Morgunblaðið - 10.02.1994, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. FEBRUAR 1994
31
Átak fólksins í þágu fatlaðra
eftirHelga Seljan
Málefni fatlaðra hafa miklum
framförum tekið á margan veg á
undangengnum árum. Ekki skal þó
undan dregið að alltof margt er enn
ógert og nægir að líta til aðgeng-
is-, atvinnu- og húsnæðismála, þar
sem ótalmargt er á annan veg en
vera skyldi, þó vissulega hafi margt
áunnizt þar einnig. Staðreynd er
að sannarlega hefur víða orðið slík
breyting að við byltingu jaðrar.
I allri umfjöllun okkar um marg-
víslegan vanda daganna, gleymum
við of oft að vekja athygli á því sem
vel er unnið, áfangasigrum sem
ávinningum sem ekki mega gleym-
ast í önn daganna.
Ég dreg t.d. í efa að almennt
geri fólk sér grein fyrir hversu hús-
næðis- og búsetumál fatlaðra hafa
miklum framförum tekið og kemur
þar margt til. Stefnumörkun hefur
verið að þróast til æ sjálfstæðara
búsetuforms þeirra fötlunarhópa
sem áður var talið útilokað.
Síðasta lagabreyting veitti mikil-
vægt liðsinni í þá veru. En auk
margs konar átaka af hálfu hins
opinbera hefur einnig margt annað
verið aðhafzt til ávirinings og af
því fólkið á svo giftudrjúgan hlut
að stærsta átakinu þá hygg ég að
verðugt sé að vekja athygli á hinni
miklu uppbyggingu húsnæðis fyrir
fatlaða á vegum Hússjóðs Öryrkja-
bandalagsins. Sú saga spannar
nokkuð á þriðja áratug ogiraman
af má í raun "segja að hún hafi
verið ævintýri líkust, en þar fóru í
senn fullhugar og bjartsýnismenn
miklir sem og raunsæir um leið,
með Odd Ólafsson yfirlækni og síð-
ar alþingismann í fararbroddi
fremstan. Oddur vann víða að mál-
efnum fatlaðra, en háhýsin við
Hátún 10 eru ein sér stórkostlegur
minnisvarði um óbilandi dug og
þrautseigju, þar sem Oddur stýrði
öllu til farsældar heilu í höfn. Fann-
borgarátakið í Kópavogi fylgdi svo
í kjölfarið.
En þrátt fýrir þetta stórvirki sem
leysti vanda svo ótalmargra var
alveg' dagljóst að áfram þyrfti að
halda, svo allur sá fjöldi, sem enn
beið, mætti fá framtíðarúrlausn
sinna húsnæðismála. Og eldhuginn
Oddur lét ekki sitja við innantóm
orð frekar en fyrri daginn heldur
leitaði ásamt öðrum nýrra leiða sem
mættu árangri skila fyrir fatlaða í
framtíðinni.
Þannig varð íslenzk getspá -
lottóið - til. Fyrst kom raunar fram
frumvarp á þingi með mjög víðtæk-
um stuðningi þingheims þar sem
Öryrkjabándalag Islands var eitt
aðili máls, en síðar varð samkomu-
lag um það að ÍSÍ og UMFÍ skyldu
vera aðilar einnig.
Þannig fóru svo lög um talnaget-
raunir - grunnur íslenzkrar get-
Eitt framboð - eng-
inn veikur hlekkur
eftir ÁrnaÞór
Sigurðsson
Sameiginlegt framboð félags-
hyggjuflokkanna í Reykjavík við
borgarstjórnarkosningar í vor er nú
að verða að veruleika. í rúman
mánuð hefur verið unnið sleitulaust
að því að ná samkomulagi milli
Alþýðubandalags, Alþýðuflokks,
Framsóknarflokks og Kvennalista
um sameiginlegt framboð með það
að markmiði að fella meirihluta
Sjálfstæðisflokksins í borginni. Nú
sér fyrir endann á undirbúnings-
vinnunni og búast má við málefna-
samningur flokkanna verði kynntur
í þessum mánuði. Hið sameiginlega
framboð hefur þegar fengið góðan
byr í seglin og greinilegt er að mik-
ill áhugi er á því að breyta um stjórn
og starfshætti í Reykjavík. Það
tekst hins vegar ekki nema með
öflugum framboðslista og samhent-
um hópi frambjóðenda sem vinna
saman og mynda trúverðuga heild.
Við sem unnið höfum að sameig-
inlega framboðinu á undanförnum
vikum, vitum manna best að slíkar
viðræður standa og falla með því
að trúnaður skapist milli manna.
Arangurinn í viðræðunum um eitt
framboð þessara fjögurra flokka
má ekki síst þakka góðri samstöðu
og gagnkvæmu trausti sem tekist
hefur með fulltrúum flokkanna í
fjögurra manna samninganefnd-
inni. Þessum árangri er brýnt að
fylgja eftir og vænleg leið til þess
að það takist er væntanlega að fela
þeim sem unnið hafa verkið hingað
til að halda því áfram. Ekki síst
þess vegna ákvað ég, sem hef verið
fulltrúi Alþýðubandalagsins í fjög-
urra manna viðræðunefnd flokk-
anna, að gefa kost á mér í forvali
Alþýðubandalagsins sem fram fer
næstkomandi laugardag og sækjast
eftir öðru sæti Alþýðubandalagsins,
sem er 5. sætið á listanum.
Nú þegar eitt framboð er í sjón-
máli er mikilvægt að þar verði eng-
inn veikur hlekkur. Alþýðubanda-
lagið verður að leggja sitt lóð á
vogarskálina til að vel takist um
stjórn borgarinnar með því að tefla
fram öflugri og samhentri sveit.
Guðrún Ágústsdóttir gefur lcost á
sér til að skipa fyrsta sæti Alþýðu-
spár — í gegn á Alþingi vorið 1986
og hlutur Öryrkjabandalagsins
þannig lögfestur, en hann nemur
40% af tekjum. íslenzk getspá er
afar farsælt fyrirtæki og hefur ver-
ið vel stjórnað í hvívetna af fram-
kvæmdastjóranum, Vilhjálmi Vil-
hjálmssyni, og hans fóiki. Þar hefur
verið farið með fullri gát samhliða
raunsæi og djörfung.
Um ráðstöfun þess fjár sem
þannig fæst í hlut Öryrkjabanda-
lags Islands segir svo í lögunum:
„Til að greiða stofnkostnað við
íbúðarhúsnæði fyrir öryrkja á veg-
um Öryrkjabandalags íslands eða
standa undir annarri starfsemi
bandalagsins í þágu öryrkja.“
Það ætti því enginn að velkjast
í vafa um það til hverra hluta lög-
gjafinn ætlaðist af hálfu Öryrkja-
bandalagsins varðandi þá fjármuni
er í þess hlut koma.
Á árunum frá stofnun íslenzkrar
getspár hefur þessum fyrirmælum
löggjafans verið hlýtt vel, sem bezt
sannast á því að á þessum árum
hafa verið byggðar eða keyptar
yfir 180 íbúðir til útleigu fyrir ör-
yrkja á svo sanngjörnu verði sem
framast er kostur.
Ekki þykir undirrituðum minna
um það vert að utan höfuðborgar-
svæðisins eru íbúðir á vegum Hús-
sjóðs orðnar 45 talsins, enda þörfín
ekki síður bráðbrýn þar og mun
fullt framhald verða á því.
Húsnæðismál fatlaðra eru sann-
arlega byggðamál og skipta oft
sköpum um búsetu; ekki aðeins
hinna fötluðu sjálfra, heldur og
þeirra sem að standa. Sannast
sagna hefðu menn getað haldið að
slíkt viðbótarátak við 290 íbúðir
áður hefði átt að anna eftirspum,
en því fer ijarri að svo sé.
Biðlistinn er ótrúlega langur í
dag - á fímmta hundrað - og end-
urspeglar auðvitað aukinn vanda
öryrkja varðandi húsnæðismál nú
þrátt fyrir allt sem aðhafzt er, sem
auðskilið er raunar nú, þegar svo
þrengir almennt að í þjóðlífinu sem
raun ber vitni.
Vissulega þarf því atbeina al-
mennings í landinu til enn frekari
átaka sem gætu skilað sem flestum
Helgi Seljan
„Biðlistinn er ótrúlega
langur í dag - á fimmta
hundrað - og endur-
speglar auðvitað auk-
inn vanda öryrkja varð-
andi húsnæðismál nú
þrátt fyrir allt sem að-
hafzt er, sem auðskilið
er raunar nú, þegar svo
þrengir almennt að í
þjóðlífinu sem raun ber
vitni.“
öryrkjum í öruggt skjól. Það fólk
sem úrlausn hefur fengið býr við
hina margvíslegustu fötlun, enda
eðlilegt þar sem Öryrkjabandalag
íslands hefur 21 félag innan sinna
vébanda - þar eru heildarsamtök
fatlaðra á landi hér með yfir 14
þús. aðildarfélaga, enda mála sann-
ast að þar er fólk með nær alla
tegund fötlunar.
Hlutur þroskaheftra mun þó vera
drýgstur í húsnæðismálunum og er
það vissulega af hinu góða. En svo
sem lög segja til um fara fjármun-
irnir frá íslenzkri getspá til „ann-
arrar starfsemi bandalagsins í þágu
öryrkja“.
Öryrkjabandalag íslands sinnir :í
dag afar fjölþættu og yfirgrips-
miklu starfí í þágu öryrkja í land-
inu, enda er leitað til þess alls stað-
ar að um aðstoð og atbeina í ýmiss
konar réttinda- og réttlætismálum.
Þó meginhluti fjármagnsins hafi
eðlilega farið til Hússjóðs Öryrkja-
bandalagsins, sem vel að merkja
er sjálfseignarstofnun, þá hafa fé-
lög bandalagsins fengið aðstoð til
fjölmargra verkefna í þágu sinna
félagsmanna, verkefna sem þau
annars hefðu ekki ráðið við.
Útgáfa viðamikils fréttabréfs er
mikilvæg jafnt inn á við sem út ‘á
við og á að sýna þverskurð þess sem
efst er á baugi hveiju sinni og á
um leið að vera svo öflugt baráttu-
tæki í hagsmunabaráttu fatlaðra
almennt sem frekast er kostur.
Dýrmæt aðstoð við starfsþjálfun
fatlaðra, mörg og mikilvæg sam-
vinnuverkefni með Þroskahjálp, og
átök í atvinnumálum fatlaðra, en
bandalagið rekur vinnustofur í Há-
túni 10 - allt þetta og miklu fleira
fæst fyrir þá ijármuni sem fólkið í
landinu lætur bandalaginu í té.
Sá sem um árabil hefur fylgzt
allvel með málefnum fatlaðra og
vinnur nú þar á vettvangi fínnur
vel hversu dýrmæt þessi fjárupp-
spretta fólksins er og hve miklu hún
skilar ótöldum fjölda fatlaðra. Þess
vegna er einmitt dýrmætt einnig
að fólkið í landinu fái að fylgjast
með því, hversu fjármununum er
varið, svo áfram megi í horfí halda
sem allra bezt. Næg eru verkefnin
sem vinna þaf og varðstaðan þarf
að vera sem vökulust og bezt í
hverri tíð.
Til þeirrar varðstöðu, til áfram-
haldandi átaka og ávinninga, skal
enn heitið á liðsinni fólksins í land^,
inu í fullvissu þess að fatlaðir megi
njóta aukins öryggis í afkomu sem
aðstöðu allri. Snar þáttur þess felst
í farsælli úrlausn þeirra mála, sem
hér hefur helzt verið unnið að með
öflugum liðsstyrk almennings.
Svo þarf áfram að verða, því
verkefnagnótt er framundan.
Höfundur er fyrrv. alþingismaður
og félagsmálafulltrúi
Oryrkjabandalags íslands.
HVERNIG A AÐ DEILA?
Arni Þór Sigurðsson
„Eindrægni og sam-
heldni frambjóðenda-
hópsins skiptir einnig
sköpum og það er mikið
í húfi fyrir borgarbúa.“
bandalagsins á sameiginlega listan-
um. Ég hvet menn eindregið til að
stuðla að góðri kosningu hennar.
Lykillinn að velgengni R-listans
er ekki bara kominn undir ágæti
þeirra einstaklinga sem veljast á
listann. Eindrægni og samheldni
frambjóðendahópsins skiptir einnig
sköpum og það er mikið í húfi fyr-
ir borgarbúa. Gegnum kynni mín
af forystufólki samstarfsflokka
okkar og árangursríkt samstarf að
undirbúningi hins sameiginlega
framboðs hef ég ástæðu til að ætla
að ég geti lagt mitt af mörkum í
þágu góðrar samvinnu þessara að-
ila. Þess vegna sækist ég eftir því
að skipa annað sæti Alþýðubanda-
lagsins á R-listanum.
Höfundur er formaður
Kjördæmisráðs
Alþýðubandalagsfélaganna í
Reykjavík og tekur þátti forvali
Alþýðubandalagsins 12. febrúar.
eftir Sigvarð Ara
Huldarsson
Fyrir utanaðkomandi er erfítt að
sjá af hveiju skipan í sæti Alþýðu-
bandalagsins á sameiginlegum
framboðslista fyrir næstu borgar-
stjórnarkosningar þurfí að vera
vandamál. Þar keppi tvö félög um
tvö sæti og ætti að vera auðvelt
að skipta þeim jafnt. En því miður
er þetta ekki svona einfalt. Annað
félagið mun verá um það bil fimm
til sex sinnum stærra og ef skipta
á tveim sætum á milli svo misstórra
aðila er viðbúið að annar þeirra
geti illa sætt sig við niðurstöðuna.
En sætin eru fleiri, þvi einnig er
um varamannasæti að ræða og teldi
ég að það ætti að geta leyst málið.
Talsmenn stefnunnar „einn mað-
ur eitt atkvæði" myndu varla telja
það sanngjarna kröfu að Birtingar-
félagar vegi sex sinnum meira en
aðrir alþýðubandalagsmenn í
Reykjavík. Ánnað atriði þessu tengt
er svo hættan á að menn skipti sér
í fleiri hópa ef ýtarlegustu kröfur
Birtingar næðu fram. Ef það að
stofna sérstakan nafngreindan
þrýstihóp skilar sér í betri aðgangi
að öruggum sætum og meiri áhrif-
um almennt þá hljóta að koma fram
fleiri hópar innan Alþýðubandalags-
ins í Reykjavík sem væntanlega
vilja að þeirra kröfur nái fram á
svipaðan hátt þ.e. á kostnað stærsta
félagsins. Þá verður þetta fyrst al-
mennilega flókið!
Náist ekki samkomulag um röð-
un í þessi sæti sem allir geta sætt
„ Vil ég því hvelja fram-
bjóðendur og stuðn-
ingsmenn þeirra að
fara hér varlega —
spara sterku lýsingar-
orðin.“
sig við er eina sanngjarna leiðin að
láta skera úr um þetta í Torvali.
Eitt af því sem getur gert það
harkalegt er skortur á ágreiningi
um stefnu.
Þessir hópar aðgreindust upphaf-
lega fyrir síðustu borgarstjómar-
kosningar vegna mismunandi af-
stöðu til framboðs með þeim sem
síðan kölluðu sig Nýjan vettvang.
í þetta skiptið voru fulltrúar bæði
ABR og Birtingar ákafir og sam-
stíga í að ná fram sameiginlegu
framboði. Því er enginn áþreifan-
legur skoðanaágreiningur sem skil-
ur frambjóðendurna að. Kosninga-
baráttan mun því eðlilega verða
mjög persónuleg. Færð verða rök
(eða sögusagnir) fyrir því að hinn
frambjóðandinn sé ekki heppilegur
sem fulltrúi Alþýðubandalagsins
o.s.frv. og algengasta sagan verður
líklega eins og áður hve „hinir“
segir ljótar sögur um „okkur“.
Þetta mun ekki vera mjög væn-
legt til að ná fram lista af fólki sem
getur unnið saman í borgarstjórn.
Meira máli skiptir að menn sættist
við niðurstöðuna hver sem hún
verður en hver nákvæmlega er val-
inn. Vil ég því hvetja frambjóðendur
Sigvarður Ari Huldarsson.
og stuðningsmenn þeirra að fara
hér varlega — spara sterku lýsing-
arorðin.
Þegar forvalið er yfirstaðið mæl-
ist ég svo til þess að félögin reyni
að athuga hvaða hlutir mæli með
þessari aðgreiningu og hvort ekki
sé kominn tími til að sameinast —
ekki bara í framboði til borgar-
stjórnar — heldur í einn flokk Al-
þýðubandalagsmanna í Reykjavík.
Höfundur er Æskulýðs-
fylkingarfélagi.