Morgunblaðið - 22.02.1995, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 1995 2i
AÐSEIMDAR GREINAR
Læknamistök og óhappatilvik II
Ólafur Ólafsson
Siðaráð landlæknis
stofnað 1987
Ráðið er landlækni
til ráðgjafar, sér í lagi
um mál er þurfa sið-
fræðilega umfjöllun. í
ráðinu starfa tveir full-
trúar Háskóla íslands,
ASÍ, Samtökum heilbr-
iðisstétta, félagi hjúkr-
unarfræðinga og full-
trúa landlæknis.
Fleiri tugir mála eru
afgreidd á ári hverju.
Skriflegt samþykki
sjúklinga. Allmargar
kvartanir berast vegna
þess að sjúklingar telja
lækni ekki hafa skýrt nægilega frá
hugsanlegum fylgikvillum fyrir að-
gerð. Hér standa oft orð gegn orði.
Af því tilefni hefur Landlæknisemb-
ættið í mörg ár lagt áherslu á að
tekin yrði upp sk. skriflegt sam-
þykki sjúklinga (Fréttabréf lækna
1988 og 1989). Vissulega er ekkert
í lögum sem hindrar sjúkling í því
að krefjast þess og hvet ég sjúklinga
eins og áður til þess að gera slíkt.
Nú hefur þessi siður verið tekinn
upp á kvensjúkdómadeild Landspít-
aíans og Landlæknisembættið vinn-
ur ásamt fulltrúum sérgreinasjúkra-
húsa að frekari útfærslu þessa máls.
Vonandi breytast þá mál til hins
betra.
Ófyrirsjáanleg óhappatilvik.
Öllum aðgerðum fylgir viss áhætta
enda getur enginn læknir lofað full-
um bata fyrir meðferð. Þetta eiga
margir sjúklingar erfitt með að
skilja. Mál hafa risið t.d. vegna lang-
vinnra sýkinga eftir aðgerðir. Á síð-
ustu árum hefur eftirlit með sýking-
um mjög verið hert. Á sjúkrahúsum
starfa sérstakar nefndir sem skrá
og fylgjast náið með þeim sjúkling-
um er verða fyrir sýkingum. Sýk-
ingatíðni á íslenskum sérgreina-
sjúkrahúsum er svipuð og gerist á
bestu sjúkrahúsum erlendis, t.d. á
Mayo-sjúkrahúsinu í Bandaríkjun-
um. Meðal annars skal þess getið
að há sýkingatíðni eftir hjartaað-
gerðir erlendis varð til þess að flýta
fyrir því að hjartaaðgerðir voru flutt-
ar alfarið til Islands. Því miður koma
þessar sýkingar fyrir í 3-4% tilfella
þrátt fyrir mikla smitgát. í allflest-
um tilfellum koma þessar sýkingar
fyrir vegna sýkla er lifa í umhverf-
inu.
Lýtaaðgerðir. Verulegar kvart-
anir bárust fyrir 10-12 árum vegna
þessara aðgerða. Landlæknir átti
fundi með lýtalæknum og meðal
annars var haldinn norrænn fundur
um málið að frumkvæði embættis-
ins. Menn komu sér saman um
ákveðnar reglur er læknar skyldu
temja sér. Eftir það fækkaði mjög
kvörtunum. Nú hefur kvörtunum
Qölgað aftur og verður það tilefni
til samráðs við lýtalækna um nánari
reglur. Fjölgun kvartana kom að
nokkru leyti í kjölfar þess að Trygg-
ingastofnun ríkisins greiðir ekki
lengur fegrunaraðgerðir og þess
vegna eru þær nú í vaxandi mæli
framkvæmdar á einkastofum gegn
fullri greiðslu sjúklinga. Má vera að
þessi tilhögun hafi haft áhrif á fjölg-
un mála. Undir þessar aðgerðir falla
t.d. flestar bijóstaaðgerðir og sk.
svuntuaðgerðir á kvið.
6. Sjúklingatryggingasjóður
Árið 1983 lagði Landlæknisemb-
ættið til að slíkur sjóður væri stofn-
aður. Ef málið hefði gengið fram
hefðum við orðið fyrstir í Evrópu til
þess að taka upp þau lög. Nefnd
Landlæknisembættisins ítrekaði
þessar óskir 1986. Fyrir atbeina
Karvels Pálmasonar var árið 1989
komið á greiðslum á vegum Trygg-
ingastofununar ríkisins er falla und-
ir þennan flokk. Galli
var á gjöf Njarðar því
að Alþingi, Trygginga-
stofnun ríkisins ásamt
heilbrigðisráðuneytinu
settu í lögin margskon-
ar fyrirvara, meðal ann-
ars að lögin væru ekki
afturvirk, að 75% ör-
yrkjar ættu ekki rétt á
slíkri greiðslu (!) og
reglurnar næðu ekki til
einkastofa lækna. Þess-
ar tillögur ganga þvert
á óskir embættisins.
Seinna var þessu að
nokkru leyti breytt en
enn skortir þar á. Þessi
Stjórnkerfi veldur
vanda, segir Olafur
Olafsson, ef það heldur
að sér höndum í sjálf-
sögðum réttindamálum
sjúklinga.
ákvæði og jafnframt að mjög litlar
fjárhæðir eru ætlaðar til greiðslu
hafa á margan hátt valdið mikilli
óánægju sem í mörgum tilfellum
beinast að Landlæknisembættinu!
7. Kvartanir vegna óska
sjúklinga um að skoða eigin
sjúkraskrár
Allt frá 1973 hefur landlæknir
leyft sjúklingum að skoða eigin sjúk-
raskrár eftir samráð við þeirra
lækna, sem nær undantekningar-
laust hefur gengið eftir. Nú hefur
fallið hæstaréttardómur sem sýnir
að þetta var réttmæt ákvörðun. Að
því er best er vitað voru slíkar regl-
ur ekki í gildi á þeim tíma annars
staðar á Norðurlöndunum. Því miður
voru ekki settar reglur um slíka
heimild fyrr en 1989 og þá jafnframt
að lögin væru ekki afturvirk gegn
vilja embættis og ráðuneytis! Á
Norðurlöndum eru ákvæði um sjúkl-
ingatryggingar og lög um heimiid
fyrir sjúklinga til að fá upplýsingar
úr eigin sjúkraskrá, afturvirk.
Því miður verður því að segja, að
varðandi mörg sjálfsögð réttindamál
sjúklinga hafa pólitíkusar og ráðu-
neytið haldið um of að sér höndum
og þar af leiðandi valdið vanda.
Ýmsa þá annmarka á framangreind-
um lögum þarf að lagfæra og heiti
ég á þingmenn í því efni.
Að lokum
Félaginu Lífsvog óska ég alls
góðs og mun veita félaginu alla þá
aðstoð sem unnt er og þá ekki síst
í fyrsta baráttumáli þeirra sem er
að hækka bætur meðal annars úr
sjúklingatryggingasjóði og rýmka
lög og reglur.
Höfundur er tandlæknir.
ÁRGERÐ1995
Volvo440/460
en keppinauturinn
hækkar um
VOLVO
BIFREIÐ SEM ÞÚ GETUR TREYST
Árið 1994 seldust
131 Volvo 440/460 en
162 Toyota Carina E.*
Þetta setur Volvo 440/460 í annað sæti
yfir mest seldu bíla á íslandi í þessum
stærðarflokki. * Heimild Bifreiöaskoöun íslands
Á þessu ári verður verður einn stór munur
á þessum tveimur tegundum:
Volvo 440/460 verður á sama verði og í
fyrra en Toyota Carina E hækkar í verði
um 130.000 kr.
Eitt núll fyrir Volvo!

Mynd: Volvo 460, álfelgur og sóllúga
ekkl innifalið í verðl.
Fjölbreyttir
Itinatnöguleikar
- lún til allt að
5 ára
Framhjóladrifinn 1/1/10 000
Volvo 440/460 kostar fró I /ttO.UUU
kr.
[3
Le'MIM eb
TIL ALLT AÐ 36 MÁNAÐA
RADGREIDSLUR
Tll allt að 24 mánaða
SPARiaTOÐIRNIR
BRIMBORG
FAXAFENI 8 • SÍMI 91- 685870