Morgunblaðið - 22.02.1995, Qupperneq 6

6 MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
H
KJARASAMNINGAR
Kjarasamningar á almennum vinnumarkaði tókust í fyrrinótt. Samningamir eiga eftir að hljóta samþykki aðildar-
? 1----------------_____------------——---------—-----—-----------------------------------------
félaga ASI. Ríkisstjómin samþykkti að greiða fyrir samningum, meðal annars með að miða verðtryggingu fjár-
skuldbindinga við framfærsluvísitölu í stað lánskjaravísitölu og að framlag launþega í lífeyrissjóð verði frádráttar-
bært frá skatti. Forystumenn á vinnumarkaði, í atvinnulífí og stjómmálum tjá sig um niðurstöðuna.
Magnús Gunnarsson
Flóknir og
erfiðir
samningar
„ÉG VIL fyrst og fremst lýsa
yfir ánægju minni yfir því að
samningunum skuli lokið. Það
er ljóst að þetta hafa verið af-
skapiega
flóknir og
erfiðir samn-
ingar vegna
þess að við
hðfum verið
að semja við
landssam-
bönd og ein-
stök félög
sem er allt
önnur að-
koma að samningum heldur en
verið hefur undanfarin ár þeg-
ar við höfum yfirleitt verið að
gera heildarrammasamninga
við Alþýðusambandið," sagði
Magnús Gunnarsson, formaður
Vinnuveitendasambands Is-
lands.
„Það var sameiginlegt mat
manna þegar lagt var upp í
þessa samningalotu að reynt
yrði að nýta það svigrúm sem
væri til staðar til þess að bæta
kjör þeirra sem hefðu lægstu
launin og ég held að einkenni
þessara samninga sé sú aug-
ljósa launajöfnunarstefna sem
kemur fram í útfærslunni á
kauphækkununum. Ég held að
það sé afskapalega mikilvægt
að allir geri sér grein fyrir að
þetta er það sem er inntakið í
þessum samningum og við þurf-
um að standa sáman um að
veija þessa útfærslu og að þeir
sem hafa lægstu launin haldi
þessum ávinningi sem samning-
arnir skila,“ sagði Magnús enn-
fremur.
„Það er hins vegar alveg
augljóst að þessi samningagerð
hefur í för með sér verulegan
útgjaldaauka fyrir íslensk fyr-
irtæki og það mun gera mildar
kröfur til stjórnenda fyrirtælg-
anna að taka á sig þennan
kostnaðarauka og reyna að
koma honum inn í reksturinn
án þess að hann kalli fram
kostnaðarauka eða hækkanir á
vöruverði," sagði Magnús.
Benedikt Davíðsson
Varð að
taka a
sérmálum
BENEDIKT Davíðsson, forseti
Alþýðusambands íslands, sagði
að það væri alltaf fagnaðarefni
þegar samningar væru í höfn,
þótt menn
væru ekki allt-
af sáttir við allt
innihaldið. „Þó
vil ég segja það
að innihaldið í
þessum samn-
ingi er í þeim
stíl sem við
lögðum upp
með þegar við
byijuðum
þessa vinnu í sumar. Við fórum
á stað með að það yrði að sinna
sérmálum einstakra félaga og
sambanda og það var sameigin-
leg ákvörðun allra að samböndin
Morgunblaðið/Sverrir
KJARASAMNINGARNIR undirritaðir í húsakynnum ríkissáttasemjara um kl. 3 í fyrrinótt. Frá
vinstri: Björn Grétar Sveinsson, formaður Verkamannasambandsins, Magnús Gunnarsson,
formaður Vinnuveitendasambandsins, Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdasljóri VSÍ, og
Kristinn Björnsson, varaformaður Vinnuveitendasambandsins.
Birgir ísleifur Gunnarsson seðlabankastjóri
Verðbólga verður innan
hóflegra marka
„ SEÐLAB ANKINN hlýtur að
fagna því að náðst hafi kjarasamn-
ingar á almennum vinnumarkaði
sem líklegir eru til að tryggja
áframhaldandi stöðugleika," segir
Birgir ísleifur Gunnarsson, seðla-
bankastjóri. Bankamenn hafa
sumir áhyggjur af breytingum á
vísitöluviðmiðun fjárskuldbind-
inga.
Birgir Isleifur segir að í bank-
anum sé verið að vinna að verð-
bólguspá á nýjum grundvelli. Nið-
urstöður liggi ekki fyrir en allt
bendi til þess að verðbólgan verði
innan hóflegra marka, hugsanlega
um 2 til 3% þegar litið er til hækk-
ana milli ára.
Á móti segir Birgir ísleifur að
Seðlabankinn hafi áhyggjur af
auknum halla ríkissjóðs. Ef kjara-
samningarnir leiði til mjög aukins
halla muni þrýstingur á vaxta-
hækkanir aukast. Hins vegar sé í
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar talað
um að tekjutapi verði mætt með
auknum tekjum og/eða niður-
skurði útgjalda og á það muni
Seðlabankinn leggja áherslu.
Útfærslan skiptir máli
Birgir ísleifur segir um breyting-
ar á lánskjaravísitölunni að bank-
inn hafl haldið á lofti því almenna
sjónarmiði að ekki væri gott að
hrófla oft við grundvelli lánskjara-
vísitölunnar sem verðtrygging fjár-
skuldbindinga væri miðuð við. Það
veikti tiltrú á fjármálamarkaðnum.
Hins vegar skipti mikiu máli
hvemig sú breyting sem ákveðin
hefði verið yrði útfærð og Seðla-
bankinn myndi vinna að því máli
í samráði við viðkomandi ráðu-
neyti. „Það vekur athygli að fulltrú-
ar stærstu fjármagnseigendanna,
þ.e. lífeyrissjóðanna, hafa samein-
ast um þessar breytingar sem
draga úr verðtryggingu þeirra
eigna og koma launþegum til
góða,“ segir Birgir.
Guðmundur Hauksson, fram-
kvæmdastjóri Kaupþings hf.( segir
að það veiki tiltrú fólks á iánskjara-
Áhyggjur sumra
bankamanna af
breytingum
á vísitölu
vísitölu sem viðmiðun við verð-
tryggingu fjárskuldbindinga þegar
grundvellinum sé breytt. Það sé
nú verið að gera í annað sinn.
Á móti komi að ríkisstjórnin
ætli að festa þessa viðmiðun betur
með því að gera það að skilyrði
að henni verði ekki breytt nema
með lögum.
Aukín eftirspurn eftir
óverðtryggðum bréfum
„Það sem mestu máli skiptir í
þessum samningum er að þeir
munu hafa i för með sér minni
verðbólgu en menn hafa reiknað
með,“ segir Guðmundur. Það segir
hann leiða til aukinnar eftirspumar
eftir óverðtryggðum skuldabréfum
sem gefí betri ávöxtun í bili og
hafi þess þegar orðið vart á verð-
bréfamarkaðnum. Telur Guðmund-
ur að það geti leitt til þess að
menn vilji selja verðtryggð skulda-
bréf til að losa peninga til að fjár-
festa í óverðtryggðum og gengis-
tryggðum bréfum.
„Eg á von á að það verði þrýst-
ingur til hækkunar á vöxtum verð-
tryggðra lána þegar til skemmri
tíma er litið. Þegar til lengri tíma
er litið skapa samningamir áfram-
haldandi stöðugleika sem leiðir til
þess að vextirnir lækka á ný,“ seg-
ir Guðmundur.
Varðandi áform ríkisstjómarinn-
ar að draga úr verðtryggingu í
áföngum segist Guðmundur telja
góðan grundvöll til að halda áfram
því starfi sem unnið hefur verið
verið. Með því geti skapast tiltrú á
fjárfestingum í óverðtryggðum
skuldabréfum til lengri tíma en nú
er. „Við hljótum að verða að fá
nákvæmari útlistanir á þessari
vísitölu áður en maður getur
myndað sér skoðun á þessu en
almennt séð er vont að vera að
breyta gmnni," sagði Stefán Páls-
son bankastjóri Búnaðarbanka ís-
lands þegar viðbragða hans við
yfirlýsingu ríkisstjómarinnar um
breytta verðtryggingu var leitað.
Vont að krukka í vísitölu
„Við höfum lítið rætt um þetta hér
innan stofnunarinnar en það er
vont að vera að kmkka í grunnvísi-
tölu þótt engin sé vísitala heilög.“
Um þá yfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar að unnið verði að því að
draga úr verðtryggingu í áföngum,
sagði Stefán: „Ef verðbólga er
mjög lítil eins og á síðasta ári, er
ekki eins mikil þörf á verðtrygg-
ingu og þegar verðbólga var veru-
leg í landinu," sagði Stefán Páls-
son.
Verðtrygging ekki
nauðsynleg
Ragnar Önundarson, fram-
kvæmdastjóri hjá íslandsbanka,
segir að breytingin á vísitöluviðm-
iðun sé ekki til að hafa áhyggjur
af, þar sem framfærsluvísitalan sé
nú betri mælikvarði á verðlags-
breytingar en lánskjaravísitalan og
betur til þess fallin að varðveita
kaupmátt.
„Verðlagsbreytingar hafa verið
mjög litlar á síðustu misserum og
með þessum kjarasamningum er
tryggt að þær verði áfram litlar.
Með þessu er svo dregið úr þörf
fyrir verðtryggingu, þannig að
mitt viðhorf er það að þetta gefi
frekar tilefni til þess að draga al-
mennt úr notkun verðtryggingar á
næstunni á styttri inn- og útlán-
um,“ sagði Ragnar.
Hann sagði að það mikla frjáls-
ræði sem nú gilti í gjaldeyrismálum
gerði verðtryggingu óþarfa og
þegar við bættist að kjarasamning-
ar hefðu verið gerðir sem tryggja
lágar verðlagsbreytingar sýndist
honum ástæða til að draga enn
frekar úr notkun verðtryggingar
en ákveðið hefði verið.
færu með þau verkefni. Það var
einnig sameiginleg ákvörðun að )
forysta samtakanna færi með
mál gagnvart stjórnvöldum,"
sagði Benedikt.
Hann sagði að það hefði verið
sameiginleg niðurstaða að ekki
væri ástæða til að reyna frekar
að fá meiri framlög frá rikinu
vegna samninganna. Hins vegar
væri margt í yfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar sem þyrfti að fylgj-
ast með framkvæmd á og það
væri sameiginlegt verkefni
næstu vikurnar að tryggja að það
kæmist til framkvæmda sem
rætt hefði verið um við sljóm-
völd.
Bendikt sagði að þessi samn-
ingur væri í framhaldi af fyrri
samningum þar sem stefnt væri
að því að viðhalda stöðugleika
og koma í veg fyrir sveiflur í
atvinnulífinu. Nokkur árangur
hefði náðst í að hækka lægstu
laun sérstaklega og kannski væri
árangurinn hlutfallslega meiri
nú en oftast áður.
Hins vegar væru lægstu laun
alltof lág og þessi samningur
breytti því ekki mikið. Það þyrfti
að finna einhveija lausn á því
að hækka lægstu launin og lausn-
in væri kannski fyrst og fremst
fólgin í breytingu á atvinnulífinu
sem gerði það að verkum að það
byggðist meira á framleiðslu á
verðmætari vöru með meiri virð-
isauka sem gerði það að verkum
að hægt yrði að greiða hærri
laun.
Benedikt sagði að þessir samn-
ingar sýndu að ekki væri hægt
að steypa alla kjarasamninga-
gerð í sama mót. Undanfarin ár
hefðu verið gerðir svonefndir
samflotssamningar. Þeir hefðu
verið taldir nauðsynlegir miðað
við þau verkefni sem þá voru
fyrirliggjandi að gera breytingar
á efnahagslífinu í Iandinu. Nú
hefði verið nauðsynlegt að ein-
stök félög og sambönd kæmu að
samningagerðinni til þess að
taka á sínum sérmálum.
„Ég vil segja að þetta hafi tek-
ist mjög vel því áður en gengið
var í að ganga frá kaupliðunum
mátti heita að búið væri að loka
öllum sérkjaraviðræðum ein-
stakra sambanda. Síðan var farið
að vinna sameiginlega í kauplið-
unum og sameiginlega í tillögu-
gerð gagnvart ríkisstjórninni
sem við lögðum fram fyrir tveim-
ur vikum síðan. Ég vil meina að
þessi aðferðafræði í þetta skipti
hafi átt rétt á sér og gengið upp,“
sagði Benedikt ennfremur.
Magnús L. Sveinsson
Eftir atvik-
um sáttur
MAGNÚS L. Sveinsson, formað-
ur Verslunarmannafélags
Reykjavíkur, sagði að hann væri
eftir atvikum tiltölulega sáttur
við samning-
ana þegar á
heildina væri
litið.
Þetta væru
launajöfnunar-
samningar og
verslunarmenn
hefðu lagt upp
í viðræðurnar
með kjarajöfn-
un sem megin-
markmið og að samið yrði um
krónutöluhækkanir en ekki pró-
sentuhækkanir.
„Það má segja að sú aðferða-
fræði sem VR mótaði með fram-
Sjá bls. 10 ► i
-t