Morgunblaðið - 23.10.1994, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Guóna Einarsson.
Myndir ó forsíðu og of heimsmeisturum Kristinn Ingvorsson.
AFREKASKRÁ íslenskra
skákmanna er orðin
löng og einstaklega
glæsileg. Pjórir íslend-
ingar hafa náð því að verða heims-
meistarar í yngri flokkum skák-
manna og mun fleiri, bæði yngri
og eldri, hafa vermt verðlauna-
sæti í alþjóðlegum skákmótum.
Jón L. Árnason varð heimsmeist-
ari 16 ára ogyngri 1977. Tíu árum
síðar varð Héðinn Steingrímsson
heimsmeistari 12 ára og yngri og
sama ár hlaut Hannes Hlífar Stef-
ánsson heimsmeistaratitil 16 ára
og yngri. Nú nýverið sigraði Helgi
Áss Grétarsson á heimsmeistara-
móti 20 ára og yngri. Auk heims-
meistaranna eigum við stórmeist-
ara og alþjóðlega meistara sem
gert hafa garðinn frægan.. Af
yngri mönnum má nefna Jóhann
Hjartarson, sem er stigahæstur
íslenskra skákmanna, nú með
2585 stig. Af sömu kynslóð og Jón
L. Árnason eru stórmeistaramir
Margeir Pétursson og Helgi Ólafs-
son sem báðir státa af glæsilegum
árangri á alþjóðlegum vettvangi.
íslendingar eiga nú 8 stórmeistara
í skák, 7 alþjóðlega meistara og
um 50 skákmenn á alþjóðlega ELO
stigalistanum. Auk þessara afreka
ungu heimsmeistaranna mætti
nefna mörg afrek annarra ungra
UR FRJORRI
JÖRD
er oft rakinn til hvatningar og
stuðnings Willards Fiske, fræði-
manns og prófessors við Cornellhá-
skóla, á ofanverðri 19. öld og allt
fram á þá 20. Fiske sendi til dæm-
is skákborð og taflmenn á hvert
heimili í Grímsey, við stofnun Tafl-
félags Reykjavíkur í október árið
1900 gaf hann félaginu skákbæk-
ur, 8 taflborð og tilheyrandi tafl-
menn, tvenn verðlaun og peninga.
Fiske skrifaði bók um íslenska
skákiðkun, Chess in Iceland, og gaf
út skáktímaritið / uppnámi árin
1901-1902.
Guðmundur segir að stax í byijun
aldarinnar hafi verið hér sterkir
skákmenn og rifjar upp söguna af
því er breski skákmeistarinn Napier
tefldi við Bjöm Kalmann um alda-
mótin. Guðmundur segir margt
benda til þess að Bjöm Kalmann
sé fyrirmyndin að Dr. B. í hinni
þekktu sögu Stefans Zweig, Mann-
tafli.
Friðrik olli þáttaskilum
Þegar leið á öldina komu fram æ
sterkari skákmenn og þekktir er-
lendir skákmeistarar lögðu leið sína
hingað. Mörg skákrit sáu dagsins
ljós en urðu ekki langlíf. „Það væri
hægt að nefna marga sterka ís-
lenska skákmenn frá því um og
eftir miðja öldina, en það er engum
blöðum um að fletta að það urðu
þáttaskil þegar
Friðrik Ólafsson
kom fram á
sjónarsviðið,"
segir Guðmund-
ur. „Fríðrik var
skáksnillingur,
en starfaði við
allt aðrar að-
stæður en nú
ríkja. Hann
keppti við
marga sterkustu
skákmenn
Heimsmeistaraeinvígið 1972
Önnur þáttaskil í íslenskri skák-
þegar þeir Fischer og
háðu heimsmeistara-
einvígi í Reykjavík 1972.
Mótið virkaði mjög hvetj-
andi á skákáhuga hér á
landi. Ungt fólk hóf að tefla
og stundum er talað um stór-
meistarana fjóra, þá Helga
Ólafsson, Jóhann Hjartarson, Jón
L. Árnason og Margeir Pétursson,
sem afrakstur af heimsmeistaraein-
víginu 1972. Þessi áhugaalda tók
við af þeirri sem snilli Friðriks Ól-
afssonar hafði vakið.
Enn ein áhugabylgjan reis þeg-
ar Jóhann Hjartarson sigraði Vikt-
or Kortsnoj í áskorendaeinvígi 1989
og tefldi síðan einvígi við Karpov.
Jóhann hefur undanfarin ár teflt í
þremur millisvæðamótum heims-
meistarakeppninnar í röð.
Mikilvægt æskulýðsstarf
Taflfélag Reykjavíkur (TR)
var stofnað árið 1900 og
Skáksamband íslands (SI)
1925. Guðmundur G. Þórar-
insson segir að starf þessara
félaga hafi verið feiknarlega
öflugt allt frá stofnun. Víða
um land eru einnig öflug
taflfélög sem hafa starfað
eftir megni um árabil.
„Þarna hefur verið unnið
mikið sjálfboðaliðastarf, oft
skákmanna, til dæmis þegar Karl
Þorsteins vann tvö óopinber mót
þar sem sterkustu skákmenn
heims í viðkomandi aldursflokkum
öttu kappi. .
„Það er ekki ófijó jörð sem ber
ávöxt af þessu tagi,“ segir Guð-
mundur G. Þórarinsson, forseti
Skáksambands íslands, þegar
glæsilegan árangur íslenskra skák-
manna ber á góma. Skýringuna á
góðu gengi ungra skákmanna und-
anfarin ár telur hann meðal annars
vera að finna í mikilli skákiðkun
hér á landi um langt árabil.
Ekki eru til afgerandi heimildir
um hvenær íslendingar settust fýrst
að tafli en skákáhugi síðari tíma
heimsins, vann mikið af mótum og
vakti mikla athygli innan alþjóðlega
skákheimsins. Honum tókst að
verða stórmeistari, þrátt fyrir ein-
angrun landsins. Hann þurfti jafn-
vel að snapa far með togurum til
að komast á skákmót. Friðrik varð
einn af sterkustu skákmönnum ver-
aldar og það er feiknarlegt afrek.“
Guðmundur rifjar upp einvígi Frið-
riks við Larsen um Norðurlanda-
meistaratitilinn. „Öll þjóðin tók þátt
í sigrum Friðriks. Ég hef stundum
haldið því fram að þeir sem á eftir
koma standi á herðunum á Friðrik
Ólafssyni." Þess má geta að á næsta
ári verður Skáksamband íslands 70
ára og Friðrik Ólafsson 60 ára. Af
þessum tilefnum stefnir Skáksam-
bandið að því að halda sérstakt
afmælismót Friðrik til heiðurs.
Morgunblaðið/Sverrir
ÁHUGASAMIR skáknemar fylgjast með lelðbelningum Helga Áss Grétarssonar í fyrstu kennslu-
stund hans í 1. flokki úrvalsdeildar Skákskóla íslands. Frá vinstri: Anna Þorgrímsdóttir, Sig-
urður Páll Steindórsson, Hjörtur Daðason, Janus Ragnarsson og Gunnar Helgason.
| w „
mm' 0 - aJaJ í i
m'
Otá Jm ■

Jy4 §
FORSETI Skáksambands íslands Guðmundur G. Þórarinsson ávarpaði Helga Áss Grétarsson
í fagnaði sem haldinn var honum til heiðurs eftir komuna frá Brasilíu.
Morgunblaðið/Sverrir
ÓLAFUR H. Ólafsson formaður TR er llðsstjórl unglingasveitar TR í 2. deild deildarkeppni
Skáksambands íslands. Ólafur segir að þessi vaska sveit hafi yfirburðastöðu, enda valinn
maður í hverju rúml. F.v.: Björn Þorfinnsson, Jón Viktor Gunnarsson, Ólafur H. Ólafsson,
Bragl Þorfinnsson, Torfi Leósson, Arnar Gunnarsson, Bergsteinn Einarsson.
TAFLFÉLAG Reykjavíkur
(TR) hefur vakið athygli
fyrir öflugt starf meðal
barna og unglinga. Að sögn Ólafs
H. Ólafssonar formanns félagsins
eru nú milli 500 og 600 félagar í
TR, þar af er helmingurinn undir
tvítugu. Ólafur hefur haft veg og
vanda af æskulýðsstarfi taflfé-
lagsins í meira en 20 ár.
„Það er ekkert einfalt mál að
ná árangri í skák, en æfingin skap-
ar meistarann,“ segir Ólafur. „Við
stuðlum að því að þeir bestu fái
tækifæri til að tefla innan lands
og utan. Þéim er leiðbeint um
hvernig best sé að búa sig undir
mót og byggja sig upp.“
Skólaskákmót
Árlega eru haldin þijú íslands-
mót í skólaskák, barnaskólamót
fyrir nemendur að 12 ára aldri,
grunnskólamót og framhalds-
skólamót. Sú sveit sem vinnur
öðlast rétt til þátttöku í Norður-
landamóti.
Ólafur hefur haft mikil afskipti
af skólaskákmótum Norðurland-
anna, en á hveiju ári eru haldin
fjögur slík mót. Auk sveitakeppn-
anna er í febrúar ár hvert einstakl-
ingskeppni í 5 aldursflokkum og
keppa 2 þeir bestu í hveijum flokki
frá hveiju landanna. Undanfarin
14 ár hefur árlega verið teflt um
5 Norðurlandameistaratitla í ein-
staklingskeppni I skólaskák. Af
þessum 70 titlum hafa íslendingar
T AFLFÉLAG
REYKJAVÍKUR
UppeMisstttð
ungra
skákmanna
unnið 32 og voru allir vinningshaf-
arnir úr TR. íslendingar hafa einn-
ig staðið sig vet í norrænum sveita-
keppnum. Frá 1973 hafa íslend-
ingar sigrað í 15 skipti af um 20
í sveitakeppni framhaldsskóla, frá
því grunnskólakeppnir hófust
1977 hafa íslendingar unnið 9
sinnum. Norrænar barnaskóla-
sveitir öttu fyrst kappi 1990 og
hafa íslendingar sigrað tvisvar.
Keppnisreynslan mikilvæg
Ólafur telur að leyndardómur-
inn að baki velgengni íslenskra
skákmanna felist meðal annars í
því að þrátt fyrir ungan aldur
hafi þeir talsverða reynslu af að
þreyja alvöru kappskákir. „Maður
lærir ekki skák af bókum og fyrir-
lestrum, nema að takmörkuðu
leyti. Æfíngin skiptir mestu, að
tefla langar skákir við sér sterkari
andstæðing. í Taflfélaginu eru
ungir skákmenn settir strax í al-
vöru skákmót þar sem tefldar eru
langar skákir við fullorðna. Þeir
læra að nýta tímann, sem er mjög
mikilvægt. Menn taka litlum fram-
förum í 5 og 10 mínútna skákum.
í löngu skákunum næst einbeiting-
in, sálfræðin og sjálfsaginn.
Reynsla mín er sú að ef tveir etja
kappi og annar hefur einbeitt sér
að fræðunum, en hinn verið dug-
legur að stunda mótin, þá vinnur
mótamaðurinn alltaf.“
Félagsstarfið grundvöllurinn
Ólafur telur að undanfarin tvö
til þijú ár hafi aðeins dregið úr
áhuga á skák hér á landi, einkum
meðal þeirra sem komnir eru yfír
25 ára aldur. Ólafur álítur það
helst ógna framtíð skákarinnar ef
dofnar yfir starfsemi taflfélaganna.
Góðan árangur í TR þakkar
Ólafur ekki síst því að í Reykjavík
eru svo margir sterkir skákmenn.
Hann segir að skákhreyfingin sé
úti í kuldanum hvað varðar fjár-
magn. Margt sé í boði fyrir ungl-
inga og fjármagnsskortur geri
skákhreyfingunni erfíðara fyrir að
keppa um athyglina við annað
íþrótta- og tómstundastarf. „Við
höfum haft mjög háan standard
undanfarin 10-15 ár eins og
árangur unglinganna erlendis sýn-
ir. Ég er hræddur um að eitthvað
gefi sig ef aðstaða okkar batnar
ekki,“ sagði Ólafur.
»
I
s
s
'3
€
Vi
4
4
4
e
4
4