Morgunblaðið - 08.12.1994, Side 38

38 FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Sæði sáð
í ÞRETTÁNDA
kafla Matteusarguð-
spjalls og í íjórða kafla
Markúsarguðspjalls er
sagt frá því að mikill
mannfjöldi hefði safn-
ast að Jesú, sem oftar.
Eins og kunnugt er
talaði Jesús oft til
fólksins í dæmisögum
og í umrætt skipti
sagði hann. „Sáðmað-
ur gekk út að sá, og
þá er hann sáði féll
sumt hjá götunni, og
fuglar komu og átu það
upp. Sumt féll í grýtta
jörð, þar sem var lítill
jarðvegur, og það rann
skjótt upp, því það hafði ekki djúpa
jörð. Þegar sól hækkaði, visnaði
það, og sökum þess, að það hafði
ekki rætur, skrælnaði það. Sumt
féll meðal þyrna, og þyrnarnir uxu
og kæfðu það. En sumt féll í góða
jörð og bar ávöxt, sumt hundrað-
faldan, sumt sextugfaldan og sumt
þrítugfaldan.“
Merking dæmisögunnar
Lærisveinar Jesú vildu fá að vita
hvers vegna hann talaði til þeirra
í dæmisögum. Og þeir vildu að sjálf-
sögðu einnig fá að vita um merk-
ingu dæmisögunnar.
Hann svaraði þeim: „Heyrið þá
hvað dæmisagan um sáðmanninn
merkir:
Þegar einhver heyrir orðið um
ríkið og skilur ekki, þá kemur hinn
vondi og rænir því, sem sáð var í
hjarta hans. Það sem sáð var við
götuna, merkir þetta. Það sem sáð
var í grýtta jörð, merkir þann, sem
tekur orðinu með fögnuði, um leið
og hann heyrir það, en hefur enga
rótfestu. Hann er hvikull, og er
þrenging verður eða ofsókn vegna
orðsins, bregst hann þegar. Það er
sáð var meðal þyrna merkir þann,
sem heyrir orðið, en áhyggjur
heimsins og tál auðæfanna kefja
orðið, svo það ber engan ávöxt. En
það er sáð var í góða jörð, merkir
þann, sem heyrir orðið og skilur
það. Hann er sá, sem ber ávöxt og
gefur af sér hundraðfalt, sextugfalt
eða þrítugfalt."
Halló!
Maður nokkur skrifaði eitt sinn
bréf. í bréfínu stóð eitthvað á þessa
leið: „Halló! Ég skrifa þetta klukkan
fjögur að nóttu á hótelherbergi.
Ekki veit ég hvort
nokkur á eftir að lesa
þetta. Ég er tónlistar-
maður, sem vinn
óreglulegan vinnutíma
og þarf því oft að vaka
á nóttinni. Ég hef kom-
ist að raun um að lífið
er ekki ávallt eins og
maður býst við eða eins
og maður vill hafa það.
Héma er ég á hótelher-
berginu, gat ekki sofið
og hafði ekkert að gera
til þess að láta tímann
líða. Eftir nokkra stund
og mikil hugarbrot
fann ég bók hérna í
náttborðsskúffunni.
Þetta var Biblían.
í hreinskilni sagt þá hef ég aldr-
ei haft neinn áhuga á trúarbrögð-
um. Samt hugsa ég með mér:
„Hvers vegna ekki að lesa svolítið?"
Við erum, hvert og eitt,
jarðvegur orðsins, að
mati Sigurbjörns Þor-
kelssonar, og mikil-
vægt er, að jarðvegur-
inn sé góður.
Mér til mikillar undrunar upp-
götvaði ég nýja leið mér til hjálpar
úr því tómarúmi, sem ég hafði ver-
ið í. Ég hef uppgötvað Jesú Krist,
sem frelsara minn, og ég hef einnig
fengið áhuga á ýmsu, sem ég hafði
aldrei áður talið mikilvægt, jafnvel
aldrei hugsað út í. Þetta er allt sem
mig langaði til að segja.“
Guð gefi að orðið hans hafí fallið
í góða jörð í þessu tilviku. Hann
gefí að orðið falli í góða jörð hjá
flestum, svo við getum borið ávöxt.
Ávöxt, sem varir.
íklædd Kristi
Kristur kom til þess að við rétt-
lættumst í trú.
„Þér eruð allir Guðs börn fyrir
trúna á Krist Jesú. Allir þér, sem
eruð skírðir til samfélags við Krist,
þér hafði íklæðst Kristi." (Gal.
3:26-27.)
Höfundur er framkvæmdastjóri
Gideon félagsins á Islandi.
Sigurbjörn
Þorkelsson
blabib
- kjarni málsins!
Sjábu hlutina í víbara samhengi!
Kjör daglaunamannsins
EINS OG aðrir hefur undirritað-
ur fylgst forvitinn og stundum for-
viða með átökum á launamarkaðn-
um undanfarin misseri.
Samkeppni/samstaða/einokun
Nú á þessum krepputímum er
aukin samkeppni lausnarorðið jafnt
fyrir hinn almenna borgara sem hið
opinbera. Allt skal lúta þessari
„frelsandi gyðju“; samkeppninni.
Én oft vill gleymast að það eru að
minnsta kosti tvær hliðar á því
goðsagnakennda fyrirbrigði. Hlið
kaupandans og hlið seljandans.
Þessu hafa kartöflubændur þurft
að kynnast nýlega.
Á meðan ný verkalýðsfélög berj-
ast fyrir tilveru- og sjálfsákvörðun-
arrétti sínum reyna önnur að fella
þau í verkfallsklafa með tilvísun til
laga frá fjórða áratugnum.
Þegar bankar
hækka vexti heitir það
leiðrétting, þegar
verkalýðsfélög fara
fram á leiðréttingu
launa, heitir það hækk-
un umfram aðra.
Á meðan einkarek-
inn fyrirtæki keppa um
fjármagn á fijálsum
markaði eru verðbréf
seld með sérstökum
vildarkjörum til kaupa
á hlutabréfum í ríkis-
fyrirtæki.
Hvar eru áhyggjum-
ar um réttláta sam-
keppni í þessum dæm-
um?
Eru sumir jafnari en aðrir?
Á meðan verkalýðsfélög eru í
sífelldum samanburði á kaupi og
kjörum er heilum starfsstéttunum
meinað að hafa minnsta samráð um
verð á útseldri vinnu. Mönnum
gæti virst það ákveðin launaparadís
að geta sett upp sitt eigið verð. En
því er öfugt farið, alltaf virðast ein-
hveijir tilbúnir að undirbjóða!
Sá sem er til dæmis að leita sér
að ódýrum hönnuði getur auðveld-
lega sagt að hinn eða þessi vilji
teikna fyrir miklu minni þóknun.
Hvernig á viðkomandi að sannprófa
fullyrðingu?
Hönnuðir hafa heldur engan ráð-
herra sem gengur fram fyrir skjöldu
og bannar innfluttning á hönnunar-
þjónustu, á þeim grundvelli að inn-
lend „framleiðsla" anni eftirspum.
Og jafnvel þótt sett yrðu lög hér á
landi sem gerði það óheimilt að
selja „vöruna “ undir kostnaðar-
verði, eins og Bandaríkjamenn ku
hafa gert, getur mönnum reynst
erfítt að fínna út „kostnaðarverð“
sérfræðiþjónustu.
Verð og gæði
Sjálfstætt starfandi þjónustuaðil-
um eins og arkitektum, lögfræðing-
um, tannlæknum, viðskiptafræð-
ingum og verkfræðingum, svo
nokkrar stéttir séu nefndar, er
hreinlega bannað með samkeppnis-
lögum, að styðjast við sameiginlega
gjaldskrá sem tryggi þeim þó hugs-
anlega einhveija lágmarksþóknun
fyrir vinnu þeirra.
Þetta er talið tryggja viðskipta-
vininum sem hagkvæmust kaup.
En hver tryggir kjör þess sem
selur vinnu sína í sífellt harðnandi
samkeppni? Og hvernig tryggir lög-
gjafínn kaupandanum hámarks-
gæði þess sem hann borgar fyrir?
Varðandi lyfjakaup hefur verið
gefín út sérstök bók sem á að gefa
vísbendingu um „bestu kaupin“ fyr-
ir „sambærileg lyf“. Hvenær fær
almenningur slíka bók sem styðjast
megi við til að bera saman gæði
til dæmis hönnunar, lögfræðiþjón-
ustu ellegar tannviðgerða miðað við
ákveðið verð? Eða er öll lögfræði-
þjónusta og öll húsahönnun „sam-
bærileg að gæðum“?
Að selja tíma
Það er deginum ljósara að mun
erfiðara er að réttlæta verð á út-
seldri þjónustu, þegar hún byggist
fyrst og fremst á sérfræðilegum
grunni (t.d. ráðgjöf eða hönnun)
heldur en ef hún felur í sér ein-
hveija efnissölu (t.d. gullsmíðar,
bílviðgerðir eða tannlækningar).
Með mikilli lækkun
þóknunar er afleiðing-
in því miður oft
minni/verri þjónusta.
Ræstingamaðu sem
fær allt í einu helmingi
lægri laun fyrir vinnu
sína þrífur bara þeim
mun verr, þar sem
hann reynir að komast
yfír sama yfirborð á
helmingi skemmri
tíma, svo tekið sé ein-
falt dæmi til að út-
skýra hið augljósa.
Það má til sanns
vegar færa að aukin
tækni (betri verkfæri)
geti stytt þann tíma
sem í verkið fer án þess að minnka
gæðin, en hugverk, eins og til dæm-
is hönnun húss eða undibúningur
vamar í dómsmáli, verður seint
stytt svo nokkru nemi jafnvel með
nýjustu tölvutækni. Sú tölva (það
forrit) hefur enn ekki verið fundin
upp sem hefur raunverulega sköp-
unargáfu eða sjálfstæða hugsun.
Með öðrum orðum; „Rusl inn =
rusl út.“ Úrvinnsla endanlegrar
lausnar getur verið fljótlegri, en hin
eiginlega sköpun (hönnun eða rök-
hugsun) fer enn fram í „litlu gráu
frumunum" í höfði þess sem selur
sérþekkingu sína.
Það er fyrst og fremst fyrir tím-
ann sem fer í þessa vinnu (það er
líka vinna að hugsa!) sem við borg-
um þegar við kaupum sérfræðiþjón-
ustu.
Eins og t.d. skákmenn vita eru
bein tengsl milli þess tíma sem
menn eyða í hugsunina og gæða
þeirra ákvarðana sem af hennir leið-
ir. Þessu er til dæmis eins farið
með hönnunarferlið; þeim mun
meiri tíma sem varið er í að leita
að lausnum og sannreyna þær (á
pappímum/í tölvunni) þeim mun
meiri gæði felast í endanlegri lausn
verksins. Þetta á jafnt við um innra
og ytra útlit, nýtingu og varanleika
viðkomandi byggingar.
Kjör daglaunamannsins
Hver er þá raunveruleg staða
hins sjálfstætt starfandi, einyrkjans
svokallaða?
Hann er í raun nokkurs konar
daglaunamaður.
Með hveiju verkefni sem býðst
þarf hann að semja um kaup og
kjör. Og um leið er hann að beijast
fyrir virðingu sinni sem fagmanns.
Hversu lágt getur hann lagst, áður
en hann segir: „Hingað og ekki
lengra, menntun mín og hæfileikar
eru meira virði en þetta."
Oft bera menn saman „brúttó“
tölur einyrkjans við „nettó“ tölur
launþegans, sem launagreiðandi
hefur greitt öll launatengd gjöld og
tryggingar fyrir.
Til frekari glöggvunar vil ég
benda Iesendum á grein Jóhönnu
Þráinsdóttur og Veturliða Guðna-
sonar; „Einyrkjar, nútíma þrælar?“
í Morgunblaðinu hinn 22. sept. sl.
Hveijum þjónar samkeppnin?
Óþolinmæði er eitt af sterkustu
þjóðareinkennum íslendinga. Þetta
einkenni á ekki síst við um þá sem
hyggjast fara út í byggingarfram-
kvæmdir. Allir hönnuðir kannast
við það viðhorf að hönnunin megi
helst engan tíma taka, það þurfi
Kostnaðarvitund er lítils
virði, segir Arni
Þorvaldur Jónsson,
nema gæðavitund
sé efld samhliða.
að fara að grafa. Þar að auki má
hún helst ekkert kosta. Við þetta
bætist svo hið rótgróna viðhorf (sem
á rót sína trúlega að rekja til andúð-
ar íslendinga á menntaðri yfírstétt
Dana) að hugsun (þ.m.t. hönnun)
sé í rauninni ekki vinna, heldur
skemmtun eða dægradvöl. Það er
ekki erfítt að sjá í hendi sér hveijum
samkeppnin, þjónar best.
„Göslurum" í húsahönnun kemur
það einkar vel að fá viðskiptavini
með „ofþroskaða kostnaðarvitund“.
Slíkur „kúnni“ sér ekki lélegt
nýtingarhlutfall hússins í ánægju
sinni yfir lágri þóknunarupphæð.
Hann tekur ekki eftir yfirhleðslu
í steypumassa vegna ánægjunnar
fyrir því hversu meðfærilegur og
þægilegur hönnuðurinn var í sam-
skiptum þeirra.
Hann lítur fram hjá því hversu
húsið er í rauninni lítið augnayndi,
vegna ánægjunnar yfír því að geta
nú farið að grafa fyrir grunninum.
Við slík viðhorf eru arkitektarstöð-
ugt að glíma. Það er gott og blessað
að menn efli með sér „kostnaðarvit-
und“ á öllum mögulegum sviðum,
en hún er lítils virði ef menn efla
ekki „gæðavitund" sína samhliða.
Ný teikn?
Það eru sem betur fer einhver
teikn á lofti að við íslendingar séum
að fara að átta okkur á eigin
skammsýni. Steinsteypan var til
langs tíma álitin því sem næst eilíf.
Opinberum byggingum var ekki
haldið við og lánakerfíð veitti ein-
ungis lán til nýbygginga. Nú virð-
ast menn vera að vakna til vitundar
um mikilvægi viðhalds og er þá
nokkur von til þess að menn átti
sig á því að hið fornkveðna; að
„lengi býr að fyrstu gerð“, á ekki
síst við um byggingar.
Menn fara þá ef til vill að átta
sig á því að byggingar eiga mismik-
ið tilkall til þess að þeim sé haldið
við. Og þar munu, hér eftir sem
hingað til, byggingalistfræðileg
gæði vega þyngst á metunum.
Höfundur er sjálfstætt starfandi
arkitekt.
Árni Þorvaldur
Jónsson
20% AFSLÁTTUR gföllum vörum
verslunarinnar í dav> á morvun og sunnudaz 1

■■
Lítið innl- Mikið úrval blóma og gjafa. Blómabúðin RÓSÍn
Ooið alla daga frá kl. 12 - 22. (Heimsendingarþjónusta) Nethyl 2 sími 673370.