Morgunblaðið - 04.04.1996, Síða 2

2 D FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
SJÁLFDAUÐAR álftir finnast í tugatali meðfram Lóninu og Ásgeir á Svínhólum vill fækka þeim svo þær sem eftir verða fái nóg að éta.
kvaðst ekki vita um árangur. Vissi
hann til þess að eigandi Hvalsness
hafi reynt fyrir sér og svo voru
gildrur lagðar í Lónið síðastliðið
sumar eins og víða með suður-
strönd landsins. „Ég verð var við
ál þegar ég er á silungsveiðum en
veit ekki hvað mikið er um hann,“
sagði Ásgeir þegar hann var
spurður hvort enn væri mikið af
ál í vatninu. Þá sagðist hann
stundum sjá ál hlykkjast á fleygi-
ferð í grasinu þegar blautt væri á
og hann héldi sig eitthvað í keldum
og tjörnum.
Álftin eyðileggur Lónið
„Annars er ómögulegt að segja
nokkuð um þetta. Álftin er að
eyðileggja allt hér. Hún fer um
undirlendið og skilur við það eins
og það hafi verið sviðið með gló-
andi járni - og eyðileggur einnig
gróðurinn í vatninu. Hun meira
að segja étur álaseiðin og hrognin
úr silungnum, maður sér það í
saurnum og hvemig hún raðar sér
í lækina á hrygningartímanum.
Lónið er nú orðið sýktur forarpoll-
ur úr saurnum frá álftinni," sagði
Ásgeir. Hann sagði að álftinni
hefði fjölgað svo mjög að hún
hefði ekki lengur nóg að éta og
dræpist því úr hor. Á hveiju ári
væru tugir dauðra álfta meðfram
vatninu. „Fuglafræðingamir vilja
frekar láta hana hrynja niður sjálf-
dauða en að leyfa okkur að fella
vissan fjölda á ári. Fuglinum
myndi líða vel hér og hafa nóg
fyrir sig að éta ef fjöldinn væri
hæfílegur.“
„Lónið var mjög gott veiðivatn.
Hér var svo góður silungur, rauð
og fín sjóbleikja. Þegar verið var
að sjóða hana kom brák ofan á í
pottinum, eins og feiti þegar kjöt
er soðið. Núna er þetta orðinn
hvítur horfískur, bragðlaus og
ekki borðandi,“ sagði Ásgeir.
Hann sagðist oft hafa borðað
ál, á meðan hann var veiddur.
Sagði steiktan ál mjög góðan
mat. Ásgeir dró fram reyktan ál,
sagðist hafa fengið hann sendan
frá þeim sem vora með tilraunim-
ar í sumar. Þetta sælgæti ætlar
hann að geyma sér til páskanna.
Hlóð allt sjálfur
Ásgeir slökkti undir fiskinum
og gekk með okkur út á hlaðið.
Við íbúðarhúsið er skemmtilega
hlaðin hestarétt og veggir geymsl-
unnar era líka hlaðnir. Ásgeir
sagðist hafa hlaðið þetta allt sjálf-
ur með járnkarl sinn einan að
vopni. En hann viðurkenndi að
stundum hafi þurft að taka hressi-
lega á þegar stærstu björgin vora
sett á sinn stað og hann sagðist
vera hættur að geta staðið í þessu.
Hann sagðist líka vera hættur að
smíða sér skeifur þegar hann sýndi
okkur amboltann sinn.
Lón er austasta sveit Austur-
Skaftafellssýslu, austan Homa-
fjarðar. Sveitin fær nafn sitt vænt-
anlega af lóninu sem myndast
hefur innan við sandrif. Bærinn
Svínhólar stendur á landræmu
milli Lónsins og Svínahólaijalls,
sem er hrikalegt blágrýtisfyall,
snarbratt, stórgrýtt og gróður-
laust, en við loft ber ævintýralegar
klettastrýtur í kynlegum myndum.
Má ekkert eiga
í þessu umhverfi ólst Ásgeir
Júlíusson upp. Hann keypti jörðina
og hóf búskap um miðjan sjötta
áratuginn en flutti svo til Reykja-
víkur þar sem hann var við akstur
vörabfls og verktöku. Og ekki má
gleyma sjómennskunni, hann
sagðist hafa verið 26 ár á sjó,
bæði fyrir sunnan og austan. Hann
hélt jörðinni og byggði sér þar
eigið „elliheimili" til að eiga þegar
hann hætti á sjónum. Ásgeir verð-
ur sjötugur í haust. Hann er með
fé og hross en sagðist hafa orðið
að fækka fénu. „Maður má ekkert
eiga, það er bara tekið af ellilífeyr-
inum. Þingmennirnir era að
hækka við sig kaupið, skattfrjálst,
en klípa svo af ellilífeyrinum. Þetta
er dæmalaust."
Ásgeir sagðist vera einbúi nema
hvað hann fengi sér ráðskonur á
vorin, yfir sauðburðinn. Þær væru
ágætar, misjafnar þó. Ekki hafði
hann fleiri orð um það.
Allt vinir mínir
„Þetta era allt vinir rnanns,"
sagði Ásgeir þegar við gengum
að hestunum. Nokkrir koma strax
að okkur, greinilega vanir atlotun-
um. „Ég eyði mörgum stundum
með trippunum mínum þó ég fari
minna á bak en áður. Hestamir
vilja bara láta strjúka sér.“
Ásgeir sagðist hafa mikla
skömm á því hvemig hirt er um
blessaðar skepnumar víða um
land. Þær gengju um bæði horaðar
og lúsugar. „Mínir hestar hafa nóg
að borða, fá heyrúllur og síld í
tunnu eftir því sem líkaminn
þarfnast."
„Ég hleypti ekki á meramar í
sumar en sýnist að ég eigi samt
von á einhveijum folöldum. Þeir
veturgömlu hafa fyljað, það kemur
stundum fyrir með stælta fola,“
sagði Ásgeir. Hann sagðist hafa
selt marga hesta, verið með fasta
kaupendur í Þýskalandi. Þeir hafi
hins vegar báðir dottið út, annar
maðurinn lent í bflslysi en hinn
fengið hjartaáfall. Þá sagðist hann
varla vera maður til að temja
baldna fola. Og nóg væri af hross-
um í landinu þó ekki bætti hann
þar við.
Ekki þóttist hann vita fjöldann,
ekki frekar en aðrir hrossarækt-
endur. „Ég geri lítið af því að telja
hestana mína en ég sé þó strax
ef eitthvað vantar,“ sagði hann.
Ásgeir sagðist hafa riðið mikið
út. „Hér er friðsælt og gott að
vera. Ákaflega skemmtilegt er að
fara í útreiðartúra inn í dalina og
inn á Lónsöræfí. Og það stendur
til að fara í stóran túr þangað í
sumar.“
Eins og úr hrossum
Við voram komnir niður að
Lóni. Ásgeir brá sér aðeins á
skauta í vetur þegar það gerði
góðan ís. Sagðist hann enn hafa
þetta í sér enda mikið farið á
skauta sem strákur.
En hann hafði hugann enn við
eyðileggingu vatnsins. „Heldur þú
að það sé ekki svolítill saur úr
mörg þúsund álftum. Þú ættir að
sjá haugana eftir þær, þetta er
eins og úr hrossum. Þær rífa í sig
þann litla gróður sem eftir er í
vatninu og ála og fleira úr leirnum
líka,“ sagði hann.
Sagði hann að ekkert hefði
veiðst í sumar. Reyndar hafí lítið
verið lagt enda hefði hann litla
lyst á silungnum eins og hann
væri orðinn. Hins vegar hefði
veiðst ágætlega um tíma í fyrra-
sumar en ekki þýtt að stunda það
því ekkert væri hægt að gera við
fiskinn, fólk vildi bara borða eldis-
fisk. „Þetta er mikil breyting frá
því sem var, til dæmis á sjöunda
áratugnum. Einu sinni vora 1.700
fiskar í netinu eftir nóttina, allt
falleg bleikja. Ég kom þessu öllu
á markað í Reykjavík," sagði Ás-
geir Júlíusson og vildi nú fara að
komast heim í signa fískinn.
Brúðhjón
Allur lioróbiínaóur - Glæsilcij gjafavara Bníöarhjdna listar
VERSLUNIN
Laugnvegi 52, s. 562 4244.
- frábær lausn
þú aö koma skipulagi á tvinna-
keflin — þá er þetta lausnin!
Standur fyrir 48 kefli kr. 3.100.-
Standur fyrir 70 kefli kr. 4.100.-
Standur fyrir 120 kefli kr. 5.900.-
Sendingarkostnaður bætist við vöruverð
Pöntunarsími 567 5484