Morgunblaðið - 09.04.1995, Blaðsíða 10

10 B SUNNUDAGUR 9. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ ER ákaflega auðvelt
að rata um Havanaborg.
Hún minnir á New-York
hvað snertir skipulag
gatna, en götur liggja homrétt á
breiðstrætin. Fyrsta breiðstrætið
liggur meðfram ströndinni og hin
samhliða með jöfnu millibili. íbúa-
tala þessarar gömlu höfuðborgar
er nú rúmar tvær milljónir en á
Kúbu búa um ellefu milljónir
manna. Næststærsta borgin er
Santiago de Cuba. Þar búa fjögur
hundruð þúsund manns og þangað
ætlum við ferðalangar seinna.
Kúbanskir kunningjar okkar bentu
okkur á að Santiago væri alls ekki
næststærsta kúbanska borgarsam-
félagið, því að í Miami á Flórída í
hundrað og fímmtíu kílómetra fjar-
lægð búa sjö hundruð þúsund Kúb-
anir. Þessum Kúbönum í Miami,
sem flestir eru flóttamenn hefur
vegnað ákaflega vel í Bandaríkjun-
um. Þeim var einstaklega vel tekið
þegar þeir flúðu yfir sundið, fengu
strax vinnu, peninga og ríkisborg-
ararétt öfugt við aðra flóttamenn
úr fátækum löndum Rómönsku
Ameríku. Þessir Kúbanir voru líka
menntaðir og er það ólíkt því sem
er um flóttamenn og innflytjendur
frá fátækum löndum í Mið- og
Suður-Ameríku.
í heimsókn
Við ferðalangar eigum heimboð
þennan annan dag okkar í Ha-
vana, það eru kunningjahjón okkar
sem vinna í leikhúsi og við háskól-
ann. Þau höfðu frétt um komu
okkar og sent orðsendingu á
Comodoro-hótelið þar sem við
búum. Heimilisfang þeirra er vel
merkt, fyrst heiti götunnar og
númer húss, en síðan eins og venj-
an er númer breiðstrætanna sem
afmarka götuna á næstu gatna-
mótum. Símanúmer höfðu þau ekki
gefið upp svo ekki var um annað
að velja en arka af stað og fínna
húsið þeirra. Seinna kom í ljós að
þau hafa ekki síma og símaskrá
hefur ekki verið gefin út í þrjú ár.
Eftir gönguna um götur borgarinn-
ar deginum áður erum við bæði
stirð og hálflúin svo við gefumst
upp á miðri leið og þiggjum boð
þeirra mörgu bílstjóra sem bjóða
okkur far. Ferðin kostaði 6 doll-
ara, okkur fannst það ódýrt. Á
svörtum markaði reiknað eru 10
dollarar mánaðarkaup prófessors-
ins okkar sem var að bjóða okkur
í mat. Við aðkomuna að bústað
hjónanna urðum við hissa. Fyrst
héldum við að þetta hlyti að vera
yfirgefið hús því það var ekkert
gler í gluggunum og eins og neglt
fyrir þá með fjölum. En þetta var
rétta húsið og fjalahlerarnir eru
til að loka úti sólina en hleypa inn
golunni frá hafinu. Við vorum
stödd í hitabeltinu en ekki í Breið-
holtinu. Eftir að hafa klofað yfir
gróður sem hefur laumað sér upp-
úr brotinni gangstéttinni göngum
við inn á neðri hæðina og okkur
er ljóst að við erum komin inn á
menningarheimili. Bækur og
myndverk þekja veggi en þar sem
sér í vegg blasir við ber múrinn
þar sem málningin hefur flagnað
af. Hjónin sýna okkur skellur þar
sem hrunið hefur úr múmum og
segja okkur að fyrir þremur árum
hafí gengið mikil flóðbylgja á land
og húsið fyllst af vatni. Þeim hafði
auðnast að bjarga bókum og hlut-
um uppá efri hæð. Það tók þau
marga daga að hreinsa neðri hæð-
ina þegar flóðinu linnti og fýlan
af gruggugu vatni og klóaki og
öðrum skít sem flóðaldan bar með
sér var lengi að hverfa. Þeim hafði
ekki enn tekist að fá málningu til
að festast við múrveggina sem
voru rakir enn. „Vatnið var nokkra
daga í axlarhæð á neðri hæðinni
og dóttir okkar hún Laura litla var
sótt á báti og flutt á öruggari stað
en við dvöldumst í húsinu áfram
til að gæta eigna'okkar."
En hjónin vilja sem minnst um
þetta tala og umræðan snýst nú
um leikhús og kvikmyndir. Þau
ætla með okkur á leiksýningu
seinna um kvöldið í leikhúsið þar
Kúba, sem er litlu stærri eyja en ísland, er
23 gráður frá miðbaug, en ísland er
23 gráður frá Norðurpól.
ATLANTSHAF

ÞETTA er bara skemmtilegt brim á strandgötunni í Havanaborg. En flóðaldan sem gekk
á land fyrir nokkrum árum og sagt er frá í greininni náði langt inní borgina.
Leiklistarmennimir Brynja Benediktsdóttir
og Erlingur Gíslason vom á nokkra vikna
ferðalagi um Kúbu fyrir stuttu. Hér kemur
önnur grein Brynju frá Havana en fyrsta
grein birtist í síðasta Sunnudagsblaði.
sem Ingibjörg Haraldsdóttir skáld
vann sem aðstoðarleikstjóri og
þýðandi. Hún bjó hér í 6 ár, en
lærði kvikmyndaleikstjórn í
Moskvu. Við segjum fréttir af Ingi-
björgu, hún hafi notið slíks traust
íslenskra rithöfunda að hún hafi
verið valin formaður Rithöfunda-
sambands íslands næstu fjögur
árin. Þau minnast þess að hér hafí
Ingibjörg m.a. þýtt verk Bertholds
Brechts uppá nýtt og leikhúsið
fengið orð á sig fyrir framsækni
og nýstárleika þau ár sem hún
vann við það.
Um leikhúsið
Leikhúsið heitir Teatro Estudio
og var stofnað ári fyrir byltingu
eða árið 1958. Það tekur um 400
manns í sæti en leikhús af þessari
stærð eru 12 í Havana, stóru leik-
húsin sem taka 1.500-2.000
manns í sæti eru 5 talsins. í flest-
um borgum er leikhús og bamale-
ikhús. En Kúba er land danslistar-
innar, þaðan er rúmban upprunnin.
Dansinn er fólkinu í blóð borinn
og renna þar saman afrískur og
spánskur rytmi. Balletthefð Kú-
bana er eldri en byltingin og Þjóð-
arballettinn er á sífelldum ferða-
lögum um heiminn og nýtur mikill-
ar hylli. Primaballerína frá upphafí
var Alicia Alonso, faðir hennar
einn af auðkýfíngum Kúbu gaf
henni ballet kornungri og eftir
byltingu studdi nýja stjórnin við
ballett hennar. Leiðbeinendur
komu frá Leningrad og Moskvu
en seinni árin þótti flestum Alicia
vera orðin heldur fullorðin fyrir
hlutverk ungu stúlknanna en þá
var hún búin að dansa í 40 ár.
Laura litla heimasætan sem er 6
ára gömul hefur stundað strangt
ballettnám frá fjögurra ára aldri.
Meðan á heimsókn okkar stóð gat
hún sjaldnast setið kyrr, hún dans-
aði léttfætt um stofuna, ballet,
rúmba og flamenco blönduðust
saman í hreyfingum hennar.
„Allir vilja Kúbu átt hafa“
Eftir fjörugar umræður og létt
hjal vildum við reyna að afla okkur
raunverulegra upplýsinga um
hvernig hún lýsir sér þessi kreppa
sem er í landinu? Hjónin segja
erfiðleikana mikla, kenna um
Bandaríkjunum og falli Sovétríkj-
anna, það er að segja efnahags-
þvingunum þess fyrrnefnda og
hruni markaðar hins síðarnefnda.
„Þetta er millibilsástand sem
hlýtur að linna. En Clinton hefur
nú um sinn um annað að hugsa
en Kúbu. Hann virðist einungis
vera að bíða eftir að sjúklingurinn
lognist útaf. Áróðurinn frá Banda-
ríkjunum hefur skaðað okkur segja
þau, 1000 klukkutímum frá 17
útvarpsstöðvum er útvarpað hing-
að vikulega og margir trúa því að
ekkert sé fyrir lífinu haft og dollar-
arnir vaxi á tijánum í Bandaríkjun-
um.“ Þetta urðum við svo sannar-
lega vör við á ferð okkar seinna
þegar við tókum almenning tali.
Fólk rak upp stór augu þegar við
sögðum að líf í okkar landi væri
vissulega ekki áhyggjulaus velsæld
. .. auk þess bættum við því við
að næsta fátt væri um tré í okkar
landi fyrir þessa dollara að vaxa á.
„Við skiljum ekki þessa útreikn-
inga, 10 dollarar á mánuði í kaup
fyrir þá hæstlaunuðu. Þetta getur
ekki staðist. Það væru allir dauðir.“
„Við björgum okkur, til eru út-
vegir," útskýrði húsmóðirin sem
kennir við háskólann.
„Við erum hvort okkar með
tæpa 400 pesosa á mánuði sem
eru há laun og reiknast um 10
Bandaríkjadollarar á svörtum
markaði. Matarkostnaður á mann
miðað við þetta hlutfall yrði þá 5
sent á dag. Menntun er ókeypis,
heilbrigðisþjónusta ókeypis, hús-
næði og strætisvagnar sömuleiðis
og við borgum enga skatta. Hér
hefur öll áhersla og fjármunir ver-
ið lögð í skóla- og menntakerfi,
en við súpum nú seyðið af að hafa
verið hálfgerðar afætur á aust-
antjaldslöndunum, fengum olíu
undir markaðsverði og seldum
þeim sykur á okurverði miðað við
það verð sem við fáum núna. Við
vorum leppríki Bandaríkj-
anna fyrir byltingu og
afætur á Sovétríkjunum
langa tíð eftir byltingu.
Kannske er lag núna. Við
ætlum að þrauka. Ferða-
mannastraumurinn frá
Evrópu gefur okkur góða
von um efnahagsbata.
Viðskipti við Kanada og
Mexíkó eru mikil og
stutt á milli landa.
Hugsið ykkur ástandið
á íslandi ef skorið væri
á öll viðskipti ykkar við
Evrópulöndin og þið
mættuð bara versla við
Færeyjar, Noreg og
fátæku austantjaldslöndin,“ sagði
húsbóndinn sem var menntaður í
Evrópu og hafði heimsótt ísland.
Hjónin báru okkur matinn og frúin
afsakaði kolsvarta sótuga pottana,
sagðist stundum þurfa að elda á
hlóðum úti í garði vegna þess að
gas og rafmagn væri svo oft tekið
af þessu hverfi til sparnaðar. „Ég
kaupi mér nýja potta þegar þetta
lagast,“ sagði hún brosandi. Áðal-
uppistaða matar var hrísgijón og
svört baunasúpa útá, hún afsakaði
kjötskammtinn, sem okkur þótti
óþarfi. Þarna smökkuðum við
yuga-rótarávöxt og annað ljúf-
fengt grænmeti sem við höfðum
ekki kynnst áður enda uppalin við
fábreytta neyslu grænmetis. Eftir
máltíðina leggjum við á stað fót-
Grænland,