Morgunblaðið - 28.05.1995, Side 2

2 B SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
-
LILLÝ Jóhannesdóttir er stofnun
í íslendinganýlendunni í Sydn-
ey. Þær eru ófáar fjölskyldurnar, sem
byijað hafa búskap sinn í Ástralíu í
húsvagninum í garðinum hjá henni.
Heimili Lillýjar minnir á sígilt ís-
lenskt sveitaheimili, þar sem gest-
risninni eru engin takmörk sett,
ávallt heitt á könnunni og alltaf
hægt að bæta við næturgesti. Lillý
viðurkennir líka brosandi að manna
á milli gengur hún undir nafninu
Hótel ísland.
Lillý og eiginmaður hennar Lúðvík
Sigurðsson búa í litlu einbýlishúsi í
úthverfi Sydney. Þau taka á móti
mér á hlaðinu og maður finnur um
leið fyrir mikilli hlýju. „Velkominn
til Vestmannaeyja," hvíslar bílstjóri
minn að mér en þau orð skýrast um
leið og inn er komið. Innbú stofunn-
ar hefði sómt sér vel á hvaða heim-
ili sem er í Eyjum fyrir gos og vegg-
imir eru þaktir myndum af íslensku
landslagi og fólki. Í stofuskáp hefur
verið komið fýrir litlu safni íslenskra
muna, jafnvel lítilli íslenskri kók-
flösku. Einungis hitinn fyrir utan er
ástralskur.
„Við vorum alltaf með áforrh um
að flytja hingað. Eyjamaðurinn
Ragnar Jóhannsson strauk til Ástr-
alíu með skipi í gamla daga og var
að skrifa okkur heim hvað þetta
væri æðislegt. Og þá ákvað ég að
ég skyldi einhvern tímann á endanum
flytjast hingað. Ég varð hins vegar
ófrísk og það varð lítið úr Ástralíu-
flutningum í bili.
Ég var þá sextán ára gömul og
átti annað bam átján ára. Það virtist
vera orðið fremur ólíklegt að við
færum nokkurn tímann. Árið 1966
flutti ég hins vegar til Reykjavíkur
og það að fara frá Eyjum var fyrsta
skrefið. Árið 1968 tókum við skrefið
til fulls. Auðvitað vorum við smeyk
í fyrstu, við vissum ekki nema að
við værum gera risavaxin mistök
með því að flytjst hingað. En veistu
hvað,“ segir Lillý og brosir, „okkur
iíður alveg óskaplega vel héma. Það
er ekki til stress í manni. Maður lít-
ur ekki nokkum tímann á klukkuna.
Fyrst eftir að Lillý og fjölskylda
hennar komu til Sydney bjuggu þau
á gistiheimili fyrir innflytjendur.
Böm hennar Lúðvíks voru þá tíu,
tólf og tveggja ára, auk þess sem
Lillý var ófrísk af yngsta barni
þeirra.
„Ég gat ekki hugsað mér að vera
þar lengur en þessa rúma tvo mán-
uði. Aðstæður voru mjög slæmar.
Þetta gistiheimili samanstóð af her-
mannabröggum og loftkæling var
engin. Hitinn var 42-45 gráður á
þessum tíma og þetta var því eins
og að búa í bakaraofni. Krakkamir
voru allir veikir og gátu ekki borðað
matinn svo við urðum hreinlega að
koma okkur burt. Það var ekkert
annað hægt að gera. Við fluttum að
því búnu sex eða sjö sinnum á milli
íbúða á tveimur árum í Sydney og
enduðum svo loks hér, þar sem við
búum í dag, árið 1971. Við höfum
því búið hér á sama stað í ein tutt-
ugu og ijögur ár.“
Lillý segir að brösuglega hafi
gengið í fyrstu að fá vinnu, ekki síst
vegna þess að þau voru nær mállaus
á enska tungu. „Við kunnum ekkert.
Okkur tókst þó alltaf einhvem veginn
að ná í vinnu þó að það hafí verið
langt að sækja. Lúðvík fór loks að
vinna hjá íslendingum í húsbygging-
um og það gekk ágætlega. Hann var
í þessum húsbyggingum þar til fyrir
einum sautján, átján árum en þá
fékk hann vinnu i múrsteinaverk-
smiðju, sem hann er í enn í dag.
Síðan höfum við hreinlega bara verið
héma. Okkur líður vel hér og við
viljum ekkert fara. Við eigum mikið
af góðum vinum hérna.“
Aðspurð segist Lillý ekki geta út-
skýrt hvernig það æxlaðist að hún
varð að miðpunkti íslendinga í Sydn-
ey. Hlutimir hafí hreinlega þróast
þannig. „Það er alltaf pláss hjá okk-
ur. Jafnvel þó að fólk verði að sofa
á gólfinu, þá er alltaf pláss. Það er
alltaf hægt að bæta við einum, sama
hversu þröngt er. Það hefur bara
einhvem veginn orðið svona með tím-
anum. Fólk einfaldlega hringir i mig,
skrifar mér eða hefur samband á
einhvem annan hátt, þó svo að það
hafí aldrei hitt mig. Þeir eru orðnir
margir, sem hafa gist héma í gegn-
um árin. Heilmargir.
Eitt sinn vorum við með 21 ís-
lenskan skáta í gistingu í einu, sem
voru á alþjóðlegu skátamóti í Sydn-
Hótelstýran á Hótel
Islandi í Sydney
lokum komu allir til mín. Ég veit
ekki ástæðuna fyrir því en það end-
aði með því að allt var orðið ómögu-
legt og skátaforingjamir héldu fund
hérna í stofunni hjá mér um það
hvað gera ætti við bömin.“
Alltaf samband milli
íslendinga
Lillý segir að allt frá fyrstu tíð
hafí verið samband á milli íslending-
anna í Sydney. „Við höfum líklega
verið fímm fjölskyldur á gistiheimil-
inu á sínum tíma. Það vom mjög
margir sem komu á þessum ámm,
en það hafa Iíka margir snúið aftur
heim. Við hittumst ekki mjög oft en
hringjum alltaf í hvort annað og
fylgjumst með því hvort allt sé ekki
í lagi. Þessar fjölskyldur hafa líka
tengst fjölskylduböndum að ein-
hvetju leyti. Yngsti sonur minn gift-
ist til að mynda inn í íslenska fjöl-
skyldu hér í Sydney. Einhvem veginn
tengist þetta allt saman."
En sakna Lillý og fjölskylda ekki
stundum „gamla landsins? „Nei ...
aldrei. Það eina sem ég saknaði lengi
vel vom pabbi og mamma. Ég var
svo lengi hjá þeim, en annað var það
nú ekki. Og þó,“ segir hún og verður
hugsi. „Það er nú kannski margt sem
maður saknar, þrátt fyrir allt. Hreina
Lillý og Lúlli heima í stofunni með barnabarninu Tegann Jade
ey. Þetta var eins og lítil þjóðhátíð
hjá okkur. Tjöld út um allan bakgarð
og svakalegt fjör. Það fyndnasta var
að upphafiega átti ég bara að fá
tvær stelpur úr hópnum í gistingu,
því að reynt var að skipta þeim nið-
ur á sem flesta. Við enduðum með
þrjár stelpur og fómm niður á skáta-
mót til að spjalla við íslendingana.
Þetta vom hressir krakkar, sem við
kynntumst þama, en þau vora ekki
öll ánægð með aðbúnað sinn og að
ég. En það var að gjósa á stað þar
sem ekki hefur gosið í sex þúsund
ár, sagði maðurinn. Ég fór bara að
hlæja þar sem þessi maður var mik-
,ill húmoristi og spyr hvort hann ætli
ekki bara að segja mér næst að það
hafi gosið í Vestmannaeyjum. Jú,
Lillý, sagði hann, en ég hélt bara
áfram að hlæja. Lillý sjáðu, sagði
maðurinn og rétti mér blaðið. Þar
stóð þetta svart á hvítu.
Við höfðum ekki síma á þessum
tíma og Lúlli var í vinnunni. Um ieið
og hann kom heim sendi ég hann til
kunningja minna til að hringja heim.
Það er nú kannski til marks um hvað
þetta fréttist fljótt hingað út að þeg-
ar Lúðvík hringir heim til Reykjavík-
ur þá em pabbi og mamma einmitt
að koma inn úr dyrunum með son
okkar, sem hafði leiðst svo mikið í
Ástralíu að við sendum hann heim
til Eyja. Okkur var sagt að allt væri
í lagi og að enginn hefði látist í gos-
inu en þetta var samt agalegt. Það
eina sem mér datt í hug var að spyija
hvort að þau vildu ekki koma til
mín. Mér datt þó ekki í hug að ég
fengi jákvætt svar. Pabbi var þá 74
ára gamall og það hvarflaði ekki að
mér að þau myndu fallast á þetta.
Mamma tók hins vegar vel í boðið
og sagði að það væri bara aldrei að
vita.
Ég hafði mjög góð sambönd í
stjómkerfinu og hafði mikið sam-
band við aðstoðarmann forsætisráð-
loftsins til að mynda, fjallanna,
að vera ekki bara með öll þessi
tré. Jú, jú, það er heill hellingur
sem maður saknar en þó ekki þann-
ig að ég myndi vilja skipta. Það er
gaman að koma aftur til íslands og
ég sé landið með allt öðrum augum
en þegar ég bjó þar. Ég fór heim
aftur í fyrsta skipti eftir að hafa
búið í Ástralíu í sex ár. Eftir gosið
í Eyjum komu pabbi og mamma hing-
að til okkar og pabbi lést hér í Ástral-
íu ári síðar. Þá fómm við heim með
öskuna og ég stoppaði heima í átján
mánuði. Hann dó upp á dag ári eftir
að hann steig á land hér.“
Gosið í Eyjum
Lillý segir að þau hafí frétt af
Vestmannaeyjagosinu með mjög
dramatískum hætti. „Það vildi þann-
ig til að íslendingur var gestur hér
hjá okkur og hann þurfti að fara
niður í bæ. I lestinni á leiðinni heim
sér hann að maður á móti honum
er að lesa blað. Á forsíðu blaðsins
var lítill rammi þar sem stóð að mik-
ið eldgos hefði hafíst á íslandi. Hon-
um tókst ekki að lesa þetta almenni-
lega þar sem hann kunni ekki við
að góna alveg ofan í blað mannsins.
Það fyrsta sem hann gerði eftir
að hann steig úr lestinni var hins
vegar að fara út í bókabúð og kaupa
blað og kemur svo hingað. Hann
segir við mig: Veistu að það var gos
á Islandi. Það er nú ekkert nýtt segi
Lillý Jóhannesdóttir og
Lúðvík Sigurðsson
Sigrún K. Baldvinsdóttir, ræðismaður
*
Lítum alltaf á okkur sem Islendinga
SIGRÚN K. Baldvinsdóttir er
ræðismaður íslands í Sydney,
en hún hefur búið í Ástralíu frá
árinu 1973. Hún segir íslendinga
í Sydney reyna að halda hópinn
eins og unnt er þó að tækifærin
til að hittast mættu vera fleiri.
Og þó að fólk taki upp ástralska
siði og venjur með tímanum líti
það ávallt á sig sem íslendinga inn
við beinið.
Sigrún kom til Ástralíu í fyrsta
skipti um jólin árið 1972 og segir
þá heimsókn vera mjög minnis-
stæða vegna Vestmannaeyjagoss-
ins í janúar 1973. Síðar það ár
fluttist hún alfarin til Ástralíu
ásamt áströlskum eiginmanni sín-
um, en þau höfðu kynnst í Cam-
bridge-háskóla í Bretlandi, þar
sem þau lögðu bæði stund á fram-
haldsnám í lögfræði. „Fyrst um
sinn bjó ég í höfuðborginni Can-
berra og vann ýmis sérverkefni
fyrir utanríkisþjónustu Ástralíu,
aðallega á sviði alþjóðalaga. Eftir
að hafa búið þar í tvö ár fluttist
ég hins vegar til Sydney og hef
búið þar síðan,“ segir Sigrún en
hún rekur eigið fyrirtæki í dag.
íslendingasögurnar lesnar
Sigrún segir nokkra Islendinga
hafa búið í Canberra á þessum
árum og hafi hún verið í sam-
bandi við þá, ekki síst konu að
nafni Valgerður Gould. Valgerð-
ur, sem nú er látin, var gift Breta
og segir Sigrún að hún hafi að-
stoðað fólk við íslenskunám. „Það
var hópur í háskólanum, jafnt
nemendur og kennarar, sem kom
saman einu sinni í viku, !as íslend-
ingasögurnar og þýddi úr þeim
kafla. Þetta var ansi mikið starf
og skemmtilegt þjá þessum hópi.
Ég veit ekki hvort þetta er enn
við lýði í Canberra í dag en þetta
er hefð sem hófst við Melboume-
háskóla árið 1949 og hefur breiðst
út til fleiri borga. Enn í dag er
hópur kennara og nemenda úr
enskudeild Sydney-háskóla, sem
kemur reglulega saman til að lesa
íslendingasögurnar og reyna að
tala íslensku."
Sigrún segir að sonur Valgerð-
ar, Alan Gould, sé ljóðskáld og
hafi hann gefið út ljóðabók, sem
sé undir sterkum áhrifum frá ís-
landi. Mörg ljóðanna séu annað-
hvort ort á íslandi eða skömmu
eftir að hann kom þaðan úr heim-
sókn.
„Ég hef kunnað alveg sæmilega
vel við mig í Ástralíu alla tíð.
Auðvitað koma alltaf tímabil sem
eru erfið og fólk hefur heimþrá.
Fyrst eftir að maður flytur finnur
maður þó lítið fyrir þessu, það er
svo mikið að gerast og maður er
að lærá svo margt nýtt, en þegar
timinn líður brýst heimþráin fram.
Það er ávallt erfitt að flylja til
nýs lands og einhvern timann
kemur að því að fólk verður að
SJÁ BLS. 4.
herrans okkar á þessum tíma. Þegar
ég falaðist eftir landvistarleyfí fyrir
foreldra mína bað hann mig um að
útvega sér blöð með myndum af
gosinu í Eyjum, enda á þeim forsend-
um, sem ég reyndi að fá þau inn í
landið. Ég fékk sendan bunka af
Mogganum, þar sem var að fínna
margar litmyndir af gosinu, og sendi
þetta allt niður til Canberra, þar sem
stjómin hefur aðsetur. Þeir voru
heillaðir af þessum blöðum. Aðstoð-
armaðurinn sagði að vísu við mig:
Ég vona að þú segir engum frá því
en það eyðilagðist heill fundur hjá
okkur því að það fóm allir að skoða
blöðin frá íslandi."
Til að fylgjast með fréttum frá
íslandi segist Lillý hafa gerst áskrif-
andi að blaðinu Fréttir, sem gefið
er út í Vestmannaeyjum. „Mér fínnst
það koma manni nær íslandi, maður
veit um hvað fólk er að tala. Þá
hefur bróðir Lúðvíks verið duglegur
við að senda honum Fiskifréttir og
það kemur fyrir að fólk fái mynd-
bönd send að heiman og ganga þau
þá manna á milli. Nú nýlega fengum
við til að mynda senda þættina Sigla
himinfley bæði frá ættingjum á Is-
landi og í Svíþjóð. Mikið rosalega er
þetta æðisleg mynd, það var allt í
lagi að fá tvö eintök. Ég gaf bara
íslendingafélaginu annað.
En ekki koma allar myndir í pósti.
Hún segir kunningja sinn hafa farið
út á myndbandaleigu fyrir nokkru
og í rekka með gömlum myndum sá
hann allt í einu mynd sem kom kunn-
uglega fyrir sjónir. Reyndist það
vera eintak af mynd Hrafns Gunn-
laugssonar, Hrafninn flýgur. Endaði
málið með því að íslendingafélagið
keypti spóluna af myndbandaleig-
unni.
„Við höldum í okkar íslensku hefð-
ir,“ segja þau Lillý og Lúðvík. „Við
höldum íslensk jól, borðum jólamat-
inn á aðfangadagskvöld og berum
fram möndlugraut með öllu tilheyr-
andi. Fjölskyldan hér kallar þetta
stóm jólin hjá ömmu og afa og litlu
jólin em haldin heima hjá þeim sjálf-
um á jóladag. Það em allir héma á
aðfangadagskvöld, böm og barna-
böm. En það er geysilega misjafnt
hvemig íslendingar hér taka á þess-
um málum almennt. Sumir vinna
mjög mikið og slappa því af á að-
fangadag og halda upp á jólin á jóla-
dag. Ég sjálf er svo gömul í hett-
unni að ég verð að hafa þetta hefð-
bundið og verð mér því úti um hangi-
kjöt og annað.“
Svið segir hún vera erfiðara að
komast yfír í Ástralíu og svíður því
Lúðvík lambahausa sjálfur úti í garði.
Heldur hann því stoltur fram að þeir
séu miklu betri en þeir íslensku.
„Það er bíó hjá nágrönnunum þegar
Lúlli fer út í garð að svíða. Hann
er kominn út að brenna, veina allir
í hverfinu. Þetta minnir helst á grín-
mynd, það loka allir gluggunum til
að losna við lyktina. Og svo hlæja
þeir. Ég held að hann hafí sviðið 75
hausa síðast. Ég mátti ekki sjá svið
í mörg ár á eftir," segir Lillý
„Nei, mér fínnst íslendingar hér
hafa það gott upp til hópa. Það líður
öllum vel og enginn vill flytja til ís-
lands. Það er frekar að fólk vilji
koma hingað út heldur en hitt. Ég
held að veðrið hafí mjög mikið að
segja í þeim efnum. Það er mjög
mikill munur að vera í þessu lofts-
lagi. Lífsgæði em líka betri hér. Þú
getur veitt þér miklu meira heldur
en heima á íslandi.“
Til skamms tíma var Lillý ekki
skrifandi á ensku en bætti úr því
fyrir skömmu með því að fara á
námskeið. Nú notar hún frístundir
sínar í að semja barnasögur á tölvu
sem keypt var í þeim tilgangi. „Þetta
em ævintýrasögur, og í þeim em
fjöll, konungar, drottningar, lítil
börn, álfar og huldufólk. Eg byggi
mikið á íslensku þjóðsögunum. Flest-
ar þeirra byija á íslandi og einnig
skrifaði ég eina víkingasögu. Ég
byijaði mér til gamans að setja niður
á blað það sem mér datt í hug en
nú hefur það þróast út í þetta."
Sögurnar segir hún bamabörnum
sínum og það er aldrei að vita nema
þær verði einhvem tímann gefnar
út. Þegar komið er að því að kveðja
vindur Lillý sér að mér og segir: „Ef
þér dettur einhvem tímann í hug að
flytja hingað með fjölskylduna þá
veistu að þið emð velkomin hingað.
Þið getið búið úti í húsvagni fyrstu
vikumar eða mánuðina á meðan þið
eruð að koma ykkur fyrir.“