Morgunblaðið - 24.11.1996, Side 16

16 SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Með Tukt
aðtala
Hópur myndlistarmanna ffistir fangelsið við
Síðumúla um þessar mundir. Ekki fyrir þær
sakir að list þeirra hafi komið við kaunin
á yfírvöldum heldur vegna þess að Fangels-
ismálastofnun hefur lánað húsnæðið undir
listsýningu en fangelsið var formlega lagt
niður fyrr á þessu ári. Orri Páll Ormars-
son stakk við stafni í steininum og hitti
aðstandendur sýningarinnar að máli.
„LISTAMENNIRNIR fá jafn marga rúm-
metra í mjög tilfinningalega, þjóðfélags-
lega og pólitískt sterku umliverfi. Spum-
ing er bara sú: Hvernig bregðast þeir
við,“ spyr illur.
GUÐMUNDUR Gíslason: Mattheus 25.
HVERNIG skyldi vera komið fyrir
manni sem færður er í fanga-
geymslur, mótþróalaust að vísu,
og á móti honum tekur maður að
nafni illur? Líkast til á hann undir
högg að sækja í lífinu!
Ekki er þó allt sem sýnist í
þessum efnum því umræddar
fangageymslur, fangelsið við Síð-
umúla, hættu að þjóna sínum fyrri
tilgangi fyrir allmörgum mánuð-
um og illur heitir í raun Illugi
Eysteinsson og er fulltrúi þeirrar
stéttar sem lagt hefur húsnæðið
undir sig — myndlistarmanna. Þar
stendur nú yfir samsýning sextán
slíkra manna, sem ber yfirskrift-
ina Tukt, og hefur hver þeirra
einn klefa til umráða fyrir innsetn-
ingu.
Hugmyndin að sýningunni er
runninn undan rifjum ills sem
verður seint sakaður um að fara
troðnar slóðir í listinni. Hefur hann
ekki einungis breytt fangelsi í
sýningarsal, heldur jafnframt koti
í höll og vatni í vín ... Nei, það
var víst einhver annar! En skyldi
hugmyndaflugi hans engin tak-
mörk vera sett? .
„í raun og veru ekki. Allt er
mögulegt enda gerir bakgrunnur
minn sem arkitekts það að verkum
að ég lít á umhverfi mitt sem leik-
völl möguleikanna, þá eru kotin,
fangelsin og frystiklefarnir ekki
undanskilin," segir listamaðurinn.
Hugmyndin að Tukt kom fram
á liðnu vori, að sögn ills, í kjölfar
innsetningarsýningar sem hann
efndi til í galleríi. „Innsetningar
ganga út á samspil rýmis og lista-
manns. Galleríið er hins vegar
frekar „hljóður" félagi og því
kviknaði sú hugmynd að leita að
„kröftugri“ félaga, eða aðstæðum,
til sköpunar. Þá datt fréttin um
tímabundna lokun Síðumúlafang-
elsisins upp í hendurnar á mér og
tengdi ég mínar langanir strax við
húsnæðið."
Einn maður — einn klefi
Um líkt leyti hafði illur spurnir
af sýningu í Kaupmannahöfn, þar
sem listamenn, þeirra á meðal
Þorvaldur Þorsteinsson, bjuggu til
innsetningar fyrir gáma og höfðu
allir jafn mikið rými til umráða.
Heillaðist hann af hugmyndinni
og kaus því að útfæra tillögu sína
að sýningu í Síðumúlafangelsinu
með þeim hætti að listamennirnir,
sem hann myndi fá til Iiðs við sig,
fengju hver sinn fangaklefa til
ráðstöfunar, að öðru leyti yrði
ekki hróflað við innviðum fangels-
isins.
„Þetta gerir það að verkum að
allir listamennirnir fá jafn marga
rúmmetra í mjög tilfinningalega,
þjóðfélagslega og pólitískt sterku
umhverfi. Spurning er bara sú:
Hvernig bregðast þeir við?“
Að áliti ills snýst sýningin um
eitt af grundvallarhlutverkum
listamannsins: Hugmyndafræð-
RAGNHILDUR Stefánsdótt-
ir: Barnið í manninum.
ina. „Listamenn eru á sinn hátt
hugmyndafræðingar síns samfé-
lags. I þessu tilfelli opnum við til
að mynda ekki einungis dyr að
þessu húsnæði, heldur jafnframt
dyr að heimi glæps og refsingar
eins og við, listamennirnir, sjáum
hann.“
Guðmundur Gíslason, forstöðu-
maður fangeisanna á höfuðborg-
arsvæðinu, segir að Fangelsis-
málastofnun hafi þegar í stað
geðjast vel að áformum ills og
þegar ljóst hafi verið endanlega,
á haustmánuðum, að Síðumúla-
fangelsið heyrði sögunni til hafi
verið ákveðið að láta slag standa.
Fór illur þá að svipast um eftir
listamönnum til að taka þátt í
sýningunni og beindi sjónum sín-
um einkum að fólki sem hafði
áður unnið innsetningar af per-
sónulegum og/eða tilfinningaleg-
um toga. Komu fjórtán manns í
leitirnar. „Hópurinn er feikilega
fjöibreyttur og hefur því ólíkar
hugmyndir um viðfangsefnið.
Endurspeglast sú staðreynd í
verkunum."
Auk ills taka þátt í sýningunni
Alda Sigurðardóttir, Anna Líndal,
Áslaug Thorlacius, Eygló Harðar-
dóttir, Finnbogi Pétursson, Finnur
Arnarson, Haraldur Jónsson,
Hlynur Helgason, Magnea Þ. Ás-
mundsdóttir, Pétur Örn Friðriks-
son, Ragnheiður Ragnarsdóttir,
Ragnhildur Stefánsdóttir, Svala
Norðdahl og Þóroddur Bjarnason.
Sérstakur gestur listamannanna
er síðan Guðmundur Gíslason.
Skemmtilegur hópur
„Upphaflega var talað um að
Fangelsismálastofnun yrði með
eins konar sögulegt innlegg í ein-
um klefa á sýningunni. Þegar sú
hugmynd datt upp fyrir kom ég
inn í myndina," segir Guðmundur
sem hefur um árabil verið áhuga-
maður um myndlist og meðal ann-
ars lagt stund á nám á því sviði.
Er Tukt fyrsta opinbera listsýn-
ingin sem hann tekur þátt í. „Það
hefur verið stórkostlegt að taka
þátt í þessu enda skemmtilegur
hópur á ferð.“
Ber illur lof á framlag Fangels-
ismálastofnunar til sýningarinnar
— hún hafi svo sannarlega lagt
sitt af mörkum til að gera hana
að veruleika. „Þetta er eitt besta
dæmi um samvinnu sem ég þekki
á þessu sviði en svona á þetta vita-
skuld að vera, listamenn og fram-
kvæmdaaðilar eiga að sameina
krafta sína. Oftast þurfa lista-
mennirnir hins vegar alfarið að
sjá um framkvæmd sýninga sinna
sjálfir.“
Guðmundur gerir jafnframt
góðan róm að samstarfinu. Yfir-
leitt sé rætt um fangelsi á nei-
kvæðum nótum og sýningin hafi
því verið kærkomið tækifæri tii
að lyfta umræðunni á jákvæðara
plan. „Síðan er þetta náttúrulega
svanasöngur hússins, en verktak-
inn sem festi kaup á því hefur
lýst því yfir að hann muni annað-
hvort rífa það í heild eða allt inn-
an úr því. Það er því við hæfi að
ljúka þessu með krafti."
Sýningin er opin frá kl. 16-20
alla virka daga og frá kl. 14-18
um helgar. Henni lýkur 1. desem-
ber.
Kristinn H. Arnason í íslensku óperunni
Tónar úr ýmsum áttum
KRISTINN H. Árnason gítarleikari kem-
ur fram á tónleikum Styrktarfélags ís-
lensku óperunnar á þriðjudagskvöld kl.
20.30. Á efnisskrá eru verk eftir Leroy,
Mudarra, Ponce, Sor, Henze og Granados.
Tónleikarnir hefjast á tveimur hring-
dönsum, branle, eftir Frakkann Adrian
Leroy sem uppi var á sextándu öld en
slíkir dansar voru, að sögn Kristins, afar
vinsælir á þeim tíma. Samdi hann verkið
fyrir lútu. „Leroy var konunglegur for-
leggjari sem réð ásamt félaga sínum
Ballard stórum hluta nótnamarkaðarins
í Frakklandi fram á áljándu öld.“
Því næst mun Kristinn leika verk eftir
sextándu aldar Spánverja, Mudarra að
nafni, sem hann samdi fyrir hljóðfæri sem
nefndist vihuela og var ekki ósvipað gít-
arnum — hafði sex tvöfalda strengi. „Vi-
huela var einkum bundið við háaðalinn
en hvarf af sjónarsviðinu undir lok sext-
ándu aldar,“ segir Kristinn.
Talsvert yngra tónskáld, Manuel
Ponce, á þrjú verk á efnisskránni, Sónötu
nr.3, Gavotte og Gigue. Fæddist hann á
seinni hluta síðustu aldar og andaðist um
miðbik þessarar. „Síðarnefndu verkin
samdi Ponce undir nafni 18. aldar tón-
skáldsins og lútusnillingsins Weiss, sem
var samtímamaður og kunningi Bachs.
Slík vinnubrögð tíðkuðust einmitt fyrr á
öldinni en verkið er samið að beiðni gítar-
leikarans Andrés Segovias, sem bað
Ponce um að semja það í anda Bachs.
Verk Bachs voru hins vegar svo vel skráð
að þeir komu sér saman um að ekki
myndi borga sig að semja undir hans
nafni, völdu þeir því Weiss, og var verkið
gefið út á plötum og nótum undir hans
nafni í marga áratugi áður en hið sanna
kom í ljós,“ segir Kristinn.
Flúði heimalandið
Eftir hlé mun Kristinn spila tvö verk
eftir Katalóníumanninn Fernando Sor.
Þegar Frakkar réðust inn í Spán snemma
á síðustu öld gekk tónskáldið þeim á
hönd og þegar þeir hröktust á brott fór
Sor sömu leið. „Bjó hann í París og Lond-
on það sem eftir var æfinnar og skapaði
sér nafn sem tónskáld og gítar-virtúós.“
Næst á efnisskránni er verkið Drei
Tentos eftir Þjóðverjann Hans Werner
Henze. „Þetta er frjálst verk í fantasíu-
formi en formið fær hann frá skóla vihu-
ela-ista,“ segir Kristinn.
Tónleikunum lýkur síðan á þremur
dönsum og verki sem nefnist La Maja
de Goya eftir annan Katalóníubúa, Grana-
dos, sem samdi aðallega fyrir píanó og
Morgunblaðið/Kristinn
MARGRA grasa kennir á efnisskránni
sem Kristinn H. Árnason býður upp á
á þriðjudaginn.
eru verkin því umskrifuð fyrir gítar.
Kristinn hélt nýverið tónleika með
sömu efnisskrá á Akureyri og Húsavík
en hluti hennar verður, ásamt öðru efni,
á annarri geislaplötunni sem gítarleikar-
inn sendir frá sér í samstarfi við hol-
lenska fyrirtækið ARSIS Classics. Kémur
hún að líkindum út um næstu mánaðamót.
Bláar myndir í
Stykkishólmi
f Norska húsinu { Stykkishólmi stendur sýn-
ing á myndum eftir Þorvald Þorsteinsson.
Nefnist sýningin Bláar myndir og eru á
sýningunni 30 nýlegar myndir eftir Þorvald.
Nafnið er dregið af því að myndirnar allar
eru málaðar með bláum vatnslitum. Textinn
við myndirnar hefur mikið að segja og má
segja að verkin standi og falli með textanum.
Síðasti sýningardagur er 24. nóvember.
Kór Tónlistarskól-
ans í Dómkirkjunni
í TILEFNI tveggja alda afmælis Dómkirkjunn-
ar í Reykjavík hafa margir góðir gestir komið
fram við messur og tónleika i kirkjunni.
í dag, sunnudag mun kór Tónlistarskólans
í Reykjavík syngja í messu kl. 14. Prestur
verður sr. Jakob Ágúst Hjálmarsson og organ-
leikari og kórstjóri Marteinn H. Friðriksson.
Sungið verður messutón eftir Jón Þórarins-
son og einnig munu nemendur úr Tónmennta-
kennaradeild skólans syngja og stjórna stund-
arfjórðung á undan messunni.
Handrit Laxness sýnd
SÝNINGIN á handritum Halldórs Laxness í
handritadeild Landsbókasafns Íslands/Há-
skólabókasafns, stendur yfir til 30. nóvember.
Sýningin er opin á opnunartíma safnsins
kl. 8.15-19 mánudaga til fimmtudaga,
8.15-17 á föstudögum og kl. 10-17 á laugar-
dögum.
)
I

í

í
I
l
b
i
p
!
I
1
I