Morgunblaðið - 19.11.1994, Qupperneq 25

24 LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 1994 25
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
KVENNALISTII
VANDA
ÞAÐ ER ljóst að Kvennalistinn á við töluverðan vanda að
stríða. Samkvæmt skoðanakönnunum er fylgi flokksins
mun minna á höfuðborgarsvæðinu en það hefur verið og á
landsbyggðinni nánast ekkert.
í meginatriðum má skipta vanda Kvennalistans í tvennt.
Annars vegar á hann við svipaðan vanda að etja og aðrir
íslenskir stjórnmálaflokkar. Hópar með ólíka hagsmuni, hvort
sem er vegna búsetu eða annars, ná ekki saman um stefnu-
mótun í mikilvægum málaflokkum á borð við landbúnaðar-
mál, sjávarútvegsmál og utanríkismál.
Hins vegar þarf Kvennalistinn nú að takast á við áþekkan
vanda og þeir evrópsku stjórnmálaflokkar, sem stofnaðir
hafa verið til höfuðs ríkjandi flokka- og gildakerfi, s.s. flokk-
ur þýskra græningja.
Líkt og Kvennalistinn voru þessir flokkar stofnaðir í kring-
um ákveðin afmörkuð stefnumið, sem stórir hópar kjósenda
töldu hina hefðbundnu flokka vanrækja. í Þýskalandi og fleiri
ríkjum voru það umhverfismál og virðing fyrir náttúrunni.
Hér á landi var það staða kvenna í stjórnmálum og það hversu
erfitt uppdráttar konur áttu innan hinna hefðbundnu stjórn-
málaflokka, sem varð til þess að nýtt stjórnmálaafl var mynd-
að. Stjórnmálaafl sem hafði það yfirlýsta markmið að vera
„grasrótarafl" en ekki „hefðbundinn“ stjórnmálaflokkur.
Rétt eins og þýskir græningjar urðu að gera á síðari hluta
níunda áratugarins verða kvennalistakonur nú að gera upp
hug sinn varðandi framtíðareðli flokks síns. Á flokkurinn að
fylgja raunsæisstefnu, aðlaga sig leikreglum annarra stjórn-
málaflokka og taka upp samstarf við þá? Eða á að fylgja
bókstafstrúarstefnu þar sem vissulega er ekki vikið í einu
né neinu frá hreinræktaðri hugmyndafræðinni en bein áhrif
og völd t.d. í formi stjórnarsamstarfs eru að sama skapi úti-
lokuð?
Það má færa sterk rök fyrir því að Kvennalistinn hafi á
sínum tíma orðið þess valdandi að aðrir flokkar iitu í eigin
barm og reyndu að rétta hlut kvenna. Auðvitað er mikið starf
óunnið í þeim efnum og ætti það raunar að vera flokkunum
alvarlegt umhugsunarefni hversu hægt miðar. Að sama skapi
má aftur á móti spyija hvort Kvennalistinn muni áfram gegna
forystuhlutverki í þeirri baráttu sem konur eiga fyrir höndum
á stjórnmálasviðinu eða hvort hann sé hreinlega farinn að
þvælast fyrir réttindabaráttu kvenna.
Kvennalistinn hefur í gegnum árin fylgt tiltölulega þröngri
pólitískri stefnu og oftar en ekki verið á móti merkurn fram-
faramálum á borð við samninginn um Evrópska efnahags-
svæðið. Flokkurinn hefur tii þessa heldur ekki viljað axla þá
ábyrgð sem fylgir ríkisstjórnarsamstarfi.
Kvennabaráttan í þessu formi á sín takmörk. Rétt eins og
með umhverfismál er ekki ávallt hægt að móta afstöðu til
mála út frá sjónarmiðum „kvenfrelsis". Oftar en ekki fara
hagsmunir og sjónarmið karla og kvenna saman. Það á ekki
að vera markmið í sjálfu sér að skipta þjóðinni upp í stjórn-
mála- og hagsmunafylkingar eftir kynferði. Til lengri tíma
litið hljóta hagsmunir kvenna að felast í því að starfa sam-
hliða körlum í „hefðbundnum“ stjórnmálaflokkum og hafa
áhrif á stefnu þeirra og störf. Varla er hagsmunum kvenna
best borgið með því að vera í eilífu stjórnarandstöðuhlutverki.
VELHEPPNUÐ
EINKAVÆÐING
SALA á helmingi hlutabréfa ríkisins í Lyfjaverslun Islands
gekk vonum framar. Á fimmtudag voru einstaklingum
og lögaðilum boðin til kaups hlutabréf að nafnvirði 150 millj-
ónir króna á genginu 1,34. Ásóknin í þau var vægast sagt
mikil og seldust bréfin upp á fyrsta degi þó að áformað hafi
verið að selja þau fram að áramótum.
Þetta er einhver sú best heppnaða sala á hlut ríkisins í
atvinnufyrirtæki sem átt hefur sér stað. Ein helsta skýring
þess er vafalítið þau kjör, sem í boði voru, en ef keypt voru
hlutabréf umfram ákveðna upphæð mátti greiða 80% kaup-
verðs með vaxtalausu skuldabréfi til tveggja ára. Að auki
freistar eflaust sá skattaafsláttur sem einstaklingum er fjár-
festa í hlutabréfum býðst.
Hinir nýju hluthafar í Lyfjaverslun íslands skipta hundruð-
um ög í hópi þeirra eru eflaust margir, sem nú fjárfestu í
hlutabréfum í fyrsta skipti. Það er fagnaðarefni hversu vel
hefur tekist með þessa einkavæðingu og hlýtur það, hvernig
að henni var staðið, að verða tekið til hliðsjónar næst þegar
ríkisfyrirtæki verður selt almenningi.
DÓMUR í HÁGANGSMÁLINU
Norðmenn ósáttir
við niðurstöðuna
Dómur í Hágangsmálinu hefur vakið mikla
athygli í Noregi. Þess er nú beðið hvort norsk
stjómvöld fara fram á sjópróf yfír skipherra
strandgæsluskipsins Senju, en Siglingamála-
stofnun ríkisins hefur skilað Norðmönnum
umsögn sinni um þann atburð, þegar Senju
var siglt nærri íslenskum togumm í sumar.
NORSK glópska" er fyrir-
sögn á forsíðu dagblaðsins
Nordlys í Tromsö í gær,
eftir úrskurð héraðsdóms
þar í Hágangsmálinu. Jörgen Kosmo,
varnarmálaráðherra Noregs, segir að
hann sé ósáttur við dóminn, sem
kemst að þeirri niðurstöðu að togvíra-
klippingar norsku strandgæslunnar
hafí ekki átt sér stoð í lögum. Kosmo
segir að aðstæður séu breyttar, því
eftir að Hágangsmálið hafi komið upp
hafi verið sett löggjöf, sem heimili
norskum skipum að færa skip til hafn-
ar, séu þau staðin að meintum ólög-
legum veiðum á verndarsvæðinu við
Svalbarða. Jójias Haraldsson, lög-
fræðingur LÍÚ, segir að eftir sem
áður sé enga heimild að finna fyrir
strandgæsluna að klippa á togvíra.
Hann segir að ef málinu verði áfrýjað
og niðurstaða Hæstaréttar verði hin
sama, þá verði hugað að skaðabóta-
máli vegna skemmda á veiðarfærum
og tafa frá veiðum. Þá eru Norðmenn
nú að velta fyrir sér öðrum fleti deil-
unnar um rétt til fískveiða á svæð-
inu, því Siglingamálastofnun ríkisins
hefur sent norsku siglingamálastofn-
uninni umsögn sína um atburði á
Svalbarðasvæðinu í sumar, þegar
strandgæsluskipið Senja sigldi nærri
nokkrum íslenskum skipum. Siglinga-
málastofnunin telur skipstjóra Senju
hafa brotið alþjóðlegar siglingareglur.
Norsk stjómvöld hafa ekki tekið af-
stöðu til þess hvort höfðað verður
mál á hendur skipherranum vegna
þessara ásakana.
Misstu mikilvægasta vopnið
Norskir fjölmiðlar fjölluðu í gær
mest um þá niðurstöðu héraðsdóms-
ins, að norska strandgæslan hafí ekki
haft heimild til að klippa togvíra
skipa, sem voru á veiðum á verndar-
svæðinu. Alls hefur strandgæslan
klippt veiðarfæri frá sjö skipum, flest-
um íslenskum. „Strandgæslan braut
lög“ er fyrirsögn á frásögn af dómn-
um í Dagbladet. Þar segir, að lög-
regla hafsins hafi nú misst mikilvæg-
asta vopn sitt gegn ólöglegum veið-
um. Þrátt fyrir að íslendingar hafí
ekki unnið fullan sigur í réttarsalnum,
því Anton Ingvason stýrimaður hafi
verið dæmdur til 30 daga fangelsis-
vistar, þá hafi sjómenn og útgerðar-
menn á íslandi fagnað dómnum. Blað-
ið hefur hins vegar eftir ráðuneytis-
stjóranum í vamarmálaráðuneytinu,
Sigve Brekke, að hann hafi haldið
að Norðmenn hefðu „allt sitt á þurru“
í málinu gegn íslendingum. Að öðru
leyti er ráðuneytisstjórinn ekki reiðu-
búinn tii að tjá sig um niðurstöður
dómsins; segist þurfa að lesa hann
vel og vandlega fyrst, enda sé málið
hápólitískt.
Tromsö-blaðið Nordlys, sem talar
um „norska glópsku" á forsíðu í gær,
segir í fyrirsögn inni í blaðinu að Is-
lendingar hafí verið sýknaðir af
ákæm um veiðiþjófnað, en sakfelldir
fyrir að skjóta að strandgæslunni. í
frétt blaðsins segir að í dóminum
komi fram miklar efasemdir um að í
norskum lögum hafí verið að fínna
ákvæði sem bönnuðu veiðar Hágangs
II. Héraðsdómur hafí velt því fyrir
sér að eigin frumkvæði hvort sú laga-
grein, sem skipstjórinn og útgerðin
hafí verið ákærð fyrir brot á, hafi átt
við í þessu tilfelli. Þar vísar blaðið til
þess, að ákæran byggðist á því að
framið hefði verið brot gegn reglu-
gerð um verndarsvæðið. Hins vegar
hefði skipstjóri Hágangs II hugsan-
lega lagt stein í götu rannsóknar á
framferði Antons Ingvasonar með því
að neita að hleypa strandgæslunni
um borð og kynni að hafa gerst sek-
ur um hegningarlagabrot. Fyrir þetta
hugsanlega brot hefði Eiríkur Sig-
urðsson skipstjóri ekki verið ákærður.
Nordlys hefur eftir Brynjar Ostgárd,
veijanda útgerðarinnar, að það sé
ánægjulegt að rétturinn skyldi hafa
kjark til að dæma á þennan hátt.
Aðspurður neitar hann að tjá sig um
hugsanleg skaðabótamál vegna togv-
íraklippinga strandgæslunnar.
Fiskað í gruggugu vatni
Leiðari stærsta dagblaðsins í Nor-
egi, Aftenposten, í dag, laugardag,
fjallar um dóminn. Þar segir, að nið-
urstaðan sýni greinilega, að norsk
stjómvöld hafi, lagalega séð, verið
að físka í gruggugu vatni. Það sé
ekki gott fyrir Noreg þegar dómstóll
finni rök til að halda því fram að
strandgæslan, sem hafi haft sam-
þykki varnarmálaráðherrans fyrir
aðgerðum sínum, hafí brotið gegn
norskum lögum með tilraunum til að
klippa togvírana. Blaðið lætur í ljós
þá von, að reglugerð um veiðar á
Svalbarðasvæðinu veiti sterkari laga-
legri grundvöll í framtíðinni, eftir þær
bréytingar sem gerðar voru á henni
í sumar.
í leiðaranum er enn fremur bent
á, að héraðsdómurinn hafi dæmt
málið eingöngu á grundvelli norsks
landsréttar, en ekki tekið afstöðu til
þess þjóðréttarlega vafa, sem físk-
veiðideilurnar á Svalbarðasvæðinu
veki upp. Ný deiluefni íslands og
Noregs á þessu svæði muni kalla á
alþjóðlegan úrskurð, sem svari því
hver réttur Noregs til yfírráða á svæð-
inu sé. Blaðið segir hins vegar að
ekki sé hægt að ganga að því sem
vísu á hvern veg slíkur úrskurður félli.
Ósáttur við dóminn
Jörgen Kosmo, varnarmálaráð-
herra, segir í samtali við NRK-Dags-
nytt í gær að hann sé ósáttur við
niðurstöðu héraðsdóms. Hann kveðst
þó telja að niðurstaðan muni ekki
hafa áhrif á aðgerðir strandgæslunn-
ar í framtíðinni. Kosmo segir, að
stjórnvöld verði að fara nákvæmlega
yfir dóminn áður en dregnar verði
ályktanir um afleiðingar hans. Hann
bendir hins vegar á, að breytingar
voru gerðar á reglugerðinni um
vemdarsvæðið eftir að Hágangsmálið
kom upp í sumar, svo réttarstaða
Norðmanna sé nú allt önnur.
1:0 í hálfleik
Jónas Haraldsson, lögfræðingur
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, segir aðspurður um afstöðu
íslenskra útvegsmanna, að dómurinn
sé móralskur sigur, en málinu verði
án efa áfrýjað. „Núna er hálfleikur,
en staðan er 1:0 Islendingum í vil,“
segir hann. „Endanlegrar niðurstöðu
er ekki að vænta fyrr en eftir ein-
hveija mánuði. Ef hún verður sam-
hljóða þessari má búast við að íslensk-
ir útgerðarmenn hugi að skaðabóta-
málum á hendur norskum stjórnvöld-
um, vegna ólögmætra togvíraklipp-
inga strandgæslunnar. Tjón íslensku
útgerðanna var minna en ella þar sem
þeim skipum, sem misstu veiðarfæri,
tókst að slæða þau upp aftur. Vírar
voru þó skemmdir og svo er um óbeint
tjón að ræða, því skipin voru flæmd
frá veiðum. Við höfum þegar undir-
búið slíka málsókn vegna þess að
trollið var klippt aftan úr Blika frá
Dalvík, en það mál bíður endanlegrar
niðurstöðu í Hágangsmálinu.“
Jónas segir að umdeild afskipti
strandgæslunnar af íslenskum skip-
um hafí öll verið fyrir reglugerðar-
breytingu Norðmanna. „Þótt reglu-
gerðinni hafi verið breytt veitir hún
strandgæsiunni þó ekki, mér vitan-
lega, neina heimild til togvíraklipp-
inga.“
Skipherra Senju braut
siglingalög
Annar þáttur deilna íslendinga og
Norðmanna lýtur að þeim atburði í
júní sl., þegar strandgæsluskipið
Senja sigldi svo nærri fímm íslenskum
togurum, Má, Stakfelli, Hegranesi,
Drangey og Rauðanúpi, að við
árekstri lá. Eftir að skipin komu hing-
að til lands voru haldin sjópróf, þar
sem skipveijar lögðu fram mynd-
bandsspólur og upptökur af talstöðv-
arsamskiptum við skipherra Senju,
máli sínu til stuðnings. Siglingamála-
stofnun ríkisins hefur nú sent umsögn
sína um málið, sem og myndbands-
spólurnar og upptökurnar, til norsku
siglingamálastofnunarinnar.
Að sögn Benedikts Guðmundsson-
ar, siglingamálastjóra, er þessi af-
greiðsla málsins af hálfu Siglinga-
málastofnunar í samræmi við alþjóð-
legar reglur. „í umsögninni kemst
Siglingamálastofnun að þeirri niður-
stöðu, að skipherrann á Senju hafi
brotið alþjóðlegar reglur. Einu af-
skipti okkar af málinu er að senda
þessa umsögn til Norðmanna, en það
er norskra yfirvalda að ákveða hvað
verður aðhafst í málinu."
Norska dagblaðið Verdens Gang
fjallar um umsögn Siglingamálastofn-
unar ríkisins í heilsíðufrétt í gær. Þar
segir, að norsk siglingamálayfirvöld
séu ekki skyldug til að halda sjópróf
vegna umsagnar Siglingamálastofn-
unar ríkisins. Fyrir því séu tvær
ástæður. Ekki hafi orðið árekstur
vegna þessarar siglingar Senju og að
auki sé skipið herskip. Hins vegar
geti norsk hermálayfirvöld krafíst sjó-
prófa, telji þau ástæðu til.
í frétt Verdens Gang kemur fram,
að norska siglingamálastofnunin hef-
ur sent umsögnina til fulltrúa stofn-
unarinnar í Tromsö, sem hefur Sval-
barðasvæðið á sinni könnu. Fulltrú-
inn, Karstein Jensen, neitar að tjá sig
um málið. Hins vegar hefur blaðið
eftir talsmanni hermálayfirvalda, Eik
lanke, að hermálayfirvöld vilji að
sannleikurinn í málinu komi í ljós,
enda kæri þau sig ekki um að vera
sökuð um aðgerðir, sem stofni lífí
manna í hættu.
Mikil óvissa ríkjandi í írskum stjómmálum
HARRY Whelehan á skrifstofu sinni eftir að hafa verið skipaður
forseti Hæstaréttar írlands. Whelehan gegndi embætti þessu í
þrjá daga en hann sagði af sér á fimmtudagskvöld eftir að skipun
hans hafði fellt ríkisstjórn írska lýðveldisins.
Uppgjöf
á Irlandi
Hneykslismál hefur
kostað Albert Reynolds,
forsætisráðherra ír-
lands, embættið. Asgeir
Sverrísson rekur for-
sögu málsins og greinir
frá örvæntingarfullum
tilraunum til að halda lífí
í ríkisstjórninni.
IRSK stjómmál hafa ævinlega
þótt lúta eigin lögmálum en
hinir reyndustu voru ekki búnir
undir sápuóperu þá sem nú
hefur getið af sér afsögn Alberts
Reynolds forsætisráðherra. Hneykslið
sem varð stjóminni að falli hefur til
að bera allt það sem nauðsynlegt má
teljast í slíku máli á Irlandi; það snert-
ir kirkjuna, trúverðugleika stjórn-
málamanna og valdablokkir innan
flokka. Persónur og leikendur eru að
sönnu misjafnlega litríkar og bak-
tjaldamakkið á köflum öldungis
óskiljanlegt en óvíða gæti
persónulegur harmleikur
haft slíkar afleiðingar í för
með sér. Fullkomin óvissa
einkennir nú stjórnmála-
ástandið á írlandi og sumir
óttast að farsi þessi geti
skaðað viðleitni til að koma á varan-
legjim friði á Norður-írlandi.
Albert Reynolds lýsti yfir því í gær
að stjórnmálakreppan á Irlandi myndi
engin áhrif hafa á friðarviðleitnina á
Norður-írlandi en ljóst er að eftir-
manns hans bíður erfítt verkefni.
Reynolds, sem sagði af sér embætti
forsætisráðherra á fimmtudag, gegn-
ir því starfí nú til bráðabirgða en á
bakvið tjöldin er hafín hörð barátta
í flokki hans, Fianna Fail, um völdin.
Líklegast þykir að núverandi fjár-
málaráðherra írlands, Bertie Ahern,
sem jafnan er nefndur „Anorak-mað-
urinn“, taki við fiokksleiðtogastarf-
inu. Þótt Ahern eigi upphefð sína að
þakka Charles Haughey, fyrrum for-
sætisráðherra, sem þótti setja ný
viðmið á sviði valdagræðgi, baktjald-
amakks og spillingar, er haft fyrir
satt að prýðileg sátt muni skapast um
hann.
Björgunartilraunir
Á írlandi segja sumir að sápuóp-
eran sem leikin hefur verið í Dublin
undanfarna daga sé sterkasta rök-
semdin fyrir þeirri skoðun sambands-
sinna á Norður-írlandi að sameining
írlands komi aldrei til greina. Vikan
hefur einkennst af endalausum
vangaveltum um að boðað verði til
kosninga, þrotlausum tilraunum til
að bjarga samsteypustjórn Fianna
Fail og Verkamannaflokksins og böl-
sýnistali um áhrif þessa á friðarþró-
unina á Norður-írlandi. Einungis
knattspymuleikur írlands og Norður-
Irlands gat fengið menn til að beina
athygli sinni að því sem mikilvægara
má telja í lífinu.
írar eru miklir sagnamenn og litlu
skiptir hvort frásögnin er sönn eður
ei hafi hún eitthvert skemmtigildi.
Þessi saga er á hinn bóginn sönn og
þótt hún sé í ólíkindastíl verður ekki
sagt að hún sé skemmtileg. Rót henn-
ar liggur í mannlegum harmleik sem
vísar til skuggahliða þessa strangka-
þólska samfélags.
Framsalskrafa hundsuð
í júnímámnuði var prestur einn,
Brendan Smyth, dæmdur í fjögurra
ára fangelsi á Norður-Irlandi eftir að
hafa verið fundinn sekur um að hafa
misnotað börn kynferðis-
lega. í októbermánuði var
síðan frá því skýrt að hann
hefði farið frjáls ferða
sinna í írska lýðveidinu í
heila sjö mánuði á meðan
framsalskrafa lá óhreyfð á
skrifborði saksóknara írlands, Harrys
nokkurs Whelehan. í síðustu viku
ákvað Albert Reynolds, af algjörlega
óskiljanlegum ástæðum, að skipa
Whelehan forseta Hæstaréttar Ir-
lands. Verkamannaflokkurinn, sam-
starfsflokkur Fianna Fail, mótmælti
þessari ákvörðun og fór þar fremstur
leiðtogi flokksins Dick Spring utan-
ríkisráðherra. Stjórnmálakreppan
reið siðan yfír er Spring gekk af ríkis-
stjómarfundi ásamt samráðherrum
sínum.
Á þriðjudag ávarpaði Albert Reyn-
olds þingheim, Dail, og freistaði þess
að gefa skýringar á þeirri töf sem
orðið hafði á framsali kynferðisaf-
brotamannsins. Jafnframt bað hann
Dick Spring afsökunar á að hafa ekki
haft hann með í ráðum. Þetta dugði
Verkamannaflokknum ekki. Er þing
kom saman á miðvikudag til að ræða
vantrauststillögu þá sem fyrir lá
Um leið fór
fram pólitísk
aftaka
ALBERT Reynolds, fráfarandi forsætisráðherra, ræðir við Maire
Geoghegan-Quinn dómsmálaráðherra í samsteypustjórn Fianna
Fail og irska Verkamannaflokksins.
vegna skipanar Whelehans virtist svo
sem samkomulag hefði náðst um að
halda stjórnarsamstarfinu áfram.
Umræðu var frestað og þeir Reynolds
og Spring lokuðu sig af í reykfylltu
bakherbergi ásamt undirsátum sínum
til að freista þess að komast að sam-
komulagi. Klukkustund síðar var boð-
að til þingfundar en þá vantaði ríkis-
stjórnina! Tiu mínútum síðar birtust
ráðherrarnir og kröfðust þess að þing-
fundi yrði enn frestað.
Dularfulla minnisblaðið
Rökin fyrir þeirri frestun nægðu
til þess að reyndustu þingmenn göptu
af undrun. Sagt var að skjöl hefðu
fundist um nóttina á skrifstofu ríkis-
saksóknara sem gæfu til kynna að
Reynolds hefði ekki farið með rétt
mál er hann gerði þingheimi grein
fyrir máli prestsins'kynsjúka. Eftir-
maður Whelehan hefði fundið minnis-
blað á skrifstofu sinni sem gæfí til
kynna að Cahal Daly kardínáli og
yfirmaður kaþólsku kir-
kunnar á írlandi hefði vak-
ið athygli ríkissaksóknara
á máli þessu. Síðar kom í
ljós að nöfn höfðu brengl-
ast, þarna var ’ ekki um ........... -
kardínálann að ræða heldur
Edward Daly, fyrrum biskup í Derry.
Þingmenn skildu hvorki upp né niður
í máli þessu.
Boðað var til þingfundar klukkan
fjögur og þá iýsti Reynoids yfír því
að eftir því sem hann kæmist næst
væru engin plögg til sem bentu til
afskipta eða vitneskju þessara kirkj-
unnar manna. Einni og hálfri klukku-
stundu síðar var loks tekið til við að
ræða vantrauststillöguna. Þá sneri
Albert Reynolds skyndilega við blað-
inu og lýsti yfir því að það hefðu
verið mistök að skipa Whelehan for-
seta Hæstaréttar þar sem forsætis-
ráðherranum hefði ekki verið sagt
allt af létta um mál séra Smyths.
Þannig freistaði Reynolds þess að
fórna Whelehan til að bjarga sjálfum
sér. Dick Spring taldi þessa skýringu
ófullnægjandi og Verkamannaflokk-
urinn felldi stjórnina. Um leið fór fram
pólitísk aftaka; Reynolds átti engra
Hagsmunirnir
eru hinir
sömu og áður
annarra kosta völ en að segja af sér
embætti forsætisráðherra.
Áfall fyrir kirkjuna
Mál þetta er enn eitt áfallið fyrir
kaþólsku kirkjuna á írlandi. Líkt og
hin bandaríska hefur hún átt í mikl-
um vandræðum vegna ásakana um
kynferðislega misnotkun kirkjunnar
manna á börnum og ungmennum.
Brendan Smyth situr nú á bakvið
lás og slá á Norður-írlandi en hann
var fundinn sekur um að hafa misnot-
að fímm stúlkur og þijá drengi. At-
hæfi þetta stundaði presturinn í 24
ár og þegar í ljós kom að hann hafði
fengið að leika lausum hala í írska
lýðveldinu vöknuðu grunsemdir um
að kirkjunnar menn hefðu reynt að
koma í veg fyrir framsal hans.
Á miðvikudag var því lýst yfir í
nafni kaþólsku kirkjunnar á írlandi
að gripið hefði verið til ótilgreindra
aðgerða til að koma í veg fyrir kyn-
ferðislega misnotkun kirkjunnar
manna á börnum. Skömmu
áður hafði 68 ára gamall
prestur, Liam Cosgrave,
gefið upp öndina í sauna-
klúbbi fyrir örvkynja í Du-
blih. Tveir prestar voru á
staðnum og gátu veitt hin-
um örenda síðustu smurninguna en
í ljós hefur komið að allt að 20 prest-
ar voru í hópi fastra viðskiptavina,
sem stunduðu Sódómu þessa.
Sameining og kirkjuvald
Fall írsku ríkisstjórnarinnar mun
ekki verða til þess að spilla þeim
árangri sem þegar hefur náðst í við-
ræðum um frið á Norður-írlandi. Mál
þetta kann hins vegar að verða til
þess að draga athyglina að ástæðum
þess að fjölmargir óbreyttir borgarar
á Norður-írlandi geta ekki hugsað
þá hugsun til enda að íriand verði
sameinað. Fyrir utan hin efnahags-
legu rök, sem eru þau að lífskjör eru
almennt mun betri á Norður-Irlandi,
bætast nú við áhyggjur af samfélags-
legum ítökum kaþólsku kirkjunnar í
írska Iýðveldinu, kirkjunnar sem sögð
hefur vérið sú afurhaldssamasta
vestan Teheran.