Morgunblaðið - 14.01.1996, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 14. JANLIAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Púslað á sviði
EINN af helstu sviðs-
hönnuðum Bandaríkj-
anna, John Conklin, er
óhræddur við að end-
urnýta hluta úr göml-
um sviðsmyndum og
nota hluti og efni á
nýstárlegan hátt til að
ögra áhorfendum.
Hann hefur ákveðnar
skoðanir á starfi sínu
sem hann líkir við
púsluspil í viðtali sem
blaðamaður Financial
Times átti við hann
fyrir skömmu í tilefni
þess að í þessum mán-
uði verða frumsýning-
ar beggja vegna Atl-
antshafsins þar sem hann á hlut
að máli.
Flest bandarísk leik- og ópera-
hús sem eitthvað kveður að hafa
einhvern tíma sett upp verk sem
Conklin hefur hannað sviðsmynd-
ina fyrir. Hann hefur hins vegar
ekki átt upp á pallborðið hjá Evr-
ópumönnum sem telja verk hans
ekki sérlega mikið fyrir augað, þó
að enginn efist um fagmennsku
hans.
Conklin þykir frjór hugmynda-
smiður og hann segist hafa ánægju
af því að reyna að sjá eitthvað
nýtt út hlutunum, nota rönguna_ á
efninu, breyta því sem fyrir er. „Ég
heillast af hinu ófyrirséða... Þetta
er eins og púsluspil. Maður skoðar
hlutina, breytir þeim, fjarlægir þá.
Ég þoli ekki sviðssetningar þar sem
engu má breyta,“ segir hann.
Öfgar og
sparsemi
Conklin lærði sögu við Yale-
háskóla en sneri sér síðan að sviðs-
hönnun. Snemma á sjöunda ára-
tugnum vann hann við óperuna í
Bayrenth þar sem hann heillaðist
af uppsetningum Wielands Wagn-
ers. Þegar hann sneri heim til
Bandaríkjanna vann hann sem að-
stoðarmaður á Broadway á veturna
og hannaði fyrir fijálsa leikhópa.
Hann er mjög áfram um að hanna
fyrir bæði leikhús og óperur.
Það þykir óvenjulegt í Bandaríkj-
unum en „óperulegur" þýðir á
máli leikhúsmanna öfgar í uppsetn-
ingu, ftjálsræði og tilfinningasemi,
að sögn Conklins. „Allt er gert af
sparsemi í litlu leikhópunum og því
er skrifað mikið af
leikritum sem era fyrir
þrjár persónur og eina
fasta leikmynd."
En Conklin er held-
ur ekki að fullu sáttur
við óperana. Hann er
þekktur fyrir það að
vera aldrei viðstaddur
framsýningar á óper-
um sem hann hefur
hannað_ sviðsmyndir
fyrir. Ástæðan er sú,
segir hann, að engu
er hægt að breyta. í
leikhúsi séu forsýning-
ar sem gefi mönnum
færi á að meta verk
sitt með tilliti til við-
bragða áhorfenda, breyta þeim og
bæta.
Hin fullkomna blanda
Conklin er óvæginn í garð tón-
skáldanna og leikritahöfundanna.
Niflungahringur Wagners sé eitt
af óáhugaverðustu verkum Wagn-
ers og Hindemith, höfundur Mathis
der Maler, hafí haft „dramatískt
innsæi á við fló“. Þá séu flestar
nútímaóperur samdar af of mikilli
fagmennsku og of litlum skilningi
á leikhúsinu. Eftirlætishöfundar
Conklins eru Bernini og Hándel
sem hafi búið yfir „hinni fullkomnu
blöndu tilfínningar og leikhúss“.
Conklin nýtur viðurkenningar og
hann getur leyft sér að velja og
hafna hvaða leikstjórum hann vinn-
ur með. Hann segist vilja vinna
með leikstjórum sem helji sam-
starfíð ekki með fullmótaðar hug-
myndir um hvað þeir vilji, heldur
þrói þær í samvinnu við sviðshönn-
uðinn og fleiri. „Leikhús er lífkerfi
og það verður að fá að þróast
óhindrað. Það er ekkert eins leiðin-
legt og að setjast niður, skipu-
leggja hugmynd og framkvæma
hana.“
Conklin leggur mikla áherslu á
að áhorfendur eigi fullan rétt á að
lýsa áliti sínu á uppsetningum og
skilningur þeirra hljóti að vera rétt-
ur. Ekki megi segja áhorfendum
hver ætlunin sé með ákveðnum
atriðum í uppsetningum, það tak-
marki upplifun þeirra á verkinu og
skilning á því. „Listin deyr þegar
fólki finnst að einhver annar, gagn-
rýnandi eða sérfræðingur, verði að
túlka hana fyrir það.“
John Conklin.
Rosenthal - f,ií velur sióí
Glæsilegar gjafavörur
Matar- og kaffistell
í sérflokki
Verð VÍð Clllra hæfi Laugavegi 52, sími 562 4244.
LISTIR
i
.r.....
Morgunblaðið/Þorkell
Viðurkenning Hagþenkis veitt
Guðmundi Páli Olafssyni
VIÐURKENNIN GU Hagþenkis
1995 hlýtur Guðmundur Páll Ólafs-
son fyrir þijár bækur sem út komu
á undanförnum níu árum. Þær eru
Fuglar í náttúru Islands sem kom
út 1987, Perlur í náttúru íslands
frá 1990 og Ströndin í náttúru ís-
lands sem kom út síðastliðið sum-
ar. Bækurnar eru gefnar út af
Máli og menningu og framleiddar
í Prentsmiðjunni Odda.
Undanfarin ár hefur Hagþenkir,
sém er félag höfunda fræðirita og
kennslugagna, veitt viðurkenningu
fyrir framúrskarandi fræðistörf og
samningu fræðirita og námsefnis.
Sérstakt viðurkenningarráð, skipað
fulltrúum ólíkra fræðigreina og
kosið til tveggja ára í senn, ákveð-
ur hver viðurkenninguna hlýtur.
Viðtakandi fær viðurkenningar-
skjal og fjárhæð sem er nú 300.000
kr.
í greinargerð Viðurkenningar-
ráðs Hagþenkis er fjallað um marg-
þætta kosti og eiginleika bókanna.
Þar segir m.a.: „Stórverkin þijú
eigi það sammerkt að listrænt auga
hefur ráðið myndgerð og fræðileg-
ur texti, alþýðufróðleikur og skáld-
skapur hjálpast að við að gera
bækurnar að ljársjóðum.“ Enn-
fremur segir í greinargerðinni:
„Vinnubrögð höfundar eru at-
hyglisverð, því hann nær að flétta
saman efni af margvíslegum toga
af miklu listfengi. Úr samspili
texta, sem fengnir eru úr ýmsum
áttum, verður mögnuð sinfónía.
Ljóð og þjóðfræði mynda samspil
og leika undir við fræðilegan
texta."
Guðmundur Páll Ólafsson er
fæddur 1941. Hann lauk B.Sc. prófí
í dýrafræði frá Ohio State Univers-
ity í Bandaríkjunum 1966. Hann
las haflíffræði við háskólann í
Stokkhólmi á árunum 1971-1974
og stundaði einnig nám í ljósmynd-
un á þeim áram. Einnig hefur Guð-
mundur numið myndlist í Banda-
ríkjunum og þjálfað köfun þar og
í Svíþjóð. Hann hefur starfað um
skeið sem kennari og skólastjóri.
Auk áðurnefndra verka hefur Guð-
mundur Páll samið námsefni í líf-
fræði fyrir grannskóla, tekið saman
barnabækur um fugla, húsdýr og
ijörulífverar og teiknað myndir í
fræðirit. Flestar myndanna í stór-
verkunum um náttúru íslands eru
teknar af höfundinum.
Viðurkenningarráð Hagþenkis
skipa Indriði Gíslason málfræðing-
ur, Jón Gauti Jónsson landfræðing-
ur, Kristín Bragadóttir bókmennta-
fræðingur, Margrét Eggertsdóttir
bókmenntafræðingur og Þorsteinn
Vilhjálmsson eðlisfræðingur.
Hjalti Hugason, formaður Hag-
þenkis, afhenti viðurkenninguna
við athöfn sem fram fór í Lista-
safni Siguijóns Ólafssonar sl.
föstudag.
Læpuleg endurkoma
KVIKMYNPIR
Stjörnubíó
VANDRÆÐAGEML-
INGARNIR
(The Troublemakers) O
I.eikstjóri Terence Hill. Handritshöf-
undur Jess Hill. Aðalleikendur Ter-
ence Hill, Bud Spencer. Þýsk/ítölsk.
Rialto 1995.
SÚ VAR tíðin að þeir Bud
Spencer og Terence Hill gengu
undir nafninu Trinity-bræðurnir
og nutu vinsælda. Þeir félagarnir,
sem standa sjálfir að baki þessarar
óburðugu endurkomu, hafa greini-
lega ekki litið á almankið né gert
sér grein fyrir því að þeir voru
aldrei annað og meira en dægur-
flugur, rislágar í ofanálag. Það er
annað uppá teningnum nú en í
Tónabíói á áttunda áratugnum
þegar við lá að börn og gamal-
menni træðust undir á frumsýn-
ingardögum fyrstu Trinity-mynd-
anna. Þær komu í kjölfar „spag-
hetti-vestranna“ vinsælu og gerðu
óspart grín að hetjum þeirra. Trin-
ity-myndirnar urðu allnokkrar,
láku niður í ekki neitt, síðan
reyndu þeir Hill og Spencer fyrir
sér í öðrum, síst betri rullum, og
féllu síðan í gleymsku.
Vandræðagemlingarnir eru
vond mistök. Félagarnir vafra um
í sínu ímyndaða vestri (sjálfsagt
einhversstaðar í gömlu Austur-
Evrópu og illa gerðum sviðsmynd-
um) og leika bræður. Ekki einu
sinni kennda við Trinity. Hill reyn-
ir að brosa, vera sjarmerandi og
sleipur með byssuna einsog í
„den“, en leiðist. Spencer virðist
leiðast enn meira á milli þess sem
hann handrotar eymingja á gamal-
kunnan hátt. Söguþráðurinn, sem
er ómerkilegur samtíningur uppá-
koma úr fjölda mynda, verður aldr-
ei spennandi eða skemmtilegur -
þrátt fyrir að bræðurnir virðist
standa í þeirri meiningu að þeir
séu að reyta af sér brandara. Þeir
eru bara ekki fimm aura virði.
Ekki bætir úr skák að lopinn er
teygður hátt í tvo tíma svo það
reyndi meira en lítið á þolinmæð-
ina. Við skulum rétt vona að þeir
reyni þetta ekki aftur næstu tutt-
ugu árin.
Sæbjörn Valdimarsson
UTSALAN ER HAFIN
n
e
x
10-60% afsláttur
ÚLPUR - ÍÞRÓTTASKÓR -
ÍÞRÓTTAGALLAR - SKÍÐASAMFESTINGAR
O.FL. FVRIR BÖRN OG FULLORÐNA
»hununel'i
SPORTBÚÐIN
IMÓATÚIXII 17
sími 511 3555