Morgunblaðið - 19.07.1996, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ1996 21
þætti ástæða til að vernda húsið,
þar sem Laugarnes væri eitt elsta
lögbýli innan borgarmarka Reykja-
víkur og eina bæjarhúsið sem stæði
á slíku lögbýli (bréf dags. 9. jan.
1986).
Þór taldi þó ranglega að húsið
væri frá fyrstu árum þessarar ald-
ar. Það var byggt árið 1885 og var
því liðlega aldar gamalt þegar það
var rifið. Því miður gerðu starfs-
menn Árbæjarsafns einnig þá
skyssu að teíja hús íslandsfélagsins
yngri en þau eru, þegar borgaryfir-
völd leituðu til safnsins um umsögn
þess í vor. Þar eru þau sögð vera
frá árinu 1915. Brunavirðingar í
húsadeild safnsins sýna svo ekki
verður um villst rétt byggingarár
þeirra. Hins vegar viðurkenndi
Margrét Hallgrímsdóttir borgar-
minjavörður í sjónvarpsviðtali
snemma í sumar, að vissulega væri
menningarsögulegt gildi þeirra
nokkurt. Samt sem áður lagðist
safnið því miður ekki gegn því að
húsin yrðu rifin.
Nú er verið að rita sögu Laugar-
ness, meðal annars með tilstyrk
borgarinnar. Það verk kemur von-
andi út á næsta ári, og leitt væri,
ef siðasta gamla húsið á sögusvið-
inu yrði þá horfið. Ekki er þó öll
von úti enn. Borgaryfirvöld eiga
eftir að ákveða endanlega hvað
leyft verður að gera á þessum
byggingarlóðum. Margir þeir sem
sitja í núverandi meirihluta borgar-
stjórnar voru til skamms tíma ákaf-
lega áhugasamir um vernd gamalla
húsa og annarra menja um horfna
tíð. Vonandi rifjast nú upp fyrir
þeim hvaða skoðanir þeir höfðu í
slíkum málum áður.
Höfundur er blaðamaður.
pólitísk ákvörðun að staðsetja
Landmælingar íslands í Reykjavík
á sínum tíma. Á sama hátt og
ákveðið var að staðsetja Fiskistofu,
sem þó var ný stofnun, í Reykjavík
fyrir örfáum árum. Á sama hátt
og ákveðið var að staðsetja Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins (af
öllum stofnunum) í Reykjavík á
sínum tíma. Og á sama hátt og
ákveðið hefur verið að staðsetja á
milli tvö og þrjúhundruð opinberar
stofnanir í Reykjavík. Eini munur-
inn á þessari pólitísku ákvörðun
nú, í samanburði við hinar, er sú
að hún er í samræmi við þá pólitík,
sem allir flokkar segjast stefna að
á hátíðarstundum, en enginn fer
eftir, nema fáeinir djarfhuga
stjórnmálamenn, sem kippa sér
ekki upp við þær aurslettur, sem
yfir þá eru látnar ganga af þessu
tilefni.
Byggðaþróun
er áhyggjuefni
Þróun byggðar landsins undan-
farna áratugi er mörgum eðlilega
áhyggjuefni. Hún skapast af
tvennu. Annars vegar af eðlilegri
þéttbýlismyndun, sem ber að fagna
og ætti að mínu mati að skila sér
í fjórum til sex sterkum byggða-
kjömum dreifðum um landið. Þess-
ir staðir gætu veitt fólki og atvinnu-
lífi sambærilega þjónustu og þann-
ig varnað því að Island skiptist al-
farið í borgríki annars vegar og í
verbúðir hins vegar. Hins vegar
skapast þróun byggðar af þeirri
ótrúlegu samheldni stjómmála-
manna, - þrátt fyrir stefnu stjórn-
málaflokka um annað og tiltölulega
marga fulltrúa landsbyggðarinnar
á Alþingi - að ætla öllum störfum
á vegum ríkisins stað í Reykjavík.
Ákvörðun Guðmundar Bjarnasonar
um að flytja Landmælingar ríkisins
til Akraness er í samræmi við ný-
legt nefndarálit og í samræmi við
þá stefnu íslenskra stjórnmála-
flokka, sem kynnt er á tyllidögum.
Þau rök sem að baki henni búa eru
a.m.k. jafngild öðrum rökum sem
fram hafa komið. Því ber að fagna
henni. Guðmundur Bjarnason hefur
minn fulla stuðning í þessu máli.
Höfundur er formaður rækju- og
hörpudiskframleiðenda.
AÐSENDAR GREINAR
Nei-þýðir-já-lögmálið
... ærnar renna eina
ÞAÐ liggur í sjálfu
eðli allra mannrétt-
indasamtaka, eins ög
t.d. Amnesty, að þau
hljóti að draga að sér
hræsnara, enda gera
þau það. Vafalaust er
erfitt að halda þeim
frá.
Þessi samtök voru
þau fyrstu sem í al-
vöru tóku að gagn-
rýna ástand mann-
réttindamála í komm-
únistaríkjunum og
voru því sjálfkrafa
stimpluð „hægri sinn-
uð“ af vinstra fólki í
upphafi. En það er
eitt höfuðeinkenni allra hræsnara,
hvað þeir eru hugfangnir af falleg-
um orðum og sjálft orðið „mann-
réttindabarátta" var einfaldlega
ómótstæðilegt, enda gafst óvíða
betra tækifæri til að setja sjálfan
sig á háan hest, fordæma og vand-
lætast. Því leið ekki á löngu, áður
en mjög fór að bera á vinstra fólki
innan þessara samtaka. Náði það
öllum völdum um skeið og hóf þá
m.a. herferð fyrir málstað dæmdra
morðingja í bandarískum fangels-
um.
Nú má ekki skilja orð mín svo,
að ég sé að fordæma Amnesty.
Enginn vafi er á að samtökin hafa
unnið gott starf og ekki má dæma
þau sem heild út frá athöfnum
einstaklinga. Vinstri menn eru nú
ekki jafn áberandi og áður og
margir, kannski flestir, sem starfa
innan þessara samtaka hafa ör-
ugglega aldrei lagt fjarlægum
harðstjórnum lið.
Nei-þýðir-já-lömálið segir að
menn fordæmi það ávallt harðast
í orði sem þeir styðja afdráttar-
lausast á borði. Það er ágæt stað-
festing þessu lögmáli að hver sá
sem því nennir getur grafið upp
skjalfestar heimildir um vinstra
fólk sem starfað hefur með Amn-
esty en hefur einnig .starfað í sér-
stökum „vináttufélögum“ við ýms-
ar grimmúðlegustu harðstjórnir
aldarinnar, sumir
samtímis starfi með
Amnesty, svo merki-
legt — og vemmilegt
— sem það nú er.
Lýðræðið
„Lýðræði" er eins
og „mannréttindi“ eitt
af þessum fallegu orð-
um sem vinstri menn
endurtaka ótt og títt
án þess að botna upp
né niður í því hvað í
orðinu felst. í meg-
inatriðum felur það í
sér að meirihluti kjós-
enda eigi að ráða.
„Fái þjóðirnar að
kjósa milli kúgunar og stjórnleys-
is, velja þær alltaf harðstjórann,"
sagði Aristóteles fyrir margt
löngu. í mörgum löndum er „lýð-
ræði“ einungis annað orð fyrir
aðgerðarleysi, spillingu og upp-
lausn og það er alls ekki sjálfgefið
að almenningur kjósi lýðræði, fái
hann að velja. í Weimar-lýðveldinu
höfðu andstæðingar lýðræðis,
kommúnistar og nasistar, t.d.
meirihluta atkvæða samanlagt.
í Alsír reyndi herforingjastjórn
að halda lýðræðislegar kosningar,
en þá kom i ljós að yfirgnæfandi
meirihluti þegnanna hugðist kjósa
andstæðinga lýðræðis sem einnig
vilja afnema flest það sem við
nefnum grundvallarmannréttindi
að fyrirmynd Khomeinis. Hætt
var við kosningarnar og eru
„mannréttindafrömuðir" síðan
með böggum Hildar út af öllu
saman. Hvert eiga þeir að snúa
sér með vandlætingu sína og for-
dæmingu? Eiga þeir að býsnast
út í herforingjana sem vilja í aðal-
atriðum koma á vestrænum gild-
um, svipað og íranskeisari á sín-
um tíma, eða á að fárast út í lýð-
ræðislegan vilja kjósenda sem
vilja afnema allt sem heitir lýð-
ræði og mannréttindi?
Lítill vafi er á að Khomeini naut
stuðnings yfirgnæfandi meirihluta
þegna sinna. Sama má segja um
Vinstri menn taka
ósjálfrátt, segir
Vilhjálmur Eyþórsson
í þessari þriðju grein
af fjórum, afstöðu
gegn hagsmunum
Vesturlanda.
Þýskaland Hitlers, Rússland Stal-
íns eða Norður-Kóreu undir Kim
II Sung. En voru þessar stjórnir
„lýðræðislegar?“ Svarið hlýtur að
vera neitandi. Hitler var, eins og
prestar þjóðkirkjunnar, lýðræðis-
Íega kosinn einu sinni. Síðan sátu
menn uppi með hann.
Frjálsar kosningar voru ekki
tíðkaðar í þeim ríkjum sem ég
nefndi, né heldur ríkti tjáningar-
frelsi. Án tjáningarfrelsis er lýð-
ræði óhugsandi, jafnvel þótt þess-
ar stjórnir og fleiri slíkar hafi ör-
ugglega fullnægt því skilyrði að
hafa stuðning meirihluta þegn-
anna.
Mjög margt fleira mætti segja
um þetta, en stjórnarformið og
hugtakið „lýðræði“ er miklu flókn-
ara en svo að unnt sé að gera því
sæmileg skil í stuttu máli. Orðið
hentar hins vegar ágætlega til að
slá um sig með því.
Mannréttindin
Eins og lýðræðið eru mannrétt-
indin vissulega afstæð, eins og
einhver sagði. Svipað gildir reynd-
ar um fátæktina. Sá einn er kúg-
aður eða fátækur sem sjálfur telur
sig vera það.
Svo einfalt dæmi sé tekið telja
munkar sig hvorki kúgaða né fá-
tæka, þótt þeir séu í klaustrum
sínum sviptir flestum mannrétt-
indum og lífsgæðum. Fólk í frum-
stæðum þjóðflokkum, sem býr
fjarri siðmenningunni er fullsátt
við hlutskipti sitt þótt Vestur-
Vilhjálmur
Eyþórsson
landabúum þyki þar ríkja kúgun
og fátækt.
Svipað gildir um konur í löndum
Múslima. Þær telja sig langflestar
alls ekki vera kúgaðar. Má benda
á að margir hörðustu stuðnings-
manna Khomeinis erkiklerks á sín-
um tíma voru konur og meðal
þeirra mátti finna konur menntað-
ar í fijálslyndum háskólum á
Vesturlöndum.
Keisarinn vann sér það m.a. til
óhelgi að svipta konur blæjunni
og reyna að koma á vestrænum
lifnaðarháttum og gildismati í
landi sínu. Við andstæðinga beitti
hann þó hefðbundum aðferðum í
þessum heinishluta. í klóm
SAVAK, lögreglu hans, lentu ann-
ars vegar kommúnistar og hins
vegar bókstafstrúarmenn af gerð
Khomeinis.
Vinstri menn taka alltaf og
ósjálfrátt afstöðu sem er andstæð
hagsmunum Vesturlanda. Því
studdu þeir stjórnarandstæðinga
af alefli, að sjálfsögðu undir for-
merkjum „lýðræðis“ og „mann-
réttinda", þótt það væri alltaf deg-
inum ljósara hvaða stefnu and- '
stæðingar keisarans fylgdu og við
hveiju mætti búast, næðu þeir
völdum.
Klerkarnir náðu svo völdunum
að lokum, við mikinn fögnuð
mannvina víðsvegar. Síðan þeir
tóku við, hefur „lýðræðis"- og
„mannréttindabaráttu“ vinstri
manna gegn íransstjórn alveg
linnt. Vandlætingarhrópin heyrast
ekki lengur. Þar ríkir þögnin ein.
Ég held að það væri athugandi
fyrir „mannréttindafrömuði" utan
og innan Amnesty að kynna sér
betur málstað þeirra sem gerðir
eru að píslarvottum. Khomeini
sjálfur lenti sem „ofsóttur trúar-
leiðtogi“ um skeið á listum Amn-
esty ásamt fjölmörgum áhangend-
um sínum, væntanlega fyrir „lýð-
ræðis“- og „mannréttindabaráttu"
sína.
Ef dæma má af reynslunni frá
íran mætti reikna með, að þeir
Lenin, Stalin og Hitler hefðu orðið
„samviskufangar" á vegum Amn-
esty.
Þeir voru nefnilega allir fangels-
aðir fyrir skoðanir sínar.
Höfundur ritstjóri.
Glæsileg gjafamappa með frímerkjum
sem gefin eru út í tilefni Ólympíuleikanna
í Atlanta 1996.
Tilvalin gjöf og einstakur minjagripur.
Fróðleiksmolar um þátttöku (slendinga
í Ólympíuleikunum frá upphafi til
þessa dags.
Mappan fæst á póst- og símstöðvum
um land allt og með pöntun frá
Frímerkjasölunni og kostar aðeins 200 kr.
\
Pósthólf 8445,128 Reykjavík,
sími 550 6054, fax 550 6059
Intemet: http://www.simi.is/postphiI/