Morgunblaðið - 21.10.1994, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 21. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Ekki er nóg að setja reglur
heldur þarf að framfylgja þeim
I STJORNARTIÐ-
INDUM, C-3 nr.
31/1993, er birt aug-
lýsing um samning
um Evrópska efna-
hagssvæðið og bókun
um breytingu á samn-
ingnum, litlar 754
blaðsíður. Ekki er ætl-
unin að rekja þennan
doðrant aðeins koma
inn á tvo þætti er báð-
ir varða Vinnueftirlit
ríkisins (VER) og um
leið hagsmuni launa-
fólks, ekki hvað síst
þá er vinna opinber
störf.
Annar þátturinn eru tilskipanir
um II. viðauka samnings um
tæknilegu reglugerðina m.m. Hinn
er samkvæmt XVIII. viðauka og
varðar öryggi og hollustuhætti á
vinnustöðum.
Félagsmálaráðuneytið skipaði
nefnd sem fer í saumana á
væntanlegum reglum sem settar
verða. Nefndin leitar álits VER á
ýmsum málum, þar á meðal þeim
tveimur þáttum sem áður er frá
greint. Sett var á fót nefnd stjóm-
ar VER, sem yfírfer tilskipanirnar
og gerir tillögur um þær til stjóm-
ar VER. Unriritaður á sæti í þess-
ari nefnd sem fulltrúi BSRB ásamt
Grétari Þorleifssyni frá ASÍ, Ósk-
ari Maríussyni frá VSÍ og Eyjólfí
Sæmundssyni forstjóra VER.
Garðar Halldórsson, deildarstjóri
hjá VER, vinnur með nefndinni.
Nefndin hóf störf í ársbyijun.
Gott samstarf er á milli BSRB og
ASÍ í nefndinni og eru nú til stað-
ar bakhópar innan samtakanna
sem fulltrúar leita álits til og
umsagna um ýmis mál áður en
nefndin skilar af sér til stjórnar
VER.
Tilskipanir skv. II. viðauka eru
óbreytanlegar og varða í flestum
tilfellum tæknilegar hliðar á fram-
leiðslu, t.d. véla. Tilskipanir skv.
XVIII. viðauka eru einnig lág-
markstilskipanir, en ef samkomu-
lag næst er hægt að bæta við
kröfumar og það er einmitt það
sem oft er deilt um.
Útgangspunktur BSRB og ASÍ
er að hér á landi gildi ekki síðri
reglur en þær bestu sem finnan-
legar em í nágrannalöndum okk-
ar, helst betri. Danir em aðilar
að ESB og þeim hefur víða tekist
að setja strangari reglur hjá sér
en tilskipanir segja til um, enda
Helgi Andrésson
eru Danir meðal
fremstu þjóða hvað
varðar öryggi og holl-
ustuhætti. Tilhneiging
er því rík að taka mið
af þeim.
Reglur um
skjávinnu og burð
Að undanförnu
hafa ýmsar reglur sem
nefndin hefur afgreitt
verið auglýstar í
stjómartíðindum. I
mörgum tilfellum
auka reglur þessar
réttindi launafólks en
málið er það að fæstir
vita um þær. Tilgangur greinar-
korns þessa er að vekja athygli
opinberra starfsmanna og annarra
á þessum auknu réttindum og
hvetja þá til að kynna sér þau
nánar.
Meðal þeirra reglna sem hafa
verið innleiddar þegar og snerta
mjög marga opinbera starfsmenn
má nefna reglur um skjávinnu, en
engar reglur hafa verið við lýði á
því sviði fram til þessa hér á landi.
Þá má nefna reglur um öryggi og
hollustu þegar byrðar eru hand-
leiknar og er þar sömu sögu að
segja og við skjávinnuna, að engar
reglur hafa verið til. í þriðja lagi
vil ég nefna reglur um notkun
persónuhlífa, en þær eru mun
ýtarlegri en áður hefur þekkst.
Ýmsar fleiri tilskipanir má nefna
sem hafa orðið að reglum að und-
anförnu eins og reglur um hávaða-
vamir á vinnustöðum og eftirlit
með heyrn starfsmanna, reglur um
vottun og merkingu á stálvírum,
krókum og keðjum o.fl., o.fl.
Lítum aðeins á þær reglur sem
samþykktar hafa verið um skjá-
vinnu, en mjög margir opinberir
starfsmenn vinna nú orðið við tölv-
ur. Eins og þegar hefur komið
fram hafa engar reglur verið til
um þessa tegund vinnu þannig að
það hefur alveg verið undir at-
vinnurekandanum komið hvernig
aðstöðu skjávinnufólki hefur verið
boðið upp á. Samkvæmt reglunum
á hver atvinnurekandi að gera
úttekt á verkstöðvum til að meta
hvaða áhrif þær hafa á starfsmenn
með tilliti til öryggis og hollustu,
einkum að því er varðar hugsan-
lega áhættu fyrir sjón og líkam-
legt og andlegt álag. Komi í Ijós
að eitthvað er að ber atvinnurek-
andanum að ráða bót á ástandinu.
Skrifstofa stuðningsmanna
Guðmundar Hallvarðssonar
er að Suðurlandsbraut 12.
Opið
virka daga kl. 14-22
og um helgar kl. 13-19.
Símar 882360 og 882361.
m
Veljum Guðmund í 5. sætið - qeqn ranqlæti tvísköttunar.
Ulpur meö og án
hettu
Mikib úrval, stær&ir: 34-50
Póstsendum
\(#HW5ID
Þá ber atvinnurekanda að upplýsa
starfsmenn um alla þætti öryggis
og hollustu er tengjast verkstöðv-
um þeirra, einkum upplýsingar um
ráðstafanir tengdar úttekt á
vinnustað, daglegri vinnutilhögun
og augn- og sjónvernd þeirra.
Starfsmenn eiga samkvæmt
Starfsmenn eiga rétt
á því, segir Helgi
Andrésson, að hæfur
aðili athugi sjón þeirra
áður en skjávinna
hefst og með jöfnu
millibili eftir það.
reglunum rétt á að hæfur aðili
prófi sjón þeirra áður en skjávinna
hefst og með jöfnu miilibili eftir
það. Sé niðurstaða skoðunarinnar
sú að starfsmenn þurfí skoðun hjá
augnlækni eiga þeir rétt á því,
einnig á atvinnurekandinn að sjá
starfsmanni fyrir sérstökum út-
búnaði sé ekki hægt að nota venju-
leg gleraugu og mega ráðstafanir
þessar ekki hafa í för með sér
aukakostnað fyrir starfsmenn.
Eitt atriði í reglunum er að at-
vinnurekanda ber að skipuleggja
vinnuna þannig að hún sé rofín
reglulega með hléum eða vinnu
af öðru tagi sem minnki álagið við
skjávinnuna.
Reglur um öryggi og hollustu
þegar byrðar eru handleiknar eru
einnig nýjung á íslandi. Sam-
kvæmt þeim ber atvinnurekanda
að gera skipulagsráðstafanir eða
nota vélbúnað til að komast hjá
því að starfsmenn þurfi að hand-
leika byrðar. Sé ekki hægt að
komast hjá því skal atvinnurek-
andinn sjá starfsmönnum fyrir
hjálpartækjum tii að draga úr
áhættunni sem felst í starfí þeirra.
Handleiki starfsmenn byrðar í sí-
fellu skal hvíla þá með öðrum verk-
efnum eða koma fyrir hléum þann-
ig að draga megi úr hættu á
heilsutjóni. Útvega á öryggisskó
sé hætta á fótmeiðslum og vinnu-
hanska sé hætta á handmeiðslum
vegna byrðarinnar.
Réttindin séu kynnt
Reglur þessar auka mjög rétt-
indi starfsmanna en það er ekki
nóg að gefa þær út heldur verður
að fylgja þeim eftir, kynna þær
rækilega þeim sem í hlut eiga, svo
starfsmenn viti hver réttur þeirra
er, og fylgjast svo með að þeim
sé framfylgt á vinnustöðum. Það
er Vinnueftirlit ríkisins sem hefur
eftirlit með framkvæmd reglnanna
og eru trúnaðarmenn á vinnustöð-
um hvattir til þess að verða sér
úti um reglurnar og kynna þær á
vinnustað sínu og ganga svo eftir
að atvinnurekendur fari eftir þeim.
Starfí nefndarinnar hjá Vinnu-
eftirliti ríkisins er langt frá því að
vera lokið því fjöldann allan af
tilskipunum á enn eftir að fjalla
um. Þar má nefna tilskipanir um
húsnæði vinnustaða og tilskipanir
um heilsuvernd og heilsufarsskoð-
anir starfsmanna.
24. október nk. hefst 37. þing
BSRB og meðal þinggagna sem
send hafa verið út eru tillögur
starfshóps BSRB um vinnuvernd,
þar sem meðal annars er komið
inn á afstöðu þingsins til tilskip-
anna. Þar eru aðildarfélög BSRB
jafnframt hvött til þess að fylgjast
með því að þeim reglum sem þeg-
ar hafa verið samþykktar sé fram-
fylgt á vinnustöðum. Þótt skoðan-
ir manna um aðildina að EES séu
skiptar mega menn ekki gleyma
því að hún er staðreynd og því
sjálfsagt að nýta sem best allt það
sem aðildinni fylgir og er til hags-
bóta fyrir launafólk.
Höfundur er fulltrúi BSRB í
Vinnueftirliti ríkisins og á sæti í
nefnd scm fjallar um tilskipanir
vegna vinnuverndar.
Kvennabarátta
til hægri eða vinstri?
Laugavegi 21, sími 91-25580
Á UNDANFÖRN-
UM árum hefur það
komið glöggt í Ijós að
Samtök um kvenna-
lista hafa þróast frá
því að vera þverpóli-
tísk samtök kvenna
sem börðust fyrir jafn-
rétti yfír í að vera fé-
lagshyggjuflokkur
sem markar- sér stað
á vinstri væng stjórn-
málanna. Þetta kom
mjög sterkt fram í síð-
ustu borgarstjórn-
arkosningum þar sem
kvennalistinn skipaði
sér á stall með Al-
þýðubandalagi, Al-
þýðuflokki og Framsóknarflokki
og viðurkenndi þar með þessa
staðreynd opinberlega.
Konur ekki bara mæður
Um leið hefur ákveðið tómarúm
myndast í íslenskum stjórnmál-
um. Hægri sinnaðar íslenskar
konur geta ekki lengur hugsað
sér að styðja kvennalistann. Þá
hafa jafnréttis sinnaðar konur
einnig horfið frá stefnu kvenna-
listans vegna þess hve mjög
mæðrahyggjan hefur átt þar upp
á pallborðið.
Mæðrahyggjan gengur út á það
að konur séu skilgreindar fyrst
og fremst út frá hlutverkum
þeirra, sem mæður, húsmæður
og eiginkonur. í henni felst einnig
sú skoðun að vegna hins sérstaka
reynsluheims kvenna séu konur
búnar mörgum eiginleikum, svo
sem nærgætni, næmni, tillitssemi
og góðmennsku sem geri þær
betur fallnar en karlmenn til að
gegna ákveðnum störfum eins og
að gæta bús og barna og sinna
umönnunarstörfum. Mæðra-
hyggjan rökstyður þannig hefð-
bundna verkaskiptingu kynjanna
og skerðir valfrelsi kvenna varð-
andi lífstíl, starfsframa og barn-
eignir.
Guðrún Björk
Bjarnadóttir
Kvótareglur vinna
gegn konum
Að líta á konur sem
hóp en ekki einstakl-
inga endurspeglast
einnig í ýmiss konar
„kvótareglum“ sem
settar hafa verið í
síauknum mæli síðast-
liðin ár. Lykilsetning-
in er: Konur kvenna
vegna. Þetta viðhorf
kristallast í jafnréttis-
lögunum sem Hæsti-
réttur túlkaði í máli
Helgu Kress gegn
menntamálaráðherra
á þann hátt, að ef
kona og karl séu jafn hæf í
ákveðna stöðu hvað varðar mennt-
un og annað er máli skiptir, og á
Það er því ljóst hvaða
stjórnmálaflokkur á ís-
landi, segir Guðrún
Björk Bjarnadóttir,
hefur stefnu sem sam-
ræmist best kröfum
kvenna um sjálfstæði
og þar með jafnrétti.
starfssviðinu séu fáar konur, skuli
veita konunni starfið.
Þessar kvótareglur gera það að
verkum að viðkomandi kona er oft
ekki metin að verðleikum í starfi.
Samstarfsfólk og aðrir er hún hef-
ur samskipti við hugsar þá með sér
að hún hafí einungis fengið starfíð
vegna þess að hún er kona en ekki
vegna þess að hún hafí verið hæf-
asti mögulegi umsækjandinn.
Flestum konum hlýtur einnig að
þykja erfitt að þiggja starf með
þessum formerkjum. Það er því
Ijóst að mæðrahyggjan skilar kon-
um ekki raunverulegu jafnrétti. Til
þess að konur komist alla leið verð-
ur þjóðfélagið að meta konur fyrst
og fremst sem sjálfstæða einstakl-
inga en ekki út frá líffræðilegum
eiginleikum kvenna sem hóps.
Sjálfstæðisstefnan eina
jafnréttisstefnan
Hvað er þá sjálfstæð kona?
Hugtakið sjáfstæð kona vísar til
þeirrar kröfu að konur hafi laga-
legar, efnahagslegar og félagsleg-
ar forsendur til að taka sjálfar
ákvarðanir er varða líf þeirra.
Sjálfstæð kona er kona sem hefur
frelsi til að velja og hafna og fær
sem ábyrgur þjóðfélagsþegn að
ákvarða eigin stöðu og stefnu.
í landsfundarályktun Sjálfstæð-
isflokksins, 1993, bls. 1, segir orð-
rétt: „Það er grundvallarskoðun
sjálfstæðismanna að þjóðinni farn-
ist þá best þegar frelsi borgaranna
til orða og athafna er sem mest.
Þegar einstaklingarnir fá svigrúm
til að starfa að markmiðum sínum
án opinberrar íhlutunar leggja þeir
grunn að eigin velferð, en leggja
jafnframt sitt af mörkum til samfé-
lagsins. Sjálfstæðisflokkurinn vill
að allir hafí jöfn tækifæri til að
njóta eigin atorku og þroska hæfí-
leika sína.“ Það er því ljóst hvaða
stjómmálaflokkur á íslandi hefur
stefnu sem samræmist best kröfum
kvenna um sjálfstæði og þar með
jafnrétti. Það verður þó að viður-
kennast að í raun hefur þessari
stefnu ekki alltaf verið fylgt út í
ystu æsar þegar kemur að konum
innan flokksins. Það er nefnilega
svo auðvelt að gleyma sér í mæðra-
hyggjunni. Til þess að fyrirbyggja
að það gerist verða konur að vera
meðvitaðar um sjálfstæði sitt og
karlar um leið að vera tilbúnir til
að viðurkenna það.
Höfundur cr laganemi og situr í
stjórn Sambands ungra
sjálfstæðismanna.