Morgunblaðið - 24.03.1994, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 24.03.1994, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1994 Staðreyndir um sæstreng II eftir Jón Bergmundsson í fyrri grein var fjallað um þró- un síðustu áratuga í sæstrengs- lögnum, en hér verður fjallað um gerð sæstrengja og endabúnaðar þeirra. í síðustu greininni verður fjallað um hugsanlegar rekstrar- truflanir og orkutöp við raforkuút- flutning frá íslandi. Hönnun sæstrengs Sæstrengir eru hannaðir sér- staklega í hvert sinn með tilliti til þeirra rekstraraðstæðna sem þeir eru ætlaðir fyrir. Prófanir eru síðan framkvæmdar til að sannreyna að þeir uppfylli þær kröfur sem*gerð- ar eru, bæði prófanir á strenggerð- inni áður en framleiðsla hefst og síðan prófanir á tilbúnum streng í verksmiðjunni tii að sannreyna að framleiðslan hafi tekist vel. Sæstrengur er í grófum dráttum byggður upp af koparleiðara með pappírseinangrun sem gegndreypt er í sérstakri olíu. Til að gera hann vatnsheldan er strengurinn hulinn blýkápu og síðan plastkápu til að koma í veg fyrir tæringu. Utan um strenginn kemur síðan stálvíra- kápa, einföld eða tvöföld, og yst er kápa úr gerviefnaþráðum. Stál- vírakápan gefur strengnum aukinn togstyrk jafnframt því sem hún ver hann fyrir hnjaski, t.d. af völd- um veiðafæra. Fyrir streng sem á að leggja á miklu dýpi er nauðsynlegt að hann þoli þann togkraft sem verður við lagningu hans og ef þarf að ná honum upp af hafsbotni vegna við- gerða. Þungi strengs sem lagður yrði frá íslandi gæti verið á bilinu 36-40 kg á hvern lengdarmetra í vatni og því er togkraftur slíks strengs 36-40 tonn þegar hann hangir 1.000 m niður úr lagningar- skipi. Til viðbótar koma síðan tog- kraftar vegna hreyfingar skipsins. Samkvæmt þeim reglum sem not- aðar hafa verið við framleiðslu sæstrengja yrði að hanna og prófa slíkan streng fyrir 51 til 56 tonna togkraft, eftir þyngd strengsins, ef gengið er út frá 1.000 m há- marksdýpi. Til að gefa sæstrengn- um þann styrk sem gerð er krafa AEG Þvoffavé/ Lairamat 920 w um þarf stálvírakápan að vera tvö- föld og tekur hún upp u.þ.b. 80% af þeim togkrafti sem strengurinn verður fyrir. Ahrif mikils dýpis á raffræðilega eiginleika strengs eru fremur já- kvæð en hitt, þar sem mikill þrýst- ingur bætir eiginleika olíunnar sem gegndreypt er í pappírseinangrun- ina. Mekanískur styrkleiki ein- angrunarinnar þarf að vera nægur til að hún aflagist ekki. Fram fara prófanir á raffræðilegum styrk strengja þar sem reynt er að líkja eftir þeim rekstraraðstæðum sem verða yfir líftíma strengsins. Almennt er við það miðað að endingartími sæstrengja sé 30 ár og hafa rannsóknir á eldri strengj- um leitt í ljós að slíkt er mjög raun- hæft. Eftir að þriðji strengurinn til Gotlands var lagður var ekki lengur þörf á þeim streng sem lagður var árið 1954. Hann var því tekinn upp og rannsakaður gaumgæfilega. I ljós kom að raf- fræðilegir eiginleikar hans höfðu ekkert versnað frá því hann var lagður og sama má segja um sýni sem tekin voru úr Skagerrak- strengjunum sem lagðir voru 1976. Sýnin voru tekin eftir 15 ára rekst- ur og gáfu til kynna að 30 ára rekstrartíma yrði náð, þar sem ekki hafi komið fram nein merki öldrunar í einangrun strengjanna. Framleiðsla sæstrengja Framleiðsla sæstrengja er nokk- uð frábrugðin hefðbundinni stren- gjaframleiðslu og fer hún fram í verksmiðjum sem sérstaklega eru til þess gerðar. Framleiðslan fer þannig fram, að fyrst er pappírseinangrun sett utan um koparleiðara og hún síðan gegndreypt í olíu í sérstökum tönk- um. Hámarkslengd á þessu fram- leiðslustigi er milli 20 og 30 km og ræðst af stærð gegndreypit- anks. Strengurinn er síðan hulinn blýkápu og settur í milligeymslu. Næsta stig felst í samsetningu nokkurra slíkra strenghluta og síð- an fullnaðargerð strengsins. Fjöldi Jón Bergmundsson „Reynsla af samsetn- ingu strengja er mjög góð og má nefna að í Skagerrak-strengj un- um sem lagðir voru 1976 er 21 samsetning sem gerð var í verk- smiðju og 10 samsetn- ingar vegna viðgerða (5 viðgerðir).“ strenghluta sem tengdir eru saman á þessu stigi framleiðslunnar ræðst af burðargetu þess skips sem taka á við strengnum, en í dag er sú hámarksþyngd um 7.000 tonn. Alls gæti því slíkt skip borið um 120 til 130 km langan streng. Þær samsetningar sem gera þarf í verksmiðju á leiðara, ein- angrun og blýkápu eru ekki taldar veikja strenginn að neinu leyti, en blýkápa og stálvíravörn er sam- felld fyrir þá 120 til 130 km sem framleiddir eru. Lagning sæstrengs I Þróun í neðarsjávartækni hefur verið mjög hröð á síðustu árum, einkum vegna olíu- og gasvinnslu ( í Norðursjó og undan vesturströnd Noregs. Notkun íjarstýrðra neðan- sjávartækja er orðin mjög algeng og hvers kyns staðsetningarbúnað- ur fyrir skip og tæki verður sífellt fullkomnari, m.a. búnaður sem gerir skipi kleift að halda kyrru fyrir á ákveðnum punkti þrátt fyr- ir vind og strauma. Strengur milli íslands og Fær- eyja yrði lagður í fjórum áföngum I og yrðu því að vera þijár samsetn- ingar á þeirri leið. Sama gildir um lagningu milli Færeyja og Skot- lands. Samsetningarnar eru eitt vandasamasta verkið við lagningu strengsins og krefjast mikillar verkkunnáttu. Þó að skipuleggja megi lagningu strengsins þannig að samsetningarnar lendi einungis á 6-700 m dýpi verður að vera hægt að gera við strenginn á há- marksdýpi sem er um 1.000 m. Strengframleiðendur segjast vera tilbúnir með slíkar samsetningar sem prófaðar hafa verið á rann- sóknarstofum, en ekki hefur enn sem komið er reynt á þær í raun. Ef af lagningu strengs milli Italíu og Grikklands verður innan tíðar, mun slík samsetning verða full- prófuð áður, en þar er hámarks- dýpið 1.000 m. Vegna lítils sjávar- dýpis í Norðursjó er lagning frá ( Skotlandi suður til Englands eða meginlandsins auðveldari, en þá þarf að gera ráðstafanir vegna lagningu yfír olíu- og gasleiðslur. Reynsla af samsetningu strengja er mjög góð og má nefna að í Skagerrak-strengjunum sem lagðir voru 1976 er 21 samsetning sem gerð var í verksmiðju og 10 samsetningar vegna viðgerða (5 viðgerðir). Engin vandamál hafa komið upp vegna þessara samsetn- inga og því er almennt litið svo á að þær takmarki ekki lagningu sæstrengja. Að lokinni lagningu strengjanna eru þeir grafnir niður í botninn til að veija þá fyrir veiðarfærum og öðru hnjaski. Fyrir streng frá Is- landi hefur verið miðað við að Tekur 5 kg. Vinding: 1000/700 sn. pr. min. Stiglaust hitaval Sparna&arkerfi Oko-kerfi sparar 20% þvottaefni Ver& áður 94. 829,- eða 88191,- stgr. Tilboð kr Umboösmenn Reykjavík og nágrenni: BYKO Reykjavík, Hafnarfiröi og Kópavogi Byggt & Búiö, Reykjavík Brúnás innróttingar.Reykjavík Fit, Hafnarfiröi Þorsteinn Bergmann.Reykjavík H.G. Guöjónsson, Reykjavík RafbúÖin, Kópavogi. Vesturland: Málningarþjónustan, Akranesi Kf. Borgfiröinga, Borgarnesi Biómsturvellir, Hellissandi Guöni Hallgrímsson, Grundarfiröi Ásubúö.BúÖardal Vestfiröir: Rafbúö Jónasar Þór.Patreksfiröi Edinborg, Bíldudal Verslun Gunnars Sigurössonar Þingeyri Straumur.ísafiröi Noröurland: Kf Steingrímsfjaröar.Hólmavík Kf. V-hún., Hvammstanga Kf. Húnvetninga, Blönduósi Skagfiröingabúö, Sauöárkróki KEA, Akureyri KEA, Dalvík Bókabúö, Rannveigar, Laugum Sel.Mývatnssveit Kf. Þingeyinga, Húsavík Urö, Raufarhöfn Austurland: Sveinn Guömundsson, Egilsstööum Kf. Vopnfiröinga, Vopnafiröi Stál, Seyöisfiröi Verslunin Vík, Neskaupsstaö Hjalti Sigurösson, Eskifiröi Rafnet, Reyöarfiröi Kf. Fáskrúösfiröinga, Fáskrúösfiröi KASK, Höfn Suöurland: Kf. Rangæinga, Hvolsvelli Mosfell, Hellu Árvirkinn, Selfossi Rás, Þorlákshöfn Brimnes, Vestmannaeyjum Reykjanes: Stapafell, Keflavlk Rafborg, Grindavík. AEG Heimilislæki og handverkfæri ^lndestt Heimilistæki Heimilistæki ismet Heimilistæki ZWILLING J.A. HENCKELS Hnífar ©BOSCH Bilavarahlutir - dieselhlutir B R Æ Ð U R N I R ORMSSONHF Lágmúla 8, Sími 38820 Umbodsmenn um land allt MEÐAL ANNARRA ORÐA Umburðarlyndi eftir Njörð P. Njarðvík „Þótt öll þjóðfélög séu grund- völluð á umburðarleysi, þá eru all- ar umbætur grundvallaðar á um- burðarlyndi.“ Þannig komst Ge- orge Bernard Shaw að orði í for- mála fýrir leikriti sínu um heilaga Jóhönnu, og felst í þeirri málsgrein dýpri hugsun, en ef til vill mætti ætla við fýrstu sýn. Orðið umburðarlyndi er skýrt svo í íslenskri orðabók, að það merkir „mildi, það að taka vægt á yfirsjónum eða andstöðu annarra“ en einnig: þolgæði, rósemi, jafnað- argeð. Ég skil hugsun Shaws þannig, að hópur manna byggi sér þjóðfé- lag á takmörkunum. Hann helgar sér afmörkun í tilverunni, sem tengist landsvæði, tungumáli, trú- arviðhorfí, siðferðisvitund, rétt- lætiskennd, pólitískum og/eða efnahagslegum hagsmunum. Við jaðar þessara takmarkana skapast oftlega harðneskjuleg átök, sem geta tengst fleiri en einu atriði samtímis. Þannig eru átök á Norðjur- írlandi sprottin af þeirri hugsun að sameina íbúa eyjarinnar í eina þjóð (svo að vikið sé að föðurlandi Shaws sjálfs), en tengist einnig afstöðu til trúarbragða. Og við höfum fyrir augunum blóðug átök á Balkanskaga, þar sem fer saman margfalt umburðarleysi er tekur til landrýmis, þjóðernis og trúar. Jafnvel í rótgrónu og friðsamlegu menningarríki eins og Belgíu er viðvarandi pólitísk togstreita, af því að þijú tungumál eru töluð í landinu. I dæmi okkar íslendinga fer saman land, þjóð og tunga, en við- brögð sumra við innflytjendum af öðrum uppruna með annars konar útlit, tungu og trú sýna, að stutt er í umburðarleysið, sem Shaw nefnir og telur eitt einkenni þjóðfé- lagsmyndunar. Ákjósanlegur eiginleiki En Shaw segir einnig, að allar umbætur grundvallist á umburðar- lyndi. Þótt þjóðfélag geti byggst á takmörkunum, þá er það þó ævin- lega svo fjölmennt, að menn verða að sýna að minnsta kosti eitthvert umburðarlyndi, svo að sæmileg sátt og jafnvægi haldist. Frelsi eins hlýtur ævinlega að takmarkast við frelsi annars. Og ef við viðurkenn- um á annað borð, að allir eigi sinn, rétt á frelsi (sem er að vísu ekki mjög gömul hugsun), þá verðum við samtímis að afsala okkur ein- hveiju af okkar eigin frelsi með því að sýna frelsi annarra um- burðarlyndi. Annars ríkir ekki rétt- læti. Þannig getum við sagt að frelsi og réttlæti þurfi að vega salt í mannlegum samskiptum, þar sem réttlætið setji frelsinu skorður. Umburðarlyndið er þess vegna eins konar málamiðlun, sem heimt- ar skilning á því að aðrir eigi rétt á að vera öðru vísi en við. Umburð- arleysið, harkan, birtist hins vegar í þeirri tilætlun að allir eigi að vera eins og við. Ef þeir séu öðru vísi, eigi þeir skilyrðislaust að að- lagast okkur. Eða jafnvel að verða þurrkaðir út, eins og gyðingaof- sóknir nasista stefndu að. Því má segja, að lýðræði geri kröfu til umburðarlyndis. Við lítum flest svo á, að lýðræðið feli í sér einhveijar mestu umbætur á stjórnarháttum í sögu mannsins, og um leið erum við að Iýsa því yfir, að umburðarlyndi sé einhver ákjósanlegasti eiginleiki mannsins. En þá ber okkur að hafa í huga, að umburðarlyndi og andstæða þess eru ekki meðfæddir eiginleik- ar, fremur en manngæska eða mannvonska, heldur þróast með mönnum vegna áhrifa umhverfis, uppeldis, persónulegrar reynslu og menntunar. Enda hefur þráfald- lega verið sagt, að fordómar stafi af fáfræði. „Rekið fólk út í stríð, og það mun gleyma því, að nokkurn tíma hafi verið til fyrirbærið umburðar- lyndi,“ sagði John Dos Passos — og leggur þar með áherslu á þátt aðstæðna og umhverfis. Takmörk umburðarlyndis Breski heimspekingurinn John Locke (sem uppi var á 17du öld) mun hafa orðið einna fyrstur til að brýna umburðarlyndi fyrir mönnum, enda blöskraði honum trúarlegt ofstæki og hatur sam- tímamanna sinna. Sjálfur var hann þó ekki reiðubúinn að umbera fólk,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.