Morgunblaðið - 24.07.1996, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 24.07.1996, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. JÚLÍ 1996 17 LISTIR íslenzk húsagerðarlist DÆMI um fagra steinhleðslu á 18 öld. Hólar í Hjaltadal í endur- gerð Þorsteins Gunnarssonar. DÆMI um mikla reisn yfir lítilli trékirlgu og litlu umfangi. UST OG HÖNNUN Ráðhús Rcykjavíkur ÍSLENZK BYGGINGARLIST Arkitektaskólinn í Arósum. Opið virka daga frá 10-19, um helgar 12-18. Til 28. júlí. Aðgangur ókeyp- is. Sýningarskrá á ensku 1.000 kr. ÞAÐ er mikilsverð sýning, sem sett hefur verið upp í sýningarþró Ráðhússins og hefur með íslenzka byggingarlist að gera, og spannar tímabilið frá miðri 18. öld til nútím- ans. Upprunalega var sýningin unnin af Arkitektaskólanum í Arósum í tilefni lýðveldisafmælisins sem hluti framkvæmdarinnar „Island er land- et“, og var forstjóri Norræna húss- ins, Torben Rasmussen, driffjöðrin. Hérlendir arkitektar tóku saman gögn um íslenzka byggingarlista- sögu og þar var Guðmundur Gunn- arsson, fýmim nemandi arkitekta- skólans í Árósum, lykilmaður. Hins vegar voru það Mogens Brandt, fyrr- verandi rektor skólans og Per Kruse, starfandi lektor, sem unnu úr gögnunum, og komu til landsins til þess og að kynnast íslenzkri bygg- ingarlist af sjón og raun. Ekki veit ég gjörla um undirtektir sýningar- innar í Árósum, enda engar upplýs- ingar um það á sýningunni né blaða- úrklippur, en hvemig sem á allt er litið er það álit mitt að þetta hafi verið eitt mikilvægasta framtak til fremdar íslenzkri húsagerð um langt árabil. Var ég svo lánsamur að vera á staðnum, sem beinn og óbeinn þátttakandi í þessum mikla gjöm- ingi, og byggingarlistasýninguna skoðaði ég mjög vel. Listrýniskrif mín hafa alla tíð skarað húsagerðarlist að nokkru, enda er hún eitt af áhugamálum mínum og um áratugaskeið hef ég skoðað margar sýningar á vett- vangnum víða um heim. Snemma á ferli mínum fékk ég áhuga á finnska arkitektinum Eliel Saarinen og skrifaði langa grein um hann í Lesbók. Einkum hreifst ég af notk- un hans og félaga, Hemann Gesell- ius og Arvid Lindgren, á innlendu byggingarefni og viðmiðun við landslag og umhverfi húsa sem þeir teiknuðu. Seinna átti ég þess kost að skoða byggingar þeirra fé- laga og Saarinens í Helsingfors og nágrenni, sem er mér minnisstæð lifun. Þá urðu mér ljósir annmarkar módemismans og einhæfrar staðl- aðrar húsagerðar, sem gjörbreytti sýn minni á þessi atriði, sem langir göngutúrar um stórborgir staðfestu enn frekar. Við Íslendingar fórum því miður öðruvísi að en Finnar, er þeir hlutu sjálfstæði; í stað þess að leita til eldri hefðar í byggingarlist létum við fallerast af erlendum straumum og þá einkum módernismanum og hagnýtihyggjunni ásamt skreyti- áráttu á ytri byrði húsa, eftirgerð- um og fáfengilegum stílbrotum. Módemisminn og hagnýtistefnan skiluðu að vísu mikilfenglegri bygg- ingarlist, en reyndust engin allsheij- arlausn, auk þess sem stílbrögðin þróuðust út í lítilsigldar eftirgerðir og hópefli um alþjóðastaðal sem blindaði mönnum sýn og hreinlega rústaði stórborgir. Ekki í bókstafleg- um skilningi heldur fengu nýju borg- arkjamarnir svip steinbarna, vom sneyddir öllu lífsmagni fyrir einhæf- an byggingarstíl sem var líkastur ókennilegum aðskotahlut í lífrænu ferli þeirra. Eins og fram kemur er eðlilegt að Danir undrist, í ljósi hinna ris- miklu eldri bygginga, hve lítið ís- lenzkir arkitektar hafa sótt til ís- lenzks byggingarefnis, hefðarinnar, reynslu fortíðar og þá einkum torf- og steinhleðslunnar, sem hefði get- að forðað mörgum slysunum, og er hér komið eitt dæmi þess, að menn sækja ekki viskuna til skóla í útlöndum, heldur lífsins og um- hverfisins. Misskilningurinn felst öðru frem- ur í staðlaðri fjöldaframleiðslu arki- tekta í skólum, að arkitektúr varð almenn námsgrein en ekki blossandi ástríða og hugsjón, sem bauð ekki upp á neinar málamiðlanir. Hvemig menn litu til dæmis á húsagerðarlist í upphafí aldarinnar kemur vel fram í ævisögu hins mikla hollenska arkitekts, hönnuðar og málara, Henris van de Velde, sem Hans Caijuel færði í letur. Hann víkur að kynnum sínum af ítalska tónsmiðnum Ferruccio Busoni og þar segir, að þessi fjölgáfaði tónsmiður, sem var inni í öllum greinum lista og þekkti alla fjársjóði bókmennta- sögunnar, hafi verið svo yfír sig hrifínn af byggingarlist að hann útsetti tónsmíðar sínar eftir bygg- ingarfræðilegum lögmálum. Svo al- tekinn var hann af hugmyndum byggingarlistarinnar, að hann var jafnvel reiðubúinn að yfírgefa tón- listina og helga sig henni! Að vísu samrýmdust hugmyndir Busonis á hugtakinu „bygging" ekki með öllu skilningi van de Veld- es, en gaf hugmynd um aðferð tón- meistarans til að hemja og koma skipulagi á sköpunarferlið. Þetta rifjaðist upp á sýningunni, sem er hin gagnmerkasta, einkum fyrir það hve vel hún undirstrikar arfleifð okkar, þýðingu hennar og hvað við eigum margt til hennar að sækja. Um leið rifjast einnig upp að Guð- jón Samúelsson, sem hafði svo mik- inn áhuga á eldri hefð, var lengstum í litlum metum hjá áhangendum módernismans og hagnýtistefnunn- ar, þannig að það þurfti útlenda til að opna augu þeirra fyrir þýðingu hans. Sýningunni er vel fyrir komið í hinu staða og erfiða rými og á tveim stórum tjöldum eru sýndar lit- skyggnur, og er mikill lærdómur falinn í skoðun þeirra; þær bregða einnig upp myndefnum, sem mál- arar tímanna komu síður auga á, upplýsa jafnframt að fortíðin og landið sjálft er óþijótandi náma fyrir framsækna núlistamenn í öll- um greinum sjónlista. ÍSLENZK HÚS- GAGNAHÖNNUN Ráðhús Rcykjavíkur FÉLAG HÚSGAGNA-OG INNANHÚSSARKITEKTA sýningu lokið ÞÓTT sýningu Félags íslenzkra húsgagnaarkitekta sé lokið, er til- efni til að fara örfáum orðum um umbúnað hennar. Hún var uppruna- lega í Bella Center í Kaupmanna- höfn, þar sem hún mun hafa vakið góða athygli, enda íslenzkir hús- gagnahönnuðir í sókn, þó mér þyki enn skorta nokkuð á huglægt jarð- samband við upprunann. Tvennt var þó athugunarvert við sýninguna, sem var að hún naut sín alls ekki í hinu hráa grámóskulega rými og var óþarflega erfítt að komast í samband við sýningargripina. Svo stóð hún full stutt, eða einungis í sjö daga, og það á hásumri. Rýninum er fullkunnugt um, að slíkar sýningar í ráðhúsum víða um heim standa yfirleitt ekki nema í fáeina daga og upp í viku, en þær eru hins vegar mun betur skipulagð- ar, og kallað er á rýnendur fyrir opnun og þeim fengin öll nauðsynleg gögn upp í hendurnar. Þá þarf að samræma sýningahald í ráðhúsinu, koma á einhveiju skipulagi til að menn viti að hveiju þeir ganga hveiju sinni, helst löngu fyrirfram. Hér er afar mikið á húfi, því slík- ar sýningar þurfa góða og skilvirka umíjöllun og ekki mun standa á okkur rýnunum um liðveislu ef al- þjóðlegar leikreglur eru í heiðri hafðar. Bragi Ásgeirsson Guerre snýr enn einu sinni aftur ÞRÁTT fyrir misjafna dóma gagnrýnenda, bendir allt til þess að söngleikurinn „Martin Guerre", sem frumsýndur var í byijun mánaðarins á West End í London, muni slá í gegn og verða til þess að hrista af þann doða sem verið hefur yfir West End undanfarin ár, að því er segir í The Sunday Times og Time. Maðurinn að baki sýningunni er Cameron Mackintosh en hann á að baki þrjá af vinsæl- ustu söngleikjum sögunnar, „Vesalingana" „Óperudraug- inn“ og „Fröken Saigon“ en yfir 100 milljónir áhorfenda samanlagt hafa séð þá. Sagan um Martin Guer re hefur heillað margan manninn, gerð hefur verið ópera eftir henni, „Eigin- kona Martins Guerre“ eftir William Bergsma, frá 1954, og tvær kvikmyndir. Sú fyrri var frönsk, „Martin Guerre snýr aftur“ frá 1982 en sú síðari bandarísk, „Sommersby" frá 1993. Þá hafa þrír söngleikja- höfundar spreytt sig, nú síðast þeir sem stóðu að „Vesalingun- um“, tónskáldið Claude-Michel DANSATRIÐIN þykja minna mjög á Riverdance-hópinn írska. Schönberg og textahöfundur- inn Alain Boubil. Leikstjórinn er Declan Donnellan. Sagan segir frá títtnefndum Martin Guerre sem yfirgefur konu sína, heldur í stríð og snýr aft- ur mörgum árum síðar. Það er að segja maður sem kveðst vera Guerre. Tónlistin hefur fengið ágæta dóma, svo og búningar og leikarar. En dansatriði sýning- arinnar eru sögð yfirkeyrð og undir greinilegum áhrifum Ri- verdance-hópsins sem sló svo eftirminnilega í gegn á Söngva- keppni evrópskra sjónvarps- stöðva á írlandi fyrir fáeinum árum. Heildarniðurstaðan sé ágæt sýning, sem hefði þó getað orðið stórglæsileg. IAIN Glen í hlutverki Martins Guerre. Hraðlestrarnámskeið Vilt þú margfalda lestrarhraða þinn og afköst í námi? 41 Vilt þú stórauka afköst þín í starfi? Svarír þú játandi skaltu skrá þig strax á næsta námskeið I í hraðlestrí sem hefst 13. ágúst n.k. Lestrarhraði þátt- j takenda fjórfaldast að jafnaði. Við ábyrgjumst árangur! Skráning er í síma 564-2100. HRAÐIJESnnRARSKjÖLJI>JIV MARKAÐUR Nýbýlavegi 12, sími 554-4433. Takiö eftir: Síöasta vikan! Ekta silkiblússur frá kr. 1.600 Satín náttföt frá kr. 1.990 Stóru bolirnir komnir aftur. Schiesser barnafatnaöur Allt á aö seljast frá kr. 500.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.