Morgunblaðið - 22.01.1995, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. JANÚAR1995 B 15
AUSTURBRÚIN séð frá Halsskov og út að Sprogo, en hún verður ekki tilbúin fyrr en árið 1997.
og lauk því verki fyrir um ári. Síðan hefur
verið unnið við pússningu og margháttaðan
frágang.
A þessum hluta Stórabeltis er lítið um
siglingar kaupskipa og aðeins minni skipum
heimil umferð en þarna er hins vegar mik-
ið um skútur og skemmtibáta. Brúarstöpl-
arnir eiga að þola að tvö þúsund tonna
skip sigli á þá en þó mega ekki stærri skip
en þúsund tonna sigla um þennan hluta
Stórabeltis í dag. Við hönnun brúarinnar
voru skoðuð veðurfarsgögn 115 ár aftur í
tímann og ísmælingar á sundinu síðustu
75 ár. Þessar upplýsingar voru þó ekki
nægar og því fóru fram umfangsmiklar
rannsóknir í Ottawa í Kanada þar sem lík-
ön voru gerð af brúnni og sundinu. Þá
varð einnig að meta hvort vindhraði gæti
haft áhrif á umferð, t.d. stórra flutninga-
bíla með gáma en talið er að það verði
hverfandi.
Komið var upp sérstöku athafnasvæði
fyrir brúargerðina við Lindholm sem náði
yfir 32 hektara. Þar eru vinnuskálar og
aðstaða fyrir starfsmenn, stórar skemmur
þar sem járnverkið var framleitt, steypu-
stöð og um allt svæðið þurfa síðan stór-
eflis kranar að athafna sigtil að færa brúar-
stykkin til. Sem dæmi um nákvæmni við
steypuvinnuna má nefna að steypan verður
að harðna á sérstakan hátt og við ákveðið
hitastig sem þýddi að ýmist þurfti að hita
brúarhlutana upp eða kæla þá í allt að 10
daga og til viðbótar þurfti að veija þá fyr-
ir frosti og úrkomu þar til endanlegum styrk
var náð áður en hægt var að flytja þá út
á stöplana á sundinu.
Göngin
Framkvæmdir við göngin hófust snemma
árs 1989. Ákveðið var að
bora undir sjávarbotnin-
um en einnig hafði komið
til greina að grafa rennu
í hafsbotninn, steypa
gangahlutana í rennunni
og ýta jarðvegi yfir. (Á
dönskunni er þetta fyrir-
bæri kallað sænketunnel
eða göng sem sökkt er í
sæ.) Miklar umræður og
vangaveltur voru um
hvora leiðina skyldi fara
en eftir rannsóknir á líf-
ríki sjávar var talið aug-
ljóst að mun meiri röskun
yrði ef göng yrðu lögð á
hafsbotninn heldur en af
jarðgöngum. Eins og fyrr
segir eru göngin milli
Sproge og Sjálands og eru
þau 8 km löng, næst-
lengstu göng í heimi undir
sjávarmáli. Aðeins Ermar-
sundsgöngin eru lengri. Göngin liggja dýpst
75 m undir yfirborði sjávar og eru boruð
10 til 40 m undir hafsbotninum. Hallinn
við akstur niður í göngin og uppúr þeim
er 15,6 m fyrir hveija 1.000 metra.
Um er að ræða tvenn göng með einu
lestarspori í hvoru, 8,5 m í þvermál að
utanverðu og 7,7 að innanverðu. Fjarlægð-
in milli miðju ganganna er 25 m. Göngin
eru fóðruð með 62 þúsund járnbentum 40
em þykkum steypueiningum sem eru bolt-
aðar saman. Á allri leiðinni eru 31 þver-
göng með 250 m millibili og er þvermál
þeirra 4,5 metrar. í þeim er komið fyrir
ýmsum öryggis- og eftirlitsbúnaði og þau
eru neyðarútgangur ef önnur göngin lokast.
Úr göngunum verða alls grafnir út 900
þúsund rúmmetrar af jarðvegi, í þau fara
250 þúsund tonn af steypu og 19 þúsund
tonn af járni. Þar sem göngin liggja lægst
verður öflug dæiustöð sem dælt getur vatni
út í Stórabelti en það getur m.a. verið regn-
vatn, vatn vegna hreingerningarvinnu, vatn
frá hugsanlegu slökkvistarfi, leki úr tönk-
um sem lestir flytja eða hugsanlega leki.
Austurbrúin
Framkvæmdir við Austurbrúna hófust
árið 1991 en þá hafði undirbúningur staðið
í nærri þijú ár. Hún er hengibrú, heildar-
lengdin 6.790 metrar en sjálf hengibrúin
verður 1.624 m löng milli tveggja aðalstöpl-
anna. Alls verða 27 stöplar undir brúnni
og eru aðalstöplarnir 254 m háir en brúar-
gólfið er í 65 m hæð yfir sjó.
Hinir ýmsu brúarhlutar eru unnir í einum
fimm Evrópulöndum, aðallega í Portúgal,
Ítalíu og Danmörku, en einnig í Þýskalandi
og Englandi og kaplar sem brúargólfíð er
hengt í eru spunnir í New York og má segja
að þessi hluti Stórabeltis-
brúarinnar sé einna al-
þjóðlegastur. Þyngd hvors
af aðalbrúarstöplunum er
190 þúsund tonn, í aðrar
undirstöður fóru 250 þús-
und rúmmetrar af steypu.
Þá fara í brúna um 78
þúsund tonn af plötujámi.
Kaplarnir sem bera brúar-
gólfíð eru 85 cm í þvermál
og er samanlögð lengd
þeirra um þrír km. Fram-
kvæmdir við brúna standa
nú sem hæst en þessi
áfangi á leiðinni yfír
Stórabelti verður síðast
tilbúinn og umferð ekki
hleypt á fyrr en í árslok
1997.
Greitt á 14 til 30 árum
Kostnaður við fram-
kvæmdirnar verður
greiddur niður með vegatolli og gjaldi sem
reiknað verður inn í lestarfargjöldin. Gert
er ráð fyrir að gjald fyrir fólksbíl verði kring-
um 2.500 ísl. krónur og skiptir þá ekki
máli hvort ökumaður er einn eða með fullan
bíl af farþegum. Gjaldtakan verður sjálf-
virk, notuð greiðslukort eða árskort og tek-
ur þá afgreiðslan aðeins örskamma stund
en þeir sem þurfa „venjulega" afgreiðslu
gætu þurft að bíða í nokkrar mínútur. Bí-
laumferðin á að greiða upp framkvæmdirn-
ar á 14 árum en hugsanlega mun gjaldtak-
an þó standa nokkru lengur.
Eins og fyrr segir verður Stórabeltisbrúin
eða öllu heldur Vesturbrúin og járnbraut-
argöngin opnuð fyrir umferð lesta árið
1996. Þannig fá almenningssamgöngurnar
ákveðið forskot en ákveðið var að heimila
dönsku járnbrautunum aðlögun að þessari
miklu breytingu. Núverandi feijur járn-
brautanna hætta siglingum en feijusam-
göngur leggjast þó ekki af og munu farþeg-
ar um Stórabelti spara sér kringum 500
ísl. krónur með því að halda áfram að sigla
með feijunum en eru þá kringum klukku-
stund lengur að koma sér yfir Stórabeltið.
Gert er ráð fyrir að kostnaður við lestar-
hluta framkvæmdanna hafí að fullu verið
greiddur niður eftir 30 ára gjaldtöku.
16 þúsund bílar á dag
Mjög mikið hefur verið kannað og spáð
í hversu mikil umferð verði um Stórabelti
þegar þessi nýi möguleiki verður kominn
til skjalanna. Árin 1988 til 1989 fór fram
fyrsta víðtæka könnunin og fleiri síðan en
á þeim hafa verið byggðar umferðarspár.
Danska vegagerðin og Stórabelti hf. stóðu
fyrir þessum könnunum en fengu ýmis ráð-
gjafafyrirtæki í lið með sér. Minna má á
að hægt er að ferðast milli austur- og vest-
urhluta Danmerkur á margan annan hátt,
m.a. með feijum á þremur stöðum rnilli
Sjálands og Jótlands og með flugi.
Talið er að flugfarþegum milli vestur-
og austurhluta landsins muni fækka úr
5.800 í 4.500 á dag eða úr 14% í 7% af
heildarfjölda farþega á þessari leið og að
Ljósmynd/Sören Madsen
UM miðjan síðasta mánuð voru síð-
ustu metrarnir boraðir og Jóakim
prins fór fyrstur manna í gegn. Göng-
in eru tvöföld og eru 7,7 m í þvermál.
PRAMMI siglir með mannskap og
steypubíla í eina undirstöðuna fyrir
Austurbúna.
fólksbflum sem taka myndu feijur fækki á
hinum ýmsu leiðum um 38-79%. Farþegum
járnbrauta mun fjölga úr 11.400 á sólar-
hring í 25.200 eftir tilkomu brúarinnar.
Hlutur járnbrautanna í samgöngumynstr-
inu milli austur- og vesturhluta Danmerkur
hefur verið 30% og mun aukast í 40% og
hlutur bíla mun sömuleiðis aukast verulega
en þeir eru taldir verða 16.220 á sólarhring
árið 1998.
Stórabeltisbrúin og göngin eiga að end-
ast í eina öld. Mannvirkið þarf þó vitaskuld
margs konar viðhald á þessum tíma og á
fimm ára fresti á að fara fram viðamikil
skoðun. Milli 10 og 15 tæknimenn munu
starfa við rekstur þessa samgöngumann-
virkis og nýta þeir hvers kyns tölvutækni
og gagnasöfn við vinnu sína. Þrátt fyrir
gögn á tölvutæku formi munu þeir hafa
aðgang að um fjögur þúsund hillumetrum
af skjölum sem varða bæði tæknimál og
lagahliðina.
Stórabeltis-
mannvirkið í
hnotskurn
• Tilgangur: Að koma allri
Danmörku í vegasamband.
• Lega: Milli Sjálands og
Fjóns.
• Fyrirkomulag: Fjónn-
Sprogo: Brú. Sprogo-Sjá-
land: Brú fyrir bílaumferð,
göng fyrir járnbrautir.
• Heildarlengd brúa og
ganga: 20 km.
• Kostnaður: 350 til 400
milljarðar ísl. króna.
!