfi í Bandaríkjunum. Það var þess vegna. Ann- ars hefðum við alveg getað haldið áfram að búa saman ógift. í minni stöðu er ekki hægt að vera ólöglegur í þessu landi. Maður lendir í vandræðum í hvert skipti sem farið er inn eða út úr landinu og mætir alls staðar ein- hverri mótstöðu. Ég komst í meira jafnvægi eftir að ég giftist William, vitneskjan'um að nú væri hann eiginmaður minn en ekki bara elskhugi veitti mér öryggi. Mamma varð líka mjög glöð. Hún gat aldrei gifst fósturpabba mínum af því að skilnaður er ólöglegur í Chile. — Hvað varð um föður þinn? Yfirgaf hann fjölskylduna? Ég hef heyrt að það hafí verið Salvador Allende sem sá um þig og kostaði þig til náms. Ég veit ekki í smáatriðum hvernig þetta var af því að mamma hefur alltaf viljað halda þessu leyndu. Ég veit ekki nákvæmlega hvað gerðist. En ég hef það á tilfinningunni að pabbi hljóti að hafa gert eitthvað það af sér sem hann skammaðist sín fyrir, og þess vegna lagt á flótta. Og svo hefur hann ekki þorað að koma til baka. — Er hann dáinn? Já. — Hvernig dó hann? Hann dó úti á götu. Úr hjartaáfalli. Ég var 27 eða 28 ára og vann á tímariti sem hét Paula. Og einn daginn datt einhver mað- ur niður úti á götu og dó. Hann var fluttur í líkhúsið og þegar farið var að skyggnast í pappírana hans kom í ljós að hann bar eftir- nafnið Allende. Það var talið líklegt að við værum skyld og þá var hringt í mig og ég beðin um að koma til þess að bera kennsl á líkið. Það fyrsta sem ég hugsaði var að þetta Þýðing og endursögn-. Hrafnhildur Hogalín Guðmundsdóttir HÚN er margslungin, seiðmögn- uð og raunsæ - rétt eins og stíllinn sem einkennir bækurnar hennar, og gerði hana heims- fræga. Hún er 51 árs, þegar orð- in amma og langar að semja fleiri sögur, ennþá fleiri sögur til þess að segja barnabörnunum sínum. Isabel Allende verður í sviðsljósinu á íslandi á næstunni. í Borgarleikhúsinu er nýbúið að frumsýna leikgerð Kjartans Ragnarssonar á Evu Lúnu og innan skamms verður byrjað að sýna kvikmynd Billie August sem gerð er eftir fyrstu skáldsögu hennar, Húsi andanna. En hafi hún notið velgengni í listinni undanfarið hefur líf hennar ekki verið eintómur dans á rósum, eins og hún lýsti nýverið í óvenju hreinskilnu viðtali við blaða- manninn Ignacio Carrión í spænska blaðinu E1 Pais sem fer hér á eftir í styttri endursögn: Morgunblaðið/ Emilía Isabel Allende á bókmenntahátíð í Reykja- vík árið 1988. Suður-ameríska skáldkon- an Isabel Allende verður fyrirferða mikil í íslensku listalífi á næstu vikum því að verk hennar verður að finna bæði á leikhúsfjölum og kvikmyndatjaldi. í þessu óvenju opinskáa viðtali lýs- ir hún því sem á daga sína hefur drifið að undanförnu hlyti að vera bróðir minn Pancho, sem hét Francisco Tomás. Faðir minn bar líka for- nafnið Tómas. Bróðir minn hafði gengið í sértrúarsöfnuð og við höfðum ekki séð hann í marga mánuði. I sannleika sagt héldum við að hann væri dáinn. Og þess vegna var ég viss um, þegar þeir hringdu, að það væri bróðir minn. En þegar ég kom á staðinn og sá líkið þá þekkti ég það ekki af því ég hafði aldrei séð ljósmynd af föður mínum. Mér datt ekki einu sinni í hug að þetta gæti ver- ið faðir minn. Ég hugsaði aldrei um hann. Ég hafði aldrei frétt neitt af honum, í 28 ár, ekkert, og datt þar af leiðandi ekki í hug að þetta gæti verið hann. Það eina sem ég sagði var, að þetta væri ekki bróðir minn. - Þetta er ekki bróðir minn. — Og hver bar svo kennsl á líkið? Fósturpabbi minn. Ég hringdi og hann kom og þegar hann sá líkið sagði hann: „Isabel, þetta er pabbi þinn.“ — Hvernig leið þér á þeirri stundu? Ég virti hann vandlega fyrir mér. Ekkert. Ég fann ekki á nokkum hátt fyrir þessu sem menn kalla blóðbönd á bókmenntamáli. Ekk- ert. Algjört tómarúm. — Heldurðu að það hafi haft áhrif á þig að alast upp án föður? Ég hef aldrei farið í sálgreiningu og veit þar af leiðandi ekki hvaða áhrif það hefur- haft. Og ég hef engan sérstakan áhuga á að komast að því. I minni fjölskyldu er ekki til siðs að horfa til baka. Það er ekki tími til þess. Ég var dálítið forvitin þegar ég var barn að vita eitthvað um hann af því ég hafði aldrei séð hann, en mamma tók að sér föðurhlutverkið Iíka og ég saknaði hans aldr- ei. Mamma var mér bæði móðir og faðir. Hún veitti mér skilyrðislausa ást. Ég hafði aldrei á tilfinningunni að ég væri föðurleys- ingi. Að einu leyti hafði þetta samt áhrif, þó fjarveru föðurímyndar sé ekki eingöngu um að kenna heldur einnig þeim valdamiklu karlkyns fyrirmyndum sem voru í fjölskyld- unni, og það er hvað ég varð hatrömm í andstöðu minni gegn valdi karlmannsins. Ég ber algjört vantraust til karlmanna. Ég hef verið í mörgum nánum vináttusamböndum við karlmenn en ég treysti þeim mjög sjaldan fyrir lífi mínu eða mínum hjartans málum. Ég treysti þeim ekki. Ekki einu sinni elskhug- um mínum. — Ekki einu sinni elskhugum þínum? Nei. Mér fínnst mjög erfitt að bindast ein- hvetjum náið, að gefa mig alveg að annarri manneskju. Ég geng alltaf út frá því að ég verði svikin. — Þetta hlýtur að vera erfitt þó svo þú hafir verið í mjög nánu sambandi við móður þína. Ég reikna með að hún sé ánægð. Nú ertu gift, nýtur velgengni... Já, hún er mjög ánægð. Hún býr ennþá í Chile en nú er ég búin að kaupa handa henni faxtæki svo við látum skilaboðunum rigna yfir hvor aðra alla daga. Já, hún er mjög stolt af mér. Dóttirinn og dauðinn ■ — Þú varst líka stolt af Paulu, dóttur þinni, ekki satt? Jú, mjög. Þetta með Paulu dóttur mína var hræðilegt. Hún veiktist í Madrid 6. des- ember 1991. Og hún dó 6. desember 1992. — Nákvæmlega ári síðar? Já. Hún féll í dá tveimur dögum eftir að hún var lögð inn á spítalann, þann 8., þegar ég var að kynna skáldsögu mína „E1 plan infínito“ á hátíð í Barcelona. Verið var að skála í kampavíni og taka myndir þegar Willy ruddist skyndilega til mín í gegnum þvöguna og hvíslaði því að mér að Paula hefði verið lögð inná spítala í Madrid. Frá og með þeirri stundu gjörbreyttist líf mitt. Ég hætti í miðri ræðu og tók fyrstu vél til Madrid. Mér fannst eins og flugið milli Madrid og Barcelona væri endalok alls. Síðan tóku við 100 dagar inni á spítalanum. Ég lét bók- ina sigla sinn sjó, ég hirti ekki einu sinni um að spyija hvernig henni reiddi af. Skyndilega var ég komin inn í veröld þar sem veikindi og sársauki eru allsráðandi, veröld, þar sem dagleg niðurlæging gerir alla jafna. Það á fyrir okkur öllum að liggja að koma þarna við, fyrr eða síðar. Á sjúkrahúsum erum við ekkert annað en númer, dálitlir pakkar sem ganga á milli lækna og hjúkrunarfólks, án þess að okkur sé sýnd minnsta virðing. Það eru svo margir sem þjást og þess vegna skipt- ir hver og einn svo litlu. máli. Aðstandendur þeirra sem þjást koma heldur engum við af því að það er auðvitað ekki nokkur tími til að hugsa um þá. Þetta var allt svo ópersónu- legt að ég keypti mér meira að segja hvítan slopp og hvíta klossa og þannig gat ég farið allra minna ferða án þess að nokkur tæki eftir mér. Það endaði með því að menn voru farnir að líta á mig sem eina úr starfsliðinu. Það spurði mig enginn hvaðan ég kæmi eða hvert ég væri að fara. Það skipti sér enginn af mér. — Vissi enginn hver þú varst? Vissi enginn að konan í hvíta sloppnum var skáldkonan Isabel Allende? Nei. Ég sagði engum hver ég var. — Hvers vegna ekki? Vegna þess að ég vildi ekki fá yfír mig blaðamenn. — Hvaða sjúkdómur var þetta? Paulu vantaði ákveðið ensím í efnaskipti líkamans. Þetta er erfðagalli úr fjölskyldu fyrrverandi mannsins míns og heitir porfiría. Þeim tókst ekki að vekja hana upp úr dáinu, af hvaða ástæðum sem það var nú og líklega hefur það verið fyrir einhver mistök á gjör- gæslunni, og því varð hún fyrir óbætanlegum heilaskaða. — Varstu hjá henni allan tímann? Já. Stöðugt. Ég vakti yfír henni dag og nótt á meðan hún var á spítalanum. Sat á göngunum, með mömmu, og beið eftir að fá að fara inn á gjörgæsluna til að sjá hana. Þegar hún losnaði úr öndunarvélinni í byijun maí tók ég hana með mér heim til Californ- íu. Við komum henni fyrir í stofunni, í stóru rúmi. — Náðirðu einhveiju sambandi við hana? Nei. Ég held hún hafi skynjað hávaða þó svo hún gæti ekki greint hann. Hún hrökk við ef eitthvað datt í gólfið. En hún sýndi engin viðbrögð ef kallað var á hana. Ég fór á námskeið til að læra hvernig ég ætti að annast hana. Og réð fólk til að hjálpa mér. Ég þurfti að fæða hana í gegnum rör sem hafði verið leitt niður í maga. Ég þurfti að gera margt sem var miður skemmtilegt... En fyrir utan hélt lífið áfram sinn vana- gang, barnabörnin uxu úr grasi, kötturinn hringsólaði um húsið, maðurinn minn klippti rósir úti á svölum. Þetta gekk mjög hægt fyrir sig, dagarnir siluðust áfram, ofurhægt.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.