Morgunblaðið - 23.06.1996, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 23. JÚNÍ 1996 B 15
NEIL Bardal, ræðismaður íslands í Kanada, flytur ávarp á þjóðhátíðardaginn.
KRISTIN Good á einkaströnd fjölskyldunnar.
og vel menntað fólk. Ég hef heyrt að konur
séu virtar á íslandi og þar sé jafnrétti kynj-
anna í hávegum haft. Amma mín var mjög
vel menntuð og eins finnst mér áhugavert
og merkilegt að forseti íslands skuli vera
kona. Mig langar að læra málið en ég held
að reynslan og upplifunin verði alveg jafn
mikilvæg fyrir mig.“
Vínarterta
og ættjarðarlög
Þjóðhátíðardagur Islendinga er genginn
í garð. í Kanada fær enginn frí á 17. júní
svo að hátíðahöldin geta ekki hafist fyrr
en klukkan fimm. Fjallkonan að þessu sinni
er Dídí Westdal, miðaldra kona og tignarleg
í fallegum búningi. í Winnipeg eru fjallkon-
ur valdar eftir því hvað þær hafa lagt af
mörkum til samfélagsins þannig að það fylg-
ir því mikill heiður af fá þetta hlutverk.
Dídí hefur fengið til liðs við sig barnabörn
sín, tvær fallegar stúlkur sem eru henni til
halds og trausts. Sú eldri tók af mér loforð
um að mæta á íslendingadaginn í ágúst því
þar ætti hún að vera prinsessa í blæjubíl
sem ekið er um götur Gimli. Frekar lítill
hópur fólks safnast saman fyrir framan
þinghúsið í miðri Winnipeg og markmiðið
er að ganga fylktu liði frá tröppum þing-
hússins og út á grasblettinn þar fyrir fram-
an. Fánaberarnir eru tvær tvítugar stúlkur
með íslenskt blóð í æðum, önnur hélt á ís-
lenska fánanum en hin á þeim kanadíska.
Skrúðgangan hafði eiginlega ekki farið af
stað þegar hún stöðvaðist fyrir framan
styttu af Jóni Sigurðssyni. Að ræðuhöldum
loknum fékk Jón sinn hefðbundna krans sem
síðan var settur aftur ofan í plastpoka til
að hægt væri að nota hann aftur næsta ár.
Einhvern veginn átti ég von á því að þátttak-
endur í þessari táknrænu athöfn yrðu fleiri
þar sem svo mikill fjöldi Vestur-íslendinga
býr í Winnipeg, en sjálfsagt hefur þjóðhátíð-
ardagurinn ekki sömu merkingu fyrir af-
komendur vesturfaranna sem fóru frá ís-
landi í lok síðustu aldar. Kvöldið átti þó
eftir að skána til muna því þegar búið var
að leggja kransinn á styttuna og taka hann
aftur, var haldið í Norræna húsið í Winnipeg
þar sem nokkrar röggsamar vestur-íslensk-
ar konur buðu upp á kaffi og meðlæti.
Vesturfararnir tóku með sér eitt og annað
sem síðan hefur nánast horfið úr íslenskri
menningu. Dæmi um þetta er vínartertan,
lagskipt kaka sem skorin var í litla bita.
Reyndar man ég eftir svipaðri köku á ís-
landi sem var kölluð randalín en vínartertan
er í 7 lögum _og er hluti af menningarar-
fleifð Vestur-íslendinga. Það var sama við
hvern þeirra var talað, vínartertan var jafn
mikill hluti af því að vera Islendingur og
að eiga afa og ömmu.
Það eru örlítið fleiri sem mæta í pönnu-
kökur og vínartertu heldur en létu sjá sig
við styttu Jóns Sigurðssonar. Fjallkonan
ákveður að halda sömu ræðuna aftur og svo
er sungið. Ræðismaðurinn, Neil Bardal, sest
við píanóið og leikur íslensk ættjarðarlög
og aldraðir íslendingar taka undir fullum
hálsi. Það er þijár fullorðnar konur sem
bera af í söngnum og það er nánast eins
og þær verði ungar á ný þegar þær syngja
ættjarðarlög sem ég hafði aldrei heyrt áður.
Eina unga fólkið á staðnum eru stúlkurn-
ar tvær sem báru fánana og Kevin Jón John-
son, sem starfar á íslenska vikublaðinu
Lögberg Heimskringla. Það er alls ekki ólík-
legt að þessi menningarheimur sé um það
bil að hverfa. Þó svo unga fólkið læri ekki
ættjarðarlögin, mun það halda áfram að
borða lagskipta vínartertu og íslenskar
pönnukökur um leið og það uppgötvar hvað
það er að vera kanadískur íslendingur í dag.
Höfundur er leiksijóri og sjálfstætt starfandi
blaðamaður.
„Kannski kemst ég að því
hvað það felur í sér að vera
íslendingur,“ segir hún. „Ég
hef heyrt margt gott um land-
ið, lítið um glæpi, vingjarnlegt
SIGRID Stefanson. Afi hennar, Stefan Stefanson, er fyrrvcrandi yfirfógeti Manitoba fylkis og handhafi fálkaorðunnar.
saman að verða stoltari af því að vera ís-
lensk og að eiga rætur á íslandi," segir
hann. „Það má jafnvel segja að við séum
að uppgötva menningu okkar eða jafnvel
að búa til nýjan menningarheim, en vitum
ekki alveg út á hvað hann gengur. Ég held
að núna sé mikið af ungu fólki að fara í
einskonar pílagrímsferðir til íslands, ekki
endilega til að hitta ættingja heldur líka til
að sjá landið. Það vill komast að því af
hveiju forfeður þeirra fóru og frá hveiju
þeir fóru. Margir þeirra sem hafa farið til
Islands snúa aftur geislandi af stolti og
ánægðir með móttökurnar sem þeir fengu.“
Marno er sannfærður um að yngri kynslóð-
irnar í báðum löndunum eigi margt sameig-
inlegt og geti látið gott af sér leiða, það
þurfi hins vegar að finna leiðir til að brúa
bilið þarna á milli. „Það eru ekki aðeins
möguleikar á samvinnu á menningarsviðum
heldur einnig í viðskiptum.“ Það er ljóst af
svipnum á honum að hann meinar það sem
hann segir og hann ætlar sér einhvern veg-
inn að auka samskipti á milli íslendinga í
löndunum tveimur. Hann dreymir t.d. um
að fara til íslands og æfa með íslensku
knattspyrnuliði og langaði að vita hvernig
Fram gengi þetta árið. Ég játa vankunnáttu
mína á sviði knattspyrnu og vil frekar fá
að vita hvenær hann ætlar að láta verða
af því að heimsækja ísland. „Það eru á
milli þijátíu og fjörutíu manns úr minni fjöl-
skyldu og vinahópi sem hafa tekið stefnuna
á að vera á íslandi um aldamótin. Ég vona
bara að það verði einhver hótelherbergi
laus.“
Allir jafnir á íslandi
„Líklega veit ungt fólk hér ekki hvað það
þýðir að vera íslendingur í raun og veru en
á sama tíma hefur það mikla þörf fyrir að
finna sér einhvern annan menningarheim
en kanadískan því í raun og veru er ekki
til nein kanadísk menningararfleifð.“ Það
er rúmlega tvítug stúlka,
Kristin Good, sem tekur svona
skilmerkilega til orða, enda er
hún með próf í stjórnmála-
fræði. „Þetta á nánast við um
alla,“ segir hún. „Fæstir, sem
maður spyr, segjast vera kana-
dískir, en nefna frekar land
forfeðranna, England, írland,
Úkraínu, nú eða þá ísland,
enda er fólk hvatt til að halda
tengslum við uppruna sinn
hér. Móðir mín er íslensk og
ég líka.“
Ég hitti hana á Pelikana-
ströndinni rétt fyrir utan Gimli
þár sem fjölskyldan er nýbúin
að koma sér upp sumarbústað
með einkaströnd og eins og
nafnið gefur til kynna svamla
pelíkanar í flæðarmálinu.
Kristinu hefur lengi dreymt
um að geta talað íslensku og
innan skamms mun draumur-
inn rætast. Hún hefur fengið
styrk frá menntamálaráðu-
neytinu til að læra íslensku
við Háskóla íslands.
FJALLKONAN Dídí Westdal við köku-
borðið og þar er hápunkturinn vínartert-
an, lagskipt kaka, ekki ólík svipaðri
köku á Islandi sem er kölluð randalín,
en vínartertan er í 7 lögum og er hluti
af menningararfleifð Vestur-Islendinga,
en löngu horfin af hlaðborði gamla
landsins.
MARNO Olafson, tæplega þrítugur Vest-
ur-Islendingur, sem selur farsíma og
boðtæki þjá Símafélagi Manitoba fylkis.