Morgunblaðið - 21.10.1994, Síða 16

16 FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 1994
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
ESB-sinn-
ar í sókn í
Svíþjóð
SAMKVÆMT nýrri skoðana-
könnun í Svíþjóð hafði þjóðar-
atkvæðið í Finnlandi veruleg
áhrif á sænska kjósendur og
stuðningurinn við aðild Svía
að ESB hefur aukist. Sam-
kvæmt skoðanakönnun, sem
gerð var fyrir og eftir þjóðarat-
kvæðið, hefur fylgismönnum
aðildarinnar fjölgað um fímm
prósentustig og andstæðing-
unum um 3 prósentustig. Óá-
kveðnum hefur fækkað úr 23%
í 15%. 44% Svía eru nú hlynnt
ESB-aðild og 41% andvíg, sem
er innan skekkjumarka, en
talsmaður Gallup sagði að á
meðal þeirra sem spurðir voru
eftir þjóðaratkvæðið í Finn-
landi hefðu talsvert fleiri tekið
afstöðu með aðildinni.
Hjónaslag- af-
stýrt í Perú
YFIRKJÓR-
STJÓRN í
Perú gerði í
gær að engu
vonir Susana
Higuchi um
að geta borið
sigurorð af
eiginmanni
sínum, Al-
berto Fuji-
mori forseta,
í forsetakosningunum í apríl.
Kjörstjórnin úrskurðaði að
flokki Higuchi hefði ekki tekist
að safna tilskildum fjölda
gildra undirskrifta til að geta
boðið fram. Flokkurinn þurfti
100.000 undirskriftir og lagði
fram 130.000, en aðeins
11.850 reyndust gildar.
Líknardráp í
sjónvarpi
HOLLENSKA sjónvarpið
sýndi í gær heimildarmynd þar
sem sýnt var frá því þegar
læknir framkvæmdi líknar-
dráp að beiðni dauðvona sjúk-
lings. Læknirinn sást gefa
sjúklingnum róandi lyf og síð-
an banvæna sprautu.
Menn
Dúdajevs
hopa
HERSVEITIR hollar Dzhokhar
Dúdajev, leiðtoga Kákasus-
héraðsins Tsjetsjeníu, neyddust
í gær til að hörfa frá vígi upp-
reisnarmanna sunnan við höf-
uðborgina, Grozny. Mikið
mannfall varð í liði Dúdajevs í
nokkurra daga bardaga bar-
daga um bæinn Urus-Martan.
Rússneska fréttastofan Tass-
ítar sagði að uppreisnarmenn-
irnir væru að undirbúa stórsókn
gegn stjórnarhernum.
Vopnahlé í
Tadzhíkístan
MUNNAVAR Nazríjev, aðstoð-
arforsætisráðherra Mið-Asíu-
ríkisins Tadzhíkístans, fyrrver-
andi lýðveldis Sovétríkjanna,
beið bana í gær þegar bifreið
hans sprakk af völdum jarð-
sprengju. Vopnahlé átti að taka
gildi í gær milli stjórnarinnar
og bandalags ftjálslyndra þing-
manna og múslima.
Breskur aðstoðarráðherra segir af
sér vegna spillingarásakana
Þáði stórfé fyrir
að bera upp
fyrirspurn
London. Reuter.
BRESKUR aðstoðarráðherra, Tim
Smith, sagði af sér í gær vegna
ásakana um, að hann hefði þegið fé
fyrir að bera upp fyrirspurn á þingi
og er jafnvel búist við afsögn ann-
ars aðstoðarráðherra fyrir sömu sak-
ir. Er þetta mál mikið áfall fyrir
John Major forsætisráðherra og
íhaldsflokkinn en frá því var skýrt
í dagblaðinu The Guardian í gær.
Hefur Major fallist á afsögn Smiths.
Þingmenn Verkamannaflokksins
gerðu harða hríð að Major á þingi
í gær en auk Smiths, sem var. aðstoð-
ar-Norður-írlandsmálaráðherra, er
um að ræða Neil Hamilton aðstoð-
arviðskipta- og iðnaðarráðherra. Eru
þeir sagðir hafa þegið mikið fé af
manni að nafni Ian Greer, sem sér
um að reka erindi fyrirtækja og sam-
taka gagnvart þinginu, en hann á
að hafa fengið það frá milljónamær-
ingnum Mohammed Al-Fayed. Gerð-
ist þetta á árunum 1987-89 þegar
Fayed stóð í ströngu vegna kaupa
á Harrods-stórversluninni. Ian Greer
neitar fréttinni algerlega og segist
ætla að höfða mál á hendur dagblað-
inu.
Smith vaj talinn eiga bjarta fram-
tíð innan íhaldsflokksins og hafði
verið aðstoðarráðherra síðan í janúar
þegar fyrirrennari hans, Tim Yeo,
sagði af sér eftir að hafa viðurkennt
að hafa átt bam í lausaleik.
Mikið áfall fyrir Major
Áður hafa tveir þingmenn íhalds-
flokksins verið sakaðir um að hafa
borið upp fyrirspurnir á þingi gegn
greiðslu og er það mál til rannsókn-
ar hjá hlunnindanefnd þingsins. Á
miðvikudag ákváðu hins vegar full-
trúar Verkamannaflokksins í nefnd-
inni að hætta að sækja fundi til að
mótmæla því, að samþykkt var að
kanna málin í kyrrþey.
Talsmaður Majors sagði í gær,
að forsætisráðherrann hefði vitað
um þessi mál þeirra Smiths og Ham-
iltons í þijár vikur og fyrirskipað
nákvæma rannsókn á þeim en marg-
ir telja, að þær upplýsingar geri hlut
hans jafnvel enn verri en ella.
| 1

. ; 1 y - - .J jjfjl ft
ÉSjéir |ift: I If |'' ! íll |;;
|g|^
Övarleg ummæli drottning-
ar hvsdreki fyrir fjölmiðla
London. Reuter.
BRESKIR fjölmiðlar veltu sér í
gær upp úr þeim ummælum Elísa-
betar Englandsdrottningar, að
Manchester væri ekki sérlega
skemmtileg borg. Lét hún þau
falla í hálfkæringi í heimsókn sinni
í Pétursborg en rússnesk kona
hafði þau eftir henni við breska
blaðamenn. Var þeim síðan slegið
upp á forsíðum daglaðanna og
þingmenn kepptust við að taka upp
hanskann fyrir Manchesterborg,
vinabæ Pétursborgar.
„Þetta var aðeins létt spjall um
Manchester og drottningin sagði
ekkert ljótt um borgina,“ sagði
talsmaður Buckinghamhallar en
það var um seinan, ummælin voru
Finnst Manchest-
er ekki sérlega
skemmtileg borg
aðalefni fjölmiðlanna, dálkahöf-
unda, fréttaþátta, þingmanna og
þá ekki síður embættismanna í
Manchester. „Drottningin talar illa
um knattspyrnuborgina," var fyr-
irsögnin í Daily Star, „Allt vitlaust
vegna óhróðurs drottningar,"
hrópaði Mirror og jafnvel virðuleg
blöð eins og Independent og The
Times slógu fréttinni upp.
Bob Litherland, einn þingmanna
Manchester, tók málið upp á þingi
og sagði, að Manchester hefði
margt til síns ágætis. Frá flug-
vellinum lægju leiðir í allar áttir
um Norður-England og miðborgin
hefði verið endurnýjuð mikið.
Sagði hann, að því miður hefði
þetta farið framhjá drottningu.
Rússlandsheimsókn drottningar
lauk í gær en af því höfðu menn
haft áhyggjur, að uppistandið með
þau Karl prins og Díönu myndi
skyggja nokkuð á hana. Óraði
engan fyrir því, að drottningin
sjálf, sem þykir einstaklega orð-
vör, myndi látá sér nokkuð um
munn fara, sem fjölmiðlunum
þætti fengur í.
Reuter
Fjöldaútför
í Stokkhólmi
ÚTFÖR 28 manna, sem fórust
þegar Eystrasaltsferjan Eston-
ia sökk, var gerð frá Riddara-
hólmskirkju í Stokkhólmi í gær.
Alls fórust um 900 manns en
aðeins hafa fundist 90 lík. Munu
hin vera lokuð inni í skipinu.
Ekki hefur enn tekist að bera
kennsl á 21 líkanna. A sama
tíma og útförin fór fram var
það rætt á fundi sænsku ríkis-
stjórnarinnar hvort reyna ætti
að ná Estonia af hafsbotni og
var ákveðið að kanna það nán-
ar. í gær fór einnig fram minn-
ingarathöfn í Muuga í Eistlandi
er lík þeirra 38 Eistlendinga,
sem borin hafa verið kennsl á,
voru flutt þangað.
Áhrif ESB-aðildar á áfengisstefnu Svía
Verða að breyta áfengissköttum
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
SVIAR munu þurfa að breyta áfengissköttum
sínum, ef þeir ganga í Evrópusambandið (ESB).
Einnig verður sölufyrirkomulaginu breytt til að
aðlaga það reglum ESB. í umræðum undanfarið
hafa leiðtogar sænsku bindindishreyfingarinnar
sagt meðlimunum að hún hvorki mæli með né
á móti aðild, en ýmsir formælendur hennar benda
á að aðiidin hafi kosti umfram það að standa
utan sambandsins. Ríkið mun í lengstu lög halda
í einkasölu til einstaklinga, en sölukerfinu þarf
að breyta.
Árið 1992 var áfengissköttum breytt í Svíþjóð
í þá áttina að skattar urðu háðir áfengismagn-
inu. Borðvín og annað vín með lágu áfengis-
magni lækkaði þá í verði, meðan sterkt áfengi
hækkaði. Helsta röksemdin var að þar með
væri verið að aðlaga sköttunina ESB-reglum.
Síðan hefur hins vegar komið í ljós að enn er
mikill munur á ESB- og sænskum reglum, svo
sköttuninni verður enn bylt.
Forsendan er að tekjur ríkisins af áfengiss-
köttum breytist ekki. Það mun því óhjákvæmi-
lega hafa í för með sér að borðvín verði dýrari
og sterkt áfengi ódýrara, eða með öðrum orðum
að horfið verður frá að meira áfengismagn þýði
hærri skatta. Þetta mun væntanlega hafa í för
með sér að brennivín lækkar um sextíu krónur
Sænskir bindindismenn
mælameð aðild
íslenskar og rauðvín hækkar um 20-80 krónur.
Af hálfu áfengisyfirvalda þykja skattbreytingar
í þessa átt afturför miðað við kerfið, sem tekið
var upp 1992.
Varðandi áfengisstefnu Svía, sem byggir á
því að hafa áhrif á drykkjuvenjur Svía með skatt-
lagningu verða nýju reglurnar Ijóslega afturför,
því stórsoluvara eins og brennivín og 11-12
prósent vín verða ódýrari. Eins og svo margar
fyrirhugaðar aðgerðir verður ekkert úr nýju
áfengissköttunarkerfí, ef Svíar hafna aðild í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni 13. nóvember.
Ákvörðun sænsku bindindishreyfingarinnar
nýlega um að taka ekki afstöðu til ESB-aðildar
þykir merki um að bindindismenn þurfi ekki að
hafa áhyggjur af aðjáta inngöngu á forsendum
bindindismennsku. Ymsir leiðtogar hreyfingar-
innar hafa bent á að með inngöngu komi Svíar
bindindissjónarmiðum sínum að innan ESB og
muni eiga greiðari aðgang að peningum til
áfengisrannsókna, auk þess sem hreyfingin eigi
þá auðveldara með að taka upp samstarf við
systurhreyfingar í öðrum Evrópulöndum.
Breytingar á einkasölunni
Sænska áfengiseinkasalan er sem óðast að
taka stakkaskiptum til að búa sig undir ESB-
aðild. Fjögur einkaleyfi hennar ganga úr gildi
um áramótin, nefnilega einkaréttur á innflutn-
ingi, útflutningi, framleiðslu og heildverslun til
veitingastaða, hótela og annarra stórra við-
skiptavina. Þar með geta nýir aðilar komið sér
fyrir á þessum vettvangi, ef þeir fá tilskilin leyfi
hjá ríkinu, hjá ríkisáfengissölunni, sem verið er
að koma á fót.
í vor var stofnað víninnflutningsfyrirtæki, sem
heitir Anfora og er í eigu áfengiseinkasölunnar.
Þetta var gert til að mæta frjálsum innflutningi
á víni. Stofnun fyrirtækisins hefur þegar leitt
af sér ýmiss konar kærur. Það hefur verið kært
til samkeppnisstofnunar, þar sem vín þess eigi
greiðari aðgang að áfengisbúðunum, sem verða
í eigu ríkisins eftir sem áður. Fjallað verður um
kæruna síðar í mánuðinum. Fyrirtækið fór af
stað með auglýsingaherferð og fyrir það var það
kært fyrir brot á reglum um áfengisauglýsing-
ar, þar sem þær eru bannaðar í Svíþjóð, svo
herferðinni var hætt.