Morgunblaðið - 21.07.1996, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ

SUNNUDAGUR 21. JÚLÍ 1996 B 15
innlandi, Ad Stop
em kom með Kon
Helgi Felixson.
Ljósmyndir: Georg Kristiansen
ENRI Hann jarð-
aði konuna sína
í útieldhúsinu
og sefur á eld-
húsgólfinu við
hliðina á henni.
í hálft annað ár
frá láti hennar
hefur allt verið
óhreyft í húsinu,
sem hann lán-
aði kvikmynda-
gerðarfólkinu
og vináttan við
það reif hann
upp úr sorginni.
OSKAR Tem-
aro, leiðtogi
stjórnarand-
stöðunnar.
Hann gengur
fremst í mót-
mælagöngu
gegn byggingu
hótels á „heil-
ögu landi". Lög-
reglumenn
mynda varnar-
vegg.
áhrifin slæm á fólkið á smáeyjunum,
þar á meðal á fólkið sem býr á Para-
dísareyju, m.a. sama fólkið sem búið
var að mynda á sínum tíma, 1947,
1949 og 1962 og sem kvikmynda-
gerðarmennirnir hittu sumt fyrir aftur
núna, þar á meðal fyrrnefndan Teto-
hu, sem dó fáum dögum eftir að lok-
ið var síðustu upptöku. Hann var
besti perlukafarinn á svæðinu og gat
kafað í 2 mínútur niður á 20 metra
dýpi. Lungun í honum voru því orðin
þreytt og hann gamall orðinn."
Hótel í helgum minjuni
Helgi kveðst hafa fengið hug-
myndina að því að gera þarna heim-
ildarmynd eftir að hann kynntist
Bengt Danielsson, sem nú er einn
af þekktustu sérfræðingum um eyjar
og menningu polynesísku eyjanna
og hefur skrifar bækur um það efni,
einn og með konu sinni. Helgi fór
svo í febrúar í vetur með kvikmynda-
lið þarna suður eftir og var þar í sex
mánuði við kvikmyndagerð. Og síðan
aftur nú í júní til að ljúka við upptök-
umar. Fyrri upptökumar voru að
mestu um frelsisþrá og baráttu eyja-
skeggja og því snertu þeir á viðkvæm-
um málum.
„Þegar við komum aftur til Raroia
í sumar voru Frakkar famir að byggja
þarna stór, íburðannikil ferðamanna-
hótel, sem er auðvitað að mörgu leyti
af hinu góða fyrir suma, en Polynesíu-
menn eru of fáir og einkum er stað-
arvalið ekki talið heppilegt. Þeir
byggja þar sem era fornar helgar
minjar, sem við höfðum beint. sjónum
okkar að. Þá grafa þeir í helgar minj-
ar til að rýma fyrir hótelum. Við vor-
um í fyrra skiptið búnir að ná mynd-
um af þessu, og í seinna skiptið fórum
við inn á svæði þar sem nú var bann-
aður aðgangur. Við létum okkur ekki
segjast og fóru þar inn, sem varð til
þess að við þurftum að fela myndaefn-
ið okkar, annars hefðum við misst
fílmumar og hljóðið. Yfírgangur
Frakka á þessu svæði er yfírgengileg-
ur. Þegar lögreglan er farin að elta
mann veit maður að maður er á réttri
leið í Polynesíu. En við komumst
klakklaust úr landi, búnir að ná öllu
sem við þurftum.
Satt að segja þurftum við að fara
inn á þetta svæði á dálítið fölskum
forsendum, af því maður verður alltaf
og alls staðar að fá leyfi til að kvik-
mynda. Við létum sem við ætluðum
bara að gera einhveija saklausa
mynd, framhaldsmynd af bamaþátt-
unum frá 1962,“ segir Helgi. „í seinni
ferðinni var fylgst með okkur. Þetta
á að heita lýðræðislegt þjóðfélag, en
það vantar mikið upp á að svo sé.
Þetta er hervæddur staður og mikið
eftirlit. Okkur þótti táknrænt að höf-
uðstaðurinn, Papete, er á hveijum
morgni vakinn upp klukkan sex með
lúðrablæstri frá hernum. Það er dálít-
ið fyndið, eða öllu heldur dapurlegt.“
Helgi kveðst hafa haft mjög gaman
af því hve gífurlegan áhuga fólkið
hafði á íslandi, þegar farið var að
segja frá. Fann hliðstæðu á þessum
tveimur eyjum og þótti merkilegt
hvemig hægt hefði verið að byggja
upp stjórnkerfi eftir að Danir fóru.
Þeir hafa mestar áhyggjur af því
hvemig þeir geti byggt upp eigið
stjórnkerfi þegar Frakkar fara, ef
þeir fara þá einhvern tíma. Hann
kveðst ekki hafa trú á öðru en að
þeir verði famir fyrir aldamót, svo
mikil ólga sé í þjóðfélaginu. Frakkar
og Polynesíumenn séu svo gerólíkar
þjóðir og eins og veggur á milli.
Frakkarnir líta niður á heimamenn.
Aldrei hitt annað eins fólk
Reyndist þetta fólk svona yndis-
legt, eins og af var látið?
„Já“, segir Helgi af sannfæringu.
„Svona fólk hefí ég aldrei hitt á ævi
minni. Það ríkir svo mikil „harmonía"
þama. Fólk er svo yfirvegað og ham-
ingjusamt. Enn er enginn túrismi á
Raroia. Þangað kemur enginn bátur,
þar er enginn sími og aðeins eitt sjón-
varp, í samkomuhúsi bæjarins, þar
sem fólk safnast saman til að hlusta
á fréttir klukkan hálf átta. Síðan sitja
menn bara og spila á hljóðfærin sín,
syngja og dansa. Það er þeirra líf.
Þegar við komum var höfnin full af
fólki með blómakransa til að taka á
móti okkur með söng. Það sem kom
okkur á óvart var hve lítið var í kring
um þetta, ekkert til að selja okkur,
bara ósvikin gestrisni og einskær
gleði yfír að fá okkur í heimsókn.
Þessi gestrisni hélst allan tímann og
við voram kvaddir á sama hátt, með
perlum og gjöfum. Okkur til furðu
fundum við aftur þessa Paradís, sem
maður hélt að heyrði fortíðinni til.
Þar sem túrisminn hefur verið byggð-
ur upp er þetta allt öðru vísi, þá era
móttökur settar á svið. En þama vita
þeir ekkert hvað slíkt er. Þetta er svo
langt frá allri annarri byggð.“
Það er þá líklega ekki auðvelt að
komast á þennan dýrðarstað?
„Að komast á staðinn var heilt
FÍLAVEIKIN er enn nokkuð al-
gengur sjúkdómur í Frönsku Poly-
nesíu. Marei, sem enn er lífsglöð
þrátt sverari fót en símastaur,
segir að þetta sé guðs vilji.
ævintýri, því ekki er hlaupið að því.
Maður verður að leigja sér flugvél frá
Tahiti, fljúga í 3 klukkustundir til
nærliggjandi eyjar og fara síðasta
spölinn á litlum, opnum bátum. Þetta
var um mitt sumar og miklar rigning-
ar og monsúnvindar. Að fara á þess-
um opnu bátum yfír á Raroia-eyju
var engu líkt. Við voram í þriggja
metra háum öldum. Þeir bara hlógu,
höfðu gaman af þessu, sérstaklega
þegar þeir sáu svipinn á okkur. Að
vísu var einn mótor á hveijum báti,
en þeir kærðu sig kollótta um allan
aukabúnað eins og árar eða öryggis-
búnað.“
Þama hljóta þó að vera hákarlar
eða hvað?
„Það eru miklar hákarlaveiðar
þama, sem við fílmuðum, bæði í höfn-
inni og á hákarlaslóð, þar sem þeim
var bókstaflega mokað upp í stríðum
straumum."
Sýningar á Norðurlöndum
Myndin var tekin á upprunalegu
tungumálunum, frönsku og polynes-
ísku, sem þama eru töluð. Helgi
kveðst vera með eina útgáfu fyrir
kvikmyndahús, sem er á ensku, auk
frummálanna. Síðan er hann með
sjónvarpsútgáfu líka, en hún fær
bestu dreifíngu. Búið er að tryggja
sýningar á Norðurlöndum og þó
myndin sé ekki fullbúin kveðst hann
hafa fengið fjölda fyrirspuma um
hana. „Af því að við höfum staðið
vel að kynningarmálum spyrst vel út
að við séum að vinna þetta efni, sem
greinilega er mikill áhugi á og hefur
aukist að undanfömu vegna þess
hvernig mál hafa þróast. Canal-plús
sjónvaipsstöðin í Frakklandi hefur til
dæmis óskað eftir því að fá hana.
Og fyrirfram era mörg sjónvörp tengd
henni. Allt kynningarefni er á frum-
málunum eða á ensku.“
Helgi segir að íslenskur samstarfs-
aðili í öllum myndum sem framleiddar
eru af þessu fyrirtæki IDÉ FILM sé
Sveinn Magnússon hjá ESSEMM
auglýsingum á íslandi. Það fyrirtæki
sjái um öll kynningarmál bæði hér
og erlendis. „Það er ástæðan fyrir
því að við stöndum ókkur alveg
þokkalega í að koma verkum til skila.
Það er mikið lán að hafa slíkt fyrir-
tæki í því.“
Verður myndin sýnd hér?
„Ég vona það. Eg býð spenntur
eftir viðbrögðum Islendinga," segii
Helgi Felixson að lokum.