Morgunblaðið - 08.12.1994, Síða 46

46 FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1994
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Svandís Sigurð-
ardóttirfæddist
á Hafnarnesi við
Fáskrúðsfjörð 1.
desember 1940.
Hún lést á heimili
sínu í Reykjavík 29.
nóvember síðastlið-
inn. Móðir hennar
var Ragnhildur
Sigurðardóttir, en
hún er látin. Svand-
ís átti einn bróður,
Eirík Stefánsson.
Fyrstu sex ár sín
var Svandís í fóstri
hjá Gróu Einars-
dóttur og Kristjáni Jóhannssyni
í Hvammi við Fáskrúðsfjörð,
en árið 1948 kom hún til
Reykjavíkur og tóku hjónin
Katrín Krístjánsdóttir ljósmóð-
ir og hjúkrunarkona og Jósef
Einarsson verkstjóri hjá
Reykjavíkurborg við henni og
ólst hún upp hjá þeim eða allt
þar til að Katrín fór á Elliheim-
ÞAÐ var 1. desember fyrir tíu árum,
sem ég hóf störf á sambýlinu í Auð-
arstræti 15. Nokkrum dögum seinna
flutti Svandís til okkar. Eg hygg að
okkur hafi báðum liðið vel þar frá
fyrsta degi. Svandís átti afmæli 1.
desember þannig að á afmælunum
hennar átti ég starfsafmæli og þess
minntumst við ár hvert.
Svandís setti fljótt mark sitt á
heimilislíf í Auðarstræti. Eiginleikar
hennar komu smám saman í ljós.
Fyrst kannski létt skap og glettni
og svo góðlátleg stríðni. En fljótlega
líka eftirtektarsemi, ábyrgð, hlýja,
væntumþykja og tryggð. Hún var
sjálfri sér nóg, vildi ekki skulda nein-
um neitt, gjafmild og við starfsfólk-
ið máttum passa okkur á að láta
ekki heyrast um efnahagsleg vand-
ræði, því þá vildi hún endilega létta
undir og lána af því litla sem hún
átti. Hún bar umhyggju fyrir sam-
býlingum sínum og bauð þeim ávallt
af sínu ef einhvem vantaði eitthvað.
Hún átti til að kaupa smáhluti s.s.
tannkrem eða sjampó, ef hún hafði
séð að þá vantaði. Svandís fylgdist
vel með öllu sem gerðist og gott var
að spyrja hana ef eitthvað var óljóst
þegar maður kom á vakt eftir nokk-
urra daga fjarveru. Hún var líka oft
beðin fyrir skilaboð og það var nokk-
uð öruggt að hún kom þeim til skila.
Hún kallaði á okkur um leið og við
komum á vaktina, oft til að sýna
okkur eitthvað skemmtilegt, sem
hún hafði heyrt eða séð t.d. í blöðun-
um og klippti það síðan út og setti
í möppu.
Daglegt líf Svandísar var í föstum
skorðum. Hún tók daginn snemma
og fór í Bjarkarás þar sem hún vann
af kappi. Þegar heim kom vildi hún
ljúka heimilisverkum af ef einhver
voru og ef það gekk ekki var oft
stutt í óþolinmæðina. Henni féll illa
að draga hlutina og bíða. Fyrri árin
sat hún við útsaum í frístundum og
saumaði þá stærðar myndir, sem
prýða veggi sambýlisins. Seinni árin
var það hins vegar pijónaskapur sem
hún hafði meiri áhuga á. Hún sat
oft allt kvöldið og pijónaði einkum
leista og borðklúta. Á þessa hluti
var hún síðan ónísk. „Vantar þig
ekki leista? En Öddu Kristínu?" Og
þeir eru margir sem fengu hjá
Svandísi borðklút.
Svandísi þótti íslenskur matur sá
besti. Hún var í essinú sínu í slátur-
tíðinni og við munum lengi minnast
sláturgerðarinnar nú í haust þegar
hún sat lasin, en samt sæl og glöð
og þvoði sviðakjammana og fylgdist
með sláturgerðinni og tók sínar ár-
legu heimildarmyndir. Já, Svandís
var ljósmyndari hússins. Hún hafði
næmt auga fyrir skemmtilegum
augnablikum og var fljót að ná í
myndavélina og smella og náði oft
góðum myndum. Hún var óhrædd
að segja skoðanir sínar og einlæg
benti hún á ýmislegt sem henni
fannst betur mega fara svo sem
varðandi klæðnað og klippingu.
Undanfarin ár hefur verið unnið
ilið Grund 1982.
Jósef var þá látinn.
Hann lést 1966, en
Katrín 1983. Fóst-
ursystkin Svandís-
ar voru: 1) Oli
Bjarni Jósefsson,
d. 10. júlí 1991, var
kvæntur Sesselju
Eiríksdóttur. Börn
þeirra eru Unnur,
Katrín og Krislján.
2) Sigurþór Jósefs-
son, kvæntur Ing-
veldi V. Þórarins-
dóttur, d. 1992.
Börn þeirra Katrín
og Guðný. 3) Þorgerður Péturs-
dóttir, gift Jóni Sigurðssyni.
Sonur þeirra er Sigurður.
Árið 1982 fór Svandís á
Kópavogshæli og þaðan á sam-
býlið við Auðarstræti 15 eða
árið 1984. Útför Svandísar
verður gerð frá Bústaðakirkju
í dag.
að því að skipta sambýlinu i íbúðir.
Helgina fyrir andlát Svandísar höfð-
um við opið hús til að sýna hversu
vel þær breytingar hafa tekist og
erum við þakklát fyrir að Svandís
náði að vera með okkur þann dag
og drekka kaffi með gestunum og
sýna íbúðina sem hún og Óli bjuggu
í. Milli Óla og Svandísar ríkti vin-
átta og væntumþykja, tillitssemi og
virðing. í veikindum Svandísar var
Óli óþreytandi að snúast í kringum
hana og sinnti orðalaust öllum heim-
ilisverkum með aðstoð starfsmanna.
Þau voru ánægjuleg árin tvö sem
þau bjuggu saman. Þar var heimilis-
hald mótað af þeim í sameiningu og
þau virtu þarfir hvort annars. Óli
er þakklátur fyrir þennan tíma en
jafnframt glaður að nú skuli þjáning-
um Svandísar lokið og að nú líði
henni vel.
Veikindum sínum tók Svandís af
slíku æðruleysi að ekki er annað
hægt en að dást að því og læra. Oft
gátu atburðir og upplýsingar farið
þversum í hana og jafnvel hrætt
hana en frá upphafi tók hún fréttum
af alvarlegum veikindum rólega og
lét hveijum degi nægja sína þján-
ingu. Henni tókst að halda sínu
striki, sat og pijónaði, hlustaði á
tónlist í herberginu sínu, gekk frá
jólagjöfum og jólakortum, hringdi í
vini og vandamenn og fór flesta
daga stutta stund til vinnu í Bjarkar-
ás.
Þennan tíma notuðum við líka
mikið til að spjalla og kom það ekki
síst í hlut okkar Nönnu að útskýra
málin, en Nanna hefur tilsjón með
íbúð Öla og Svandísar. Fyrir rúmri
viku ræddum við um að hveiju
stefndi. Ekki var hægt að sjá að
Svandísi brygði. Örlögunum sínum
tók hún rólega og viss um góða
dvöl hjá Guði. Þar myndi hún hitta
móður sína, fóstrurnar sínar tvær,
Óla uppeldisbróður sinn og alla hina.
Hún var ættuð frá Hafnarnesi í
Fáskrúðsfirði og var stolt af uppruna
sínum og byijaði á að segja frá því
þegar hún hitti fólk. Síðan spurði
hún það hvaðan það væri ættað og
væru menn að austan komust þeir
umsvifalaust á hærra þrep. Hún
hafði reglulega samband við Eirík
hálfbróður sinn á Fáskrúðsfirði og
lét hann vita af því helsta. Ég hef
lofað að setja blóm frá honum á leiði
hennar og það veit ég að henni hefði
þótt vænt um,
Ég hef heyrt á nokkrum ættingj-
um Svandísar að þeim finnist að
þeir hafi ekki heimsótt hana nógu
oft og eru leiðir þess vegna, en ég
fullyrði að því hafði Svandís aldrei
orð á. Hún hafði samband við þá
þegar hún sjálf vildi. Hún var sátt
við sitt líf og naut þess best að vera
heima og hringja til þeirra þegar
henni datt í hug.
Samband Svandísar við fjölskyldu
mína var sérstakt. Þegar við kom-
umst að því að maðurinn minn,
Björn, væri frændi hennar varð hún
okkur nákomnari. Hún fylgdist með
meðgöngu dóttur minnar og síðan
uppvexti. Adda Kristín var frænka
hennar og fyrir hana dugði ekkert
nema það besta. Ég held varla að
ég hafi farið af vakt án þess að hún
tæki sérstaklega fram að hún bæði
að heilsa Bjössa, Öddu Kristínu og
Gunnari.
Við á sambýlinu erum þakklát
fyrir þann tíma sem við fengum með
Svandísi eftir að hún greindist nú í
byijun október með krabbamein,
sem náð hafði að búa um sig og
reyndist því ólæknandi. Við höfum
færst nær og stöndum þéttar. Við
kveðjum hana með söknuði en erum
þakklát fyrir að hún gat verið heima
þessar síðustu vikur og lifað sínu
lífi og að hún skyldi fá að deyja í
herberginu sínu örugg og sátt.
Ég vil þakka starfsfólki Heima-
hlynningar Krabbameinsfélagsins
fyrir alla hjálpina og stuðninginn,
án þeirra hefði þetta ekki verið
mögulegt. Þá vil ég einnig þakka
aðhlynningu sem Svandís hlaut á
krabbameinsdeild kvennadeildar
Landspítalans og skilning sem við
starfsfólk sambýlisins nutum þar.
Brottfluttir íbúar sambýlisins, þau
Auður, Didda, Fúsi, Stefán Lund,
Dagbjört og Steini, hafa beðið mig
um kveðjur svo og Jói vinur hennar.
Þau þakka Svandísi samverustundir
og munu minnast hennar.
Við í Auðarstræti: starfsfólk, Óli,
Ingiborg, Pétur, Snorri, Ingibjörg
og Björgvin, þökkum Svandís allt.
Hún skilur eftir sig stórt skarð, sem
ekki verður fyllt. Minningarnar mun-
um við geyma. Þegar við förum
okkar árlegu þorrablótsferð á Örkina
mun hún verða efst í huga okkar
því enginn naut þeirra betur en
Svandís.
Fjölskylda mín þakkar henni
trygglyndið, hlýjuna og væntum-
þykjuna. Hjá okkur gleymist hún
Svandís frænka ekki.
Mig langar að þakka öllu mínu
starfsfólki: Nönnu, Petreu, Eygló,
Jens, Hörpu, Má, Ingunni, Guð-
björgu og Rögnu svo og Sísi félags-
ráðgjafa, sr. Braga Skúlasyni og
starfsfólki Bjarkaráss fyrir alla að-
stoðina og allan stuðninginn sem þau
hafa veitt mér og þannig gert mér
kleift að annast Svandísi á þann
hátt sem ég vildi helst.
Þá hefur mágkona hennar, Ses-
selja Eiríksdóttur verið mér ómet-
anlegur stuðningur en Svandís fól
okkur tveimur að annast sín mál.
Ég kveð Svandísi okkar með sökn-
uði, þakklæti og virðingu. Hvíli hún
í friði.
Ásta Gunnarsdóttir.
Hún Svandís er dáin. Nú er hún
ekki lengur kvalin. Nú líður henni
vel. Við Aldís áttum erfitt með að
trúa þessu og erum mjög leið. Nú
getum við ekki lengur talað við hana,
en við eigum minningar.
Við áttum heima í kjallaranum í
Auðarstræti í þijú ár með Svandísi.
Hún kom oft í heimsókn og fékk sér
kaffi. Ég kom svo oft í heimsókn
og Aldís stundum með mér. Hún
átti fínt heimili og tók vel á móti
gestum. Hún gaf mér kaffi og svo
pijónaði hún á meðan ég drakk kaff-
ið. Hún var dugleg að pijóna. Stund-
um hitti ég Jóa hjá henni og við
töluðum um daginn og veginn.
Hún Svandís var góð kona. Hún
gat oft verið stríðin. „Þú ert með
skakka húfu,“ sagði hún og hló. Ég
hafði stundum Snúðu, kisuna mína
með. Það þótti henni gaman.
Hún Svandís var alltaf góð við
okkur Aldísi. Það verður tómlegt að
koma í Auðarstrætið núna. Við sökn-
um Svandísar. Við vitum að Guð tók
vel á móti Svandísi og að nú líður
henni vel.
Við Aldís vottum aðstandendum
hennar samúð okkar.
Guð geymi Svandísi.
Stefán Konráðsson.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vöm í nótt.
Æ virzt mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofí rótt.
(Þýð. S. Egilsson.)
Með þessum orðum vildi ég
kveðja Svandísi mína.
Ég bjó lengi með henni á hæð-
inni í Auðarstræti, þar sem hún bjó
ásamt fleirum. Nú er hún látin og
við munum alltaf minnast hennar
í bænum okkar. Hvemig hún pijón-
aði í stólnum sínum og glettist við
okkur.
Svandís var kát og ánægð, bæði
í vinnunni og annars staðar þar sem
hún kom. Það geislaði af henni
ánægjan hvar sem hún var.
Seinna átti ég heima í kjallaran-
um og hún kom oft og bankaði og
sagði stundum fjósakona og eitt-
hvað annað skemmtilegra. Stund-
um fékk hún kaffi en þegar hún
var búin úr bollanum skaust hún
upp og sagði: „Kem bráðum aftur.“
Við Siguijón vottum aðstandend-
um samúð og biðjum Guð að geyma
Svandísi.
Eygló Ebba Hreinsdóttir.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Maigs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Nú er elsku Dísa mín farin. Aldr-
ei hringir síminn meir og er sagt:
Hvað segir þú, ég segi allt gott,
vantar þig ekki orðið tuskur, eða
vantar ekki einhvern sokka, eru
sokkarnir hans Óla eða Kristjáns
orðnir slitnir? Alltaf að hugsa um
aðra, svona var Dísa mín, eða þeg-
ar ég var svo montin yfir kápunum
sem ég var nýbúin að sauma á stelp-
urnar mínar og kom til tengda-
mömmu til að sýna myndarskapinn
og Dísa ekkert nema hreinskilnin.
Þær eru ljótar og við næstu útborg-
un örorkubóta þá voru keyptar nýj-
ar prinsessukápur á dömurnar.
Dísu, hana vantaði ekkert, en börn-
in þau fengu sko ríkulega frá henni.
Eða Dísa ertu ekki blönk? Á ég
að lána þér pening? Hún hafði svo
mikið að gefa.
Dísa mundi alla afmælisdaga.
Trygglyndið það var alveg einstakt.
Dísa mín var besta bamapía sem
nokkur gat fengið og það fékk ég
sko í ríkum mæli að reyna. Hún
elskaði börnin mín og var óþreyt-
andi að hugsa um þau.
Einu sinni bjargaði hún Unni,
þriggja ára gamalli, frá drukknun.
Sú stutta þurfti að gá að ánni og
datt. Dísa sem aldrei leit af börnun-
um þegar hún var í heimsókn sá
bara hárborða fljóta, greip í og dró
þá stuttu upp, kom með hana inn
og sagði, flugan datt í ána, en hún
kallaði hana fluguna. Eða út á róló
að hlaupa á milli til að ýta þeim
og flugan fór aldrei nógu hátt. Þetta
var Dísa, alltaf að hugsa um aðra.
Svona mætti lengi telja. Dísa var
alveg einstök, trú og trygglynd.
Það er varla hægt að segja að
Dísu hafi orðið misdægurt þannig
að það varð mikið áfall þegar hún
greindist með æxli í kviðnum núna
í haust og áttum við frekar von á
að hún sem alltaf hafði verið frekar
hrædd við veikindi, sérstaklega að
finna til, myndi ekki taka þessum
tíðindum vel, en aðra eins ró og
yfírvegun og kraft sem henni var
gefínn af aeðri máttarvöldum hef
ég ekki séð. Það var eins og hún
renndi grun í að hún mundi ekki
lifa jólin því allar jólagjafir og kort
voru tilbúin og hún var ekki í rónni
fyrr en ég var búin að taka þær.
Sunnudaginn 27. nóvember síðast-
liðinn bauð hún okkur Hjalta í kaffi.
Þá hafði verið veisla á laugardegin-
um til að fagna nýju skipulagi í
húsinu. Dísa var alveg í essinu sínu,
tók myndir í gríð og erg. Hún elsk-
aði að taka myndir. Þá fyrst sá ég
að nú væri eitthvað að gerast. En
krafturinn í minni, í vinnuna fór
hún á mánudagsmorguninn. En það
varð ekki, sem betur fer, langur
aðdragandi fyrir elsku Dísu mína
og sofnaði hún útaf þriðjudags-
morguninn 29. nóvember síðastlið-
SVANDIS
SIG URÐARDÓTTIR
inn heima hjá sér umvafín af okkur
sem þótti svo vænt um hana.
Kannski gerir maður sér enn
betur grein fýrir því í dag hver
Dísa var, fráfall hennar er eins og
áminning um hlutskipti hennar og
áminning til okkar allra um það,
hvað lífið er viðkvæmt, brothætt
og jiess vegna mikils virði.
Ég þakka elsku Dísu minni fyrir
allt og allt. Blessuð sé minning
hennar.
„Þeir sem guðirnir elska deyja
ungir.“
Að lokum vil ég votta íbúum og
starfsfólki í Auðarstræti 15 mína
dýpstu samúð og þakklæti fýrir þá
ástúð og umhyggju sem þau sýndu
Dísu og veit ég að þar leið henni
vel og þar átti hún góða vini.
Sesselja Eiríksdóttir.
Glöð og ánægð, nýkomin heim
úr þriggja vikna viðburðaríku ferða-
lagi í útlöndum, hringir síminn og
Solla Guðmundsdóttir tilkynnir mér
að Svandís hafi látist deginum áður.
Við andlátsfregn setur mann nær
alltaf hljóðan og svo fór fyrir mér.
Þrátt fyrir að rúmt ár sé liðið síðan
ég lét af störfum sem forstöðukona
Bjarkaráss, eru heimsóknir og
tengsl töluverð. Svandís hafði dval-
ist á sjúkrahúsi í haust, gengist
undir læknisaðgerð vegna þess
sjúkdóms sem læknavísindin hafa
enn ekki unnið bug á.
Ég hitti Svandísi er ég kom í
heimsókn skömmu fyrir utanlands-
ferð mína og innti hana þá eftir
heilsu hennar og líðan. Svarið gaf
til kynna að líðanin væri ekki sem
best. Ekki flaug mér í hug að þetta
væri síðasta samvera okkar og sam-
tal. Svandís var búin að dvelja á
Hæfingarstöðinni Bjarkarási í tæp-
an áratug. Það fer ekki hjá því að
náin tengsl, vinátta og trúnaður
skapist milli fólks sem er samvistum
daglega í svo langan tíma. Svandís
var lengst af í „Kortaherbergi", en
svo nefndist ein hæfingareiningin í
Bjarkarási. Þar var Svandís undir
góðri og tryggri leiðsögn Sólveigar
Sigurðardóttur, starfsleiðbeinanda.
Sólveig mat Svandísi mikils sem og
við undirritaðar, sem vorum það af
starfsliði Bjarkaráss er lengst hafði
verið samvistum við Svandísi.-
Svandís var samviskusöm í störf-
um og sá eiginleiki kom mjög fram
í umhyggju hennar fyrir félögum
hennar, og ekki síst sambýlisfólki
sem dvaldi með henni daglangt í
Bjarkarási. Það fengum við svo oft
að reyna.
Svandís var um margt sérstæður
persónuleiki, spaugsöm og stríðin
og ósjaldan flugu á milli hennar og
Sollu Guðmunds spaugsyrði og létt-
ur gáski sem báðum var að skapi.
Svandís mat þær nöfnur, Sólveig-
arnar, og átti trúnað þeirra enda
var oft hringt á ýmsum tímum sól-
arhringsins, ef henni lá mikið á
hjarta.
Við sem höfum unnið til margra
ára með vangefnu fólki og kynnst
tímunum tvennum hvað varðar
hæfingu, þjálfun og kennslu þess-
ara einstaklinga, veltum oft fyrir
okkur, hvort aðrir og betri mögu-
leikar hefðu beðið þeirrar kynslóðar
sem Svandís heyrir til, ef hún hefði
átt kost á allri þeirri hjálp sem nú
stendur til boða. Víst er að mörg
móðirin eyddi mörgum stundum í
eldhúskrók sínum, kenndi stafi og
lestur. Gafst ekki upp, þraukaði af
ótrúlegri þolinmæði uns árangur
náðist, oft ótrúlega mikill og góður.
Það sem í dag nefnist ADL, þjálfun
á fagmáli, var ástundað undir öðr-
um formerkjum á heimilunum, svo
og kennsla í hannyrðum, pijóna-
skap o.fl.
Svandís var ein af þessum ein-
staklingum sem hafði fengið gott
uppeldi, kennslu og mannrækt, sem
glöggt kom fram í lífi hennar og
starfi. Þökk sé fóstru hennar og
uppeldissystkinum.
Heiður ber þeim fjölskyldum er
slíkt lögðu af mörkum án möglunar
árum saman.
Félagarnir í Bjarkarási munu
sakna Svandísar, ekki síst hópurinn
í „Kortaherberginu".
Við undirritaðar þökkum henni