Morgunblaðið - 24.07.1996, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLÍ 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
TRÍÓ Sigurðar Flosasonar á „Jómfrúartorginu" við Lækjargötu.
Á „Jómfrúartorgi“ í Reylqavík
VIÐ Lækjargötu 4 er starfrækt
smurbrauðsstofan Jómfrúin og í
viðleitni sinni til að auka viðskipt-
in hefur Jakob Jakobsson smur-
brauðsjómfrú staðið fyrir tónleik-
um á torginu á bak við smur-
brauðsstofuna. Honum þótti við
hæfi að kalla torgið „Jómfrúar-
torgið“ og sérhvern laugardag er
leikinn djass milli klukkan 4 og
6. Ymsir tónlistarmenn hafa troð-
ið upp á torginu og á laugardag-
inn var lék tríó Sigurðar Flosa-
sonar með Bjöm Thoroddsen á
gítar, Sigurð sjálfan á saxófón og
Róbert Þórhallsson á bassa.
Skilnaðarljóð
BOKMENNTIR
Ljóð
í FJÖRUTÍU DAGA
eftir Þorgerði Sigurðardóttur.
Prentuð í Prentsmiðjunni Gralík hf.
40. bls. Útgefandi er höfundur. 1996.
í FJÖRUTÍU daga er lítil ljóðabók
sem segir frá reynslu höfundar af
skilnaði eftir 28 ára
hjónaband. Ljóðin eru
öll samin vorið og
sumarið 1994 utan hið
síðasta sem var ort í
febrúar 1995. Þau lýsa
skilnaðarferli. Fyrsta
ljóðið nefnist Vorkvöld
í Perlunni og lýsir
stund fyrir skilnað:
„Við vissum ekki/ að
kveðjustundin var
framundan". Megin-
hluti bókarinnar lýsir
svo stundum, hugsun-
um og tilfmningum
sem höfundur upplifir
á skilnaðartímanum;
síðasta vorinu, óviss-
unni, reiðinni, myrk-
rinu o.s.frv. Síðasta ljóðið heitir
Eftirmáli og er það besta í þessari
fremur tilþrifalitlu bók:
í sál minni
var iítil jurt
með rætur
í þínum garði.
Þú reifst hana burt.
Ég gaf henni yl
og nýja mold.
Nú vex hún aftur.
Sjáðu!
I sumar kemur blóm.
Það er blómið mitt.
Ljóðin eru afar persónuleg og
getur það í sjálfu sér verið kostur.
Stærsti galli bókarinnar er hins
vegar sá að ljóðin eru of persónu-
bundin, þau eru of einkaleg og ná
ekki að tengja sig við lesandann.
Þannig fær hið einstaka sjaldan
skírskotun til hins almenna. Hér er
lýst sárri reynslu einstaklings en
erfitt er að samsama sig henni eða
finna í henni einhvem almennan
og stærri sannleika. Það mætti því
spyija hvort sum þess-
ara ljóða hafí yfirleitt
átt erindi á prent.
Þannig er óljóst hveiju
ljóðið Vinir miðlar til
lesenda og réttlætir
birtingu:
Alltaf að segja mér eitthvað
sem ég vil ekki heyra.
Ég hlusta samt mjög vel.
Það er ekki allt satt
- en gæti verið satt.
Samt eru þeir góðir við mig,
án þeirra lifði ég ekki af.
Það sama á við um
mörg önnur ljóð bókar-
innar, svo sem Spor,
Kærleikstár, Að lokinni gönguferð,
Teboð vinar, Lukkuár, í hesthúsinu
o.fl.
Stíll Þorgerðar rís hvergi hátt.
Hann er einfaldur og hversdagsieg-
ur, jafnvel flatur. Myndmál er fá-
brotið. Kannski hefði ljóðrænni stíll
náð að lyfta bókinni og umfjöllunar-
efni hennar upp í meiri og nýrri
víddir. Kannski hefði slíkur stíll alls
ekki hæft efninu.
í bókinni eru auk ljóðanna íjórar
myndir eftir höfundinn sem er starf-
andi myndlistarmaður. Myndirnar
eiga samkvæmt skýringum höfund-
ar að tákna sársaukann og ástina,
myrkrið og sorgina, birtuna sem
kemur aftur og sólina og vorið.
Þröstur Helgason
Þorgerður
Sigurðardóttir
Af skáldkonum Islands
í OPNU húsi í Norræna húsinu
fimmtudaginn 25. júlí kl. 20 verður
dagskrá í umsjá Þóreyjar Sigþórs-
dóttur leikkonu, þar sem kynntur
verður skáldskapur eftir nokkrar
ungar íslenskar skáldkonur.
Þetta er önnur uppfærsla Þóreyj-
ar á þessari dagskrá í Norræna
húsinu þetta súmarið, en alls verða
þær fjórar.
Dagskráin hefst með einleiknum
„Skilaboð til Dimmu“ eða „Meddel-
ande til Dimma“ eftir Elísabetu
Jökulsdóttur í þýðingu Ylvu Helle-
rud. Þetta verk hefur Þórey flutt
áður, m.a. á Nordisk Forum í Finn-
landi og í Stokkhólmi fyrr á þessu
ári. Einleikurinn verður fluttur á
sænsku.
Að loknu hléi mun Þórey kynna
skáldskap á mjög óhefðbundinn
hátt, þar sem hún hefur nýtt sér
ólíka listmiðla til að koma ljóðunum
á framfæri. Umgjörð ljóðanna er
„staður konunnar" heimilið, þar
sem hugmyndirnar fæðast í dag-
legu amstri.
Flutt verða Ijóð eftir Elísabetu
Jökulsdóttur, Gerði Kristnýju,
Kristínu Ómarsdóttur og Lindu Vil-
hjálmsdóttur. Ylva Hellerud þýddi.
Dagskráin verður flutt á íslensku
og sænsku. Allir eru velkomnir og
aðgangur er ókeypis.
Hátimbraðar hallir
Reykjavíkur
MYNPLIST
Stöðlakot
UMIIVERFISLIST
Illugi Eysteinsson
Opið kl. 12-18 alla daga til 27. júlí.
Aðgangur ókeypis
ÞAÐ er hætt við að ýmsum hafi
brugðið illilega nýlega þegar frétta-
tilkynning birtist hér í blaðinu þess
efnis að nú skyldi steinbærinn
Stöðlakot við Bókhlöðustíg hverfa.
í hans stað ætti að rísa hátimbruð
höll og skyidi hún hýsa alþjóðlega
nútímalist, sem vantaði verðugan
vettvang í höfuðborginni.
Áður en menn náðu að æsa sig
yfir umhverfisspjöllum (sem þó
hefði verið skemmtileg viðbót við
kynningu sýningarinnar) kom í ljós
að hér var á ferðinni tímabundin
breyting. Hinir nýju útveggir eru
hluti af útilistaverki og innsetningu
eftir Illuga Eysteinsson, sem hefur
tekið sér listamannsnafnið „Illur“ -
sem hlýtur að gefa í skyn að ætlun
hans með starfí sínu sé að angra
menn og raska ró þeirra.
Verkefnið í heild nefnir Illur „í
draumi sérhvers kots“ og vísar
óbeint til orða Steins Steinarr. En
um leið og draumurinn er sá að
kotið verði að höll lýsir hann minni-
máttarkennd og með tilvísun í ýms-
ar byggingar í miðborg Reykjavíkur
segir listamaðurinn m.a. eftirfar-
andi:
„I draumi sérhvers kots er
útilistaverk og innsetning sem lýsir
þessari sálarkreppu íslenskrar
húsagerðarlistar og smáþjóðar með
minnimáttarkennd gagnvart er-
lendum hugmyndum og áhrifum.
Þetta verk er ádeila á þá tilhneig-
ingu íslendinga að sveipa um sig
erlendum fyrirmyndum til þess að
sýna að þeir séu með á nótunum
og hluti af alheims elitunni".
Þessi ádeila kemur fram í
skemmtilegu samspili hins ytra og
þess innra. Raunar má tala um að
verk listamannsins sé þríþætt: hið
nýja byrði „Stöðlahallar" - eftirlík-
ing af stál- og glerturnum modern-
ismans, gullbryddað listasafn helstu
dýrgripa myndlistar 19. og 20. ald-
ar, og loks hin þjóðlega áminning.
Nýja byrðið er tilvísun til þeirrar
misheppnuðu nútímavæðingar mið-
borgar Reykjavíkur, sem enn sting-
ur í augu manna í Pósthússtræti,
Austurstræti, Aðalstræti, Lækjar-
götu og víðar. Eitt iliræmdasta
dæmi þessa viðhorfs var lengi vel
lítið hús við Strandgötu í Hafnar-
firði, sem hefði mátt standa að ei-
lífu til áminningar um fáránleika
nútímametnaðar.
Þessi gagnrýni er hins vegar orð-
in nokkuð gömul nú og arkitektar
almennt orðnir betur meðvitaðir um
samspil bygginga og þess umhverf-
is, sem þær eiga að falla inn í.
Þessi hús voru einkum reist á sjötta
og framan af sjöunda áratugnum,
og modernisma-móðurinn er runn-
inn af flestum í dag; byggingar eins
og Casa Nova og Þingholtsstræti
18 (úr næsta nágrenni Stöðlakots)
fengjust tæpast samþykktar í dag.
En vítin eru til að varast þau og
aðvörunin heldur aðeins gildi sínu
sé stöðugt minnt á fyrri mistök.
Draumurinn um alþjóðlegt nú-
tímalistasafn í Reykjavík birtist hér
sem ekki síðri fáránleiki en modern-
isminn við hlið Guðjóns Samúels-
sonar. Helgislepjan drýpur hér af
öllu; gestum er boðið inn eftir rauð-
um dregli, en velúrbönd á gylltum
stöngum halda þeim í hæfilegri fjar-
lægð frá meistaraverkunum, sem
hér eru sýnd sem dýrgripir í gull-
slegnum römmum, langt yfir það
hafin að í þau sé rýnt eða um þau
sé fjallað - þau eru einfaldlega hluti
helgisögunnar. Sem lokapunkt í
þetta umhverfi dýrkunar hefur
listamaðurinn síðan leitt nýjasta
yndi þjóðarinnar til altaris, þar sem
rauðar og bleikar rósir fullkomna
ímyndina.
Þessi ýkta mynd af erlendum
söfnum er alls ekki fjarri lagi, og
því er lokahnykkurinn þörf áminn-
ing. Heybaggarnir ilma og fylla loft-
ið sætri angan hins þjóðlega arfs,
en líkt og lambið tvíhöfða er þjóðin
ráðvillt og lítur til beggja átta: Skal
leggja rækt við það sem þjóðin hef-
ur sjálf af veikum burðum verið að
skapa, eða á að taka alþjóðahyggj-
unni fagnandi í þess stað og fóma
hinu á altari alheims-elítisma?
Svar listamannsins er skýrt og
skorinort; Stöðlakot er merkilegri
bygging en hátimbraðar hallir
Reykjavíkur til samans; það sem
kotið hýsir hlýtur að vera þjóðinni
mikilvægara en draumar um aðlög-
un að erlendum fyrirmyndum.
Hér er á ferðinni frískleg sýning,
alvarleg og kímin í senn; er vert
að hvetja sem flesta til að deila
henni með listamanninum.
Eiríkur Þorláksson
„Blámaður“ mótmælir afskiptaleysi
ÁSTRALSKI listamaðurinn Tim
Maisen, þakinn blárri málningu
frá toppi til táar, veltir sér á
striga fyrir utan Whitechapel-
galleríið í London. Var þetta
framlag Maisens til listamanna-
dags sem galleríið hélt og var
ætlunin með Iistaverkunum að
beina athyglinni að því hversu
áberandi afskiptaleysi og fram-
andleiki væru í nútímaþjóðfé-
lagi.