Morgunblaðið - 04.01.1996, Qupperneq 16

16 FIMMTUDAGUR 4. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
ESB-aðild Norður-
landa talin stuðla
að umbótum
Brussel. Reuter.
AÐILD þriggja EFTA-ríkja, Austurríkis, Finnlands og Svíþjóðar, að
Evrópusambandinu í upphafi síðasta árs er talin hafa styrkt þau öfl
innan sambandsins sem vilja fijálsari markað, stærra Evrópusamband,
meira tillit til umhverfismála og opnari stjórnhætti. Embættismenn í
Brussel þakka þetta ekki sízt aðild norrænu ríkjanna tveggja.
í Brussel eru menn sammála um
að fjórða útvíkkun Evrópusam-
bandsins hafi gengið vel, þótt hún
hafi ekki verið hnökralaus. Stækk-
unin hefur hins vegar sýnt Evrópu-
sambandinu fram á nauðsyn breyt-
inga á stofnunum og ákvarðana-
töku sambandsins á ríkjaráðstefn-
unni, sem hefst í marz næstkom-
andi, áður en fleiri ríki verða tekin
inn. Fjölgunin úr tólf aðildarríkjum
í fimmtán hefur haft áhrif á skil-
virkni ákvarðanatöku. „Við höfum
gangvirki, sem er hannað fyrir sex
ríki og hefur ekki breýtzt í grund-
vallaratriðum. Nú eru ríkin allt í
einu orðin fimmtán og sérhvert
nýtt aðildarríki mun gera okkur
erfiðara fyrir að taka ákvarðanir,“
segir stjórnarerindreki ESB-ríkis.
Eflir fylgjendur samkeppni,
opnunar og frjálsræðis
Nýju aðildarríkin þijú eru öll
hlutfallslega vel stæð fjárhagslega.
Þau standa sömuleiðis vel hvað
varðar árangur í vernd umhverfis-
ins og það hefur aukið mönnum
vonir um að gert verði átak í um-
hverfísmálum á vettvangi ESB.
Svíþjóð og Finnland hafa sömuleið-
is rekið áróður fyrir því að gera
ákvarðanatöku sambandsins gagn-
særri og opnari gagnvart almenn-
ingi og að færa stofnanir þess nær
borgurunum.
„Aðild ríkjanna þriggja hefur
eflt þann hóp [ríkja] sem hafa
löngum verið hliðholl samkeppni,
aukinni opnun og fijálsræði," segir
sænskur embættismaður. Annar
stjórnarerindreki segir þó að ríkin
hafi enn ekki fengið neinum grund-
vallarbreytingum framgengt:
„Þetta er eins og að stökkva um
borð í risaolíuskip ... menn breyta
ekki stefnunni á einum degi.“
Sumir embættismenn benda á
að nýju ríkin þijú séu í hópi þeirra
ríkustu og þróuðustu í sambandinu
og aðild þeirra hafi haft miklu
færri vandamál í för með sér en
þegar Grikkland, Spánn og Portú-
gal bættust í hópinn á síðasta ára-
tug. Aðrir telja EFTA-ríkin fyrr-
verandi hins vegar skorta raun-
verulegan áhuga á samrunaþróun-
inni. „Fyrir þessi lönd snýst málið
ekki fyrst og fremst um samband-
ið nema þegar það þjónar hags-
munum þeirra,“ segir enn einn
diplómatinn.
Finnar munu koma á óvart
Finnar fá þó góða einkunn hjá
flestum sem rætt er við. „Allt, sem
þeir gera, hefur tilgang. Þeir vita
hvar þeir vilja vera — sem næst
þungamiðjunni. Þeir munu koma
okkur öllum á óvart,“ segir einn
af embættismönnum fram-
kvæmdastjórnarinnar.
Austurríkismenn hafa lítið getað
beitt sér á vettvangi ESB vegna
pólitískra deilna innanlands. Sum-
um þykja Svíar hrokafullir og lítt
tilbúnir að taka þátt í umræðum
um vandamál meginlandsins.
Flestir telja þó að Svíþjóð sé það
af nýju ríkjunum, sem helzt sé til-
búið að láta skerast í odda þegar
því mislíki gangur mála innan
ESB. Mótmæli Svía gegn kjarn-
orkutilraunum Frakka eru dæmi
um þetta.
Framkvæmdastjórnarmennirnir,
sem tilnefndir hafa verið af nýju
ríkjunum, fá almennt góða dóma,
einkum Austurríkismaðurinn Franz
Fischler, sem sér um landbúnaðar-
málin, og Finninn Erkki Liikanen,
sem fer með fjármál ESB. Svíinn
Anita Gradin, sem fer með dóms-
og lögreglumál, þykir hins vegar í
mjög erfiðri stöðu vegna þess að
málaflokkur hennar er settur skör
lægra en flest önnur mál í Maas-
tricht-sáttmálanum.
Delors í tímaritsgrein
Bretar ekki lengur
mesta
París. Reuter.
JACQUES Delors, fyrr-
verandi forseti fram-
kvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins, segir
Evrópusamstarfinu nú
ekki stafa mest hætta
af andstöðu Breta við
frekari samruna heldur
því að samstarf Frakka
ogÞjóðverja rofni.
I grein sem hann rit-
ar í nýjasta hefti tíma-
ritsins Le Nouvel Obser-
vateursegir hann að Frakkar
hafi á undanförnum árum „leik-
ið sér of oft að eldinum“ með
því að sveiflast á milli þjóðernis-
hyggju í anda Breta og hug-
mynda um sambandsríki í anda
Þjóðverja.
Frakkar væru með þessu að
hætta á að „leiðtogar Þýska-
lands missi áhugann þó svo að
þeir hafi margsinnis sýnt fram
á að fyrir þeim vaki að byggja
upp evrópskt Þýskaland en ekki
þýska Evrópu," segir Delors.
„Við skulum hafa þor til að
viðurkenna að hin raunverulega
ógnin
ógn er ekki sú að Bretar
valdi Evrópukreppu
heldur að samstarf
Frakka og Þjóðveija
rofni,“ segir Delors í
greininni.
Jacques Chirac
Frakklandsforseti, sem
kjörinn var í maí á síð-
asta ári, hefur Iagt
áherslu á að tengslin
við Þýskaland séu
mikilvægasti þáttur ut-
anríkisstefnu Þýskalands.
Stjórn hans hefur einnig ákveð-
ið að sýna staðfestu við niður-
skurð velferðarkerfisins til að
standast skilyrði Maastricht-
sáttmálans fyrir þátttöku í hin-
um peningalega samruna Evr-
ópuríkja.
f kosningabaráttunni sagðist
Chirac hins vegar vilja brúa bil-
ið á milli Breta og Þjóðveija í
Evrópumálum.
Delors segir í greininni nauð-
synlegt að pólitiskur samruni
eigi sér stað samhliða peninga-
lega samrunanum.
Jacques Delors
Stalín var reiðubúinn
í nýja heimsstyrjöld
í UPPHAFI sjötta áratugarins þeg-
ar bandarískir og suður-kóreskir
herir héldu inn í Norður-Kóreu,
hvatti sovétleiðtoginn Jósef Stalín
leiðtoga Kína, Maó Tse Tung, til
þess að styðja bandamann sinn í
Norður-Kóreu með því að senda
herflokka honum til stuðnings. Setti
Stalín það ekki fyrir sig þó að slíkt
kynni að hleypa af stað heimsstyij-
öldinni þriðju. Þetta kemur fram í
skjölum sem leynd hefur nú verið
létt af en grein þessa efnis eftir
blaðamann Washington Post birtist
nýlega í Politiken.
í skjali, sem dagsett er 7. októ-
ber 1950, lætur Stalín í ljós þá
skoðun að komi til stríðs kommún-
istanna í austri og Vesturveldanna,
„sé betra að það gerist nú“ en að
nokkrum árum iiðnum, þegar
Bandaríkjamenn og Japanir hafi
náð að styrkja tengsl landanna.
Þetta skjal var hluti af leyniskjöl-
um um Kóreustríðið sem rússnesk
yfirvöld hafa leyft aðgang að. Þau
varpa ekki aðeins nýju ljósi á af-
Maó Tse Tung Jósef Stalín
stöðu Rússa á þessum tíma, heldur
hreyfa þau við viðteknum skoðun-
um um aðild Kínveija að Kóreu-
stríðinu.
Kínverska skjalið
Hingað til hefur verið talið að
sú ákvörðun Maós að senda herlið
til að beijast við hlið Norður-Kóreu-
manna, hafi verið byggð á öðru
skjali, sem er dagsett 2. október
1950. Það var í kínversku skjala-
safni og gerðu þarlend yfirvöld það
opinbert. í skeyti Maós til Stalíns
segir: „Við höfum ákveðið að senda
hermenn, sem fari af fúsum og
fijálsum vilja, til Kóreu til að beij-
ast við Bandaríkin og undirsáta
þeirra [Suður-Kóreu].“
Ottaðist heimsstyijöld
Rússneska útgáfan af skjalinu
sýnir fram á það að Maó hikaði við
beina þátttöku í stríðinu. Maó sagði
Stalín að hann og samstarfsmenn
hans hefðu „haft uppi áætlanir um
að senda nokkrar hersveitir sjálf-
boðaliða til Norður-Kóreu“ en hefði
ákveðið að ígrunda málið betur þar
sem „slíkt skref kynni að hafa afar
alvarlega afleiðingar", með öðrum
orðum leiða til heimsstyijaldar.
Samkvæmt rússnesku skjölunum
hafði Maó skipt um skoðun viku
seinna og sendi herlið til Kóreu.
Það varð til þess að Norður-Kórea
var áfram undir stjórn kommúnista.
Rússneski sagnfræðngurinn
Alexandr J. Mansúrov hefur kannað
bæði skjölin og komist að þeirri
niðurstöðu að rússneska útgáfan
sé trúverðugri.
Reuter
Fágætur flugfákur
skemmdist
BRAK úr Spitfire-flugvél, fágæt-
um flugfáki úr seinna stríðinu,
liggur eins og hráviði við flug-
völlinn í Wanaka á Nýja-Sjá-
landi. Flugvélin brotlenti og fórst
rétt eftir flugtak. Flugmaðurinn
slasaðist iífshættulega. Spitfire-
flugvélin sem skemmdist illa var
metin á um 750.000 dollara, jafn-
virði 45 milljóna króna.
Börn háð
alnetinu
London. Reuter.
ÞEIM börnum fer fjölgandi
sem verða háð alnetinu og
eyða allt að fjórtán klukku-
stundum á dag fyrir framan
tölvuskjáinn, að sögn bresks
sálfræðings.
Mark Griffiths, sálfræðing-
ur við Nottingham Trent-
háskólann, hefur fylgst með
allmörgum börnum, sem hann
segir svo háð alnetinu að líkja
megi því við áfengissýki. Og
eftir því sem fleiri noti alnetið,
fjölgi þeim sem verði háðir
því. Notendur þess eru um 28
milljónir og fjölgar hratt.
Griffiths varar foreldra ekki
við því að kaupa tölvu handa
börnum sínum en hvetur þá
til að gæta þess að hún verði
ekki notuð í óhófi. Börn sem
eyði öllum sínum tíma fyrir
framan tölvu, séu lítið með
öðrum börnum og hætt sé við
því að þau eigi erfitt með að
stofna til náinna vinasam-
banda.
Njósnari segir
Oleksy saklausan
Moskvu. Reuter.
Veikindi
Papandreous
Tillaga um
leiðtogakjör
Aþenu. Reuter.
LÆKNAR Andreas Papandreous,
forsætisráðherra Grikklands, segja
að nýru hans hafi orðið fyrir varan-
legum skemmdum. Mikil óánægja er
í stjórnarflokknum vegna þess að
forysta hans hikar við að taka
ákvörðun um lausn á stjórnmála-
kreppunni sem veikindin hafa valdið.
Ráðherrann fékk lungnabólgu í
nóvember og hefur síðan verið
óvinnufær á sjúkrahúsi, mestan hluta
tímans í öndunarvél. Einnig hefur
nýrnavél verið notuð. Sagði í tilkynn-
ingu læknanna á Onassis-hjarta-
stofnuninni í Aþenu að rannsókn
hefði leitt í ljós miklar skemmdir á
nýrum leiðtogans. Papandreou er 76
ára gamall.
Ljóst er að klofningur er kominn
upp í sósíalistaflokki Papandreous,
PASOK, vegna máisins. Fjöldi þing-
manna hans hefur ritað bréf til
flokksforystunnar þar sem bent er á
að landið þoli ekki til lengdar póli-
tískt tómarúm af þessu tagi.
RÚSSINN Vladímír Alganov, sem
var njósnari í Varsjá á árunum
1981-92, segir að Jozef Oleksy,
forsætisráðhérra Póllands, hafi
aldrei njósnað fyrir Sovétríkin eða
Rússland eins og bandamenn Lech
Walesa, fyrrverandi forseta, hafa
sakað hann um. Alganov kveðst
ætla að leggja fram leynilegar
upptökur sem sanni að ásakanirnar
á hendur Oleksy séu tilbúningur
pólskra leyniþjónustumanna.
Alganov, sem er nú kaupsýslu-
maður, kveðst hafa verið í fríi á
Spáni þegar pólski njósnarinn
Marian Zacharski hafi viljað ræða
við hann um njósnastarfsemi hans
í Varsjá. „Mér til mikillar furðu
komst ég að því að pólska leyni-
þjónustan var að safna upplýsing-
um um pólska stjórnmálamenn,
þeirra á meðal 01eksy.“
Samtal á segulbandi
Alganov kveðst hafa spurt Zach-
arski hvers vegna hann væri að
safna þessum upplýsingum.
„Pólska leyniþjónustan ætlar ekki
að leyfa öðrum stjórnmálaöflum í
landinu að komast til valda,“ á
Zacharski þá að hafa sagt. Alg-
anov kveðst hafa tekið samtalið
upp á segulband.
„Ég ætla að biðja um að þessi
upptaka verði gerð opinber," sagði
hann. „Hún sannar að þetta er
allt saman pólitískur leikur og upp-
spuni pólskra njósnara."
Jerzy Konieczny, nýr innanríkis-
ráðherra Póllands, kvaðst í gær
hafa kynnt sér öll gögn málsins
og komist að þeirri niðurstöðu að
ásakanirnar á hendur Oleksy hefðu
„í besta falli“ verið „ótímabærar".
Forveri hans í embættinu og
bandamaður Walesa, Andrzej
Milczanowski, hafði haldið því
fram að gögnin sönnuðu að Oleksy
hefði njósnað fyrir Rússa í um
áratug þar til hann varð forsætis-
ráðherra í fyrra.
f
i
I
í
L
f
L
í
m
c
c;
c
i
I
«
<
€
V
<
<
í